Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 sierpnia 2019r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący SSA Ewa Leszczyńska-Furtak

Sędziowie SA Ewa Gregajtys (spr.)

SO (del.) Katarzyna Capałowska

Protokolant sekr. sąd. Sylwester Leńczuk

przy udziale Prokuratora Piotra Prenety i oskarżyciela posiłkowego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 sierpnia 2019r. sprawy:

⚫

P. P. (1) urodzonego (...) w T., syna Z. i K. z d. P.,

⚫

P. M. urodzonego (...) w W., syna J. i S. z d. W.

oskarżonych z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 19 listopada 2018r, sygn. akt V K 185/16

1.  wyrok w zaskarżonej części zmienia w ten sposób, że oskarżonych P. P. (1) i P. M. uniewinnia od zarzuconego im czynu,

2.  kosztami postępowania w sprawie obciąża oskarżyciela subsydiarnego (...) sp. z o.o. z siedzibą w W..

UZASADNIENIE

P. P. (1), P. M. i S. B. aktem oskarżenia wniesionym w trybie art. 55 § 1 kpk przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., zostali oskarżeni o to, że działając wspólnie i w porozumieniu doprowadzili w dniu 27 marca 2014 roku w (...) sp. z o.o. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci środków pieniężnych w kwocie 1.250.000 zł za pomocą wprowadzenia Prezesa Zarządu (...) sp. z o.o. M. P. w błąd co do przeznaczenia wpłaconych środków pieniężnych na zakup działki budowlanej w miejscowości Z., tj. o czyn z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk.

Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 19 listopada 2018r. w sprawie V K 185/16 oskarżonych P. P. (1) i P. M. uznał za winnych popełnienia zarzucanego im czynu i za to, na podstawie art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk, skazał każdego z nich, a na podstawie art. 294 § 1 kk wymierzył kary po roku pozbawienia wolności, których wykonanie, na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 kk, warunkowo zawiesił na okres 3 lat próby. Sąd uniewinnił oskarżonego S. B. od popełnienia zarzuconego mu czynu, kosztami postępowania w tej części obciążając Skarb Państwa.

Rozstrzygając w przedmiocie kosztów sądowych postępowania, Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata P. P. (2) – Kancelaria Adwokacka w W. kwotę 2.214 zł wraz z VAT tytułem udziału w sprawie obrońcy z urzędu a od oskarżonych P. P. (1) i P. M. na rzecz oskarżyciela subsydiarnego (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 2.804,40 zł wraz z VAT tytułem zwrotu poniesionych kosztów pełnomocnika w częściach im przypadających, nadto zasądził od wskazanych oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 180 zł opłaty oraz obciążył ich kosztami postępowania w sprawie w częściach im przypadających.

Apelacje od wyroku, na korzyść oskarżonych P. P. (1) i P. M., wnieśli ich obrońcy oraz prokurator.

Obrońca oskarżonego P. P. (1) zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę wyjaśnień oskarżonego P. M. w zakresie wystawiania na rzecz firm (...) tzw. pustych faktur i uznanie, iż jest to przyjęta linia obrony mająca zdeprecjonować osobę M. P., w sytuacji gdy proceder wystawiania pustych faktur został potwierdzony w protokołach kontroli podatkowej, a następczo decyzjach określających prawidłową wysokość zobowiązania podatkowego,

2. obrazę przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 7 k.p.k. poprzez pominięcie przy ocenie materiału dowodowego pisma z dnia 22 sierpnia 2018r. Naczelnika Urzędu Skarbowego w I. w zakresie zakwestionowania u podatnika Ł. N. transakcji zakupu od firmy (...) Sp. z o.o., w sytuacji gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego w jego całokształcie powinna doprowadzić Sąd do konstatacji, iż (...) Sp. z o.o. była tzw. spółką słupem trudniącą się „sprzedażą" za prowizję faktur kosztowych,

3. obrazę przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną, a nie swobodną, ocenę zeznań Pana M. P. sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, polegającą na uznaniu za wiarygodne zeznania w zakresie przebiegu transakcji zakupu działki w Z. , w sytuacji gdy:

⚫

nieracjonalnym jest twierdzenie, iż wpłacając 1.250.000zł można osiągnąć następnego dnia 100 % zysku i uzyskać kwotę 2.500.000zł,

⚫

M. P. nie dokonał żadnych aktów staranności przed rzekomym zakupem, brak było pisemnej umowy, nie był w stanie wskazać lokalizacji nieruchomości, jej powierzchni, nie sprawdził warunków zabudowy wynikających z WZ, bądź miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,

⚫

prawnie niemożliwym jest uzyskanie 1.250.000zł zysku, gdyż po odliczeniu VAT, CIT, podatku od dywidend, realny zysk by wyniósł 666.768,29zł,

⚫

nie było racjonalnego powodu, dla którego transakcja miała się odbyć poprzez spółkę (...) Sp. z o.o., ani żadnej podstawy prawnej, na podstawie której po następczej sprzedaży za kwotę 5.000.000zł działki przez (...) Sp. z o.o., miała ona transferować środki do Pana M. P.,

⚫

gdyby tego samego dnia miał być dokonany zakup działki za 2.500.000zł i jej następcza sprzedaż za kwotę 5.000.000zł, to nie potrzeba by było środków Pana M. P., gdyż wystarczyło w akcie notarialnym zawrzeć klauzulę dotyczącą odroczonego terminu płatności i sfinansować zakup za 2.500.000zł ze środków z następczej sprzedaży (5.000.000zł).

- prawidłowa ocena zeznań Pan M. P. winna doprowadzić Sąd do wniosku, iż rzekomy zakup działki nigdy nie miał miejsca, a przelana kwota i wystawiona faktura była kolejną tzw. pustą fakturą, którą Pan M. P. wrzucał w koszty uzyskania przychodu by zaniżać podatek,

4. obrazę przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 7 k.p.k., poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zeznań świadka M. T. i uznanie ich za niewiarygodne na tej tylko podstawie, iż świadek nie pamiętał, czy drzwi były otwarte i kto je otworzył, w sytuacji gdy przeszło 2 lata od zdarzenia zasadnym jest twierdzenie, iż takich szczegółów można nie pamiętać,

5. obrazę przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 7 k.p.k., poprzez dowolną a nie swobodną ocenę stenogramów znajdujące się w opinii z dziedziny fonoskopii i uznanie ich za wiarygodne i potwierdzające wersję zdarzeń oferowaną przez Pana M. P. w sytuacji, gdy jako całość są one nieautentyczne, zawierają przerwy i modyfikacje, a ich prawidłowa ocena powinna doprowadzić do wniosku, iż Pan M. P. usuwał niewygodne fragmenty, które by mogły świadczyć o fikcyjnym charakterze transakcji,

6. obrazę przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 7 k.p.k., poprzez pominięcie przy ocenie materiału dowodowego, iż Pan M. P. nasyłał na Pana P. P. (1) i jego rodzinę podejrzane osoby grożąc utratą życia i spaleniem domu, a uwzględnienie tych okoliczności świadczy o przestępczym charakterze jego działalności i braku wiarygodności składanych zeznań,

7. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, iż oskarżony P. P. (1) działał z zamiarem popełnienia czynu zabronionego, w sytuacji gdy transakcja nabycia nieruchomości w Z. nigdy nie miała mieć miejsca, a ewentualne rozliczenie transakcji zakupu pustej faktury między Panem P. M. a M. P. i podstawa prawna/faktyczna tego rozliczenia nie dotyczą oskarżonego P. P. (1) i pozostają poza znamionami typu czynu zabronionego, o którym mowa w art. 286 § 1 k.k.

Obrońca oskarżonego P. P. (1), podnosząc takie zarzuty, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego.

Obrońca oskarżonego P. M. zaskarżając wyrok w całości, na podstawie art. 438 pkt 2 i 3 kpk, zarzucił:

I. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść wyroku a mianowicie:

1. art. 7 kpk poprzez błędne przyjęcie, że zgromadzone w sprawie dowody, oceniane swobodnie a nie dowolnie, z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, pozwalają na przyjęcie, że oskarżony popełnił zarzucone mu przestępstwo,

2. art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu wyroku, jakie znaczenie nadać faktowi, iż:

a) pokrzywdzony nie wnosił o naprawienie szkody na żadnym z etapów postępowania, co sugeruje jedynie odwetowy charakter zarzutów wobec oskarżonych, a nie realną chęć odzyskania wpłaconych pieniędzy,

b) Spółka (...) nie prowadziła praktycznie żadnej działalności, a zgodnie z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie podmiot ten był tzw. spółką słupem mającym na celu optymalizację podatkową podmiotów trzecich,

3. art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 w zw. z art. 424 § 1 k.p.k. polegającą na tym, że Sąd I instancji dokonał wybiórczej i jednostronnej oceny dowodów, nie odniósł się do wielu istotnych w sprawie, ujawnionych w toku rozprawy okoliczności, w wielu wypadkach nie wskazał, jak ocenił poszczególne dowody i dlaczego oparł się na jednych dowodach nie uznając dowodów przeciwnych, m.in. poprzez:

a) uznanie w całości za wiarygodne zeznań pokrzywdzonego, do których wiarygodności należało podejść bardzo ostrożnie z uwagi na posiadanie żywotnego interesu w przedstawieniu sytuacji wskazywanych w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa w sposób deprecjonujący oskarżonych,

b) uznanie za wiarygodne wyjaśnienia oskarżonych i zeznań świadka M. T. tylko w tej części, w której korespondują w swej treści z zeznaniami pokrzywdzonego i pozostałych świadków, przy jednoczesnej odmowie uznania za wiarygodną tej części ich wyjaśnień i zeznań, która niezgodna była z zeznaniami pozostałych świadków;

c) uznanie za wiarygodne zeznań pokrzywdzonego, podczas gdy jego zeznania w swej treści przedstawiają okoliczności faktyczne w sposób odmienny od relacji świadków, którzy relacjonują przebieg zdarzeń w sposób odmienny, w zależności od osoby, która dany fakt relacjonuje, a przede wszystkim, iż relacje te w wielu punktach nie korespondują ze sobą nawzajem,

d) uznanie za wiarygodne nagrania złożone przez pokrzywdzonego do akt niniejszej sprawy, podczas gdy nawet biegły powołany w sprawie na okoliczność potwierdzenia ich wiarygodności i autentyczności nie był w stanie stwierdzić kategorycznie tych cech przedmiotowych nagrań, które mogą świadczyć o pełnej autentyczności, a ponadto nie sposób uznać za wiarygodny dowód nagrań, które nie stanowią całości nagrywanej w sposób ciągły, a ich zawartość sugeruje modyfikowanie nagrań pod kątem interesu pokrzywdzonego, który dowolnie włączał i wyłączał nagranie w zależności od rozwoju nagrywanej sytuacji,

e) uznanie za wiarygodne zeznań pokrzywdzonego i zawnioskowanych przez oskarżenie świadków pomimo odmienności w treści tych zeznań, co Sąd meriti tłumaczył upływem czasu, przy jednoczesnej odmowie uznania za wiarygodne wyjaśnień oskarżonego P. M. i zeznań świadka T. właśnie z uwagi na odmienności w treści tych zeznań,

f) uznanie, że zwrot spornej kwoty 1.250.000 złotych nie został udowodniony, podczas gdy to właśnie ta okoliczność jako jedyna została udowodniona w sposób jednoznaczny, praktycznie jedynym obiektywnym osobowym środkiem dowodowym w postaci zeznań świadka M. T., który jako jedyny nie miał absolutnie żadnego interesu w zeznawaniu niezgodnie z prawdą,

g) uznanie, że schemat działania P. M. w zakresie natychmiastowej wypłaty środków z rachunku bankowego wskazuje, że kwota wpłacona przez M. P. była rzeczywiście kwotą na poczet zakupu działki, podczas gdy w rzeczywistości to właśnie sposób działania oskarżonego wskazuje dobitnie, iż po pierwsze Spółka (...) była jedynie tzw. spółką słupem w procederze nielegalnego obrotu fakturami VAT, a ponadto nie zostało zauważone, że w przypadku zmiany sposobu działania oskarżonego P. M. co do przelewu jednego rzekomego kontrahenta mogłoby to wzbudzić uzasadnione wątpliwości organów skarbowych w zakresie rzeczywistej podstawy wypłaty środków, w związku z czym, by uprawdopodobnić zgodność z prawem rzekomej transakcji, oskarżony nie mógł postąpić inaczej, niż w sposób w jaki się zachował,

h) uznanie, że korespondencja mailowa o rzekomej transakcji potwierdza rzeczywistą chęć zakupu przez M. P. spornej nieruchomości, podczas gdy w rzeczywistości treść przedmiotowej korespondencji zdaje się sugerować premedytowaną chęć do sfabrykowania dowodów na rzekome zainteresowanie transakcją, by w razie kontroli podatkowej móc dysponować dokumentacją źródłową, która w zamierzeniu osób ją wytwarzających miała na celu uniknięcie negatywnych konsekwencji prawnopodatkowych,

i) uznanie, że jedynie w stosunku do Z.-B. wystawiano fikcyjne faktury VAT, podczas gdy z całokształtu okoliczności niniejszej sprawy wynika, że nie tylko w stosunku do tego podmiotu istnieją wątpliwości co do wiarygodności dokumentacji księgowej w Spółce (...),

j) uznanie, że brak zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa gospodarczego przez P. M. dowodzi braku wątpliwości co do zgodności z prawem transakcji pomiędzy C. a Z.-B., podczas gdy brak zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa ze strony oskarżonego wynikał wyłącznie z poczucia zagrożenia ze strony M. P., który jak wskazywał sam oskarżony i jak wynika z materiału dowodowego próbował wpłynąć na oskarżonych za pomocą gróźb stosowania wobec nich przemocy przez osoby trzecie,

k) uznanie, że sama informacja w KRS odnośnie przedmiotu działalności Spółki dowodzi prowadzenia działalności w zakresie oświadczonym w rejestrze, podczas gdy podanie w sądzie rejestrowym przedmiotu działalności miało na celu jedynie uwiarygodnienie wystawianych „pustych" faktur VAT przez Spółkę (...),

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść, poprzez błędne przyjęcie, że:

1. pokrzywdzony wykonał przelew na rachunek bankowy posiadany przez Spółkę (...) celem dokonania zakupu nieruchomości gruntowej pod planowaną inwestycję, podczas gdy w rzeczywistości ów przelew miał na celu li tylko niezgodną z prawem optymalizację podatkową w prowadzonej przez M. P. działalności gospodarczej,

2. zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa w sprawie niniejszej miało na celu ściganie oskarżonych za dokonane przestępstwo i odzyskanie w konsekwencji straconych pieniędzy, podczas gdy po pierwsze pokrzywdzony nie złożył w dalszym ciągu wniosku o naprawienie szkody wyrządzonej rzekomym przestępstwem, a ponadto zawiadomienie w sprawie niniejszej miało na celu przygotowanie podłoża pod linię obrony w sprawie przestępstw gospodarczych, co do których P. M. nosił się z zamiarem ujawnienia organom ścigania, w okresie składania zawiadomienia przez M. P.,

3. kwota 1.250.000 złotych, stanowiąca przedmiot przestępstwa gospodarczego, nie została zwrócona, podczas gdy na tę okoliczność został zawnioskowany i przeprowadzony osobowy środek dowodowy w postaci przesłuchania w charakterze świadka M. T., który nie będąc zainteresowanym w sprawie, w sposób logiczny i spójny przedstawił okoliczność zwrotu przez oskarżonego P. M. przedmiotowej kwoty,

4. P. M. udał się do siedziby CBŚ celem dokonania odwetu na M. P., podczas gdy w rzeczywistości to M. P. złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez oskarżonych na skutek otrzymania od oskarżonego P. M. informacji, iż nosi się on z zamiarem ujawnienia procederu fabrykacji faktur VAT,

5. organ skarbowy przeprowadzający kontrolę oparł swoje orzeczenie jedynie na zeznaniu P. M., podczas gdy z protokołu kontroli wynika, iż na przedmiotową okoliczność były przeprowadzane również inne czynności kontrolne.

Obrońca oskarżonego P. M. wniósł o zmianę wyroku i orzeczenie odmienne co do istoty sprawy poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu przestępstwa.

Prokurator, zaskarżając wyrok w stosunku do oskarżonych P. P. (1) i P. M. , na podstawie art. 438 pkt 1 i 2 kpk zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania, tj. art. 7 kpk, poprzez dowolną ocenę zeznań świadków M. P., A. S. i M. K., co mogło mieć wpływ na treść wyroku przez poczynienie błędnych ustaleń co do sprawstwa oskarżonych P. P. (1) i P. M.,

2. obrazę przepisów postępowania, tj. art. 410 kpk, przez pominięcie przy ocenie materiału dowodowego zeznań świadka M. T., co mogło mieć wpływ na treść wyroku przez poczynienie błędnych ustaleń co do sprawstwa oskarżonego P. M.,

3. obrazę przepisów postępowania, tj. art. 174 kpk, przez zastąpienie przy ustalaniu stanu faktycznego wyjaśnień oskarżonego P. M. treścią notatki urzędowej znajdującej się na k. 330-333 akt sprawy PO V Ds. 55.2016, co mogło mieć wpływ na treść wyroku przez poczynienie błędnych ustaleń co do okoliczności zwrotu pokrzywdzonemu przez oskarżonego kwoty 1.250.000zł,

4. obrazę prawa materialnego, tj. art. 4 § 1 kk, przez wydanie wyroku na podstawie nowej ustawy pomimo, że w czasie popełnienia przestępstwa obowiązywała ustawa względniejsza dla sprawców.

Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonych P. P. (1) i P. M. od popełnienia zarzucanych im czynów, ewentualnie zmianę kwalifikacji prawnej czynu na art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 4 § 1 kk i wymierzenie oskarżonym kary z uwzględnieniem tej kwalifikacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wniesione apelacje okazały się skuteczne o tyle, że doprowadziły do uwzględnienia zawartych w nich wniosków o uniewinnienie oskarżonych. Rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego nie wynika jednak ze słuszności zarzutów sformułowanych przez skarżących, a stwierdzenia takiej obrazy prawa procesowego – art. 413 § 2 pkt 1 kpk, która wyrok Sądu Okręgowego czyni rażąco niesprawiedliwym w rozumieniu art. 440 kpk obligując sąd odwoławczy do jego zmiany niezależnie od podniesionych zarzutów.

Oskarżyciel zarzucił oskarżonym popełnienie oszustwa kwalifikowanego wysokością szkody – art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk. Znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 kk tworzy zespół okoliczności, na które składa się:

- cel działania sprawcy ukierunkowany na osiągnięcie korzyści majątkowej,

- skutek w postaci doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem,

- sposób działania polegający na wprowadzeniu w błąd albo wyzyskaniu błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

Realizacja przywołanych okoliczności tworzy zespół znamion analizowanego typu przestępstwa i jest warunkiem pociągnięcia do odpowiedzialności karnej. Zgodnie z art. 1 § 1 kk odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Wobec takiej regulacji, w orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko o braku możliwości skazania oskarżonego, jeżeli w opisie czynu przypisanego nie zostały wymienione wszystkie znamiona przestępstwa (tak, m. in. SN w postanowieniu z 26.10.2016r, II K 273/16, LEX 2160134 a także w wyroku z 23 czerwca 2010 r., III KK 373/09, Legalis; SA w Lublinie w wyrokach z 9 kwietnia 1998 r., II AKa 46/98, OSA 1999/7–8/53 i z 25 marca 1999 r., II AKa 23/99, OSA 2000/3/16; SA w Katowicach w wyroku z 26 marca 2009r., II AKa 49/09, Legalis).

Przenosząc te uwagi na stan rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy uznając oskarżonych P. P. (1) i P. M. za winnych popełnienia zarzucanego im czynu nie dostrzegł, że jego opis przyjęty w akcie oskarżenia nie zawiera kompletu znamion przestępstwa z art. 286 § 1 kk. Choć oskarżyciel w skardze subsydiarnej zawarł właściwy dla art. 286 § 1 kk sposób i skutek działania sprawcy – wprowadzenie w błąd i w jego efekcie doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem - to nie przyjął kierunkowego celu jego działania, a to osiągnięcia korzyści majątkowej. Sąd Okręgowy pomijając tę okoliczność, czego wyrazem jest brak modyfikacji opisu czynu, powielił błąd oskarżyciela a w konsekwencji - nie przypisał oskarżonym realizacji wszystkich znamion przestępstwa. Wobec kierunku zaskarżenia wyroku i regulacji art. 434 § 1 kpk, uchybienie to nie mogło być konwalidowane w postępowaniu odwoławczym, bowiem uzupełnienie opisu czynu o brakujące znamię wymagałoby poczynienia nowego i niekorzystnego dla oskarżonych ustalenia a w efekcie zmiany wyroku wbrew kierunkowi wniesionych apelacji. W takich okolicznościach, przy uwzględnieniu uwarunkowań procesowych wynikających z treści art. 433 § 1 kpk i art. 440 kpk, Sąd Apelacyjny zobligowany był zmienić wyrok w zaskarżonej części i oskarżonych uniewinnić.

Stwierdzając omówione uchybienie, sąd odwoławczy miał na uwadze, że dla przyjęcia realizacji znamion przestępstwa nie jest wymagane powtórzenie w opisie czynu słów ustawy, choć w praktyce orzeczniczej w taki sposób znamiona przestępstwa są zazwyczaj oddawane. Przepis art. 413 § 2 pkt 1 kpk nie wprowadza jednak takiego wskazując, że wyrok skazujący powinien zawierać dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu . Za spełniające to kryterium przyjmuje się posłużenie takimi sformułowaniami, które w sposób niebudzący wątpliwości odpowiadają treści poszczególnych znamion przypisanego przestępstwa, wskazują zatem, w czym wyrażało się ich wypełnienie. Powyższe oznacza, że do uchybienia regulacji art. 413 § 2 pkt 1 kpk nie dochodzi, niejako automatycznie, w przypadku pominięcia ustawowego określenia znamion czynu zabronionego w opisie czynu przypisanego, ale wtedy, gdy opis ten nie mieści się w sferze pojęć, które można odnieść do tych znamion. Tym samym ocena, czy opis czynu obejmuje wszystkie znamiona przestępstwa nie może sprowadzać się do prostego sprawdzenia, czy użyto w nim słów ustawy, ale analizie podlega jego zawartość pod kątem ustalenia, czy czyn narusza konkretną normą sankcjonowaną.

W sprawie rozpoznawanej, opis czynu przypisanego oskarżonym obejmuje wprowadzenie w błąd M. P., reprezentującego pokrzywdzoną spółkę (...), co do przeznaczenia wpłaconych przez niego pieniędzy na zakup działki i doprowadzenie w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia jej mieniem w kwocie 1.250.000zł. Zgodnie z ustaleniami Sądu Okręgowego, okoliczności ujęte w zarzucie były następstwem wcześniejszej współpracy stron w obszarze budownictwa – dostaw materiałów budowlanych (k. 1 uzasadnienia). Co przy tym istotne, Sąd nie przyjął, by wcześniejsze działania oskarżonych służyły przygotowaniu warunków do tego, by pokrzywdzoną wprowadzić w błąd i doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Przywołanie tych okoliczności służy wykazaniu, że kontakt prezesa pokrzywdzonej spółki z oskarżonymi nie miał charakteru jednostkowego, związanego wyłącznie z transakcją odzwierciedloną w zarzucie. Sąd Okręgowy rekonstruując stan faktyczny sprawy, choć przyjął niekorzystne rozporządzenie mieniem spółki (...) w następstwie wprowadzenia w błąd jej prezesa, to jednocześnie nie ustalił, by takie działanie oskarżonych było znamionowane celem osiągnięcia korzyści majątkowej. Podkreślenia przy tym wymaga, że taki cel nie tylko nie został ujęty w opisie przypisanego im czynu, ale nie wynika także z ustaleń faktycznych a nawet uzasadnienia przyjętej prawno-karnej oceny zachowania oskarżonych (k. 30-31 uzasadnienia wyroku). Wniosku o kierunkowym działaniu oskarżonych nie sposób także wyprowadzić z samego skutku, czyli niekorzystnego rozporządzenia mieniem pokrzywdzonej spółki, gdyby bowiem sam skutek determinował osiągnięcie korzyści majątkowej jako cel działania sprawcy, zbędnym byłoby dodatkowe ujmowanie tej okoliczności w ustawowych znamionach czynu.

W omówionych okolicznościach stwierdzić należy, że brakującego w opisie czynu przypisanego oskarżonym działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej nie można także wyprowadzić z samej konstrukcji opisu czynu, w szczególności nie oddaje go kontekst zdarzeń, które legły u podstaw zarzutu.

Dokonując zatem oceny prawidłowości opisu czynu przypisanego oskarżonym uznać należy, że nie obejmuje on ustalenia ich działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej ani przy wykorzystaniu zwrotu ustawowego, ani poprzez taki opis zachowania oskarżonych, który jednoznacznie wyraża realizację tego znamienia, co jest równoznaczne z dekompletyzacją znamion przestępstwa z art. 286 § 1 kk.

Stwierdzenie omówionego uchybienia, przy uwzględnieniu kierunku apelacji wniesionych wyłącznie na korzyść oskarżonych, nawet przy przyjęciu prawidłowości ustaleń Sądu Okręgowego w zakresie sprawstwa oskarżonych, uniemożliwiało zmianę wyroku w instancji odwoławczej poprzez uzupełnienie opisu czynu o brakujące znamię (art. 434 § 1 kpk), jak również, wobec treści art. 443 kpk, jego uchylenie w tym celu i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (tak SN w postanowieniu z 20.07.2005r, IKZP 20/05, OSNKW 2005/9/76). W takiej sytuacji, po rozpoznaniu wniesionych apelacji, Sąd Apelacyjny mógł jedynie zmienić wyrok w części zaskarżonej wobec oskarżonych P. P. (1) i P. M. i uniewinnić ich od zarzuconego im czynu.

Stwierdzone uchybienie i jego skutek uprawniały sąd odwoławczy do ograniczenia rozpoznania apelacji do omówionego wyżej zakresu, co było wystarczające do wydania orzeczenia a rozpoznanie sprawy w szerszym zakresie, wyznaczonym zarzutami apelacji, byłoby bezprzedmiotowe – art. 436 kpk. Zatem tylko dla porządku wskazać należy, że zarzuty skarżących odnoszące się do sfery ocen i ustaleń Sądu Okręgowego, w szczególności co do przyjęcia, że pokrzywdzona spółka niekorzystnie rozporządziła mieniem, uznać należy za bezzasadne, a w znacznej części bezzasadne w stopniu oczywistym.

Rozstrzygnięcie o kosztach sądowych postępowania znajduje uzasadnienie w treści art. 632 pkt 1 kpk w zw. z art. 640 § 1 kpk.

Mając na względzie omówione okoliczności - Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.