Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2019 roku

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca – SSO Renata Wanecka (spr.)

Sędziowie SO Barbara Kamińska

SO Małgorzata Michalska

Protokolant st. sekr. Sąd. Katarzyna Gątarek

po rozpoznaniu na rozprawie 15 maja 2019 r. w P.

sprawy z powództwa T. C. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Płocku z 27 czerwca 2018 r.

sygn. akt I C 135/16

oddala apelację.

Sygn. akt IV Ca 49/19

UZASADNIENIE

W pozwie z 22 grudnia 2015r. T. C. (2) wniósł o zasądzenie ma jego rzecz od Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w P. zadośćuczynienia w wysokości 8.000 zł z tytułu niesłusznego rozwiązania stosunku pracy oraz złych warunków wykonywania pracy i pobytu w czasie odbywania kary pozbawienia wolności.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy w Płocku wyrokiem z 27 czerwca 2018r. oddalił powództwo, nie obciążył T. C. (2) kosztami procesu i kosztami sądowymi.

Sąd Rejonowy ustalił:

T. C. (1) odbywa karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w P. od 5 lutego 2015 roku. Powód przebywał w celi 408 w okresie od 18 lipca 2017r. do 17 października 2017r.; w celi 919 w okresie od 19 października 2017r. do 30 października 2017r.; w celi 500 w okresie od 28 kwietnia 2017r. do 4 lipca 2017 r. oraz w celi 508 w okresie od 26 kwietnia 2017r. do 28 kwietnia 2017 r. Żadna z nich w okresie odbywania kary pozbawienia wolności przez powoda nie była przeludniona.

T. C. (1) często zmieniał swoje decyzje odnośnie korzystania z wyrobów tytoniowych, ale za każdym razem gdy zmieniał deklarację, był umieszczany w odpowiednich celach mieszkalnych.

Decyzją Dyrektora Zakładu Karnego w P. T. C. (1) został skierowany do zatrudnienia nieodpłatnego na stanowisku pomoc kuchenna od 30 kwietnia 2015r. do 10 sierpnia 2015r., a następnie został zatrudniony odpłatnie jako palacz C.O od 11 sierpnia 2015 r.

Powód został wyposażony w środki ochrony indywidualnej: odzież i obuwie robocze z odpowiednią podeszwą, rękawice ochronne oraz maski przeciwpyłowe, których pobranie potwierdził własnoręcznym podpisem.

Przed podjęciem pracy osadzony został skierowany na badania lekarskie, które potwierdziły jego zdolność do pracy na w/w stanowisku. T. C. (1) odbył również szkolenie wstępne ogólne i stanowiskowe z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, został zapoznany z ryzykiem zawodowym występującym na stanowisku pomocy kuchennej oraz palacza. Został też zapoznany z problematyką przeciwpożarową.

Kuchnia Zakładu Karnego w P. przeszła w roku 2012 kompleksowy remont, spełnia normy zgodnie z systemem (...). Wprowadzone zostały procedury (...), z których wynika, że szef kuchni dokonuje codziennych kontroli procesów mycia i dezynfekcji pomieszczeń oraz sprzętów kuchennych.

Kotłownia zlokalizowana jest w piwnicy budynku pawilonu II. W pomieszczeniu o powierzchni ok. 130 m ², w niższej części kotłowni znajdują się trzy piece parowe, zaopatrujące kotły warzelne w kuchni w parę technologiczną, pompy wodne oraz pomieszczenia socjalne dla potrzeb pracowników kotłowni. W wyższej kondygnacji znajduje się pomieszczenie do spożywania posiłków, ubikacja, umywalka i natrysk. Wyposażone jest w oświetlenie elektryczne ogólne oraz wentylację naturalną – grawitacyjną.

Stanowiska pracy w ZK P. podlegają corocznej kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Kompleksowa kontrola odbyła się 30 listopada 2015roku. Skontrolowano m.in. warunki w celach 408, 605, 523 stwierdzając, że stan ich sanitarny nie budzi zastrzeżeń.

Blok żywieniowy kontrolowany był przez Państwową Inspekcję - Inspektorat W. 22 października 2014r. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie używania przez skazanych odzieży oraz obuwia roboczego i ochronnego, żyłkowania sprzętów kuchennych, higieniczno - sanitarnego pomieszczeń, dokumentów dopuszczających do pracy skazanych (badania lekarskie wstępne i do celów sanitarno – epidemiologicznych, szkolenia z zakresu bhp, zapoznawania się z ryzykiem zawodowym).

Od 20 sierpnia 2015r. T. C. (1) znajdował się na liście osób zainteresowanych dystrybucją bądź zażywaniem substancji odurzających. Od 18 listopada 2015 roku zastosowano wobec niego zalecenia profilaktyczno - ochronne.

Dyrektor ZK P. 17 grudnia 2015r. na podstawie notatki służbowej, sporządzonej przez kierownika działu ochrony ppor. M. P., wycofał zgodę na zatrudnienie powoda. Podstawą decyzji były przyczyny związane z funkcjonowaniem zakładu karnego, a zwłaszcza z jego bezpieczeństwem. O przyczynach wycofania z zatrudnienia skazany został poinformowany na piśmie zgodnie z art. 121 § 5 ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. 1997 r. Nr 90 poz. 557, ze zm.).

Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji wskazał, że okoliczności faktyczne przytoczone w pozwie nakazywały rozważyć zasadność jego żądania w oparciu o art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 kc. T. C. (1) powoływał się na dyskomfort odbywania kary ze względu na złe warunki bytowe, przeludnienie w celach, nieprzestrzeganie warunków sanitarno -epidemiologicznych. Wskazywał, że został niezasadnie zwolniony z pracy, że w czasie pracy w kotłowni, został poparzony, z uwagi na nieprawidłowe warunki sanitarne i niewłaściwą odzież roboczą. Powód twierdził również, że był osadzony w celach dla palących, gdy deklarował, że jest osobą niepalącą.

Sąd podniósł, że zgodnie z art. 23 kc, dobra osobiste człowieka w postaci zdrowia, godności, wolności pozostają pod ochroną prawa cywilnego. Natomiast w myśl art. 417 § 1 kc, Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Niemniej jednak, samo stwierdzenie bezprawności działania funkcjonariuszy Skarbu Państwa nie powoduje powstania obowiązku odszkodowawczego przy braku szkody. Dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej władz publicznych konieczne jest nadto ustalenie związku przyczynowego pomiędzy szkodą a działaniem, ocenianego na ogólnych zasadach wynikających z art. 361 § 1 kc.

(...) prawny uzależnia nałożenie obowiązku naprawienia szkody od zaistnienia przesłanek, którymi są: 1) zdarzenie, z którym na określonych zasadach normy prawne wiążą obowiązek naprawienia szkody przez dłużnika; 2) szkoda; 3) związek przyczynowy, pozwalający ustalić, że zdarzenie jest przyczyną szkody. Art. 361 kc odwołuje się do teorii adekwatnego związku przyczynowego, która odpowiedzialnością podmiotu obejmuje jedynie zwykłe (regularne) następstwa danej przyczyny.

Ponadto zgodnie z art. 6 kc, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W postępowaniu sądowym oznacza to, że to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie. Powód został pouczony o zasadach procesu cywilnego. Nie przedstawił jednak dowodów, które potwierdzałyby jego żądanie.

Sąd Rejonowy podkreślił, że wyjaśnienia wymagało, czy w czasie odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności w celach 408, 500, 508 i 919 doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, które tylko przykładowo wymienione są w art. 23 kc.

W ocenie Sądu materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, nie pozwalał postawić pozwanemu zarzutu odpowiedzialności za krzywdę, na którą powołuje się powód. T. C. (1) skarżył się m.in. na warunki bytowe w celach (wilgoć, małe okna, niewymurowany kącik sanitarny). Sąd przyznał, że warunki zakładu karnego nie są warunkami komfortowymi. Jednak nie oznacza to, że nastąpiło naruszenie godności osadzonego. Jeśli nie one przekraczają zasad humanitarnego traktowania, są wpisane w dolegliwość kary pozbawienia wolności. Jednocześnie protokół pokontrolny Państwowej Inspekcji Sanitarnej z listopada 2015r., nie wskazuje na nieprawidłowości.

Z kolei pozwany wykazał, że warunki panujące w zakładzie karnym odpowiadały normom przewidzianym przepisami prawa. Dostęp do ciepłej wody i kąpieli był zgodny z § 30 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 25 sierpnia 2003r. w sprawie regulaminu organizacyjno – porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności. Wymiana odzieży i pościeli odbywała się zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 28 stycznia 2014r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych.

Wobec niewykazania przesłanek odpowiedzialności pozwanego w postaci szkody niemajątkowej, bezprawności i związku przyczynowego oraz powstałej krzywdy, Sąd I instancji oddalił powództwo. Stwierdził, że powód stawia nieuzasadnione zarzuty z różnych dziedzin, tak jakby szukał powodów wszczęcia procesu. W pierwszej kolejności roszczenie opierał na nieuzasadnionym zwolnieniu go z pracy, następnie skarżył się na złe warunki sanitarne w celach, w których właśnie został osadzony, potem skarżył się na przeludnienie w celach, aż w końcu na osadzenie w celach dla palących, gdy on jest osobą niepalącą. Żadnych zarzutów powód jednak nie potrafił udowodnić. I tak, został zwolniony z pracy, bo znalazł się na liście osób zainteresowanych dystrybucją środkami odurzającymi. Cele, w których został osadzony, spełniały wymogi sanitarne i nie były przeludnione. I wreszcie kilkakrotnie zmieniał swoje decyzje czy jest osobą niepaląca czy palącą, i po jej zmianie natychmiast był osadzany we właściwej celi.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy oddalił powództwo o zadośćuczynienie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc.

Apelację od wyroku złożył T. C. (1), zaskarżając go w całości i zarzucił, że Sąd nieprawidłowo ustalił stan faktyczny, tj. niesłusznie został zwolniony z pracy, cele były przeludnione i duszne, zaś piece w kotłowni zniszczone. Z treści apelacji wynika, że powód domaga się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia jego powództwa o zadośćuczynienie w całości.

Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo:

W związku z wycofaniem zgody na zatrudnienie przez Dyrektora Zakładu Karnego w P., T. C. (1) złożył skargę do Centralnego Zarządu Służby Więziennej. Dlatego przeprowadzono w Zakładzie Karnym w P. postępowanie wyjaśniające. Ustalono, że powodem podjęcia decyzji o wycofaniu zgody na pracę, były informacje przekazane przez Kierownika D. Ochrony (...) P., iż T. C. (1) miał być odbiorcą przesyłki przekazywanej w grypsie, zawierającym masę plastyczną. Powód, zatrudniony wówczas na stanowisku palacza C.O., w ocenie Kierownika D. Ochrony (...) P. powinien być wycofany z zatrudnienia ze względu na bezpieczeństwo funkcjonowania jednostki. Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w Ł. nie podzielił zarzutów T. C. (1) i nie uwzględnił jego skargi. (skarga do Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 30 grudnia 2015r. k: 249 – 249 v; odpowiedź na skargę z 11 kwietnia 2016r. k: 238, sprawozdanie z postępowania wyjaśniającego z 24 lutego 2016r. k: 239 – 240; notatka służbowa Kierownika D. Ochrony (...) P. z 17 grudnia 2015r. k: 242)

Jednocześnie T. C. (1) złożył skargę do Sądu Okręgowego w Płocku, III Wydziału Penitencjarnego, w której zarzucił, że zgoda na jego odpłatne zatrudnienie w zakładzie karnym została wycofana niesłusznie. Po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę z 11 kwietnia 2016r., udzieloną przez Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Ł., sędzia penitencjarny uznał sprawę za wyjaśnioną. (kopia skargi z 5 lutego 2016r. k: 2 – 2v akt III Pen 71/16, zawiadomienie sędziego penitencjarnego z 20 kwietnia 2016r. k: 13 akt III Pen 71/16)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd II instancji podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i jego ocenę prawną. Ponieważ na etapie postępowania apelacyjnego powód wyeksponował przede wszystkim zarzuty dotyczące niesłusznego jego zdaniem wycofania zgody na zatrudnienie, Sąd Okręgowy poczynił dodatkowe ustalenia, o których mowa wyżej.

Zgodnie z art. 121 § 1 i 2 kkw, skazanemu zapewnia się w miarę możliwości świadczenie pracy. Skazanego zatrudnia się m.in. na podstawie skierowania do pracy. Skierowanie do pracy stanowi najpowszechniejszą z podstaw zatrudnienia. Nie powoduje ono jednak nawiązania stosunku pracy z tym zakładem, zatrudnienie bowiem ma cechy stosunku administracyjnoprawnego (A. G., W. aspekty zatrudnienia skazanych, (...), s. 22–23). Zatrudnienie skazanych na podstawie skierowania do pracy jest elementem publicznoprawnego stosunku wykonania kary, nie stanowi stosunku pracy w znaczeniu nadanym przez przepisy Kodeksu pracy.

Nieprzestrzeganie przez skazanego lub podmiot zatrudniający warunków zatrudnienia, określonych przez dyrektora zakładu karnego, stanowi podstawę cofnięcia zgody. Dyrektor zakładu karnego może cofnąć zgodę na zatrudnienie skazanego z przyczyn związanych z funkcjonowaniem zakładu karnego, a zwłaszcza z jego bezpieczeństwem. O cofnięciu zgody powiadamia się pisemnie skazanego. (art. 121 § 4 i 5 kkw)

Podejmowane przez dyrektora zakładu karnego decyzje w przedmiocie skierowania do pracy, wyrażenia zgody na zatrudnienie, cofnięcia tej zgody itp. są decyzjami z zakresu prawa karnego wykonawczego. Podlegają one zaskarżeniu przez skazanego do sądu penitencjarnego w trybie przepisu art. 7 kkw, a także kontroli sędziego penitencjarnego w trybie przepisu art. 34 § 1 kkw oraz kontroli w trybie przepisu art. 78 § 2 kkw. Powód skorzystał z tej możliwości, ale ostatecznie jego skarga nie została uwzględniona.

Analiza okoliczności, które stały się podstawą do cofnięcia zgody na skierowanie do pracy, nie wskazuje jednoznacznie na to, że powód zajmuje się dystrybucją środków odurzających na terenie Zakładu Karnego w P.. Zatrzymana podczas przeszukania u innego skazanego substancja plastyczna, która miała być dostarczona powodowi, nie zawierała tego rodzaju środków. Niemniej jednak, względy bezpieczeństwa na terenie jednostki penitencjarnej mają w tym wypadku pierwszeństwo przed jednoznacznym ustaleniem odpowiedzialności za taki występek. Dlatego, mimo że zarzut rozprowadzania substancji zakazanych opiera się w zasadzie tylko na twierdzeniu innego osadzonego, Dyrektor Zakładu Karnego w P. miał podstawy do wycofania zgody na zatrudnienie powoda.

Jeśli idzie o pozostałe zastrzeżenia T. C. (1) co do warunków wykonywania kary pozbawienia wolności, w tym warunków pracy, to Sąd Rejonowy bardzo szczegółowo odniósł się do nich w uzasadnieniu. Apelujący poprzestał jedynie na stwierdzeniu, że nie zgadza się z taką oceną, choć Sąd I instancji odwołał się do konkretnych dowodów przeprowadzonych w sprawie. Powód nie zgłosił żadnych wniosków, które mogłyby skutecznie te ustalenia podważyć. Samo wysłuchanie go przed Sądem II instancji nie wniosłoby niczego nowego do sprawy, wszak twierdzenia powoda są znane, rzecz w tym, że nie zdołał on podnoszonych zarzutów udowodnić. Ostatecznie żądanie zadośćuczynienia należało uznać za niezasadne.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc.

B. K. R. M. M.