Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa W. S.

przeciwko P. D.

o odszkodowanie i zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 24 września 2013 roku, sygn. akt I C 390/12

uchyla zaskarżony wyrok punkcie pierwszym sentencji w części dotyczącej zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda zadośćuczynienia powyższej kwoty 5.000 (pięć tysięcy) złotych i postępowanie w tym zakresie w obu instancjach umarza oraz w punkcie trzecim w ten sposób, że podlegającą ściągnięciu od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim kwotę 772 złotych obniża do kwoty 385 (trzysta osiemdziesiąt pięć) złotych, znosząc koszty procesu między stronami za instancję odwoławczą.

Sygn. akt II Ca 29/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 września 2013 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim:

1.  zasądził od pozwanego P. D. na rzecz powoda W. S.



tytułem zadośćuczynienia kwotę 7.000,00 złotych z ustawowymi odsetkami od kwoty 5.000,00 złotych od dnia 26 marca 2012 roku do dnia zapłaty, od kwoty 2.000,00 złotych od dnia 21 lutego 2013 roku do dnia zapłaty,



tytułem odszkodowania kwotę 2.837,00 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 26 marca 2012 roku do dnia zapłaty; oraz kwotę 1.709,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

• 2.  umorzył postępowanie w pozostałym zakresie wobec skutecznego cofnięcia pozwu,

  3.  nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa /Sądu Rejonowego/ od pozwanego P. D. kwotę 772,00 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych w postaci wydatków poniesionych w sprawie .

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 20 września 2011 roku Sąd Rejonowy w Tomaszowie Maz. skazał P. D.za to, że w dniu 8 sierpnia 2010 roku w T. (...). przewracając na podłogę oraz zadając uderzenia pięściami W. S.spowodował u niego obrażenia ciała w postaci urazu głowy z krwiakiem okularowym prawostronnym oraz złamanie trzonu obojczyka prawego, które to obrażenia naruszyły czynności narządu ciała na okres przekraczający siedem dni. W tymże wyroku Sąd orzekł od oskarżonego P. D.na rzecz W. S.nawiązkę w kwocie 3.000,00 złotych.

Po zdarzeniu w dniu 8 sierpnia 2010 roku, powód udał się na Szpitalny Oddział (...), gdzie dokonano zamkniętej repozycji kości obojczyka prawego oraz założono opatrunek gipsowy typu „ósemka".

W okresie od 6 października 2010 roku do 9 listopada 2010 roku powód jeździł do S. do M. S.na zabiegi fizykoterapii oraz na masaż klasyczny i ćwiczenia. Wizyt było dwadzieścia, a koszt jednej wynosił 70,00 złotych, masażysta wystawił powodowi zaświadczenie.

W związku z przebywaniem powoda na zwolnieniu lekarskim od dnia 9 sierpnia 2010 roku do końca roku 2010, osiągnął on niższy przychód o 2.764,08 złotych brutto - o 878,65 złotych netto. W związku z tym zwolnieniem otrzymał powód w 2011 roku niższe wynagrodzenie dodatkowe /tzw. trzynastkę/ o 800,21 złotych brutto - o 558,37 złotych netto. Natomiast w grudniu 2010 roku powód otrzymał nagrodę wynikającą z regulaminu wynagradzania pracowników w Starostwie Powiatowym w T. (...).- w wysokości 700,00 złotych.

Biegły - ortopeda traumatolog potwierdził, że powód w wyniku pobicia w dniu 8 sierpnia 2010 roku doznał złamania kości obojczyka prawego - stan po skośnym złamaniu trzonu obojczyka prawego w 1/3 środkowej zrost w zadawalającym ustawieniu /przemieszczenie do boku około 1/3 średnicy i skrócenie o około 0,5 cm. Złamanie obojczyka prawego w wygojeniu w dość dobrym ustawieniu bez dysfunkcji ruchowej i powikłań naczyniowo-nerwowych oraz bez istotnych odchyleń statyczno-dynamicznych poza nieznacznym zgrubieniem okolicy przebytego złamania.

Przebyte obrażenia - opisane wyżej, spowodowały u powoda dyskomfort życiowy z powodu znacznej dysfunkcji ruchowej barków i trwał przez 6 tygodni od urazu. Cierpienia powoda były znaczne przez pierwsze dwa tygodnie, przez kolejne 4 tygodnie były średnie, przez następne 4 tygodnie stopień cierpienia był nieznaczny.

Zdaniem biegłego ortopedy powód przez okres około 1,5 miesiąca potrzebował pomocy ze strony innych osób średnio w wymiarze od 3 do 6 godzin dziennie.

Biegły określił stopień uszczerbku na zdrowiu powoda, doznanego na skutek pobicia z dnia 8 sierpnia 2010 roku na 5 % (poz. 100 w oparciu o załącznik do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002r. (Dz. U. nr 234, poz. 1974) w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania.

Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo zasługuje na uwzględnienie, zarówno w części dotyczącej żądania zadośćuczynienia, jak i żądania odszkodowania.

Podstawę odpowiedzialności strony pozwanej, stanowić będzie przepis art. 415 k.c. stanowiący, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia przesłanek odpowiedzialności określonych przez art. 415 k.c. Powołany przepis wyraża generalną formę odpowiedzialności deliktowej, przesłankami której są wina /w każdej postaci, tj. umyślna, nieumyślna - niedbalstwo, lekkomyślność/, szkoda oraz związek przyczynowy pomiędzy winą sprawcy a zaistniałą szkodą.

Wobec istnienia prawomocnego wyroku karnego w sprawie II K 1170/10 powód nie musiał wykazywać istnienia przesłanek odpowiedzialności pozwanego takich jak wina, szkoda /w zakresie instytucji zadośćuczynienia/ i związek przyczynowy, gdyż z treści przedmiotowego wyroku wynika strona podmiotowa przestępstwa - osoba sprawcy oraz wina. Stosownie bowiem do dyspozycji przepisu art. 11 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. A zatem Sąd w niniejszym postępowaniu nie może nie przyjąć, że pozwany bijąc leżącego powoda spowodował u niego obrażenia ciała w postaci złamania trzonu obojczyka prawego.

Na powodzie spoczywa również ciężar udowodnienia rozmiaru/wysokości szkody. Kwestię tę rozstrzygnął zawnioskowany przez powoda, a przeprowadzony przez Sąd dowód z opinii biegłego lekarza ortopedy- traumatologa.

Odnośnie zadośćuczynienia Sąd Rejonowy zważył, iż w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty (....). Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać (...) /art. 444 § 1 i 2 k.c./. W wypadkach przewidzianych w artykule 444 k.c. sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumą tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę /art. 445 § 1 k.c./.

Ustalenia faktyczne oparto na bezosobowych źródłach dowodowych, mianowicie na dokumentach w postaci dokumentacji lekarskiej. Przy ocenie rozmiaru i stopnia doznanych przez powoda cierpień fizycznych i rozstroju zdrowia Sąd posiłkował się dowodem z opinii biegłego ortopedy, lekarza (...).

Zebrany materiał dowodowy /w postaci prawomocnego wyroku skazującego oraz opinii biegłego/ nie budzi wątpliwości, co do rodzaju i rozmiaru uszkodzenia ciała u powoda pozostającego w bezpośrednim związku przyczynowym ze zdarzeniem z dnia 8 sierpnia 2010 roku. Opinia biegłego /w tym opinie uzupełniające/ jako wiarygodna, obiektywna, rzeczowa i zrozumiała została przez Sąd przyjęta, stanowiąc podstawę rozstrzygnięcia.

Pozwany kwestionował opinie biegłego ortopedy w całości /k-98/, nie złożył jednak wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności /k-127 odwrót/.

Podstawą żądania zadośćuczynienia mogą być cierpienia fizyczne i psychiczne występujące oddzielnie lub łącznie. Przyznanie zadośćuczynienia zależy od uznania sądu. Nie oznacza to jednak dowolności. Sąd powinien umotywować zarówno przyznanie, jak i odmowę zadośćuczynienia. Roszczenie jest zasadne także wówczas, gdy zdarzenie pogłębiło istniejący rozstrój zdrowia albo zaostrzyło cierpienia fizyczne doznawane przez poszkodowanego (OSNC 1967r, poz.112).

Określając wysokość zadośćuczynienia, sąd powinien wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, a zwłaszcza stopień i czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych (pobyt w szpitalu, bolesność zabiegów, dokonywane operacje, leczenie sanatoryjne itp.), trwałość skutków czynu niedozwolonego (kalectwo, oszpecenie, bezradność życiową, poczucie nieprzydatności), prognozy na przyszłość (polepszenie lub pogorszenie stanu zdrowia), wiek poszkodowanego, niemożność wykonywania ulubionego zawodu, pracy twórczej itp. Zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny, nie może więc być symboliczne ani też nadmierne w stosunku do doznanej krzywdy. Wysokość zadośćuczynienia musi być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie społeczeństwa. /porusza Kodeks Cywilny z Komentarzem, tom I. pod red. Jana Winiarza, Wyd. Prawnicze , W-wa , 1989r, str. 447 do 448/.

Mając na uwadze powyższe wskazówki oraz podany wcześniej stan faktyczny Sąd doszedł do przekonania, że zadośćuczynienie w żądanej ostatecznie wysokości 7.000,00 złotych nie jest ani nadmierne, ani wygórowane. Orzekając o zadośćuczynieniu Sąd wziął również pod rozwagę zakres cierpień fizycznych powoda, które biegły ortopeda określili na poziomie stopnia znacznego przez pierwsze 2 tygodnie oraz stopnia średniego przez następne 4 tygodnie.

Biegły określił stopień uszczerbku na zdrowiu powoda, doznanego na skutek zdarzenia z dnia 8 sierpnia 2010r. na poziomie 5 % , posiłkując się załącznikiem do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002r. (Dz. U. nr 234, poz. 1974) w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania.

Na marginesie dodać należy, że sądy przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia posiłkują się często, określanym przez biegłego stopniem uszczerbku na zdrowiu wynikającym z powołanego wyżej załącznika do rozporządzenia, przyjmując za 1 % uszczerbku kwoty od 2.000,00 złotych do 4.000,00 złotych /w wypadkach szczególnych/.

Sąd w postępowaniu karnym przyznał i zasądził od pozwanego na rzecz powoda nawiązkę w wysokości 3.000,00 złotych, która zgodnie z dotychczasowym ugruntowanym stanowiskiem judykatury i doktryny powinna zostać zaliczona na poczet należnego zadośćuczynienia. Zatem zasądzona z tytułu zadośćuczynienia kwota 7.000,00 złotych uwzględnia przyznaną nawiązkę /5% x 2.000,00 zł = 10.000,00 zł - 3.000,00 zł = 7.000,00 złotych/.

A zatem, porównując wysokość żądanego zadośćuczynienia oraz procentowy poziom uszczerbku, którym sądy posiłkują się przy rozstrzyganiu tego rodzaju roszczeń - przyznane /zgodnie z żądaniem/ zadośćuczynienie nie jest wygórowane.

Odnośnie odszkodowania Sąd Rejonowy zważył, iż kompensacyjna funkcja odpowiedzialności odszkodowawczej wymaga ustalenia odszkodowania w takiej wysokości, aby cały uszczerbek został wyrównany oraz aby poszkodowany nie został wzbogacony.

Stan faktyczny opiera się na dowodzie w postaci dokumentów w postaci pism ze Starostwa Powiatowego w T. (...). /k-148, k-158, k-109 i następne, k-10/, - gdy chodzi o różnice w wynagrodzeniu otrzymanym a utraconym przez powoda w następstwie zdarzenia z dnia 8 sierpnia 2010 roku oraz na dowodzie z zeznań świadka M. S./k- 152 odwrót/ i dowodzie z dokumentu prywatnego wystawionego przez świadka na potwierdzenie ilości zabiegów rehabilitacyjnych i ich kosztów /k-126/.

Dokonując oceny zebranego materiału dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że dowody powołane w tym zakresie przez strony nie budzą wątpliwości co do ich wiarygodności, stanowią spójną i logiczną całość, a nadto ich wiarygodność /potrzebę zabiegów rehabilitacyjnych co do samej zasady/ została potwierdzona poprzez pryzmat innych dowodów - w postaci opinii biegłego. Zeznania świadka M. S. zasługują na danie im wiary. Świadek potwierdził okoliczność odbywania przez powoda zabiegów rehabilitacyjnych oraz fakt wystawienia przez świadka na tę okoliczność zaświadczenia.

Żądanie powoda - zwrotu wydatków poniesionych w związku z zabiegami rehabilitacyjnymi oraz zwrotem kosztów dojazdu do S. w tym zakresie zasługuje na uwzględnienie w całości, gdyż wyliczona żądana kwota nie jest wygórowana, znajduje potwierdzenie zarówno w zeznaniach świadka jak i w zaświadczeniu wystawionym przez niego. Skoro powód koszty zabiegów poniósł, to nie zmienia tego faktu stanowisko biegłego /k-86/ wg którego wystarczyłaby mniejsza ilość zabiegów. Żądana kwota 1.200,00 złotych /wg zaświadczenia k-126/ oraz kwota za dojazdy z T. (...)do S.w wysokości 200,00 złotych- razem 1.400,00 złotych jest do przyjęcia.

Z treści pism ze Starostwa Powiatowego w T. (...). wynika, że powód przebywając na zwolnieniu lekarskim od dnia 9 sierpnia 2010 roku otrzymał; wynagrodzenie dodatkowe /tzw. trzynastkę/ o 558,37 złotych netto niższe (k-158) oraz wynagrodzenie za pracę o 878,65 złotych niższe (k-148). Razem daje to kwotę 2.837,02 złotych, której powód nie osiągnął przebywając na zwolnieniu lekarskim od dnia 9 sierpnia 2010 roku.

Mając na uwadze przepis art. 361 § 2 k.c. oraz ogólną dyrektywę w myśl, której naprawienie szkody przysługujące za okres sprzed wytoczenia powództwa powinno nastąpić w formie jednorazowego odszkodowania, Sąd orzekł o należnym odszkodowaniu z tytułu wydatków związanych z poniesionymi kosztami zabiegów rehabilitacyjnych, kosztami dojazdu na nie oraz w związku z utraconymi przez powoda zarobkami- zasądzając kwotę 2.837 złotych, do której powód ograniczył swoje żądanie /k-163/.

Odsetki od zasądzonej kwoty 5.000 złotych przyjęto od dnia 26 marca 2012 roku /od daty wniesienia pozwu/, natomiast od kwoty rozszerzonego powództwa od dnia 21 lutego 2013 roku /k-163/.

Na podstawie art. 355 k.p.c. w związku z art. 203 § 1 k.p.c. umorzono postępowanie w zakresie żądania odszkodowania ponad kwotę 2.837,00 złotych.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. - przyjmując zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy i przyjmując, że żądania powoda uwzględniono w całości. Na koszty te składają się, koszty zastępstwa procesowego / 1.200,00 złotych - obliczona na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie /.../ -Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zmianami , opłata skarbowa od pełnomocnictwa -17,00 złotych oraz opłata sądowa od pozwu /obliczona od kwoty żądania 9.837,00 zł/ -492,0 złotych.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie przepisu art.113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych /Dz. U. nr 167, poz. 1389 z późniejszymi zmianami/ w związku z art. 98 § 1 k.p.c. Na koszty te składają się wydatki 772,00 złotych związane z wydaniem opinii przez biegłego, a wyłożone tymczasowo z funduszu Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł pozwany, zaskarżając je w części uwzględniającej roszczenie powoda o zadośćuczynienie ponad kwotę 5.000,00 złotych, tj. w zakresie punktu 1 wyroku w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.000,00 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu, tj. w zakresie punktu 3 wyroku.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a to:



art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 193 § 21 k.p.c. poprzez chybione uznanie, że powód na rozprawie w dniu 21 lutego 2013 roku dokonał skutecznego rozszerzenia powództwa i w konsekwencji zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 7.000,00 złotych w miejsce pierwotnie dochodzonej kwoty 5.000,00 złotych, w sytuacji gdy rozszerzenie powództwa - wobec nie zachowania wymaganej treścią art. 193 § 21 k.p.c. formy - było nieskuteczne, zaś uwzględnienie tak rozszerzonego powództwa stanowiło orzeczenie ponad żądanie zawarte w pozwie;



art. 203 § 2 k.p.c. wobec nie zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu w zakresie cofniętego powództwa

Wskazując na powyższe wnosił o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 5.000,00 złotych tytułem zadośćuczynienia i dokonanie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem I instancji.

Wnoszę o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego przed Sądem II instancji według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest uzasadniona.

Trafny jest zarzut obrazy zaskarżonym wyrokiem przepisu art. 193§ 2 ¹ k.p.c., tj. że rozszerzenie powództwa na rozprawie w dniu 21 lutego 2013 roku było skuteczne. Brzmienie tego przepisu jest jednoznaczne i nie może budzić wątpliwości. Zmiana żądania może nastąpić wyłącznie w formie pisemnej. Niezachowanie tej formy prowadzić musi do stwierdzenia, iż rozszerzenie powództwa w formie ustnej było nieskuteczne. Należy to rozumieć w ten sposób jakby czynność ta nie miała w ogóle miejsca. Jedyny wyjątek ustawodawca zastrzegł dla dochodzenia roszczeń alimentacyjnych. (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 06.II.2013r. I ACa 1390/12, opublik. w Lex pod nr 1293167).

Powyższe oznacza, iż zaskarżony wyrok wydany został w zakresie kwoty 2.000 złotych z obrazą art. 321 § 1 k.p.c., który uniemożliwia orzeczenie ponad żądanie.

W zaistniałej sytuacji i z powyższych przyczyn wyrok co do kwoty powyżej 5.000 złotych został wydany przy braku roszczenia w tym zakresie.

Zrodziło to konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku w/w zakresie, tj. co do zasądzenia świadczenia powyżej 5.000 złotych i umorzenia postępowania w tej części (art. 386 § 3 k.p.c.).

Ma również rację autor apelacji zaskarżając rozstrzygnięcie w zakresie kosztów sądowych. Powód wygrał sprawę jedynie w części. Żądana przez niego suma świadczeń to łączna kwota 10.341,28 złotych.

Ostatecznie przyznane mu świadczenia wynoszą łącznie 7.837 złotych. Umorzenie postępowania co do części roszczeń było wynikiem cofnięcia pozwu. Obciążenie pozwanego w całości wydatkami w sprawie było wadliwe i podlegało korekcie poprzez obniżenie zasądzonej sumy 772 złotych do kwoty 385 złotych (art. 100 k.p.c.).