Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2013 r. na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa L. D. i V. D.

przeciwko R. K.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 17 grudnia 2012 r., sygn. akt I C 681/11

I. zmienia zaskarżony wyrok:

1. w punkcie pierwszym o tyle tylko, że opisany w tym punkcie tytuł wykonawczy pozbawia wykonalności co do kwoty 164.866,43 zł (sto sześćdziesiąt cztery tysiące osiemset sześćdziesiąt sześć złotych czterdzieści trzy grosze),

2. w punkcie trzecim w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 23.948 zł (dwadzieścia trzy tysiące dziewięćset czterdzieści osiem) złotych tytułem kosztów procesu,

II. oddala apelację powodów w pozostałej części,

III. oddala apelację pozwanego,

IV. znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

SSO del. T. Żelazowski SSA A. Sołtyka SSA D. Jezierska

Sygn. akt I ACa 95/13

UZASADNIENIE

Powodowie L. D. i V. D. wnieśli przeciwko R. K. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – punktu IV postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r. w sprawie o sygn. akt III Ns 921/04, w którym Sąd zasądził od powodów na rzecz pozwanego kwotę 180.458,18 zł płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami ustawowymi w przypadku opóźnienia w płatności. Postanowienie to zaopatrzone zostało w klauzulę wykonalności w dniu 31 marca 2009 r. Ponadto wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje żądanie podnieśli, iż w dniu 7 kwietnia 2009 r. na wniosek pozwanego doszło do wszczęcia egzekucji, wskutek której zajęto wynagrodzenie za pracę powoda i wierzytelności przysługujące powodom. Tymczasem zdaniem powodów zobowiązanie objęte przedmiotowym tytułem wykonawczym nie jest już aktualne, albowiem zostało spełnione przez powodów w kwocie 146.158,18 zł w dniu 19 marca 2009 r., ponadto powód pismem z dnia 18 marca 2009 r. dokonał potrącenia swoich wierzytelności w kwocie 34.300 zł z wierzytelnością pozwanego wynikającą z powyższego tytułu wykonawczego. Wskazali przy tym, iż ich wierzytelności wywodzą się z obowiązku R. K. zapłaty wynagrodzenia w wysokości 32.800 zł (3.200 zł za miesiąc) na rzecz powodów z tytułu użytkowania bez tytułu prawnego części nieruchomości położonej przy ul. (...) nr (...) w S., do której to części pozwany utracił z dniem 30 maja 2008 r. prawo własności w związku z uprawomocnieniem się w tym dniu postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r. Podnieśli, iż pozwany użytkował nieruchomość – stanowiącą własność powodów - bez tytułu prawnego w okresie od 1 czerwca 2008 r. do 9 kwietnia 2009 r. Ponadto strona powodowa jako przedmiot potrącenia wskazała również wierzytelność w wysokości 1.200 zł, którą uiściła w związku z naprawą płotu zniszczonego przez pozwanego i kwoty 1.100 zł tytułem uiszczonych przez powodów kosztów komorniczych w sprawie o sygn. akt KM 893/08.

Poza tym powodowie podkreślili, iż bezpodstawnie postępowaniem egzekucyjnym objęte zostały odsetki ustawowe od kwoty 180.548,18 zł liczone od dnia 29 maja 2008 r. do dnia 2 kwietnia 2009 r. Zdaniem powodów należało wziąć pod uwagę, iż postanowieniem z dnia 30 czerwca 2008 r. wstrzymane zostało wykonanie postanowienia z dnia 19 lipca 2007 r. w związku z wniesioną przez pozwanego kasacją.

Zdaniem powodów potrącenie wzajemnych wierzytelności na kwotę 34.300 zł oraz zapłata kwoty 146.158,18 zł na rzecz pozwanego wyczerpuje całkowicie zobowiązanie powodów co do kwoty należności głównej objętej tytułem wykonawczym.

R. K. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów solidarnie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Argumentując swoje stanowisko podniósł, iż powodowie jako wartość przedmiotu sporu wskazali kwotę 34.300 zł, domagając się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w całości, obejmującego kwotę 180.458,18 zł, mimo że kwota 146.158,18 zł została zapłacona przez powodów. W tym stanie faktycznym i prawnym powództwo w tej części, w ocenie pozwanego, podlega oddaleniu. Z ostrożności procesowej pozwany uznał powództwo co do tej kwoty i wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu należnych od tej części powództwa. Zdaniem pozwanego co do kwoty 34.300 zł, na którą składa się kwota 32.000 zł z tytułu bezumownego korzystania z mieszkania, kwota 1.200 zł za naprawę płotu, kwota 1.100 zł tytułem kosztów komorniczych zważyć należało, iż co do kwoty 1.200 zł żądanie powodów zostało w całości oddalone prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 22 września 2008 r. w sprawie o sygn. akt II C 485/08. Ponadto pozwany zakwestionował kwotę 1.100 zł przedstawioną do potrącenia, wskazując, iż nie zna jej źródła pochodzenia. Poza tym w ocenie pozwanego brak było podstaw prawnych do żądania od niego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego w kwocie 32.000 zł, podkreślając, że w sprawie objętej tytułem egzekucyjnym mamy do czynienia ze świadczeniami wzajemnymi stron w rozumieniu art. 488 § 2 k.c. W konsekwencji pozwany mógł się powstrzymać ze spłaceniem świadczenia dopóki powodowie nie zaoferowali mu świadczenia wzajemnego. Poza tym pozwany z ostrożności procesowej wskazał, iż wysokość żądanego przez powodów wynagrodzenia nie znajduje uzasadnienia w realiach (...) rynku.

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 11 lutego 2011 r. w sprawie o sygn. akt I C 1215/09 oddalił powództwo w całości i zasądził od powodów na rzecz pozwanego kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Z kolei Sąd Apelacyjny w Szczecinie, na skutek wniesionej przez powodów apelacji, orzeczeniem z dnia 24 maja 2011 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Ponownie rozpoznając sprawę wyrokiem z dnia 17 grudnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie pozbawił wykonalności prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 roku w sprawie III Ns 921/04 dotyczące punktu IV zaopatrzonego klauzulą wykonalności w dniu 31 marca 2009 roku, w którym sąd zasądził od powodów L. i V. D. na rzecz pozwanego R. K. kwotę 180 458,18 zł, częściowo, a mianowicie co do kwoty 164 683,18 zł; w pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 13 421,69 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2 970 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd po ponownym rozpoznaniu sprawy ustalił następujący stan faktyczny.

Działka nr (...), na której znajduje się budynek mieszkalny przy ul. (...) w S. zabudowana jest budynkiem mieszkalnym, stanowiącym odrębny przedmiot własności. W budynku tym wyodrębniona została własność dwóch lokali, przy czym właściciel każdego z nich miał prawo do (...) części garażu, części wspólnych budynku oraz prawa wieczystego użytkowania działki. Pozwany R. K. był właścicielem w udziale wynoszącym 10/12 lokalu numer (...) położonym w powyższym budynku, zaś właścicielem lokalu nr (...) oraz udziału wynoszącego 2/12 we własności lokalu nr (...) byli powodowie – V. D. i L. D..

Po nabyciu własności lokalu przez powodów zastali oni działkę gruntu podzieloną przez uprzednich właścicieli do wyłącznego korzystania, w ten sposób, iż działka z jednej strony budynku była wykorzystywana wyłącznie przez właściciela lokalu nr (...), natomiast działka po drugiej stronie – oddzielona wewnętrznym płotem używana była jedynie przez właścicieli lokalu nr (...). Ogrodzenie na powyższej nieruchomości postawił pozwany R. K., który wydatkował na ten cel kwotę 2.569,02 zł. Pomiędzy właścicielami lokali istniał spór dotyczący korzystania z części wspólnych budynku. R. K. w dniu 12 września 2001 r. złożył wniosek o ustalenie przez sąd sposobu korzystania z nieruchomości wspólnej.

Postanowieniem z dnia 28 marca 2007 r. Sąd Rejonowy w Szczecinie w sprawie o sygn. akt III Ns 2693/01 ustalił sposób korzystania z nieruchomości położonej przy ul. (...) w S., w tym między innymi nakazał R. K. w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku wydanie na rzecz V. i L. D. części zajmowanej przez niego działki, w zakresie w jakim została ona przez sąd przyznana do wyłącznego korzystania współwłaścicielom. Powyższe orzeczenie uprawomocniło się w dniu 8 sierpnia 2007 r. Powodowie wraz z pozwanym nie porozumieli się co do sposobu wykonania powyższego postanowienia. Ostatecznie w dniu 27 kwietnia 2008 r. L. D. rozebrał sztachety stanowiące element wewnętrznego ogrodzenia oddzielającego zajmowaną przez niego część działki od tej, z której korzystał R. K.. Następnie na fragmencie działki znajdującym się wcześniej we władaniu sąsiada wbił słupki graniczne, które połączył sznurkiem. W ten sposób powód dążył do wyznaczenia granic tego fragmentu działki, który zgodnie z postanowieniem Sądu z dnia 28 marca 2007 r. miał zostać wydany przez pozwanego na jego rzecz. W dniu 28 kwietnia 2008 r. R. K. zdemontował częściowo ogrodzenie znajdujące się na nieruchomości, które wcześniej sam postawił: zdemontowane zostały trzy słupy mocujące poszczególne przęsła oraz elementy poprzeczne – „panele” na długości trzech przęseł. Jednocześnie doszło do częściowego uszkodzenia elementów mocujących słupy ogrodzenia. Wartość zdemontowanego ogrodzenia wyniosła 600 zł.

Pozwem z dnia 14 maja 2008 r. powód L. D. wniósł przeciwko pozwanemu R. K. o nakazanie przywrócenia do stanu poprzedniego naruszonego stanu posiadania L. D. poprzez odtworzenie przez pozwanego stanu ogrodzenia zewnętrznego nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) do stanu sprzed 5 maja 2008 r., ewentualnie o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 1.200 zł jako równowartości kosztów przywrócenia przez samego powoda stanu ogrodzenia do stanu sprzed dnia 5 maja 2008 r. Zarządzeniem z dnia 26 maja 2008 r. wyłączono do odrębnego rozpoznania żądanie zapłaty kwoty 1.200 zł. Wyrokiem z dnia 12 sierpnia 2008 r. w sprawie o sygn. akt II C 485/08 Sąd Rejonowy w Szczecinie oddalił powództwo L. D. przeciwko R. K. o przywrócenie naruszonego posiadania. Niniejsze orzeczenie uprawomocniło się.

Postanowieniem z dnia 19 lipca 2007 r. w sprawie o sygn. akt III Ns 921/04 Sąd Rejonowy w Szczecinie zniósł współwłasność nieruchomości, stanowiącej lokal nr (...) przy ul. (...) w S., dla którego Sąd Rejonowy w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) w ten sposób, że składnik ten przyznał na rzecz powodów - na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej i tytułem spłaty zasądził od nich na rzecz pozwanego - kwotę 180.458,18 zł, płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności. Sąd Rejonowy w Szczecinie nakazał R. K., aby wydał (...) i L. D. przedmiotową nieruchomość w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia. Powyższe orzeczenie uprawomocniło się z dniem 30 maja 2008 r. Postanowieniem z dnia 28 maja 2008 r. w sprawie o sygn. akt II Ca 412/08 Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił apelację wniesioną przez uczestnika R. K. i zasądził od niego na rzecz wnioskodawców solidarnie kwotę 1.800 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego przed Sądem drugiej instancji.

W dniu 16 czerwca 2008 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie stwierdził, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w zakresie I instancji pkt V, II instancji pkt 2.

Pomimo uprawomocnienia się postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r. w sprawie o sygn. akt III Ns 921/04 R. K. nie wyprowadził się z zajmowanej nieruchomości, stanowiącej własność powodów.

Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2008 r., w sprawie o sygn. akt II WSC 54/08 Sąd Okręgowy w Szczecinie wstrzymał wykonanie postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r., w sprawie o sygn. akt III Ns 921/04 do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego.

Z kolei postanowieniem z dnia 5 grudnia 2008 r., w sprawie o sygn. akt II CSK 483/08 Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej R. K. do rozpoznania i zasądził od niego na rzecz wnioskodawców 3.600 zł zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Pismem z dnia 13 czerwca 2008 r. powód wezwał pozwanego do wskazania numeru konta bankowego w celu umożliwienia mu dokonania przelewu bankowego kwoty 180.458,18 zł tytułem spłaty udziałów w nieruchomości lokalu nr (...) przy ul. (...). Jednocześnie powód poinformował pozwanego, iż nie wydanie tego lokalu po wydaniu prawomocnego postanowienia będzie skutkowało koniecznością zapłaty za korzystanie z przyznanego powodowi lokalu w wysokości 3.200 zł miesięcznie.

Z kolei w dniu 18 czerwca 2008 r. L. D. złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Szczecinie wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko R. K. na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z 29 maja 2008 r. w sprawie o sygn. akt II Ca 412/08 oraz postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z 19 lipca 2007 r. w sprawie o sygn. akt III Ns 921/04 w zakresie pkt V dotyczącego wprowadzenia wierzyciela w posiadanie nieruchomości, stanowiącej lokal nr (...) przy ul. (...) w S..

Pismami z dnia 23 czerwca 2008 r. Komornik Sądowy wezwał powoda do uiszczenia opłaty stałej w kwocie 568,84 zł oraz zaliczki na wydatki w kwocie 50 zł, co też L. D. uczynił. Z kolei postanowieniem z dnia 24 stycznia 2011 r. Komornik Sądowy ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w powyższej sprawie w łącznej wysokości 4.147 zł i wskazał, iż z wpłaty wierzyciela koszty zostały pokryte do kwoty 3.091,84. Na powyższe postanowienie pozwany złożył skargę wnosząc o uznanie niecelowości wszczęcia egzekucji przez wierzyciela i obniżenie obciążenia dłużnika kosztami postępowania egzekucyjnego. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie postanowieniem z dnia 9 marca 2011 r. uwzględnił powyższą skargę i uchylił postanowienie Komornika Sądowego z dnia 24 stycznia 2011 r. w przedmiocie ustalenia kosztów niezbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji w sprawie KM 4773/09 (wcześniej KM 893/08) i zasądził od wierzyciela L. D. na rzecz dłużnika R. K. kwotę 100 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania skargowego.

Pismem z dnia 9 kwietnia 2009 r. powód zwrócił się do Komornika Sądowego o zwrot wpłaconych zaliczek w wysokości 3.093 zł z uwagi na fakt, iż powyższa egzekucja stała się bezprzedmiotowa w związku z wykonaniem przez pozwanego w dniu 8 kwietnia 2009 r. postanowienia Sądu Rejonowego Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r. w sprawie o sygn. akt III Ns 921/04.

W dniu 13 lutego 2009 r. pozwany dokonał przelewu bankowego na konto powoda kwoty 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Pismem z dnia 29 grudnia 2008 r. pozwany wezwał powodów do zapłaty zasądzonej na jego rzecz kwoty 180.458,18 zł w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego pisma. Pozwany poinformował powodów w tym piśmie, iż w momencie otrzymania całości zasądzonej kwoty opuści mieszkanie położone w S. przy ul. (...). Powyższe pismo powódka otrzymała w dniu 31 grudnia 2008 r.

Z kolei pismem z dnia 18 marca 2009 r. (doręczonym pozwanemu 2 kwietnia 2009 r.) powód poinformował pozwanego, iż w związku z zakończeniem sprawy o sygn. akt II Ca 412/08, zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r. przesyła zasądzoną na rzecz R. K. kwotę 180.458,18 zł. Jednocześnie powód wskazał, iż potrąca pozwanemu w ramach wzajemnych rozliczeń: kwotę 32.000 zł za korzystanie przez okres 10 miesięcy z jego lokalu, kwotę 1.200 zł za naprawę rozebranego przez pozwanego płotu oraz koszty postępowania komorniczego w wysokości 1.100 zł.

W dniu 19 marca 2009 r. powód L. D. dokonał przelewu bankowego na konto R. K. kwoty 146.158,18 zł tytułem rozliczenia wzajemnych zobowiązań w sprawie o sygn. akt II Ca 412/08.

Powyższa kwota pieniężna obciążyła konto pozwanego w dniu 1 kwietnia 2009 r.

W dniu 2 kwietnia 2009 r. R. K. złożył wniosek egzekucyjny przeciwko Violecie D. i L. D. w celu wyegzekwowania następujących należności pieniężnych: należności głównej w wysokości 34.300 zł wraz z odsetkami ustawowymi, odsetek ustawowych od kwoty 180.458,18 zł od dnia 29 maja 2008 r. do dnia 2 kwietnia 2009 r. w kwocie 18.312,80 zł, kosztów klauzuli wykonalności w wysokości 12 zł i kosztów egzekucyjnych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w egzekucji według norm przepisanych. W tym samym dniu pozwany otrzymał pismo powoda z dnia 18 marca 2009 r., zgodnie z treścią którego został poinformowany o przesłaniu mu kwoty 180.458,18 zł oraz o potrąceniu kwoty 32.000,00 zł za korzystanie przez okres 10 miesięcy z przysądzonego na jego rzecz lokalu (10 x 3.200,00 zł = 32.000,00 zł), kwotę 1.200 zł za naprawę (uzupełnienie) rozebranego płotu oraz koszty postępowania komorniczego w wysokości 1.100 zł.

W dniu 7 kwietnia 2009 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie na wniosek R. K. zajął wynagrodzenie za pracę oraz wierzytelności zasiłku chorobowego powoda i wezwał do dokonania potrąceń oraz zajął wierzytelności powodów.

W dniu 8 kwietnia 2009 r. pozwany przekazał powodom dom przy ul. (...) w S., a wprowadzenie powodów nastąpiło przy uczestnictwie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie.

Wysokość czynszu najmu przedmiotowej nieruchomości, obejmującej lokal mieszkalny nr (...) o łącznej powierzchni użytkowej 93,91 m ², w okresie od 1 czerwca 2008 r. do 8 kwietnia 2009 r. wynosiła 1.900 zł miesięcznie. Wyliczenia dokonano według stanu nieruchomości, stawek czynszu w okresie od 1 czerwca 2008 r. do 8 kwietnia 2009 r. Przy wyliczeniu wysokości czynszu uwzględniono możliwość korzystania z piwnic i garażu, co uwzględnia cecha rynkowa „funkcjonalność pomieszczeń przynależnych”, mimo że garaż był w złym stanie technicznym (był zalany z powodu nieszczelnego dachu, znajdowała się w nim wilgoć). Wartość rynkowa niniejszej nieruchomości w tamtym okresie wynosiła 390.000 zł.

Po dokonaniu powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie, a podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Wskazał Sąd, że w niniejszej sprawie należało zbadać, czy po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiły zdarzenia, wskutek których zobowiązanie wygasło, a tym samym ocenić zasadność przedstawionych do potrącenia kwot co do zasady – podstawy ich istnienia, jak też ich wysokości.

W pierwszej kolejności Sąd zwrócił uwagę, iż z zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci potwierdzenia przelewu bankowego, wydruku z rachunku bankowego pozwanego wynika, iż powodowie uiścili pozwanemu należność w wysokości 146.158,18 zł dokonując wpłaty bezpośrednio na jego konto. Powyższe okoliczności potwierdził sam pozwany. Datą zaksięgowania powyższej kwoty na rachunku bankowym pozwanego był 1 kwietnia 2009 r.

Odnosząc się do zarzutu strony pozwanej w zakresie niedopuszczalności wytoczenia powództwa na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w związku z wykonaniem tytułu wykonawczego Sąd zwrócił uwagę, iż kwota 146.158,18 zł została przelana przez powodów na rachunek bankowy pozwanego przed nadaniem postanowieniu z dnia 19 lipca 2007 r. klauzuli wykonalności - konkretnie w dniu 31 marca 2009 r., a więc zanim powstał tytuł wykonawczy. Wskazał, że przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. stwarza podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego w przypadku, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub wskutek, których zobowiązanie nie może być egzekwowane. Podkreślił, że w przedmiotowej sprawie powództwo zostało wytoczone po nadaniu klauzuli wykonalności orzeczeniu w sprawie zniesienia współwłasności i skierowania wniosku o wszczęcie egzekucji. Zaznaczył równocześnie Sąd, iż zapłata kwoty 146.158,18 zł nastąpiła poza postępowaniem egzekucyjnym, a więc w drodze dobrowolnego spełnienia świadczenia. Żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności uznał zatem za dopuszczalne, a podstawę takiego żądania stanowiło nastąpienie po powstaniu tytułu egzekucyjnego zdarzenia, wskutek którego zobowiązanie, w całości lub w części, wygasło (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.). Takim zdarzeniem było spełnienie świadczenia przez dłużnika.

W dalszej kolejności zbadał Sąd zasadność i wysokość przedstawionych przez powodów do potrącenia kwot.

Przypomniał, że powodowie wskazali, iż ich pierwsza wierzytelność wywodzi się z obowiązku R. K. zapłaty wynagrodzenia w wysokości 32.000 zł (3.200 zł za miesiąc) na rzecz powodów z tytułu użytkowania bez tytułu prawnego części nieruchomości położonej przy ul. (...) w S., do której to części pozwany utracił z dniem 30 maja 2008 r. prawo własności w związku z uprawomocnieniem się w tym dniu postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r. Podnieśli, iż pozwany korzystał ze spornej nieruchomości – stanowiącej ich własność - bez tytułu prawnego w okresie od 1 czerwca 2008 r. do 9 kwietnia 2009 r.

Przywołał Sąd treść art. 224 § 2 k.c. art. 225 k.c. i stwierdził, że w przedmiotowej sprawie bezspornym było, iż pozwany korzystał z nieruchomości stanowiącej własność powodów bez tytułu prawnego. Nie zgodził się przy tym Sąd z pozwanym, iż w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze świadczeniami wzajemnymi stron, co miałoby usprawiedliwiać powstrzymanie się pozwanego na podstawie art. 488 § 2 k.c. ze spłaceniem świadczenia, dopóki druga strona, tj. powodowie nie zaoferują mu świadczenia wzajemnego, albowiem przepis art. 488 k.c. odnosi się do zobowiązań wynikających z umów wzajemnych. Tymczasem zobowiązanie wynikające z postanowienia o zniesieniu współwłasności, obejmującego przyznanie nieruchomości i jej wydanie powodom, jak i zapłaty kwoty tytułem spłaty, nie wynikało z umowy, lecz z orzeczenia sądowego, a także nie miało charakteru wzajemnego. Brak wykonania postanowienia Sądu przez powodów w zakresie zapłaty zasądzonej kwoty spowodowany był wydaniem przez Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowienia z 30 czerwca 2008 r., w którym wstrzymane zostało wykonanie postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r. Ponadto zaznaczył Sąd, iż zarówno zobowiązanie do zapłaty wskazanej kwoty tytułem spłaty, jak również obowiązek wydania nieruchomości były od siebie niezależne i mogły być w sposób niezależny od siebie egzekwowane, a także w żadnym razie nie miały charakteru wzajemnego.

Dokonując ustaleń w materii wysokości czynszu najmu nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) wraz z przynależnościami położonej w S. przy ul. (...), Sąd oparł się przede wszystkim na opinii biegłego sądowego w zakresie wyceny nieruchomości. W ocenie Sądu powyższa opinia została sporządzona przez kompetentny podmiot dysponujący odpowiednią wiedzą specjalistyczną i doświadczeniem zawodowym. Wysokość czynszu najmu została określona według jej stanu na okres od 1 czerwca 2008 r. do 8 kwietnia 2009 r. oraz według poziomu cen rynkowych w okresie od 1 czerwca 2008 r. do 8 kwietnia 2009 r. Biegły dokonując wyceny oparł się przede wszystkim na rejestrze gruntów i budynków przedmiotowej nieruchomości, miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego Miasta S., informacjach zebranych po przeprowadzeniu oględzin na terenie przedmiotowej nieruchomości, aktach sprawy sądowej, w tym dokumentacji przedłożonej przez strony, informacjach z akt sprawy postępowania i zniesienie współwłasności w sprawie o sygn. akt I C 921/04. Nie budziło wątpliwości Sądu, iż wyliczenia dokonane przez biegłego były rzetelne.

Stwierdził Sąd, że biegły sądowy ustalił, iż wysokość czynszu najmu przedmiotowej nieruchomości w okresie od 1 czerwca 2008 r. do 8 kwietnia 2009 r. wynosiła 1.900 zł miesięcznie i tą kwotę Sąd uznał jako zasadną. Analizę wysokości czynszu za przedmiotową nieruchomość przeprowadzono dla miasta S. na podstawie informacji uzyskanych na rynku nieruchomości i zebranych w (...) bazie danych (...). Główną uwagę skupiono na nieruchomościach lokalowych zlokalizowanych w małych budynkach mieszkalnych wzniesionych w okresie przedwojennym. Dla potrzeb potwierdzenia poprawności wysokości określonego czynszu rynkowego w podejściu porównawczym przeprowadzono obliczenie potencjalnego czynszu dzierżawnego na podstawie wartości rynkowej nieruchomości lokalowej. W opinii przyjęto założenie, że wielkość możliwego do uzyskania wolnorynkowego czynszu za nieruchomość jest wprost proporcjonalna do jej wartości rynkowej. Z kolei do określenia wysokości potencjalnego miesięcznego czynszu najmu na podstawie wartości rynkowej nieruchomości oparto się na założeniach podejścia dochodowego.

Zdaniem Sądu przyjęta przez biegłego powyższa metoda wyceny wysokości czynszu przedmiotowej nieruchomości pozwalała z dużym prawdopodobieństwem określić czynsz.

Odnosząc się do zarzutów strony powodowej do opinii Sąd zważył, iż analizując rynek nieruchomości, nie ma podstaw do doliczania do stawki czynszu za mieszkanie potencjalnego czynszu z gruntu. W czynszu jest już bowiem uwzględniona możliwość korzystania z otaczającego gruntu. Wartość rynkowa nieruchomości lokalowej określona w opinii służyła jedynie sprawdzeniu poziomu czynszu określonego w podejściu porównawczym. Wartość rynkowa nieruchomości została określona w metodzie korygowania ceny średniej podejścia porównawczego, gdzie jednostką porównawczą był 1 m ² powierzchni użytkowej lokalu. W tej wartości jednostkowej mieściła się wartość zarówno budynku, gruntu, jak i pomieszczeń przynależnych (w tym wypadku garażu

Ponadto możliwość korzystania z piwnic, garażu, gruntu uwzględnia cecha rynkowa „funkcjonalność pomieszczeń przynależnych”, która to cecha została uznana dla przedmiotowej nieruchomości jako ponadprzeciętna.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, nie ulegało wątpliwości Sądu, iż biegły dokonując ustaleń w zakresie wysokości czynszu za przedmiotową nieruchomość wziął pod uwagę znajdujący się przy niej garaż.

W dalszej kolejności Sąd zaznaczył, iż biorąc pod uwagę datę prawomocności postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z 19 lipca 2007 r. w sprawie o sygn. akt III Ns 921/04 oraz zobowiązanie pozwanego do wydania powodom nieruchomości w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia – 13 czerwca 2008 r. (wymagalność roszczenia strony powodowej) R. K. bezumownie korzystał z nieruchomości powodów w okresie od 13 czerwca 2008 r. do 8 kwietnia 2009 r., a więc przez okres 9,5 miesiąca.

Sąd zwrócił nadto uwagę, iż w niniejszej sprawie miała miejsce sytuacja, w której wykonalność przedmiotowego tytułu została wstrzymana postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z 30 czerwca 2008 r. w sprawie o sygn. akt II WSC 54/08 do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego, wobec wywiedzenia skargi kasacyjnej przez pozwanego. W ocenie Sądu bez znaczenia jednak dla naliczania opłat za bezumowne korzystanie z nieruchomości było wstrzymanie wykonania postanowienia albowiem w obecnym systemie środków odwoławczych wyrok sądu drugiej instancji z chwilą ogłoszenia staje się prawomocny, niezależnie od tego, czy służy w stosunku do niego skarga kasacyjna i ze względu na cechę prawomocności jest tytułem egzekucyjnym. Regulacja art. 388 k.p.c. umożliwia jedynie wstrzymanie z mocy orzeczenia (postanowienia) sądu wykonania prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji lub uzależnienie wykonania tego orzeczenia od złożenia zabezpieczenia.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie sądu meriti wstrzymanie wykonalności orzeczenia nie wpłynęło na jego rozstrzygnięcie, np. żądanie zapłaty określonej sumy, lecz miało na celu wstrzymanie postępowania egzekucyjnego do czasu zakończenia postępowania kasacyjnego.

Biorąc pod uwagę, iż pozwany bezumownie korzystał z nieruchomości powodów przez okres dziewięciu i pół miesięcy (od 13 czerwca 2008 r. do 8 kwietnia 2009 r.) Sąd uznał, iż zasadna jest kwota 18.500 zł (9 x 1900 zł i 950 zł + 450) do potrącenia z niniejszego tytułu.

Co do kwoty 1.200 zł, którą to sumę, zdaniem powodów uiścili w związku z naprawą płotu, położonego na działce nr (...), na której znajduje się przedmiotowy budynek mieszkalny przy ul. (...) w S.. Sąd po przeanalizowaniu zebranego w sprawie materiału dowodowego ustalił, iż sporne ogrodzenie znajdowało się na gruncie (działce nr (...)) stanowiącym współwłasność stron postępowania i zostało postawione przez pozwanego R. K.. Oceniając „charakter prawny” płotu Sądu uznał, że w okolicznościach sprawy należało przyjąć, że sporny płot był ruchomością i stanowił własność pozwanego, nie miał przymiotu nieruchomości w myśl zasady superfiscies solo cedit. Z tych powodów żądanie małżonków D., by z wierzytelności pozwanego potrącić kwotę 1 200 zł nie mogło być uwzględnione. Zauważył też Sąd, że powodowie choć naprawili płot nie przedłożyli żadnych dowodów w postaci np. rachunków czy faktur dla wykazania wydatku z tym związanego, zaś wysokość ekspertyzy, o jaką wnosili znacznie przewyższałaby wysokość żądania w tym zakresie.

Odnosząc się do rzekomej wierzytelności powodów w kwocie 1.100 zł tytułem uiszczonych przez nich kosztów komorniczych w sprawie o sygn. akt KM 893/08 Sąd po przeanalizowaniu zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności w postaci dokumentów zebranych w sprawie o sygn. akt KM 893/08 (obecnie KM 4773/09), uznał iż nie posiadali oni powyższej wierzytelności wobec pozwanego R. K.. Sąd doszedł bowiem do przekonania o niecelowym wszczęciu postępowania egzekucyjnego przez wierzyciela, co skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego orzeczenia w zakresie przyjęcia odpowiedzialności dłużnika za powstałe koszty egzekucyjne. Mając na uwadze prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z 9 marca 2011 r. w sprawie o sygn. akt IX Co 1188/11 oraz uwzględniając treść art. 365 § 1 k.p.c., w ocenie Sądu I instancji brak było przesłanek do uznania, iż powodom przysługuje wobec pozwanego wierzytelność w postaci zwrotu kosztów postępowania egzekucyjnego w sprawie o sygn. akt KM 4773/09 (wcześniej KM 893/08).

Oceniając kolejno zasadność żądania pozwanego domagania się odsetek od powodów od chwili oddalenia jego apelacji, co nastąpiło 28 maja 2008 r., oraz to, czy również w okresie wstrzymania wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 czerwca 2008 r. w sprawie o sygn. akt II WSC 54/08 do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego, co nastąpiło w dniu 5 grudnia 2008 r. odsetki są należne Sąd Okręgowy uznał, że odsetki przysługiwały pozwanemu w okresie od 30 czerwca 2008 r. do 5 grudnia 2008 r. – także w okresie wstrzymania wykonalności postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r., podobnie jak w tym okresie powodowie mogli żądać od pozwanego zapłaty ustalonej sumy za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości w powyższym okresie.

Następnie Sąd, po przeanalizowaniu zebranego w sprawie materiału dowodowego stwierdził, iż roszczenie R. K. w zakresie zapłaty na jego rzecz przez V. Dziwnik i L. D. kwoty 180.458,18 zł wynikające z pkt IV postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r. stało się wymagalne w dniu 13 czerwca 2008 r., ponieważ jak wynika z sentencji powyższego postanowienia powyższa kwota miała być płatna w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia. Mając na uwadze powyższe, pozwany w ocenie Sądu bezprawnie domagał się zasądzenia na jego rzecz odsetek od wskazanej powyżej kwoty od dnia 28 maja 2008 r. – od chwili oddalenia jego apelacji.

Jednocześnie zaznaczył Sąd, iż przy uwzględnieniu wpłaty przez powodów na rachunek bankowy pozwanego w dniu 1 kwietnia 2009 r. kwoty 146.158,18 zł oraz wierzytelności powodów wobec pozwanego co do kwoty 18.050 zł z tytułu bezumownego korzystania z ich nieruchomości przez R. K. w okresie od 13 czerwca 2008 r. do 8 kwietnia 2009 r., łączne odsetki ustawowe należne pozwanemu za opóźnienie w spłacie wynosiły 15775 zł i w tym zakresie przedstawił szczegółowe wyliczenie.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania i wyliczenia Sąd uznał iż zasadnym było pozbawienie przedmiotowego tytułu wykonawczego - punktu IV postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 r. w sprawie o sygn. akt III Ns 921/04 wykonalności co do kwoty 164.683,18 zł (180.458,18 zł – 15.775 zł) o czym orzeczono jak w punkcie I wyroku z dnia 17 grudnia 2012 roku, w pozostałym zakresie oddając powództwo (patrz punkt II wyroku).

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie ogólną regułą odpowiedzialności za wynik procesu, który kształtował się jak 91,25% do 8,75% (żądanie pozbawienia wykonalności co do kwoty 180 458,18 zł – uwzględniono co do kwoty 164.683,18 zł). Uznał Sąd, że tytułem wpisu powodom należy się zwrot kwoty 8 235 zł, tytułem zwrotu wydatku związanego z opracowaniem opinii 2 216,69 zł (91,25% z przyznanej biegłemu kwoty 2 429,25 zł), pełnomocnikowi powodów należy się wynagrodzenie w kwocie 3 285 zł, zaś pełnomocnikowi pozwanego 315 zł, kompensując te należności pełnomocnikowi powodów należy się kwota 2 970 zł , łącznie 13 421,69 zł o czym orzeczono jak w punkcie III wyroku.

Z rozstrzygnięciem tym nie zgodziły się obie strony.

Pozwany zaskarżył ten wyrok w części a mianowicie w pkt I i III sentencji.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania a mianowicie:

a) art. 101 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i obciążenie pozwanego kosztami procesu w zakresie kwoty 146 148,18 zł, mimo, iż przy pierwszej czynności procesowej uznał on powództwo w tej części i wniósł o zasądzenie z tego tytułu kosztów na jego rzecz,

b) art. 299 k.p.c. poprzez jego wadliwe zastosowanie i pominięcie dowodu z przesłuchania powódki V. D. mimo, iż nie stawiła się ona na rozprawę bez usprawiedliwienia zaś w pozwie złożono wniosek o przesłuchanie stron postępowania bez jego ograniczenia do przesłuchania samego powoda,

c) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny materiału dowodowego i dowolne przyjęcie, iż w czasie wstrzymania wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w sprawie o zniesienie współwłasności powodom przysługuje wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez pozwanego.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku:

1. w pkt I sentencji poprzez pozbawienie wykonalności prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2007 roku w sprawie o sygn. akt: III Ns 921/04 dotyczącego pkt IV częściowo a mianowicie co do kwoty 155 138,18zł,

2. w pkt III sentencji poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 1000,93 zł tytułem opłat sądowych, zaś od powodów na rzecz pozwanego kwoty 2968,72 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

3.zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, za postępowanie przed Sądem II Instancji,

ewentualnie

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie.

W uzasadnieniu apelacji pozwany zarzucił, iż Sąd I instancji w sposób wadliwy przyjął, iż w czasie wstrzymania wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w sprawie o zniesienie współwłasności powodom przysługuje wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez pozwanego. Wskazał, że w kodeksie postępowania cywilnego obowiązuje zasada, iż wyrok sądu drugiej instancji z chwilą ogłoszenia staje się prawomocny i przez to wykonalny. Wykonalność orzeczenia jest więc w zasadzie jedną z form skuteczności orzeczenia sądowego. Z kolei regulacja art. 388 k.p.c. umożliwia wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego. W sytuacji więc, gdy Sąd wstrzymuje wykonanie zaskarżonego skargą kasacyjną orzeczenia jest ono co prawda prawomocne jednak nieskuteczne i nie może podlegać wykonaniu w drodze egzekucji. Sytuacja taka ma na celu utrzymanie niezmiennego stanu faktycznego mimo zapadłego orzeczenia do czasu zajęcia stanowiska co do prawidłowości orzeczenia przez Sąd Najwyższy. Dodatkowo zaznaczył, iż roszczenia stron wynikające z postanowienia Sądu Rejonowego w sprawie o zniesienie współwłasności stanowią niejako świadczenia quasi wzajemne w rozumieniu art. 488 § 2 k.c. W związku z powyższym w ocenie apelującego skoro powodowie nie spełnili swojego zobowiązania w zakresie spłaty udziału pozwanego w nieruchomości wspólnej, a samo orzeczenie nie było wykonalne, nie mogą też żądać wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez pozwanego w czasie wstrzymania wykonania postanowienia Sądu Rejonowego.

Zarzucił zatem, iż w czasie wstrzymania wykonania postanowienia Sądu Rejonowego tj. od 30 czerwca 2008 roku do 5 grudnia 2008 roku (łącznie pięć miesięcy) powodom nie należy się wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez pozwanego. Ponieważ biegły ustalił miesięczną stawkę czynszu najmu nieruchomości na kwotę 1900 to należność za pięć miesięcy w łącznej kwocie 9500 zł stanowi sumę nienależnie przyznaną powodom przez Sąd.

Zarzucił też, iż Sąd Okręgowy w sposób nieuprawniony pominął dowód z przesłuchania powódki V. D., która mimo wezwania nie stawiła się na rozprawę bez usprawiedliwienia, a to stanowiło naruszenie przez Sąd Okręgowy normy zawartej w przepisie art. 299 k.p.c. Podkreślił w związku z tym, że z informacji uzyskanej od pozwanego wynika, że powódka nie stawiła się, gdyż nie popierała żądania pozwu i nie żądała kontynuowania niniejszego postępowania. Powyższa okoliczność w ocenie apelującego miała zasadnicze znaczenie w sprawie albowiem co prawda każdy z małżonków może zarządzać majątkiem wspólnym (art. 36 § 2 kro), jednak w sytuacji ustalenia braku woli popierania powództwa przez powódkę nie mogła być ona stroną postępowania.

W zakresie zarzutu naruszenia art.101 k.p.c. wskazał apelujący, że pozwany w odpowiedzi na pozew uznał powództwo co do kwoty 146 158,18 zł i na podstawie przepisu art. 101 k.p.c. wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu należnych od tej części powództwa. Tymczasem Sąd Okręgowy wadliwie obciążył pozwanego kosztami postępowania w 91,25%. Podkreślił, że pozwany złożył do Komornika Sądowego wniosek o wyegzekwowanie należności głównej w kwocie 34 300 zł, którą to powodowie potrącili z zasądzonej na rzecz pozwanego spłaty udziału w nieruchomości wspólnej. Oznaczało to jednak, iż pozwany nie dał powodu do wytoczenia powództwa w zakresie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości (jak zażądali powodowie), a ponadto uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu w części. W związku z powyższym w zakresie sumy 146 158,18 zł pozwany winien być uznany za stronę wygrywającą w całości i otrzymać od powodów zwrot kosztów postępowania.

Ponieważ pozwany faktycznie uległ jedynie w zakresie kwoty 15 775 zł to wynik procesu kształtuje się w stosunku 8,74% po stronie powodów i 91,26% po stronie pozwanego.

Powodowie w swej apelacji zaskarżyli wyrok Sądu Okręgowego w części, tj. w zakresie pkt II odnośnie oddalenia powództwa co do kwoty 12.941,75 zł oraz w konsekwencji - w zakresie pkt III, dotyczącego kosztów postępowania.

Powyższemu wyrokowi zarzucili naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, a mianowicie:

- naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów, polegające na uznaniu dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości za wiarygodną, a w konsekwencji oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego, bądź przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego, na okoliczność ustalenia powierzchni lokalu, z którego bezumownie korzystał pozwany, podczas, gdy powodowie wskazywali, że powierzchnia lokalu jest inna, niż przyjęta przez biegłego do ustalenia rynkowej stawki czynszu,

- naruszenie przepisu art. 286 w zw. z 278 i art. 227 k.p.c., poprzez oddalenie przez Sąd I instancji wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego, bądź przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego, na okoliczność ustalenia powierzchni lokalu, z którego bezumownie korzystał pozwany i przyjęcie za niebudzące wątpliwości określenie powierzchni lokalu, podczas, gdy powierzchnia ta nie została zmierzona dla celów wydania opinii, a powodowie zgłosił zastrzeżenia do wskazanych w opinii danych,

- naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, że na wysokość czynszu najmu lokalu mieszkalnego nie ma wpływu fakt, że powierzchnia lokalu jest większa o 26,09 m2, podczas, gdy zasady doświadczenia życiowego wskazują, że czynsze za lokale większe są wyższe niż za lokale mniejsze, a także z opinii biegłego wynika, że ustalenie stawki czynszu nastąpiło przez pomnożenie wyliczonej stawki średniej przez przyjętą przez biegłego ilość m2 powierzchni lokalu,

- naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, że sporządzona z naruszeniem przepisu § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21.09.2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego opinia stanowi wiarygodny i niebudzący wątpliwości dowód na okoliczność wysokości czynszu, podczas gdy treść opinii przeczy faktom powszechnie znanym osobom mieszkającym w S., a także jest sprzeczna z zasadami logicznego rozumowania,

- naruszenie przepisu art. 286 w zw. z 278 i art. 227 k.p.c., poprzez oddalenie wniosku powodów o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego, podczas gdy powodowie wykazali, że złożona w sprawie opinia nie stanowi dowodu wiarygodnego, a ustalenie wysokości czynszu najmu ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy,

- nieprawidłowe ustalenie stanu faktycznego, poprzez określenie, że przy przyjęciu stawki wynagrodzenia z tytułu korzystania przez pozwanego z lokalu w wysokości wskazanej przez biegłego, wynagrodzenie należne powodom jest niższe niż kwota 18.683,25 zł, podczas gdy przy pomnożeniu przyjętej stawki przez okres zajmowanego lokalu, wynagrodzenie wyniesie 18.683,25 zł,

- naruszenie przepisu art. 98 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., poprzez niezasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania przed Sądem II instancji, mimo że w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie Wydział I Cywilny z dnia 24.05.2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt: IACa232/l1 Sąd II instancji pozostawił Sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Wskazując na te zarzuty apelacyjne wnieśli o:

1.zmianę zaskarżonego wyroku w części poprzez pozbawienie wykonalności prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 19.07.2007 r. wydanego w sprawie o sygn. akt: III Ns 921/04 w zakresie pkt IV, opatrzonego klauzulą wykonalności dnia 31.03.2009 r., w którym Sąd Rejonowy w Szczecinie zasądził od L. D. i V. D. kwotę 180.458,18 zł, co do kwoty 177.624,93 zł,

2.zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania przed Sądem I instancji w wysokości stosownie do uwzględnienia powództwa, według norm przepisanych, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego, oraz kosztów postępowania apelacyjnego zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie I Wydział Cywilny z dnia 24.05.2011 r., sygn. akt: I ACa 232/11, w którym Sąd Apelacyjny pozostawił Sądowi I instancji rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu, według norm przepisanych, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego,

3. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem II instancji, według norm przepisanych, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego,

4.przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia powierzchni lokalu, z którego bezumownie korzystał pozwany, oraz wyliczenia miesięcznej stawki czynszu najmu.

ewentualnie o: uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

W uzasadnieniu apelacji powodowie zarzucili, że niezasadnie sąd orzekający nie uwzględnił potrącenia wierzytelności z tytułu zapłaty za bezumowne korzystanie przez pozwanego z lokalu powodów co do kwoty 12.941,75 zł. Wskazana kwota stanowi różnicę pomiędzy wartością miesięcznego czynszu najmu za lokalu powodów za 9 miesięcy i 25 dni (13.06.2008 - 08.04.2009 r.), tj. kwotą 31.466,75 zł, obliczoną w sposób następujący: miesięczna równowartość czynszu najmu: 3.200,00 zł, czynsz najmu za 1 dzień: 106,67 zł (3.200,00 zł / 30 dni), należna równowartość czynszu: 31.466, 75 zł (9 miesięcy x 3.200,00 zł + 106,67 x 25 dni) a kwotą uwzględnioną przez Sąd I instancji z powyższego tytułu, tj. 18.525,00 zł.

Zdaniem powodów, Sąd I instancji dokonując dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów, uznał za wiarygodną i spójną opinię biegłego w zakresie, w którym biegły dokonał wyceny wysokości czynszu najmu, przyjmując, że powierzchnia lokalu, z którego bezumownie korzystał pozwany wynosi 93,91 m ², a nie jak wykazali powodowie - 120,00 m ². Sporządzając opinię, biegły nie dokonywał obmiaru lokalu zajmowanego przez pozwanego. Do obliczeń przyjęta została powierzchnia ujęta w księdze wieczystej KW (...). Apelujący zarzucili, że w zarzutach do opinii powodowie wskazali, że założona powierzchnia określona została błędnie, gdyż w rzeczywistości wynosi ona 120 m ^2, co stwierdzają według własnych obliczeń. Sąd pominął jednak bezpodstawnie ich wnioski o sporządzenie opinii uwzględniającej tę powierzchnię.

Zarzucili też powodowie, że ich zdaniem, wydana w niniejszej sprawie opinia, będąca podstawą ustalenia wysokości wynagrodzenia za korzystanie przez pozwanego z ich lokalu, nie spełnia wymagań określonych przepisami Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21.09.2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. z 2004 r., Nr 207, poz. 2109, ze zm.). Podkreślili, iż dobór nieruchomości z uwagi na ich położenie został przeprowadzony nieprawidłowo. Podnieśli, że pominięto, że nieruchomość powodów położona jest na Osiedlu (...), w spokojnej okolicy willowej, zaliczanej do najbardziej pożądanych w S.. Z doświadczenia życiowego osób mieszkających w S. wynika, że lokale i nieruchomości budynkowe położone na Osiedlu (...) należą do najdroższych w mieście. Wskazali też, że takie cech nieruchomości powodów jak ogród i garaż znacząco wpływają na wartość lokalu. Dodali, że w opinii powodów, biegły dokonał nieprawidłowego zestawienia nieruchomości przyjętych do porównania, skutkiem czego, ustalając czynsz najmu, nie wzięto pod uwagę takich walorów nieruchomości, jak położenie w najbardziej prestiżowej dzielnicy miasta, ogród i garaż. Niewzięcie przez Sąd pod uwagę zgłoszonych przez powodów w tym zakresie zarzutów i danie wiary sporządzonej opinii, jako nienasuwającej wątpliwości, stanowiło naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów. Ustalenie takie jest bowiem sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego i wiedzą powszechną mieszkańców S..

Zakwestionowali też apelujący ustalenie przez Sąd I instancji stanu faktycznego, poprzez przyjęcie, że należne powodom wynagrodzenie jest niższe niż kwota 18.683,25 zł. Wskazali, że Sąd I instancji przyjął, że pozwany korzystał bezumownie z nieruchomości w okresie od 13.06.2008 r. - 08.04.2009 r., tj. przez okres 9 miesięcy i 25 dni. Przy podstawieniu przyjętej przez Sąd I instancji stawki czynszu najmu w wysokości 1.900 zł, wynagrodzenie za powyższy okres powinno wynieść 18.683,25 zł : 1.900 / 30 = 63,33 zł - stawka czynszu za 1 dzień; 9 x 1.900,00 zł + 1.583,25 (25 x 63,33) = 18.683,25 zł,

a nie jak przyjął Sąd I instancji - 18.500,00 zł.

Końcowo zarzucili, że wyrokiem z dnia 24.05.2011 r. wydanym przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt: I ACa 232/11, uchylającym wydany w sprawie wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 11.02.2011 r., Sąd Apelacyjny pozostawił do rozstrzygnięcia Sądowi Okręgowemu koszty postępowania apelacyjnego.

W pkt III zaskarżonego wyroku na rzecz powodów zasądzono kwotę 13.421,69 zł. Z uzasadnienia wyroku wynika, że powyższa kwota nie obejmuje kosztów wyżej wskazanego postępowania apelacyjnego, w którym powodowie uiścili opłatę od apelacji w wysokości 9.023,00 zł oraz byli reprezentowani przez zawodowego pełnomocnika, którego wynagrodzenie, zgodnie powinno wynieść co najmniej 2.700,00 zł.

W odpowiedziach na apelacje strony wniosły o oddalenie apelacji przeciwnika procesowego i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelacje Sąd Apelacyjny zważył, co następuje;

Apelacja powodów zasługuje na uwzględnienie jedynie w tej części, w jakiej zarzuca, że sąd I instancji zaniżył wysokość należnego im wynagrodzenia za korzystanie przez pozwanego z lokalu o kwotę 183,25 zł oraz w zakresie kosztów procesu, w części, w której zarzucają, że Sąd Okręgowy pominął w wyliczeniach należne im koszty postępowania apelacyjnego w sprawie I ACa 232/11.

Apelacja pozwanego jest bezzasadna.

Na wstępie odnosząc się do zarzutów obu apelacji dotyczących naruszenia prawa procesowego i w konsekwencji dokonania błędnych ustaleń faktycznych będących podstawą rozstrzygnięcia stwierdza sąd odwoławczy, że uznaje je za bezzasadne i w konsekwencji akceptuje w całości ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy jako niewadliwe, przyjmując je za własne, bez potrzeby ich powtarzania. Podziela też co do zasady ocenę prawną zgłoszonego roszczenia opartego o treść art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

W zakresie zarzucanego przez powodów naruszenia art. 233§ 1 k.p.c., art. 286 w zw. z art. 278 i 227 k.p.c. odnoszącego się do przyjętej przez biegłego powierzchni lokalu zajmowanego przez pozwanego bez tytułu prawnego i obliczenia przez biegłego należnego wynagrodzenia za korzystanie z tego lokalu to uznaje Sąd Apelacyjny zarzuty te za bezzasadne, nadto nie mające wsparcia w jakimkolwiek materiale dowodowym zebranym w aktach niniejszej sprawy. Zarzut ten w istocie powodowie opierają na własnych twierdzeniach. Przede wszystkim podnieść trzeba, że powierzchnia spornego lokalu przyznanego powodom na skutek zniesienia współwłasności wskazana jest w księdze wieczystej KW (...) założonej dla tej nieruchomości, powodowie zaś nie dokonali żadnych czynności, by tę powierzchnię zmienić, nie wykazali też, by po dacie wydania postanowienia o zniesienie współwłasności dokonali takich czynności na podstawie formalnych pozwoleń, w konsekwencji których powierzchnia lokalu nr (...) uległa zwiększeniu. Od tej powierzchni naliczane są wszakże wszystkie obciążenia publicznoprawne ( por. decyzja k.460 ). Przede wszystkim zaś podkreślić trzeba stanowczo, że w postępowaniu o zniesienie współwłasności w sprawie III Ns 921/04 na potrzeby wzajemnych rozliczeń stron przyjmowana była powierzchnia 93,91 m ² i od tej powierzchni, a nie większej, powodowie spłacali pozwanego. Z akt sprawy III Ns 921/04 (k. 198, 209, 248) wynika ponadto, że takiej powierzchni przyjętej przez biegłą rzeczoznawcę na potrzeby wyceny powodowie nie kwestionowali, co więcej, taką też powierzchnię podali we wniosku o zniesienie współwłasności (k. 4-6). Dlatego też za nie znajdujące wsparcia w materiale sprawy uznać należy twierdzenia powodów o większej powierzchni lokalu nr (...), stąd nie było podstaw do zlecania biegłemu uzupełnienia opinii o założenie wyceny lokalu o postulowanej przez powodów powierzchni. Wniosek apelacyjny w tym zakresie podlegał też oddaleniu.

Podobnie należy ocenić zarzuty odnoszące się do błędnie przyjętego przez biegłego doboru nieruchomości przyjętych do porównania dla ustalenia czynszu. Podkreślić trzeba, że powodów w tym zakresie obowiązują reguły wynikające z art. 6 k.c. i 232 k.p.c.. W związku z tym wskazać trzeba, że nie złożyli oni ani przed, ani tym bardziej po sporządzeniu przez biegłego opinii jakichkolwiek dowodów w postaci np. dokumentów prywatnych, informacji z Agencji Nieruchomości czy wydruków z Internetu, z których wynikałoby, że realny czynsz, jaki mogliby uzyskać za sporny lokal w ocenianym okresie byłby wyższy. Argumentacja powodów odwołująca się jedynie do atrakcyjnej ich zdaniem lokalizacji nieruchomości nie może skutecznie wzbudzić uzasadnionych wątpliwości co do wartości merytorycznej opinii złożonej przez biegłego w niniejszej sprawie. Przypomnieć wszak trzeba, że biegły ocenił standard nieruchomości na zadawalający, funkcjonalność na przeciętną ( przechodnie pokoje- amfilada), zauważono zaniedbany ogród i zawilgocony garaż z cieknącym dachem.

Te okoliczności sprawiły, że uznać należało, że stan nieruchomości w spornym okresie nie był na tyle wysoki- jak oczekują tego skarżący- by skutecznie zakwestionować czynsz ustalony przez biegłego na kwotę 1900 zł miesięcznie. Wskazać też trzeba, że argumentacja skarżących kwestionująca opinię biegłego nie ma wsparcia w materiale niniejszej sprawy. Nie można więc mówić o naruszeniu art. 233§ 1 k.p.c., gdyż powodowie nie wskazali nawet w apelacji, jaki materiał dowodowy zebrany w sprawie pozostaje w sprzeczności z istotnymi dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleniami Sądu Okręgowego. Dlatego też uznać należało, że w realiach niniejszej sprawy brak było podstaw do zlecania sporządzenia nowej opinii i argumentację Sądu Okręgowego w tym zakresie Sąd Apelacyjny w całości akceptuje. Z tych też względów dowodowy wniosek apelacyjny powodów został oddalony.

Zasadny natomiast w części jest zarzut dotyczący błędnych wyliczeń w zakresie należnego powodom czynszu. Przyjmując za sądem I instancji, że pozwany zajmował sporny lokal bez tytułu prawnego w okresie od 13.06.2008 r. - 08.04.2009 r., tj. przez okres 9 miesięcy i 25 dni i przy przyjęciu stawki czynszu należnej powodom w kwocie po 1900 zł miesięcznie stwierdzić trzeba, że należne powodom z mocy art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c. za ten okres wynagrodzenie wynosi 18.683,25 zł, czyli tak, jak twierdzą powodowie w zarzutach apelacji. Za 1 dzień powodom należne jest bowiem po 63,33 zł czyli za 25 dni – 1583,25 oraz za 9 miesięcy kwota 17.100 zł ( 9 x 1900 zł). Razem stanowi to kwotę 18 683,25 zł, a sąd I instancji przyjął 18500 zł ( k.511). Dlatego należało zmienić zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i pozbawić opisany w nim tytuł wykonawczy o dodatkową kwotę 183,25 zł, czyli co do kwoty 164.866,43 zł ( 183,25 zł +164.683,18 zł), o czym na podstawie art. 386§ 1 k.p.c., w związku z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. orzeczono w punkcie I ppkt 1 wyroku.

Dalej idąca apelacja powodów w zakresie orzeczenia o ich żądaniu opartym na treści art.840 § 1 pkt 2 k.p.c. okazała się bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu, o czym na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono w punkcie II wyroku.

Jeżeli chodzi o zarzut dotyczący naruszenia art. 98 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., poprzez niezasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania przed Sądem II instancji, mimo że w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie Wydział I Cywilny z dnia 24.05.2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt: IACa232/l1 Sąd II instancji pozostawił Sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego to zarzut ten jest co do zasady uzasadniony, jednak omówiony zostanie w końcowej części uzasadnienia, po odniesieniu się do zarzutu pozwanego także dotyczącego kosztów procesu.

Apelacja pozwanego okazała się natomiast bezzasadna w całości.

W zakresie zarzuconego przez pozwanego naruszenia art. 299 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze strony powódki - V. D. to zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie. Przypomnieć trzeba, że zarzuty naruszenia prawa procesowego, którymi sąd odwoławczy jest związany, powinny wykazywać równocześnie, że wskazywane w apelacji uchybienia miały wpływ na treść wyroku. Tego skarżący nie wykazał. Nadto podnieść trzeba, że dowód z przesłuchania stron jest dowodem fakultatywnym i jest on dopuszczany wtedy, gdy po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Na takie fakty apelujący także nie wskazuje.

Zauważyć też należy, że uzasadniając powyższy zarzut pozwany wskazał, że z jego informacji wynika, iż powódka V. D. nie popiera żądania pozwu. Okoliczność ta w sprawie nie ma jednak istotnego znaczenia, albowiem pozwany nie wykazał, by cofnęła ona pozew, a reprezentujący ją pełnomocnik w całości przecież popierał powództwo.

Drugi zarzut pozwanego to zarzut naruszenia art. art. 233 § 1 k.p.c. sformułowany jako przekroczenie granic swobodnej oceny materiału dowodowego i dowolne przyjęcie, iż w czasie wstrzymania wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w sprawie o zniesienie współwłasności powodom przysługuje wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez pozwanego. Ten zarzut to w istocie zarzut naruszenia prawa materialnego – podnoszonego przez pozwanego przed sądem I instancji art. 488 § 2 k.c.

Zarzut ten należy uznać za bezzasadny. Sąd Apelacyjny akceptuje bowiem stanowisko sądu meriti w tym zakresie i uznaje, że wstrzymanie wykonalności prawomocnego orzeczenia w sprawie o zniesienie współwłasności na podstawie art.388 k.p.c. oznaczało jedynie tyle, że w tym czasie nie była dopuszczalna egzekucja obowiązków wynikających z tego postanowienia do czasu rozpoznania skargi kasacyjnej pozwanego. Nie oznacza to jednak, że obowiązki stron stwierdzone prawomocnym orzeczeniem nie były wymagalne, co w konsekwencji przełożyło się na obowiązek powodów zapłaty pozwanemu odsetek za opóźnienie w płatności od zasądzonej tytułem spłaty kwoty 180.458,18 zł , a wobec pozwanego – na obowiązek uiszczenia na rzecz powodów wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości.

Podnieść też wypada, że pozwany jest nadto niekonsekwentny w swych twierdzeniach w tym zakresie, wszak w postępowaniu egzekucyjnym domagał się od powodów odsetek za opóźnienie w płatności, pomimo wstrzymania wykonalności orzeczenia. Pozwany przy tym wskazał przed sądem I instancji, że obowiązki stron orzeczone postanowieniem z dnia 19.07.2007 r., tj. obowiązek wydania nieruchomości powodom i obowiązek zapłaty przez powodów na rzecz pozwanego tytułem spłaty, należy traktować jako quasi świadczenia wzajemne, w związku z czym brak spełnienia świadczenia przez jedną stronę uprawnia drugą do wstrzymania się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego.

Sąd Apelacyjny wskazuje jednak, że nie można zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego, iż w przedmiotowej sprawie można mówić o świadczeniach wzajemnych stron (polegających z jednej strony na wydaniu nieruchomości, a z drugiej na spłacie związanej z dokonaniem podziału), co usprawiedliwiać miało powstrzymanie się przez pozwanego z wydaniem nieruchomości, na podstawie art. 488 § 2 k.c. Obowiązki wynikające z postanowienia o zniesieniu współwłasności, przyznanie nieruchomości powodom oraz nakaz zapłaty określonej kwoty tytułem spłaty, ani nie wynikają z umowy, ani nie mają charakteru wzajemnego. Źródłem zobowiązania jest w tym przypadku prawnokształtujące orzeczenie sądu. Ponadto zobowiązanie do zapłaty wskazanej kwoty tytułem spłaty i obowiązek wydania nieruchomości są zobowiązaniami od siebie niezależnymi, które mogą być w sposób niezależny od siebie egzekwowane.

Co do zarzutu dotyczącego zasądzonych kosztów postępowania, to zarzut ten także Sąd Apelacyjny uznaje za bezzasadny. Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, że uznał roszczenie powodów przy pierwszej czynności procesowej, w związku z czym, w świetle przepisu art. 101 k.p.c., powinien zostać uznany za stronę wygrywającą postępowanie.

Przypomnieć w tym miejscu trzeba, że w odpowiedzi na pozew z dnia 25.11.2009 r. pozwany złożył wniosek o oddalenie powództwa. Ponadto zarówno w odpowiedzi na pozew, jak i w późniejszych pismach procesowych, pozwany podnosił szereg argumentów zmierzających do wykazania, że powództwo w sprawie powinno zostać oddalone. Dopiero w dalszej części uzasadnienia odpowiedzi na pozew podano, że pozwany z najdalej idącej ostrożności procesowej uznaje powództwo co do kwoty 146.158,18 zł.

Stwierdza sąd odwoławczy, że uznanie powództwa uzasadniające w myśl art. 101 k.p.c. żądanie przyznania na rzecz pozwanego kosztów procesu powinno być stanowcze, kategoryczne i bezwarunkowe. Pozwany nie powinien dać przy tym powodu do wytoczenia powództwa i powinien uznać przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu.

W niniejszej sprawie pierwszorzędnym wnioskiem zawartym w odpowiedzi na pozew był wniosek o oddalenie powództwa, a uznanie roszczenia nastąpiło jedynie z „daleko idącej ostrożności procesowej".

Ponadto powodowie słusznie podnosili, że nie mieli możliwości ograniczenia wykonalności tytułu wykonawczego na drodze pozasądowej, gdyż jedynym środkiem do tego służącym jest powództwo przeciwegzekucyjne, wytoczone na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Ponieważ pozwany podjął polemikę z twierdzeniami pozwu i wnosił o oddalenie powództwa w całości, przepis art. 101 k.p.c. nie powinien znaleźć w niniejszej sprawie zastosowania. Tym samym stosunkowe zasądzenie na rzecz powodów od pozwanego kosztów postępowania było w świetle przepisu art. 100 k.p.c. prawidłowe.

Rozliczenie kosztów postępowania, przy uwzględnieniu reformatoryjnego wyroku sądu odwoławczego powinno nastąpić przy założeniu, że powodowie ostatecznie wygrali proces w 91,36%, a ulegli pozwanemu w 8,64%. Koszty powodów za I instancję -15.087 zł, a za II instancję – 11. 723 zł. Zatem łącznie ich koszty to 26.810 zł, z czego 91,36% to 24.493,62 zł. Koszty pozwanego to 6317 zł, z czego 8,64% to 545,78 zł. Z matematycznego wyliczenia zatem wynika, że należało zasądzić od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 23.948 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W ten też sposób Sąd Apelacyjny zmienił punkt trzeci zaskarżonego wyroku i na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. przy zastosowaniu art. 100 k.p.c. orzeczono w punkcie I ppkt 2 wyroku.

Orzekając o kosztach postępowania odwoławczego, uznając, że w istocie obie apelacje okazały się niezasadne ( powodowie wygrali tylko co do 183,25 zł , tj. w 1,41%) sąd apelacyjny zniósł miedzy stronami te koszty, o czym na podstawie art. 100 k.p.c. orzeczono w punkcie IV wyroku.

T. Żelazowski A. Sołtyka D. Jezierska