Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 30 września 2019 roku

Powód Z. B., z powołaniem się na art. 840 par. 1 pkt 2 kpc, domagał się pozbawienia wykonalności w części obejmującej odsetki przekraczające odsetki maksymalne tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanego przeciwko niemu 9 października 2002 roku i zaopatrzonemu w klauzulę wykonalności 19 listopada 2002 roku.

Swoje roszczenie wywodził z faktu, że po wydaniu tytułu wykonawczego nastąpiła dwukrotnie zmiana stanu prawnego ograniczająca wysokość umownych odsetek maksymalnych, najpierw od 20 lutego 2006 roku, do czterokrotnej wysokości stopy kredytu lombardowego NBP, a następnie od 1 stycznia 2016 roku do poziomu dwukrotnej wysokości odsetek ustawowych w skali roku.

Tymczasem prowadząca przeciwko niemu egzekucję pozwana (...) Sp. z o.o., będąca w wyniku nabycia wierzytelności, następcą prawnym pierwotnego wierzyciela Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (...)w G., nadal egzekwuje odsetki od przeterminowanej pożyczki w maksymalnej wysokości ustalonej w umowie pożyczki na 40 % w skali roku.

Pozwana (...) Sp. z o.o. wniosła o oddalenie powództwa kwestionując co do zasady możliwość domagania się w trybie powództwa przeciwegzekucyjnego korekty prawomocnego orzeczenia sądowego.

Odnosząc się natomiast do kwestii wysokości odsetek umownych należnych od powoda wskazała, że art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny i niektórych innych ustaw stanowi, że nowy stan prawny dotyczący odsetek umownych stosuje się do czynności prawnych dokonywanych po wejściu w życie ustawy, tj. po dniu 20 lutego 2006 roku, a umowa o pożyczkę z powodem została zawarta 31 grudnia 2001 roku.

Jasna treść art. 5 powołanej ustawy wyklucza możliwość stosowania przy jej interpretacji ogólnych zasad prawa międzyczasowego.

Okoliczności faktyczne sprawy są między stronami bezsporne, co wyklucza konieczność dokonywania odrębnych ustaleń w tej kwestii.

Pewnym jest bowiem, że powód 31 grudnia 2001 roku zawarł z poprzednikiem prawnym pozwanej umowę pożyczki dyskontowej na kwotę 2.600,00 zł przewidującą w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki odsetki umowne w wysokości 80 % w skali roku, następnie skorygowane w wyniku Uchwały Zarządu (...) do poziomu 40 % rocznie.

Powód pożyczki nie spłacił, w związku z czym pożyczkodawca wystąpił na drogę sądową i w dniu 9 października 2002 roku uzyskał tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności w dniu 19 listopada 2002 roku.

14 grudnia 2002 roku na podstawie umowy powierniczego przelewu wierzytelności (...) scedował wierzytelność względem powoda na (...) Sp. z o.o., na wniosek której komornik sądowy wszczął przeciwko powodowi egzekucję w dniu 4 marca 2003 roku.

Egzekucja toczy się po dzień dzisiejszy i na datę wytoczenia powództwa wyegzekwowano od powoda tytułem odsetek kwotę 13.300,23 zł, a należność główna pozostaje bez zmian.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Spór sprowadza się wyłącznie do rozstrzygnięcia kwestii prawnej związanej ze stosowaniem nowej regulacji prawnej co do odsetek umownych do umów zawartych przed wejściem w życie tych zmian.

Zagadnienie to jest źródłem licznych orzeczeń sądów różnych szczebli, a orzeczenia bywają rozbieżne, na co powołują się obie strony procesu przytaczając te orzeczenia.

W literaturze przedmiotu i orzecznictwie nie budzi jednak wątpliwości teza, że ustawowe zmiany wysokości odsetek umownych miały na celu likwidację odsetek lichwiarskich powodujących powstanie „pętli zadłużenia”.

Że taka pętla rzeczywiście może powstać dowodzi casus powoda w przedmiotowej sprawie.

Mimo, że egzekucja przeciwko niemu trwa już ponad 16 lat, to dotychczas nie zaczął on spłacać zadłużenia z tytułu pożyczki, gdyż przy jego dochodach, wszystkie wyegzekwowane kwoty zaliczane są na odsetki.

Dotąd spłacił on tytułem odsetek ponad 13.000 zł i ciągle generowane są nowe w tej samej wysokości, gdyż baza, od której są naliczane się nie zmienia.

Przy odsetkach w wysokości 40 % kredytu (pożyczki) rocznie korzystny jest dla wierzyciela stan, w którym dłużnika nie stać na spłatę pożyczki, bo ciągle może pobierać odsetki.

Taka sytuacja nie mieści się w granicach dopuszczonych zasadami współżycia społecznego.

Przyjęcie poglądu pozwanej, że o sytuacji pożyczkobiorcy, korzystnej po zmianie przepisów lub mniej korzystnej przed tą zmianą, decyduje wyłącznie data czynności prawnej w postaci zaciągnięcia kredytu czy pożyczki, utrwalająca stan prawny na cały okres spłaty zadłużenia, prowadziłoby do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji kredytobiorców w zależności od czynnika od niech niezależnego i w pewnej mierze przypadkowego, jakim jest data wprowadzenia zmian prawnych przez ustawodawcę.

Dlatego Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie podziela pogląd Sądu Najwyższego zawarty w uchwale z dnia 15 marca 2018 roku III CZP 107/17 (OSN z 2019 roku, nr 2, poz. 17), że obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie wynika z niewykonania zobowiązania pieniężnego w terminie.

Zgodnie z ustalonym orzecznictwem sądowym odsetki należą się za każdy kolejny dzień opóźnienia odrębnie, a więc prawem właściwym dla odsetek za opóźnienie jest prawo obowiązujące w dniu, za który należą się odsetki.

W konsekwencji w stosunkach prawnych powstałych przed 20 lutego 2006 roku, po tej dacie należą się odsetki wprowadzone znowelizowanym przepisem kc, choćby umowa stron zawarta wcześniej przewidywała odsetki wyższe.

I jak to stwierdził Sąd Najwyższy pobieranie przez wierzyciela po 20 lutego 2006 roku odsetek wyższych od ustawowych odsetek maksymalnych uzasadnia powództwo opozycyjne z art. 840 par. 1 pkt 2 kpc.

Z tych względów na mocy powołanego przepisu orzeczono jak w sentencji.

O kosztach sądowych i kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 par. 1 kpc i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2019 roku, poz. 785 z późn.zm.) oraz par. 4 ust. 1 w zw. z par. 8 pkt 5 w zw. z par. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j.Dz.U. z 2019 roku, poz. 18).