Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 8 listopada 2018 roku, wydanym
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa – Starosty (...) z udziałem Gminy O., I. Ż., M. B., M. Ż. (1), M. K. i A. O. o stwierdzenie zasiedzenia, Sąd Rejonowy w Zgierzu:

1.  stwierdził, że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie z mocy samego prawa z dniem 14 lutego 1985 roku prawo własności:

a)  nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną oznaczoną numerem (...) położoną w S. L., gminie O., powiecie (...), województwie (...) o powierzchni 0,0258 ha, dla której Sąd Rejonowy w Zgierzu, V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...),

b)  nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną oznaczoną numerem (...) położoną w S. L., gminie O., powiecie (...), województwie (...) o powierzchni 0,4789 ha, dla której nie jest urządzona księga wieczysta ani zbiór dokumentów,

c)  nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną oznaczoną numerem (...) położoną w S. L., gminie O., powiecie (...), województwie (...) o powierzchni 0,0627 ha, dla której nie jest urządzona księga wieczysta ani zbiór dokumentów,

d)  nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną oznaczoną numerem (...) położoną w S. L., gminie O., powiecie (...), województwie (...) o powierzchni 0,5037 ha, dla której nie jest urządzona księga wieczysta ani zbiór dokumentów,

stanowiących część ulicy (...) III S.;

2.  ustalił, iż uczestnicy we własnym zakresie ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Orzeczenie to zapadło w następującym stanie faktycznym:

Przedmiotem niniejszego postępowania są działki ewidencyjne oznaczone numerami (...), położone w miejscowości S., gminie O., powiecie (...), województwie (...). Działka oznaczona numerem (...) jest częścią nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Zgierzu, V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...). W dziale II tejże księgi wieczystej ujawnieni są I. Ż., M. Ż. (2), M. Ż. (1), M. K. i A. O.. Dla pozostałych działek objętych wnioskiem nie ma urządzonych ksiąg wieczystych ani zbiorów dokumentów. W wypisach
z rejestru gruntów przedmiotowe działki oznaczone są symbolem „dr” i stanowią część ulicy (...) III S.. W rejestrze gruntów jako władający działkami
o numerach (...), (...) i (...) ujawniona jest Gmina O., a jako właściciel – Skarb Państwa.

25 września 1953 roku A. N. (1) nabył od L. i I. małżonków Ł. parcelę leśną oznaczoną na planie numerem 748 o powierzchni 1.832 m2.

A. N. (1) zmarł w dniu 26 września 1966 roku, zaś spadek po nim nabyła żona A. N. (2) oraz córki W. K. i C. Ż. – po 1/3 części spadku każda z nich. A. N. (2) zmarła w dniu 2 marca 1978 roku, zaś spadek po niej nabyły córki W. K.
i C. Ż. – po 1/2 części. C. Ż. zmarła w dniu 15 kwietnia 1998 roku. Spadek po niej nabyli mąż J. Ż., córka M. B. oraz syn A. Ż.. Z kolei spadek po A. Ż. nabyli żona E. Ż., syn M. Ż. (1)
i córka I. Ż., a po J. M. Ż. - B., I. Ż. oraz M. Ż. (1). W dniu 2 kwietnia 2009 roku E. Ż. należący do niej udział wynoszący 1/18 części
w nieruchomości położonej w S. L. przy ulicy (...) III (...) darowała synowi M.. Spadek po W. K. zmarłej w dniu 16 września 2013 roku nabyli mąż E. K., córka A. O.
i syn M. K., zaś spadek po E. A. O. i M. K..

Rejestr gruntów dla miejscowości S. powstawał w okresie od
31 grudnia 1964 roku do dnia 13 lutego 1965 roku. Już wówczas istniała ulica (...) III S., która składała się z dwóch działek o numerach (...), oznaczonych jako drogi. Jako podmiot nimi władający ujawnione było Prezydium Powiatowej Rady Narodowej – Powiatowy Zarząd Dróg (...) w Ł..
W roku 1988 dokonano modernizacji ewidencji gruntów i wtedy nastąpiła zmiana numerów działek – na numer (...) i (...).

Podczas modernizacji ewidencji gruntów sporządzono protokół ustalenia
i ogłoszenia stanu władania działek i wówczas to C. Ż. przyjęła bez zastrzeżeń okazaną jej powierzchnię działki numer (...) wynoszącą 0,1575 ha.

Ulica (...) III S. w S. L. powstała w wyniku parcelacji gruntu, a działki objęte wnioskiem przez cały czas były wykorzystywane jako droga. Jest to znaczący ciąg komunikacyjny. Droga biegnie od ulicy (...) do ulicy (...), jej granice nie zmieniały się od momentu powstania, kiedyś była to główna droga prowadząca do przystanku tramwajowego.

W ulicy jest infrastruktura. Elektryfikacja nastąpiła w latach 1960 - 1970, zaś wodociąg powstał w latach 80-tych.

Utrzymaniem dróg w S. L., w tym ulicy (...) III S. zajmował się początkowo Zarząd Dróg (...) w imieniu Skarbu Państwa,
a następnie Urząd Gminy w O. w imieniu Skarbu Państwa. Obecnie czyni to Gmina O. już we własnym imieniu poprzez pracowników. S. to duży kompleks, ale na 118 ulic jedynie kilka głównych ulic jest wyasfaltowanych, co wynika z decyzji mieszkańców, gdyż S. to miejscowość rekreacyjna. Do Urzędu Gminy nigdy nie wpłynął wniosek
o wyasfaltowanie ulica (...) III S., więc jest ona drogą gruntową, zaś prace Gminy koncentrują się na bieżącym utrzymaniu jej przejezdności. Miejscowo jest tam dowożony żwir. Nadto kierowana jest tam równiarka w celu wyrównania nawierzchni drogi, a zimą – pług, piaskarka lub pługo-piaskarka Potrzebę odśnieżenia i wyrównania nawierzchni mieszkańcy zgłaszają
w Urzędzie Gminy. Do chwili obecnej utrzymaniem drogi zajmuje się Gmina O..

Działka ewidencyjna oznaczona numerem (...) położona w S. L. przy ulicy (...) III (...) jest działką leśną, nieogrodzoną, niezabudowaną. I. Ż., M. Ż. (2), M. Ż. (1), M. K. i A. O. czasami przyjeżdżają na swą działkę. Z części drogi przyległej do nieruchomości uczestników korzystają wszyscy mieszkańcy S. L. w sposób niezakłócony, traktując ją jako część ulicy (...) III S.. Następcy prawni A. N. (1) nie wiedzieli skąd wynika różnica w powierzchni działki zakupionej przez poprzednika ujawnionej w księdze wieczystej a tej ujawnionej w ewidencji gruntów. Z tego też względu zlecili geodecie sporządzenie mapy, która miała wyjaśnić te wątpliwości. W 2004 roku mapę taką sporządzili A. W.
i E. O. – wówczas to okazało się, że księgą wieczystą numer (...) objęta jest nie tylko działka numer (...), ale także część drogi oznaczona jako działka (...).

Dnia 12 kwietnia 2005 roku M. Ż. (1), I. Ż. i E. Ż. wnieśli do Sądu Rejonowego w Zgierzu, Wydziału Ksiąg Wieczystych o sprostowanie działki objętej księgą wieczystą numer (...), położonej
w S. L., której powierzchnia „po odcięciu części pod drogę” wynosi 0,1575 ha. Nadto wnioskodawcy oświadczyli, że nie dysponują dokumentów, na podstawie których to nastąpiło wywłaszczenie części działki.

W takich okolicznościach faktycznych Sąd Rejonowy uznał, że wniosek zasługiwał na uwzględnienie, gdyż zostały spełnione przesłanki z art. 172 k.c. Działki będące przedmiotem zasiedzenia, jako droga publiczna – znajdowały się w samoistnym posiadaniu Skarbu Państwa. Już podczas zakładania rejestru gruntów dla miejscowości S. działki oznaczone były symbolem „dr”
i jak wynika ze złożonych do akt sprawy kopii map – stanowiły ulicę (...) III S.. Wnioskodawca dbał o utrzymanie nawierzchni drogi poprzez jej wyrównywanie, profilowanie, odśnieżanie w okresie zimowym. Skarb Państwa doprowadził do drogi oświetlenie, a zatem niewątpliwie wykonywał względem nieruchomości wszelkie uprawnienia właścicielskie. Stan ten dotyczył także działki ewidencyjnej oznaczonej numerem (...), która okazała się częścią nieruchomości nabytej przez A. N. (1) dopiero w chwili sporządzenia przez geodetę mapy celem sprostowania księgi wieczystej,
a zatem w 2004 roku. Wcześniej następcy prawni nie mogli nawet rościć sobie praw do działki drogowej, bo zlecili geodecie wyjaśnienie rozbieżności między powierzchnią nieruchomości ujawnioną w ewidencji gruntów oraz powierzchnią ujawnioną w księdze wieczystej. Władztwo Skarbu Państwa trwało co najmniej od 1965 roku, gdyż, że w dacie ukończenia spisu rejestru gruntów, tj. w dniu
13 lutego 1965 roku stan ten został potwierdzony. W konsekwencji z upływem
20 lat, to jest 14 lutego 1985 roku, upłynął okres konieczny do stwierdzenia zasiedzenia.

Apelację od powyższego postanowienia złożyła uczestniczka I. Ż., która zaskarżyła to orzeczenie w części dotyczącej działki nr (...). Uczestniczka zarzuciła naruszenie art. 172 § 2 k.c. w pierwotnym brzmieniu
w zw. z art. 336 k.c. przez uznanie, że wnioskodawca był posiadaczem samoistnym spornej działki oraz art. 233 § 1 k.p.c. przez błędne, sprzeczne
z dowodami przyjęcie, że właściciele chcieli wyzbyć się nieruchomości. Na tych podstawach skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia przez oddalenie wniosku w zakresie działki nr (...) wraz z zasądzeniem na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje. Ponadto skarżąca wniosła
o dopuszczenie dowodu z decyzji ustalających wymiar podatku od nieruchomości i podatku leśnego na okoliczność faktycznego władztwa nad nieruchomością i woli jej posiadania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest oczywiście bezzasadna.

Sąd odwoławczy przyjmuje za własny stan faktyczny, który został ustalony w I instancji. W apelacji podważa się sposób oceny materiału dowodowego sprawy z zakwestionowaniem ustaleń faktycznych, ale z odwołaniem się do okoliczności, która ustalona nie została. Nie ma bowiem ustalenia, że właściciele chcieli wyzbyć się spornej działki. Sąd Rejonowy ustalił tylko, że w 2005 roku podjęto działania zmierzające do ustalenia granic własności nieruchomości. Tego ustalenia w apelacji nie zakwestionowano. Skarżąca nie podważa także żadnego z ustaleń, które dotyczą władztwa Skarbu Państwa wykonywanego w stosunku do przedmiotu zasiedzenia.

W świetle powyższego, wbrew zarzutowi apelacji, nie ma wątpliwości, że ocena materiału dowodowego, którą przeprowadził Sąd I instancji spełnia wymogi art. 233 § 1 k.p.c. Dotyczy ona wszystkich zgromadzonych dowodów, wnioski wyciągnięte w ramach tej oceny są logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia dowodowego. Sąd Rejonowy słusznie podkreślił, że E. Ż. i I. Ż. nie zamieszkują na stałe w S. L.
i bywają na swej działce sporadycznie. Nie mają bieżącej wiedzy odnośnie prac wykonywanych na działce przez pracowników Gminy O. lub na jej zlecenie, a wcześniej przez Skarb Państwa. Świadkowie będący mieszkańcami S. L. potwierdzili zgodnie, że od dziesięcioleci ulica (...) III S. była przejezdna i umożliwiała dojazd osobom przy niej mieszkającym. Droga stanowi trwały i widoczny ciąg komunikacyjny. Uzupełniająco Sąd Rejonowy podniósł w pierwszej połowie lat dwutysięcznych E. Ż. oraz I. Ż. chciały sprostować w księdze wieczystej powierzchnię działki oznaczonej numerem (...) ze wskazaniem, że działka pod drogę została wywłaszczona. Nie ma żadnych dowodów
a okoliczność, że spadkobiercy A. N. (1) faktycznie władali również działką oznaczoną numerem (...), przylegającą bezpośrednio do działki numer (...), stanowiącą część ulicy (...) III S. w S. L.. Osoby te dowiedziały się o tym, że działka drogowa stanowi część nieruchomości nabytej przez A. N. (1) dopiero w 2004 roku. Nie przekreśla władztwa Skarbu Państwa okoliczność, że po roku 2005 osoby figurujące w urządzeniach ewidencyjnych jako właściciele nieruchomości opłacały podatki. Nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie nastąpiło ze skutkiem na rok 1985. Wszystko co zdarzyło się później nie niweczy skutków zasiedzenia. Od roku 1985 aż do orzeczenia, które zapadło w niniejszej sprawie, stan prawny spornej działki nie był uregulowany, co skutkowało między innymi wystawianiem błędnych decyzji podatkowych.

Nie doszło również do zarzucanego naruszenia art. 172 § 2 k.c. Sąd Rejonowy bardzo szczegółowo omówił przesłanki zasiedzenia oraz uzasadnił przyjęte granice przestrzenne i czasowe posiadania samoistnego. Nie ma potrzeby powtarzania tych słusznych wywodów, które Sąd odwoławczy w pełni podziela. W kontekście zarzutu apelacji trzeba tylko uwypuklić okoliczność, że zasiedzenie jest sposobem nabycia własności rzeczy przez długotrwały upływ czasu związany z wykonywaniem uprawnień właścicielskich przez osobę niebędącą właścicielem (posiadacza samoistnego). Zasiedzenie służy zniesieniu rozbieżności między rzeczywistym a prawnym stanem prawno-rzeczowym. To posiadacz samoistny włada rzeczą jak właściciel (art. 336 k.c.), choć prawo własności należy do kogo innego. Właściciel nie musi robić nic. Zachowa swoje prawo własności, chyba że inny podmiot włada rzeczą jak właściciel przez czas wynikający z ustawy. Tak było w niniejszej sprawie. Sąd Rejonowy słusznie skupił się na aktywności zasiadującego, który realizował przesłanki z art. 172 k.c. Władztwo właścicielskie Skarbu Państwa było realizowane co najmniej od lutego 1965 roku i z uwzględnieniem objęcia posiadania w złej wierze prowadziło do nabycia własności z upływem lat dwudziestu (art. 172 § 2 k.c. w pierwotnym brzmieniu).

Wnioski dowodowe zawarte w apelacji dotyczyły okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.), gdyż zaistniałych wiele lat po upływie okresu zasiedzenia. Ponadto wnioski te były spóźnione, gdyż mogły zostać zgłoszone przed Sadem I instancji. Twierdzenia, że dokumenty te zaginęły jest całkowicie gołosłowne. Na podstawie danych z urzędu właściwej gminy można ustalić, kto i za jakie okresy uiszczał podatki od nieruchomości. Przedmiotowe dowody podlegały więc pominięciu z mocy art. 381 k.p.c. w zw. art. 13 § 2 k.p.c.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., apelacja podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., gdyż uczestnicy mają wspólny interes, to jest uregulowanie stanu prawnego spornej nieruchomości.