Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2019r.

Sąd Rejonowy w Olkuszu III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Barbara Halamus-Dyląg

Protokolant : starszy sekr. Katarzyna Piątek

po rozpoznaniu w dniu 03 września 2019 r. w Olkuszu

na rozprawie

sprawy z powództwa S. W.

przeciwko Z. W.

o ustalenie nieistnienia obowiązku alimentacyjnego ( roszczenie główne ) bądź

obniżenie obowiązku alimentacyjnego ( roszczenie ewentualne )

I.  Oddala powództwo główne ;

II.  Oddala powództwo ewentualne ;

III.  Przyznaje ze Skarbu Państwa –Sądu Rejonowego w Olkuszu na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. A. P. kwotę 110,70 ( sto dziesięć złotych i 70/100 ) w tym podatek 23 % Vat tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powodowi z urzędu ;

IV.  Przyznaje ze Skarbu Państwa –Sądu Rejonowego w Olkuszu na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. J. C. kwotę 110,70 ( sto dziesięć złotych i 70/100 ) w tym podatek 23 % Vat tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej pozwanej z urzędu ;

V.  Obciąża powoda S. W. uiszczonymi kosztami sądowymi odstępując od obciążania powoda pozostałymi kosztami postępowania.

Sygn.akt III RC 62/18

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do Sądu Rejonowego w Olkuszu w dniu 16 marca 2018r. powód S. W. wniósł o ustalenie nieistnienia jego obowiązku alimentacyjnego względem byłej żony Z. W. wynikającego z wyroku tut. Sądu z dnia 11 lipca 2016r. sygn.akt III RC 241/15 lub ich obniżenie z kwoty po 300 zł miesięcznie do kwoty po 100 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu pozwu S. W. podniósł , że powołując się na treść art.138 k.r.o , iż jego sytuacja materialna zmieniła się diametralnie w stosunku do tej istniejącej podczas wydania orzeczenia przedłużającego jego obowiązek alimentacyjny względem byłej żony. Powód w dacie orzekania tego obowiązku pracował , a od września 2017r. przebywa na emeryturze , którą pobiera w wysokości o 1/3 mniejszej aniżeli dochody uzyskiwane z wynagrodzenia za pracę . Wzrosły ponadto ogólne koszty utrzymania związane ze wzrostem cen żywności , opłat za media i opał. Powód mieszka w starym domu ze szlaki , który ma 70 lat. Wiek i stan tego budynku wymaga regularnych nakładów i remontów , które powód w ostatnim czasie przeprowadzał w ramach posiadanych oszczędności , ale czekają go w najbliższym czasie dalsze remonty , w szczególności remont dachu. Powód podniósł także , że z uwagi na wiek jego stan zdrowia stale się pogarsza, ponosi wydatki związane z wizytami lekarskimi i zakupem leków.

Pozwana Z. W. wniosła o oddalenie powództwa głównego i ewentualnego. W odpowiedzi na pozew podniosła , że od czasu przedłużenia obowiązku alimentacyjnego jej sytuacja jeszcze się pogorszyła. W szczególności pogorszył się stan zdrowia pozwanej , a co za tym idzie nie jest ona w stanie nadal podjąć żadnej pracy zarobkowej. Renta pozwanej i alimenty od powoda z ledwością wystarczają jej na zakup podstawowych niezbędnych rzeczy na potrzeby dnia codziennego , a nie posiada innych źródeł dochodów. Dodała także , że wspólne zamieszkanie z powodem nie jest możliwe , gdyż powód nadużywa alkoholu czego nie toleruje pozwana.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Powód S. W. i pozwana Z. W. zawarli związek małżeński w dniu 20 czerwca 1981 roku. Z tego związku pochodzi ich jedyne wspólne dziecko – syn P. W., który jest osoba dorosłą i aktualnie zamieszkuje z Z. W.. W dniu 12 lipca 2010 roku małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód bez orzekania o winie. W wyroku rozwodowym Sąd Okręgowy w Krakowie w sprawie o sygn. akt XI C 2968/098 zasądził od S. W. na rzecz Z. W. kwotę po 300 zł miesięcznie tytułem przyczyniania się do jej kosztów utrzymania. Orzeczenie stało się prawomocne dnia 3 sierpnia 2010 r.

Wyrokiem z dnia 11 lipca 2016r. w sprawie o sygn.akt III RC 241/15 Sąd Rejonowy w Olkuszu przedłużył obowiązek alimentacyjny S. W. względem byłej żony i zasądził od niego na rzecz Z. W. alimenty w wysokości po 300 zł miesięcznie , płatne do jej rąk do dnia 15-go każdego następującego po sobie miesiąca z góry wraz z odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat – w miejsce świadczeń zasądzonych w wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 12 lipca 2010r. sygn.akt XI C 2968/09. Tym samym wyrokiem Sąd oddalił powództwo wzajemne S. W. p-ko Z. W. o ustalenie nieistnienia obowiązku alimentacyjnego.

W dacie orzekania przez Sąd Rejonowy w Olkuszu o przedłużeniu powyższego obowiązku alimentacyjnego powód S. W. mieszkał sam , pracował w przedsiębiorstwie papierniczym (...) sp. z o.o. ze średnim wynagrodzeniem ok. 2.200 – 2.300 zł netto. Ponosił koszty utrzymania jednoosobowego gospodarstwa domowego , wspierał finansowo syna P. W. , który przebywał w zakładzie karnym przesyłając mu kwoty 150-300 zł miesięcznie. Z. W. w tej samej dacie mieszkała w domu sama , gdyż syn P. W. na stałe z nią zamieszkujący odbywał wówczas karę pozbawienia wolności za znęcanie się nad matką. W okresie przed pobytem w zakładzie karnym syn stron nadużywał alkoholu , był agresywny wobec matki , wobec niego orzeczona została eksmisja , która jednak nie została wyegzekwowana przez Z. W..

Z. W. pozostawała od wielu lat w stałym leczeniu psychiatrycznym , zażywała stale leki antydepresyjne i nasenne , była hospitalizowana na oddziale psychiatrycznym (...) w O. , miała także problemy ze wzrokiem. Z. W. była już wówczas uznana za osobę trwale częściowo niezdolną do pracy i od 1994r. nieprzerwanie pobierała rentę. Potencjalnie mogła być zatrudniona jedynie na stanowisku niewykwalifikowanego pracownika fizycznego w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wysokość pobieranej przez pozwaną renty w dacie orzekania o przedłużeniu obowiązku alimentacyjnego S. W. względem byłej żony wynosiła 619,69 zł. Pozwana nie miała innych dochodów poza przekazywaną przez byłego męża kwotą 300 zł. Z. W. ze środków z renty i alimentów od byłego męża ponosiła praktycznie sama koszty utrzymania domu , a koszty te zwłaszcza za media wzrastały gdy syn P. W. mieszkał z nią w okresach między pobytami w zakładach karnych. W okresach gdy syn stron pracował czasami przekazywał matce na utrzymanie domu 100-200 zł ale jednocześnie innymi razy wyłudzał te pieniądze od niej na zakup alkoholu , które pozwana oddawała synowi w obawie przed jego agresją.

dowody: akta sprawy tut. Sądu sygn.akt III RC 241/15 .

S. W. od czasu rozwodu regularnie płaci byłej żonie zasądzone powołanymi wyrokami alimenty .

dowód : przesłuchanie stron k. 98-99.

Powód S. W. w związku z osiągnieciem wieku emerytalnego decyzją z dnia 29 września 2017r. przeszedł na emeryturę i z tego tytułu pobierał świadczenie emerytalne w wysokości 2.146,51 zł. Na skutek dokonanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ostatniej waloryzacji emerytura powoda od dnia 1 marca 2019r. wzrosła do kwoty 2.270,73 zł netto i obecnie w takiej wysokości powód pobiera to świadczenie. W związku z przejściem na emeryturę powód otrzymał z zakładu pracy odprawę w kwocie 12.000 zł., którą w całości przeznaczył na remont domu w którym mieszka , w tym na urządzenie łazienki oraz na bieżące potrzeby.

Powód zamieszkuje nadal w tym samym domu , prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe , sam ponosi koszty utrzymania domu , w tym kupuje na zimę opał w postaci węgla.

W październiku 2018r. powód przewrócił się w domu i doznał urazu głowy , ale dopiero w listopadzie 2018r. zgłosił się do (...) w O. gdzie był hospitalizowany na Oddziale Urazowo-Ortopedycznym w okresie od 17.11.2018r. do 30.11.2018r. Stwierdzono u powoda pęknięcie czaszki , przewlekłe krwiaki niedowład nerwu twarzowego po stronie lewej. Powód został wypisany w stanie ogólnym dobrym z zaleceniem prowadzenia oszczędnego trybu życia i bezwzględnego zakazu spożywania alkoholu oraz okresowej kontroli w poradni neurologicznej.

Aktualnie powód pozostaje pod opieką poradni neurologicznej w ramach NFZ , zażywa doraźnie leki przeciwbólowe.

S. W. od wielu lat spożywa w sposób szkodliwy alkohol i obecnie mimo bezwzględnego zakazu spożywania alkoholu nadal spożywa trzy piwa dziennie , a koszt jednego piwa K. , które spożywa powód wynosi 2,50-2,70 zł. Wcześniej tj. przed wypadkiem powód także przez wiele lat spożywał alkohol .

Powód nie ma obecnie żadnych oszczędności , posiada na rachunku bankowym debet w kwocie 1500 zł.

dowód : decyzja (...) Oddział w C. z 29.09.2017r. o przyznaniu emerytury k. 9 , decyzja (...) Oddział w C. o waloryzacji emerytury z dnia 01.03.2019r. k. 94dokument dostawy węgla k. 10 , rachunki , faktury dot. utrzymania domu powoda k. 11-12 , 14 , nakaz płatniczy za 2017r. k. 13 , faktury dot. utrzymania powoda i domu k. 16-18 , wynik badania TK głowy powoda k. 74, karta informacyjna leczenia szpitalnego powoda z dnia 30.11.208r. k. 75 , przesłuchanie stron k. 98-99.

Pozwana Z. W. otrzymuje rentę w wysokości 710 zł miesięcznie , poza alimentami otrzymywanymi od powoda nie ma innych dochodów. Z. W. nie pracuje dorywczo i nie poszukuje takiej pracy , nadal pozostaje w leczeniu psychiatrycznym z powodu zaburzeń depresyjno-lękowych , bezsenności. Dodatkowo u pozwanej nastąpiło wznowienie choroby nadciśnienia i pojawiły się dolegliwości kręgosłupa. Pozwana wydaje na leki 150-200 zł miesięcznie.

Z pozwaną obecnie mieszka syn P. W. , którego eksmisję pozwana wyegzekwowała około półtora roku temu , jednak po tej eksmisji pozwana przyjęła z powrotem syna do domu pod warunkiem zachowywania abstynencji i od tego czasu P. W. mieszka z pozwaną , zachowuje abstynencję , pracuje i dokłada się w połowie do kosztów utrzymania domu.

Pozwana zakupiła latem węgiel na opał za kwotę 2.800 zł , którą zaoszczędziła z renty i alimentów odkładając z tych środków po 100-200 zł miesięcznie.

dowód : przesłuchanie pozwanej Z. W. k. 99 , kopie zaświadczeń lekarskich dot. pozostawania pozwanej w leczeniu k. 32 , nakaz płatniczy k. 39 , rachunki i faktury dot. utrzymania pozwanej i domu k. 35-36 , 38 , 40-44 , k. 82-92 , k. 96-97 dokument dostawy węgla k. 46-49, decyzja o przeliczeniu renty pozwanej k. 50 , decyzja o waloryzacji renty pozwanej k. 51 , zawiadomienie komornika o wszczęciu postępowania egzekucyjnego w celu dokonania opróżnienia lokalu z dnia 19.04.2018r. k. 56 , decyzja (...) Oddział w C. z dnia 01.03.2019r. o waloryzacji renty pozwanej k. 81.

W toku niniejszego postępowania na rozprawie w dniu 7 czerwca 2018r. strony zawarły wstępne porozumienie i na zgodny wniosek stron zawiesił postępowanie w sprawie. Pozwana zobowiązała się przyjeżdżać do powoda dwa razy w miesiącu posprzątać dom , zrobić pranie , umyć okna , a powód miał rozważyć po 3 miesiącach cofnięcie powództwa w niniejszej sprawie. Pozwana jeździła do powoda , sprzątała , myła okna , prała firanki wywiązując się z tego wstępnego porozumienia , wiele razy zastawała powoda pod wpływem alkoholu lub pijącego piwo podczas jej wizyt w jego domu . Pozwana odwiedzała powoda także w szpitalu po urazie głowy , którego doznał w październiku 2018r. , a nawet odebrała go ze szpitala w dniu wypisu. W marcu 2019r. pozwana po raz ostatni udała się do powoda posprzątać mu dom i zaniechała dalszych wizyt bowiem powód coraz częściej wydzwaniał do niej pod wpływem alkoholu i stawał się agresywny.

dowód : przesłuchanie pozwanej Z. W. k. 99 , postanowienie z dnia 7.06.2018r. w przedmiocie zawieszenia postępowania k. 67 .

Przedstawiony stan faktyczny oparty został na wskazanych wyżej dowodach z dokumentów oraz na przesłuchaniu Z. W. i S. W.. Dokumenty nie były kwestionowane przez żadną ze stron, wobec czego Sąd uznał je za w pełni wiarygodne. Również relacje Z. W. i S. W. są ze sobą spójne i wzajemnie się uzupełniają.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo główne o uchylenie obowiązku alimentacyjnego jak i powództwo ewentualne o obniżenie alimentów z kwoty 300 zł na 100 zł miesięcznie jest niezasadne.

Zgodnie z art. 60 § 1 kro małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Obowiązek powyższy wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na szczególne okoliczności sąd na żądanie uprawnionego przedłuży wymieniony termin pięcioletni (art 60 § 3 krio).

Niezbędną przesłanką zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego ( jego uchylenia czy też obniżenia wysokości ) jest wykazanie zmiany stosunków, jaka nastąpiła od czasu ostatniego orzeczenia w tym przedmiocie ( art. 138 k.r.o.).

Wskazane regulacje prawne oznaczają, że dla osiągnięcia zamierzonego celu, w postaci uchylenia obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej, powód winien zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) wykazać, że nastąpiła istotna zmiana stosunków pomiędzy stronami to jest, że pozwana nie pozostaje już w niedostatku, istotnie zmniejszyły się jej usprawiedliwione potrzeby bądź też, że znacznemu pogorszeniu uległy jego możliwości zarobkowe lub majątkowe.

Powód nie sprostał ciężarowi dowodu, dlatego powództwo podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Podnieść na wstępie należy, że powód istotnej zmiany stosunków upatrywał głównie w fakcie zmniejszenia się o 1/3 dochodów w związku z przejściem powoda na emeryturę oraz w pogarszającym się jego stanie zdrowia i pozostawaniu w stałym specjalistycznym leczeniu po wypadku i urazie głowy jakiego doznał w październiku 2018r. i konieczności wydatkowania środków finansowych na to leczenie.

Tymczasem powód po przejściu na emeryturę ma zasadniczo taką samą sytuację materialno-bytową i bardzo zbliżone dochody. Powód pracując otrzymywał miesięczne wynagrodzenie w kwocie 2.200 zł netto , a obecnie pobiera emeryturę w wysokości 2.270 zł miesięcznie netto. Powód nie tylko w minimalnym zakresie ma obecnie wyższą emeryturę niż ostatnie zarobki ale dodatkowo emerytura przyniosła mu korzyść w postaci zwolnienia z obowiązku codziennego uczęszczania do pracy przez co powód ma dużo więcej czasu.

Odnosząc się do stanu zdrowia powoda , to niewątpliwie okolicznością nową , powstałą po orzeczeniu przez tut. Sąd o przedłużeniu obowiązku alimentacyjnego jest pozostawanie obecnie powoda pod kontrolą lekarza – neurologa w związku z wypadkiem i urazem głowy jakiego doznał w październiku 2018r. Powód nie ponosi jednak jakiś znaczących kosztów zwianych z tym leczeniem gdyż pozostaje pod opieką poradni neurologicznej w ramach NFZ , a więc wizyty u neurologa odbywa nieodpłatnie , a leki przeciwbólowe zażywa jedynie doraźnie. Wprawdzie powód powołuje się na okoliczność , że komfort jego życia pogorszył się po tym wypadku gdyż odtąd słabiej słyszy , gorzej śpi , ma zaniki pamięci , ale po pierwsze należy w tym miejscu podnieść , że powód nie wykazał aby w związku z tym pogorszeniem funkcji życiowych ponosił jakieś dodatkowe koszty , a po drugie należy podkreślić , że powód nie stosuje się do zalecenia lekarskiego bezwzględnego zakazu spożywania alkoholu i łamie ten zakaz spożywając codziennie znaczne ilości piwa , co z całą pewnością ma istotny już od wielu lat wpływ na pogarszanie się funkcji życiowych powoda. Powód - jak sam podał – pije obecnie trzy piwa dziennie po 2,70 zł za butelkę co daje łącznie ok. 250 zł miesięcznie i czyni to mając świadomość zalecenia lekarskiego bezwzględnego zakazu spożywania alkoholu.

W ocenie Sądu powód nie wykazał, aby w jego sytuacji od czasu ostatniego orzekania o przedłużeniu obowiązku alimentacyjnego zaszła istotna zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 kro, albowiem nie wskazał on żadnych nowych istotnych okoliczności mogących wpływać na uznanie, że jego możliwości majątkowe ( dochody ) istotnie się zmieniły .

Z kolei jak wykazało postępowanie dowodowe, pozwana nadal pozostaje w niedostatku. Niejednokrotnie nie jest w stanie zapewnić sobie jednorazowo realizacji przepisanych leków i zmuszona jest prosić lekarza o rozpisanie leków na dwie recepty lub przepisania jej tańszych zamienników leków. Stan zdrowia pozwanej nie uległ poprawie , a dodatkowo nastąpił u niej nawrót nadciśnienia w związku z którym zażywa obecnie pięć dodatkowych leków oraz ma problemy z kręgosłupem i ataki rwy kulszowej. Pomimo , iż aktualnie pozwana może liczyć na pomoc syna , który dokłada się w połowie do kosztów utrzymania domu w którym mieszka pozwana , to jednak Z. W. nadal żyje bardzo skromnie mając do dyspozycji jedynie rentę w kwocie 700 zł i alimenty od powoda w kwocie 300 zł , łącznie 1.000 zł miesięcznie. Pozwana prowadzi bardzo oszczędny tryb życia , o czym świadczy okoliczność , że pozwanej udaje jej się corocznie z tych skromnych dochodów zaoszczędzić jeszcze kwotę ok. 3.000 zł na zakup opału na zimę i nie ma z tego tytułu żadnych zobowiązań. Dla porównania powód mając emeryturę w wysokości 2.270 zł miesięcznie i otrzymawszy w 2017r. odprawę w kwocie 12.000 zł nie posiada żadnych oszczędności , a jeszcze ma aktualnie debet na rachunku bankowym w kwocie -1500 zł.

Nie można zgodzić się z twierdzeniem strony powodowej , że pozwana może podjąć pracę i uzyskać dodatkowe dochody bo jej stan zdrowia jest stabilny . Możliwości zarobkowe pozwanej są znacznie ograniczone. Pozwana jest osobą schorowaną , częściowo niezdolną do pracy , od wielu lat leczoną psychiatrycznie. Dodatkowo z uwagi na niskie wykształcenie – szkoła podstawowa , brak doświadczenia zawodowego , wiek 58 lat , zakres możliwych do wykonywania przez nią zawodów jest znacznie ograniczony. Ponadto pozwana mieszka na wsi , gdzie nie ma zakładów pracy , nawet gdyby udało jej się znaleźć jakąś pracę musiałaby dojeżdżać co w jej obecnym stanie zdrowia przy stanach depresyjno- lękowych i bezsenności działa na nią demotywująco – stąd brak poszukiwania przez nią dorywczej pracy.

Podsumowując powyższą argumentacje , w ocenie Sądu powód nie wykazał by nastąpiła istotna zmiana stosunków uzasadniająca uchylenie jego obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej lub chociażby jego obniżenie. Zdaniem Sądu łożenie przez powoda na rzecz pozwanej dotychczasowych alimentów w kwocie 300 zł. miesięcznie, nie stanowi dla niego nadmiernego obciążenia i mieści się w jego możliwościach zarobkowych i majątkowych. Jeszcze raz Sąd pragnie zauważyć , że zbliżoną kwotę - jak kwota alimentów płaconych pozwanej - powód wydaje w każdym miesiącu na piwo. Uwzględnienie powództwa czy to głównego czy ewentualnego pozbawiłoby pozwaną możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych i zmusiłoby ją do życia na granicy skrajnej nędzy za 700 zł miesięcznie.

Dlatego Sąd w oparciu o powołane przepisy prawa oddalił powództwo główne i ewentualne jako bezzasadne .

Sąd kierując się zasadą słuszności wyrażoną w art. 102 k.p.c odstąpił od obciążania powoda S. W. nieuiszczonymi kosztami postępowania tj. kosztami nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej pozwanej z urzędu. Z tego względu Sąd przyznał pełnomocnikowi z urzędu pozwanej adw. J. C. należne wynagrodzenie w kwocie 110,70 zł ze Skarbu Państwa w oparciu o przepisy § 10 ust 1 pkt 9 i ust 4 w zw. z § 4 ust 2 i ust 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz.U. z 2016r. poz. 1714 ). Z uwagi na nakład pracy pełnomocnika pozwanej , Sąd przyznał mu 150% należnej kwoty wynagrodzenia w oparciu o § 4 ust 2 rozporządzenia , a zgodnie z § 4 ust 3 podwyższył ją o należną, 23% stawkę podatku od towarów i usług (VAT).

Sędzia Barbara Halamus- Dyląg