Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2018 r.

Sąd Rejonowy w Rybniku I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2018 r. w Rybniku

sprawy z powództwa M. F.

przeciwko J. D.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 5.000 (pięć tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6 listopada 2017 roku;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 1.167 zł (tysiąc sto sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Ewa Buczek – Fidyka

Sygn. akt: I C 215/18

UZASADNIENIE

Powód M. F. 6 listopada 2017 roku wniósł pozew, w którym domagał się zasądzenia od pozwanego J. D. 5.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu, a także o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów procesu. Na uzasadnienie swego żądania wskazał, że pozwany zawarł z nim umowę pożyczki, na mocy której powód przekazał pozwanemu kwotę 5.000 zł, którą pozwany był zobowiązany zwrócić, jednak pomimo wielokrotnych wezwań do zapłaty tego nie uczynił. W związku z żądaniami zwrotu pożyczki pozwany złożył zawiadomienie o popełnionym przez powoda przestępstwie. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim w sprawie o sygnaturze VI K 136/17 z dnia 20 czerwca 2017 roku powód M. F. został uznany winnym popełnienia czynu gróźb karalnych związanych z dochodzeniem zwrotu należności. W toku postępowania karnego pozwany nie zaprzeczył, że był dłużnikiem powoda.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 7 lutego 2018 roku sygn. akt I Nc 5206/17 Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Rybniku powództwo zostało uwzględnione w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany żądał oddalenia powództwa w całości. Na uzasadnienie swojego wniosku podniósł, że nigdy nie był stroną umowy pożyczki zawartej z powodem. Pozwany zarzucił, iż powód nie przedstawił na poparcie swoich żądań jakichkolwiek dowodów. Nie wskazał również daty udzielenia pożyczki, tym samym pozwany z ostrożności procesowej podniósł zarzut przedawnienia. Pozwany wskazał, że samochód, na który rzekomo powód przekazał środki został zakupiony przez A. D. – matkę pozwanego. W konsekwencji rozliczenia, o których wspomina powód, które były poruszane w sprawie karnej dotyczą rozliczeń powoda z osobą trzecią.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. F. pozostawał w związku konkubenckim z siostrą J. D.. W grudniu 2008 roku M. F. udał się wraz z J. D. na giełdę samochodową celem udzielenia pozwanemu pomocy w znalezieniu i zakupie samochodu osobowego. Strony znalazły samochód , który spełniał oczekiwania J. D. i następnego dnia udały się do właściciela pojazdu celem jego zakupu. Tego dnia powód pobrał 5.000 zł z bankomatu i przekazał sprzedawcy jako cenę zakupu. Strony nie ustaliły terminu zwrotu pożyczki . Powód wskazał jedynie, że pozwany odda mu pożyczone pieniądze, gdy będzie miał na to środki.

Dowód: zeznania świadka J. F., k. 56-57, przesłuchanie powoda M. F., k. 61,)

Umowa sprzedaży samochodu marki F. (...) o nr rej. (...) została zawarta w dniu 29 grudnia 2008r. pomiędzy właścicielem pojazdu, a A. D., matką pozwanego. Cenę zakupu określono na 5.000 zł. Cała kwota na zakup tego samochodu pochodziła od powoda.

Dowód: zeznania świadka A. D. k. 46, zeznania świadka J. F., k. 56-57, zeznania świadka S. D., k. 57, przesłuchanie powoda M. F., k. 61, przesłuchanie pozwanego J. D. k. 61v.-62)

Matka pozwanego A. D. nie używała spornego pojazdu. Samochód był używany przez pozwanego J. D...

Dowód: zeznania świadka A. D., k. 46, przesłuchanie powoda M. F., k. 61, przesłuchanie pozwanego J. D., k. 61v.-62

W czerwcu 2016 roku rozpadł się związek konkubencki powoda i siostry pozwanego.

(okoliczność bezsporna)

31 października 2016 roku powód za pośrednictwem wiadomości tekstowej SMS kierował groźby bezprawne spowodowania obrażeń i uszkodzenia ciała wobec J. D. w celu przymuszenia go do zwrotu wierzytelności. Za powyższe zachowanie noszące znamiona przestępstwa z art. 191 § 2 k.k. powód został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim z dnia 20 czerwca 2017 roku w sprawie o sygn. akt VI K 136/17.

Dowód: wyrok z dnia 20 czerwca 2017 roku wraz z uzasadnieniem k. 10-14

20 grudnia 2016r. powód wezwał pozwanego do zwrotu pożyczki. Wezwanie pozostało bez odpowiedzi.

Dowód: wezwanie do zapłaty, k:8;

Ojciec pozwanego S. D. pracował w Niemczech u kolegi powoda K. M. i z tego tytułu otrzymywał wynagrodzenie. W ramach wypłaty miał otrzymać również używany samochód, który następnie chciał przekazać w użytkowanie swojemu synowi. Stan techniczny tego pojazdu był na tyle niezadawalający, że powód oraz pozwany doszli do porozumienia, że zakupią inny samochód.

Dowód: zeznania świadka J. F. k. 56, zeznania świadka S. D., k. 58-59, przesłuchanie powoda M. F. k. 61, przesłuchanie pozwanego J. D. k. 61v.-62

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadków J. F., częściowo zeznania świadka A. D., częściowo zeznania S. D. i częściowo przesłuchanie stron oraz w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim o sygn. VI K 136/17, Sąd oparł się również na dowodzie z wezwania do zapłaty i umowie sprzedaży pojazdu z 29 grudnia 2008r., których treść nie była kwestionowana przez strony. Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanego, świadka A. D. i J. D., w części w jakiej dotyczyły one ewentualnych uzgodnień dotyczących rozliczenia środków na zakup pojazdu dla J. D. z osoba trzecią - znajomym powoda, K. M. zamieszkującym w Niemczech. W pierwszej kolejności należy wskazać, iż osoby te nie potrafiły wskazać personaliów znajomego, z którym powód miał rozliczyć tę transakcję, co więcej brak było jakichkolwiek racjonalnych powodów, dla których kwota ta winna zostać potrącona z wynagrodzenia za pracę, które miał otrzymać ojciec pozwanego, tym bardziej, iż jak wynikało z zeznań S. D., nie traktował on zakupu pojazdu dla syna , jako formy swojej darowizny dla niego, co więcej podejmował próby wyegzekwowania umówionego wynagrodzenia, które okazały się częściowo skuteczne, bowiem z umówionej kwoty około 6.000 zł otrzymał on ostatecznie około 2.800 zł lub nawet 3.900 zł. W konsekwencji aktywność świadka nakierowana na odzyskanie pieniędzy za pracę od znajomego powoda, zamieszkującego w Niemczech wskazuje na fakt, iż nie doszło do żadnych wiążących uzgodnień pomiędzy powodem a S. D. dotyczących rozliczeń kwoty 5.000 zł, z wynagrodzeniem za pracę S. D.. Dodatkowo zeznania pozwanego miały charakter o tyle niespójny w części dotyczącej kwestii zwrotu pieniędzy za zakup pojazdu , że pozwany z jednej strony wskazywał, że traktował sporny pojazd jako darowiznę od ojca, z drugiej strony wiedział, że pieniądze na zakup pojazdu przekazał powód, pobierając tę kwotę z bankomatu i przekazując ją sprzedawcy pojazdu, pomimo to nie był w stanie powiedzieć , jakie uzgodnienia czynił powód odnośnie zwrotu kwoty za zakup pojazdu z jego ojcem. Kolejną okolicznością budzącą wątpliwość był fakt, że pozwany z jednej strony kwestionował, konieczność zwrotu środków przekazanych na zakup pojazdu, a jednocześnie kilkukrotnie wyjaśniał, że należność ta była do zwrotu, przy czym jako osobę znającą szczegóły uzgodnień co do zwrotu wskazywał swojego ojca. Tymczasem S. D. w swych zeznaniach wskazywał, iż nie wie ile pieniędzy wyłożył powód na zakup pojazdu, jak również, że jemu powód nic o pieniądzach nie mówił, co więcej świadek podkreślał, że go to nie interesowało. Z tej przyczyny mając na uwadze brak spójności w zeznaniach świadka A. D., S. D., i J. D., odnośnie zwrotu kwoty przekazanej na zakup pojazdu użytkowanego przez powoda Sąd nie znalazł podstaw do przyznania im w tym zakresie przymiotu wiarygodności, uznając, że zeznania te nakierowane były na wzajemne przerzucanie się odpowiedzialnością za zwrot udzielonej pożyczki, a w efekcie doprowadzenie do sytuacji, w której powód nie otrzymałby zwrotu pożyczonej kwoty.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Przedmiot pożyczki powinien być wskazany przez określenie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku. Przedmiotowo istotnymi elementami są zobowiązanie się pożyczkodawcy do przeniesienia na własność pożyczkobiorcy pieniędzy albo rzeczy i obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 22 września 2015 r., I ACa 332/15.

Termin zwrotu pożyczki może być określony w treści umowy. Nie jest to jednak element niezbędny, gdyż brak ustalenia terminu zwrotu pożyczki nie uniemożliwia zakwalifikowania umowy jako pożyczki. Elementem koniecznym umowy pożyczki jest obowiązek zwrotu pożyczki, ale określenie terminu zwrotu, już nie. Wobec braku określenia terminu zwrotu pożyczki strony mogą swobodnie decydować, kiedy zaktualizuje się obowiązek zwrotu, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 21 maja 2015 r., V ACa 72/15.

W realiach niniejszej sprawy bezspornym było, iż samochód F. (...), który użytkował pozwany J. D. został zakupiony z środków pochodzących od powoda, okoliczność tę pozwany przyznał w toku przesłuchania.

Bezspornym było również, iż powód miał otrzymać zwrot wyłożonych środków.

Wyjaśnienia wymagało natomiast przez kogo kwota ta miała zostać zwrócona.

W związku z niezachowaniem formy pisemnej przez strony umowy pożyczki koniecznym było skorzystanie ze źródeł osobowych celem wyjaśnienia kwestii spornych. W tym miejscu należy podkreślić, że umowa pożyczki dochodzi do skutku przez samo porozumienie stron i niezachowanie formy pisemnej (obecnie dokumentowej) zastrzeżonej w tym wypadku dla celów dowodowych pozostaje bez wpływu na ważność umowy, ma jedynie ten skutek, że może skutkować ograniczeniami dowodowymi z art. 74 § 1 k.c.

W toku niniejszego postępowania, mając na względzie, iż żadna ze stron nie przedstawiła dokumentu potwierdzającego fakt zawarcia umowy pożyczki, a obie strony wniosły o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność istnienia lub nieistnienia stosunku umownego należało przyjąć, iż brak było podstaw do zastosowania ograniczeń dowodowych z art. 74 § 1 k.c. bowiem obie strony de facto wyraziły zgodę na dowodzenie tych okoliczności przy pomocy źródeł osobowych nie sprzeciwiając się przeprowadzaniu dowodu z zeznań świadków na te okoliczności.

Podkreślenia wymaga fakt, iż przy wykładni postanowień umowy pożyczki należy, z jednej strony, mieć na uwadze, że reguluje ona jedynie prawa i obowiązki stron, a nie osób trzecich, a z drugiej strony sens danego postanowienia umownego trzeba ustalać z uwzględnieniem innych postanowień tejże umowy, a także innych umów, które mogą mieć z nią związek - wyrok SN z 17.11.2011 r., III CSK 38/11.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego należało przyjąć, iż umowa pożyczki pomiędzy stronami została zawarta. Termin zwrotu pożyczki nie został precyzyjnie określony, ze względu na stosunki rodzinne jakie łączyły strony i młody wiek pozwanego w chwili udzielenia pożyczki. W konsekwencji zgodnie z treścią art. 455 k.c. jeżeli termin zwrotu świadczenia nie został określony ani nie wynika z właściwości zobowiązania świadczenie winno zostać spełnione niezwłocznie po wezwaniu do jego spełnienia. W konsekwencji obowiązek zwrotu pożyczki zaktualizował się w momencie wezwania pozwanego do jej zwrotu przez powoda.

Pozwany podnosił wprawdzie, że powód w uzgodnieniu z jego ojcem miał wyegzekwować należność od pracodawcy jego ojca zamieszkującego w Niemczech Niemniej jednak okoliczność ta nie znalazła potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Pozwany, jak wynikało z jego zeznań miał świadomość, iż kwota przekazana na zakup pojazdu, została przekazana z obowiązkiem zwrotu. Bezspornym był również fakt, iż pomimo tego, iż umowa na sprzedaży pojazdu została zawarta z A. D., to pozwany stale użytkował zakupiony pojazd. Rola A. D. sprowadzała się jedynie do podpisania umowy sprzedaży, matka pozwanego miała przy tym świadomość, iż środki na zakup pojazdu pochodziły od powoda.

W tym miejscu odnosząc się do zarzutu przedawnienia zgłoszonego przez pozwanego wskazać należy, iż powód udzielił pozwanemu pożyczki 29 grudnia 2008 roku, w związku z tym, że termin zwrotu pożyczki nie był określony, obowiązek zwrotu zgodnie z treścią art. 455 k.c. zaktualizował się po wezwaniu pozwanego do zwrotu pożyczki z 20 grudnia 2016r. Tymczasem zgodnie z treścią art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Natomiast zgodnie z art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Mając na uwadze powołane regulacje, brak jest podstaw do uznania dochodzonego roszczenia za przedawnione. Skoro termin zwrotu pożyczki nie został określony, nie wynikał też z właściwości zobowiązania roszczenie stało się wymagalne po wezwaniu dłużnika do zwrotu świadczenia, co miało miejsce w 20 grudnia 2016r. W konsekwencji mając na uwadze, iż pozew został złożony w dniu 6 listopada 2017r. należało przyjąć, iż w dacie wniesienia pozwu roszczenie powoda nie było przedawnione.

O odsetkach orzeczono na mocy art. 481 k.c. zasądzając je od dnia wniesienia powództwa, wówczas roszczenie powoda było już bowiem wymagalne.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Pozwany przegrał proces w całości, dlatego obowiązany jest zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw. Na zasądzoną kwotę złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 250 zł, opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, wynagrodzenie pełnomocnika powódki w kwocie 900 zł ustalone w oparciu o § 2 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z 22 października 2015r., w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia pozwu, tj. 6 listopada 2017 roku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...) (...). A. S.,

3.  (...)

R., (...)