Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W. C. W. została oskarżona o to, że w dniu 25 lipca 2011 r. w Ł. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej udzieliła pomocy D. R. w doprowadzeniu (...) SA w Ł. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 99932,00 zł w ten sposób, że niezgodnie z rzeczywistością wydała poświadczający nieprawdę nierzetelny dokument w postaci zaświadczenia o wysokości zarobków i zatrudnieniu na czas nieokreślony D. R. w firmie (...) w celu przedłożenia do przez D. R. podczas zawierania w dniu 25 lipca 2011 r. umowy o pożyczkę nr (...) w Banku (...) SA Oddział w Ł., działając na szkodę tego Banku, tj. o przestępstwo określone w art. z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk.

D. R. została oskarżona o to, że w dniu 25 lipca 2011 r. w Ł. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła (...) SA w Ł. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 99932,00 zł podstępnie wprowadzając w błąd w ten sposób, że zawarła umowę o pożyczkę nr (...) przedłożyła poświadczające nieprawdę nierzetelne dokumenty w postaci zaświadczenia o zatrudnieniu i wysokości zarobków w firmie pośrednictwo (...) (...) W. C. W. (...) Ł. oraz umowę nabycia dnia 23.07.2011 r. samochodu F. (...) nr rej. (...) przez D. R. od L. S. podczas gdy transakcja taka nie miała miejsca działając w ten sposób na szkodę Banku (...) SA Oddział w Ł., tj. o przestępstwo określone w art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk.

L. S. została oskarżona o to, że w dniu 23 lipca 2011 r. w Ł. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej udzieliła pomocy D. R. w doprowadzeniu Banku (...) SA Oddział w Ł. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 43000,00 zł w ten sposób, że złożyła podpis na umowie sprzedaży D. R. samochodu F. (...) nr rej. (...) podczas gdy transakcja taka rzeczywistości nie miała miejsca w celu przedłożenia go przez D. R. podczas zawierania w dniu 25 lipca 2011 r. umowy o pożyczkę nr (...) w Banku (...), a po otrzymaniu z Banku pieniędzy za sprzedaż samochodu przekazała je D. R. działając na szkodę Banku (...) S.A (...) Ł. - tj. o przestępstwo określone w art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk.

Wyrokiem z dnia 17 lipca 2013r. Sąd Rejonowy w Łomży:

I. Oskarżoną W. C. W. uznał za winną tego, że w dniu 25 lipca 2011 r. w Ł. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej udzieliła pomocy D. R. w uzyskaniu od (...) SA w Ł. pożyczki pieniężnej w kwocie 99932,00 zł w ten sposób, że niezgodnie z rzeczywistością wydała poświadczający nieprawdę nierzetelny dokument w postaci zaświadczenia o wysokości zarobków, okresie zatrudnienia oraz iż zatrudnienie miało miejsce na czas nieokreślony D. R. w Firmie (...) w celu przedłożenia go przez D. R. podczas zawierania w dniu 25 lipca 2011 r. umowy o pożyczkę nr (...) w Banku (...) SA Oddział w Ł., działając na szkodę tego Banku - tj. przestępstwa określonego w art. z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 297 § 1 kk i za to z mocy art. art. 18 § 3 kk w zw. z art. 297 § 1 kk skazał ją zaś na mocy art. 19 § 1 kk w zw. z art. 297 § 1 kk wymierzył jej karę 1 roku pozbawienia wolności;

II. Oskarżoną D. R. uznał za winną tego, że w dniu 25 lipca 2011 r. w Ł. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła Bank (...) SA w Ł. do udzielenia jej pożyczki pieniężnej w kwocie 99932,00 zł w ten sposób, że zawierając umowę o pożyczkę nr (...) przedłożyła poświadczające nieprawdę nierzetelne dokumenty w postaci zaświadczenia o zatrudnieniu i wysokości zarobków w Firmie pośrednictwo (...) (...) W. C. W. Oddział Ł. oraz umowę nabycia dnia 23.07.2011 r. samochodu F. (...) nr rej. (...) przez D. R. od L. S. podczas gdy transakcja taka nie miała miejsca działając w ten sposób na szkodę Banku (...) SA Oddział w Ł. tj. przestępstwa określonego w art. 297 § 1 kk i za to na mocy art. 297 § 1 kk skazał ją i wymierzył jej karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;

III. Oskarżoną L. S. uznał za winną tego, że w dniu 23 lipca 2011 r. w Ł. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej udzieliła pomocy D. R. w uzyskaniu od Banku (...) SA Oddział w Ł. pożyczki pieniężnej w kwocie 43000,00 zł w ten sposób, że złożyła podpis na umowie sprzedaży D. R. samochodu F. (...) nr rej. (...) podczas gdy transakcja taka rzeczywistości nie miała miejsca w celu, przedłożenia go przez D. R. podczas zawierania w dniu 25 lipca 2011 r. umowy o pożyczkę nr (...) w Banku (...), a po otrzymaniu z Banku pieniędzy za sprzedaż samochodu przekazała je D. R. działając na szkodę Banku (...) S.A Oddział Ł. tj. przestępstwa określonego w art. z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 297 § 1 kk i za to z mocy art. 18 § 3 kk w zw. z art. 297 § 1 kk skazał ją zaś na mocy art. 19 § 1 kk w zw. z art. 297 § 1 kk wymierzył jej karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;

IV. Na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonym W. C. W., D. R. i L. S. na okres próby wynoszący po 2 lata;

V. Zasądził od oskarżonych W. C. W., D. R. i L. S. na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 180 zł tytułem opłat oraz kwoty po 202,31 zł tytułem pozostałych kosztów sądowych w wysokości po 1/3 części.

Apelację od tego wyroku wywiódł obrońca oskarżonej W. C. W., w której na podstawie art. 425 § 1 i 2 k.p.k. i art. 444 k.p.k. zaskarżył powyższy wyrok w całości na jej korzyść.

Na zasadzie art. 427 § 1 i 2 kpk i art. 438 pkt 2 kpk zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił obrazę przepisów postępowania karnego mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 4 kpk, art. 5 §2 kpk, art. 7 kpk, art. 366 § 1 kpk, art. 410 kpk polegającą na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów oraz nieuwzględnienie wszystkich okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonej poprzez bezkrytyczne danie wiary wyjaśnieniom oskarżonej D. R. przy niedostatecznym uwzględnieniu dowodów przeciwnych, tu szczególnie wyjaśnień podejrzanej W. W. (4) w kontekście okoliczności dotyczących zatrudnienia D. R. na czas nieokreślony, całkowitego nieuwzględnienia faktu, iż podejrzana konsekwentnie wskazuje, że nie wypełniała zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach D. R. jedynie na wyraźną prośbę pracownicy złożyła in blanco podpis na druku zaświadczenia tym samym zaniechanie przez Sąd dokonania ustaleń na podstawie opinii biegłego z zakresu badania pisma ręcznego, tym samym nieujawnieniu i nieuwzględnieniu dowodów w zakresie, w jakim potwierdzają treść wyjaśnień podejrzanej, a zaprzeczają wyjaśnieniom oskarżonej D. R. doprowadzając do uchybienia podstawowej zasadzie procesowej nakazującej nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzygać na korzyść oskarżonego, tym samym dowolnej a nie swobodnej oceny wyjaśnień oskarżonych, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych, co do rzeczywistego braku jakiegokolwiek udziału W. W. w zarzucanym D. R. przestępstwie, podczas gdy logiczne i wyczerpujące rozważenie wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonej, wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego oraz należyte uwzględnienie dowodów przeciwnych prowadzi do wniosku, że W. W. (4) nie popełniła zarzucanego jej przestępstwa.

Podnosząc powyższy zarzut obrońca oskarżonej na mocy art. 437 § 1 i 2 kpk wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Łomży II Wydział Karny celem ponownego rozpoznania.

Prokurator wniósł o nieuwzględnienie apelacji i utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wywiedziona przez obrońcę oskarżonej A. C. W. jest bezzasadna i to w stopniu oczywistym. Podniesione w niej zarzuty są niesłuszne i stanowią efekt ignorowania realiów sprawy oraz błędnej wykładni przepisów.

W niniejszej sprawie brak jest podstaw do skutecznego formułowania zarzutu obrazy przepisów prawa procesowego. Analiza sposobu procedowania Sądu I instancji, a także lektura pisemnych motywów skarżonego orzeczenia nie wskazuje, aby przeprowadzone postępowanie było dotknięte wadami, a w szczególności nastąpiło z naruszeniem przepisów art. 4 kpk, 5 § 2 kpk, 7 kpk, 366 § 1 kpk, 410 kpk.

Wbrew retoryce wniesionego środka odwoławczego należy wskazać, że w realiach niniejszej sprawy nie można stwierdzić, iż Sąd I instancji naruszył dyrektywy art. 7 kpk. W szczególności do wysunięcia takiego twierdzenia dalece niewystarczające jest to, iż przyjęte przez sąd założenia dowodowe nie odpowiadają preferencjom oskarżonej i jej obrońcy. Sąd I instancji wbrew twierdzeniom apelującej poddał wnikliwej analizie wszystkie istotne z punktu widzenia odpowiedzialności oskarżonej przeprowadzone dowody, ocenił je swobodnie z zachowaniem reguł określonych w art. 7 kpk, a wnioski jakie z nich wyciągnął są logiczne, poprawne i nie budzą zastrzeżeń. Sąd Rejonowy wskazał w szczególności, dlaczego nie dał wiary w znacznej części wyjaśnieniom oskarżonej W. C. W. i na jakich oparł się dowodach ustalając, że dopuściła się ona zarzucanego jej czynu. Wyjaśnienia oskarżonej ocenione zostały nie tylko w powiązaniu z zeznaniami świadków, ale też przez pryzmat doświadczenia życiowego i zachowań, które winny być właściwe dla osób zajmujących się daną branżą zawodowo.

Wskazać należy, że jakkolwiek prawdą jest, że Sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonej D. R., a w znacznej części odmówił wiary wyjaśnieniom oskarżonej W. C. W., to okoliczność ta, wbrew twierdzeniom autorki apelacji, nie daje żadnych podstaw do podzielenia stanowiska, że orzekający w sprawie Sąd I instancji naruszył zasadę określoną w art. 7 k.p.k. Sąd Rejonowy dając wiarę supozycjom wspomnianej oskarżonej dowód ten poddał dokładnej i wszechstronnej analizie i ocenie, bez jakiegokolwiek naruszenia przepisów prawa procesowego. Faktem jest, że dowód z "pomówienia" współoskarżonego - na co wielokrotnie też zwracał uwagę Sąd Najwyższy - jest dowodem niejako szczególnym, dowodem, którego przeprowadzenie wymaga ponadprzeciętnej skrupulatności w jego przeprowadzeniu i ocenie, tak aby ocena tego pomówienia jako podstawy faktycznej co do winy pomówionego, nie nasuwała żadnych zastrzeżeń (por. wyrok SN z dnia 24 stycznia 1986 r., IV KR 355/85, OSN Prok. Gen. 1987, z. 3, poz. 37). Taka też jest zdaniem Sądu Okręgowego ocena twierdzeń współoskarżonej D. R., dokonana przez Sąd I instancji. To, że Sąd analizując i oceniając materiał dowodowy w sprawie, jednym świadkom daje wiarę, a innym odmawia wiarygodności, nie stanowi naruszenia swobodnej oceny dowodów. Sąd może oprzeć swój wyrok na zeznaniach jednego tylko świadka, uznając je za wiarygodne, jeśli przeświadczenie Sądu o winie oskarżonego jest dostatecznie umotywowane. Wywód ten w całej rozciągłości ma też zastosowanie do wyjaśnień współoskarżonego. P. adto z analizy wyjaśnień oskarżonej D. R. wynika, że ich treść nie była nastawiona na niekorzystne obciążenie oskarżonej W. C. W.. D. R. w spontaniczny sposób relacjonowała jej pracę na rzecz firmy (...), w pewnych momentach obciążając też siebie. Natomiast okoliczności, które przede wszystkim wskazują na świadomość W. C. W., że dokument wystawiony oskarżonej D. R. poświadcza nieprawdę, wynikają w dużym stopniu z wyjaśnień jej samej. To ona wskazywała bowiem, że podpisała zaświadczenie (wprawdzie in blanco), że w jej mniemaniu zatrudnienie D. R. miało charakter na czas nieokreślony, próbując jednocześnie wykazać, że dokument wypełniony został bez jej wiedzy.

Umknęło jednocześnie uwadze apelującej, że na jej winę wskazują nie tylko wyjaśnienia D. R.. Zdaje się nie zauważać autorka apelacji, że oskarżona L. S. wprawdzie nie wyjaśniała co do okoliczności związanych z wystawieniem zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach, ale podawała okoliczności towarzyszące spisaniu fikcyjnej umowy sprzedaży samochodu, która także stała się podstawą udzielenia oskarżonej D. R. kredytu.

Szczególnego znaczenia nie może nabrać okoliczność, że oskarżona W. C. W. zaprzeczała stawianemu jej zarzutowi. Jest to bowiem stanowisko procesowe zajmowane często przez osoby oskarżone o popełnienie czynu zabronionego. Jednocześnie zauważyć należy, że art. 366 § 1 k.p.k. nakazuje przewodniczącemu składu orzekającego baczyć, aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy (wyrok SN z 06.11.2007 r., III KK 350/07, LEX nr 322861). Do okoliczności tych z pewnością zaliczyć trzeba - zgodnie z twierdzeniem autorki apelacji - ustalenie, czy zaświadczenie o zatrudnieniu wystawione zostało przez oskarżoną. Tym niemniej nie można zarzucać Sądowi, że w sposób nieuprawniony pominął konieczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu badania pisma ręcznego. Poza sporem bowiem pozostawało, że na zaświadczeniu widnieje podpis oskarżonej W. C. W., na co wskazała sama oskarżona. Podpis ten niewątpliwie zaś potwierdza akceptację treści tego zaświadczenia. Nawet więc przy ewentualnym przyjęciu, że zaświadczenie wypełnione zostało nie przez samą oskarżoną a przez inną osobę, np. oskarżoną D. R., nie powoduje to wyłączenia odpowiedzialności oskarżonej W. C. W. za nierzetelne wypełnienie dokumentu. Spotykane są bowiem tego rodzaju praktyki, kiedy to określonej treści pismo podpisywane jedynie przez osobę właściwą, władną do złożenia podpisu. Nie osoba fizycznie spisująca dokument określonej treści, a osoba go podpisująca jest właściwym sygnatariuszem i odpowiada za jego treść. Powyższe wywody są w pełni aktualne również w sytuacji, gdyby faktycznie doszło nawet do podpisania przez oskarżoną zaświadczenia in blanco. Nie należy zapominać, że oskarżona W. W. (4) jest osobą zawodowo trudniącą się działalnością finansową, a więc w pełni świadomą znaczenia i przeznaczenia zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach, a domniemywać należy, że także świadomą znaczenia wystawienia jakiegokolwiek dokumentu in blanco. Trudno kwestionować twierdzenie o świadomości oskarżonej na temat treści i przeznaczenia zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach w sytuacji, gdy stawający w sprawie świadkowie w osobach byłych pracowników placówki zeznawali o dużym zaangażowaniu oskarżonej we wszystkie formalności związane z uzyskaniem przez D. R. kredytu, wręcz kierowaniu przez nią tymi czynnościami. Ponadto istotnym dla oceny świadomości oskarżonej jest fakt, że kilka dni po otrzymaniu przez D. R. środków pieniężnych z udzielonego jej kredytu, znaczną część kwoty pożyczyła ona właśnie oskarżonej W. C. W.. Nie umknęło też uwadze Sądu Odwoławczego, że pomimo, iż oskarżona W. C. W. konsekwentnie zaprzeczała wypełnieniu zaświadczenia, to jednocześnie próbowała wykazać, że wpisane tam dane są prawdziwe - za wyjątkiem okresu zatrudnienia. Mając to na uwadze trudno oprzeć się wrażeniu, że poszukiwała ona najbardziej efektywnej linii obrony, łącząc elementy wskazujące w jej mniemaniu na brak świadomości treści dokumentu (podpis in blanco), z tymi wskazującymi na prawdziwość zawartych w dokumencie danych, odnoszących się do czasookresu zatrudnienia i wysokości zarobków (na wypadek gdyby linia obrony wskazująca na brak świadomości nie przyniosła oczekiwanego efektu).

W kwestii natomiast czasookresu zatrudnienia słusznie ocenił Sąd meriti, że brak było podstaw by uznać, że zatrudnienie D. R. miało charakter na czas nieokreślony w sytuacji, gdy brak było umowy dokumentującej jakikolwiek okres i formę zatrudnienia.

W niniejszej sprawie wszystkie ustalenia zostały poczynione w oparciu o dostępne metody weryfikacji dowodów, po dokonaniu ich swobodnej oceny, zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania, a Sąd orzekający nie miał wątpliwości co do winy oskarżonej. Norma wyrażona w przepisie art. 5 § 2 kpk dotyczy wątpliwości, jakie może powziąć Sąd orzekający, a nie strona, i dopiero gdyby Sąd je powziął, a nie rozstrzygnął ich na korzyść oskarżonego, zasadny byłby zarzut naruszenia tego przepisu. Nie dochodzi do naruszenia dyrektywy zawartej w art. 5 § 2 kpk wtedy, gdy wprawdzie istnieją dwie grupy przeciwstawnych sobie dowodów, ale ustalając przebieg wydarzeń, Sąd orzekający oprze się na dowodach, które wspierają przyjęty stan faktyczny z jednoczesnym przedstawieniem argumentacji przemawiającej za takim wyborem i wskazaniem, dlaczego nie dał wiary dowodom przeciwnym (post. Sądu Najwyższego z 25.04.2007 r., Biul. PK 2007/16/14). Dokonana przez Sąd Rejonowy analiza i wyciągnięte wnioski odpowiadają powyższemu, dlatego są w pełni akceptowane przez Sąd Okręgowy. Jednocześnie w wypadku, gdy pewne ustalenie faktyczne zależne jest od dania wiary lub jej odmówienia wyjaśnieniom oskarżonego, to nie można mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo, a ewentualne zastrzeżenia, co do oceny wiarygodności konkretnego dowodu, rozstrzygane być mogą jedynie na płaszczyźnie utrzymania się przez Sąd orzekający w granicach sędziowskiej swobody ocen, wynikającej z treści art. 7 kpk (wyrok SN z 09.10.2008 r., V KK 114/08, publ. OSNwSK 2008/1/1988, post. SN z 15.05.2008 r., III KK 79/08, LEX nr 393949).

Brak jest także podstaw do wysuwania zarzutu naruszenia przepisu art. 4 kpk. Jest on przepisem zawierającym tzw. ogólną dyrektywę postępowania, ma charakter ogólny, gwarancyjny, określa jedynie cele postępowania karnego i kilka obowiązujących w tym postępowaniu zasad (m. in. zasadę prawdy materialnej wyrażoną w art. 2 § 2 k.p.k., art. 5 k.p.k. - zasadę obiektywizmu). Skoro ten przepis nie reguluje przebiegu procesu karnego, to nie może być mowy o jego naruszeniu w sposób poddający się kontroli instancyjnej (vide posanowienie. SN 2007.03.27. III KK 461/06 Prok. i Pr. 2007/6/25, wyrok SN 2005.10.06 OSNwSK 2005/1/1813).

Zarzut naruszenia przepisu art. 410 kpk także uzasadniony nie jest. Jednocześnie zauważyć trzeba, że apelująca nie wskazała, które okoliczności nieujawnione na rozprawie stały się podstawą ustaleń faktycznych. Lektura pisemnych motywów skarżonego wyroku nie dostarczyła natomiast - w ocenie Sądu II instancji - podstaw do skutecznego formułowania tej treści zarzutu. Wobec faktu, że apelująca nie wskazała tych okoliczności, które miały nie być ujawnione podczas rozprawy, a mimo to stały się podstawą merytorycznego rozstrzygnięcia, a Sąd Okręgowy nie stwierdził wystąpienia takich okoliczności, bliższe tj. bardziej szczegółowe odniesienie się do tak lakonicznego zarzutu nie jest możliwe.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na mocy art. 437 § 1 kpk zaskarżony wyrok utrzymał w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.

Konsekwencją powyższego było obciążenie oskarżonej opłatą za postępowanie przed Sądem II instancji zgodnie z art. 8 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o opłatach w sprawach karnych i pozostałymi kosztami procesu za instancję odwoławczą - art.636 § 1 kpk.