Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2014 r. w Krakowie

sprawy z wniosku L. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy L. G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 6 czerwca 2013 r. sygn. akt V U 267/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1210/13

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 26 lutego 2014 r.

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił odwołanie L. G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 28 listopada 2012 roku. Sąd Okręgowy ustalił, że L. G. w okresie od 1 października 1971 roku do 11 listopada 1990 roku zatrudniony był w (...) w G.. W dniu 11 listopada 1990 roku były pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy potwierdzając okres zatrudnienia. W okresie od 12 listopada 1990 roku do dnia 31 sierpnia 1991 roku zatrudniony był w (...)w G.. Świadectwem pracy z dnia 30 sierpnia 1991 roku były pracodawca potwierdził powyższy okres zatrudnienia. Od 1 września 1991 roku do dnia 30 czerwca 1992 roku ubezpieczony pracował w (...) w G.. Powyższy okres zatrudnienia potwierdza świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 1992 roku. Od 1 lipca 1992 roku do 31 sierpnia 1999 roku L. G. zatrudniony był w (...) Spółka z o.o. w pełnym wymiarze czasu pracy. W dniu 31 sierpnia 1999 roku były pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy potwierdzające powyższy okres zatrudnienia. W tym czasie od 29 sierpnia 1993 roku do 25 czerwca 1995 roku ubezpieczony wykonywał pracę na rzecz (...) w G. na stanowisku Przedstawiciela (...) C.. W okresie od 5 maja 1995 roku do 25 czerwca 1995 roku korzystał z urlopu bezpłatnego. W dniu 10 lipca 1995 roku (...) w G. wystawiły ubezpieczonemu świadectwo pracy, w którym potwierdziły okres zatrudnienia od 29 sierpnia 1993 roku do 25 czerwca 1995 roku. W ramach zatrudnienia w (...)za granicą jako Przedstawiciel (...) w C. ww. okresie (...) odprowadzało składki na ubezpieczenia społeczne na zasadach i w wysokości określonej obowiązujących w tym zakresie przepisami, tj. od średniej krajowej (Dz.U. nr 106, poz.457 z 1991 z późniejszymi zmianami). (...) Spółka z o.o. – były pracodawca wystawił ubezpieczonemu zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za lata 1992-1999, w miejsce wynagrodzenia za 1999 rok wpisano kwotę z tytułu odprawy. Od dnia 18 czerwca 1998 roku pracodawca (...) Spółka z o.o. wyraził zgodę na korzystanie z urlopu bezpłatnego przez okres 4 lat. Pismem z dnia 15 stycznia 1999 roku ten sam pracodawca odmówił dopuszczenia do pracy ubezpieczonemu w związku z udzieleniem urlopu bezpłatnego. W okresie od 26 maja 1998 roku do 2 grudnia 1998 roku ubezpieczony przebywał w USA i pracował w (...). W tym czasie od wynagrodzenia, jakie otrzymywał ubezpieczony w dolarach amerykańskich odprowadzany był jedynie podatek w kraju zatrudnienia. Decyzją z dnia 15 kwietnia 2008 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeliczył L. G. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Do ustalenia, której przyjęto wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. od stycznia 1988 roku do grudnia 1997 roku. W dniu 4 września 2008 roku organ rentowy wydał decyzję o przyznaniu emerytury. Przy ustalaniu wysokości świadczenia wybrano najkorzystniejszy wariant. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto, jak w decyzji z dnia 15 kwietnia 2008 roku dochód z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od stycznia 1988 roku do grudnia 1997 roku Wnioskodawca nie odwoływał się od tej decyzji. Decyzją z dnia 12 listopada 2012 roku ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie podstawy wymiaru, uwzględniające zatrudnienie za granicą zwłaszcza okres od 1993 roku do 1995 roku, kiedy był zatrudniony jako przedstawiciel (...) w C.. Ponadto domagał się uwzględnienia w obliczeniu podstawy wymiaru z dziesięciolecia, zamiast roku 1988, rok 1998, jako korzystniejszego. Organ rentowy odmówił przeliczenia świadczenia zgodnie z wnioskiem z uwagi na fakt, że kwoty wynagrodzenia z kontraktu z lat 1993 -1995 zostały uwzględnione już decyzji z dnia 15 kwietnia 2008 roku na podstawie wydanego przez byłego pracodawcę RP-7. L. G. od powyższej decyzji odwołał się do Sądu. Sąd zważył, że odwołanie nie jest zasadne. Zgodnie z treścią art. 5 ust.1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2009 r., nr 153 poz. 1227 ze zm.) przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, okresy: składkowe, o których mowa w art. 6 oraz nieskładkowe, o których mowa w art. 7. Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia - określone w obecnie obowiązującej ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585). Zgodnie zaś z treścią art. 6 ust. 1 pkt 2 okresami składkowymi są także okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych. Oba ostatnie przepisy dotyczą ubezpieczenia po dniu 14 listopada 1991 roku. Zgodnie z treścią art. 114 ust. 1 tej ustawy prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Niezbędnym więc warunkiem ponownego ustalenia prawa lub wysokości świadczenia jest powołanie przez ubezpieczonego nowych dowodów lub wskazanie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji rentowej, które mogą mieć wpływ na istnienie tego prawa lub wysokości świadczenia. W przedmiotowej sprawie spór między stronami dotyczył tego, czy możliwym było ponowne ustalenie wysokości emerytury ubezpieczonego. W ocenie sądu, organ rentowy zasadnie podnosił, że brak jest takiej możliwości, gdyż ubezpieczony składając wniosek o dokonanie ponownego ustalenia wysokości jego świadczenia w dniu 12 listopada 2012 roku nie przedłożył żadnych nowych dokumentów, ani innych dowodów, ani też nie ujawniły się żadne okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji, które miałyby wpływ na wysokość świadczenia ubezpieczonego. Podkreślić należy, że ubezpieczony składał takie dokumenty i zostały one poddane rozpatrzeniu przez organ rentowy, który wydał po rozpoznaniu dwie decyzje o przeliczeniu wpierw renty tj. z dnia 15 kwietnia 2008 roku oraz emerytury z dnia 4 września 2008 roku. Decyzje te, wobec braku ich zaskarżenia stały się prawomocne i są dla sądu wiążące. Zatem organ rentowy rozpoznał żądania ubezpieczonego, który wobec braku zadowalającego dla niego wyniku postępowania, miał możliwość zaskarżenia ww. decyzji. Ubezpieczony z tego uprawnienia nie skorzystał, natomiast złożył ponowny wniosek o ustalenie wysokości emerytury nie przedkładając żadnych nowych dowodów. Organ rentowy zasadnie więc uznał, że nie zachodzą w sprawie przesłanki z art. 114 ww. ustawy. Jednakże z powodu składanych przez ubezpieczonego konkretnych zarzutów dotyczących podważania wysokości wynagrodzenia wskazanego w RP-7 wydanego przez byłego pracodawcę (...) G. o zatrudnieniu i składkach za lata 1993-1995 oraz, że (...) i (...) G. wskazują, że pobyt w USA był wyjazdem prywatnym, Sąd przeanalizował zarówno akta osobowe ubezpieczonego jak również dokumentację załączoną do niniejszego postępowania. Wskazana dokumentacja prowadzi w sposób jednoznaczny do wniosku, że pracodawca w ramach zatrudnienia w (...) do pracy za granicą jako Przedstawiciel (...) w C. ww. okresie (...) za okres od 29 sierpnia 1993 roku do 25 czerwca 1995 roku odprowadził składki na ubezpieczenia społeczne na zasadach i w wysokości określonej obowiązujących w tym zakresie przepisami, tj. od średniej krajowej (Dz.U. nr 106, poz.457 z 1991 z późniejszymi zmianami). Za ten okres wystawił również zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Zatem w ocenie Sądu słusznie organ rentowy na podstawie wystawionego RP-7 przyjął wysokość wskazanego w dokumencie wynagrodzenia przy obliczaniu wysokości świadczenia. Co prawda ubezpieczony pismem z dnia 9 maja 2013 roku kwestionował nadal zasadność przyjęcia przez organ rentowy wynagrodzenia z dokumentów wystawionych przez byłego pracodawcę wskazując na zaniżania wysokości jego zarobków, a tym samym wysokości opłacanych składek na ubezpieczenia społeczne przez byłego pracodawcę, jednakże zdaniem sądu należy odmówić ubezpieczonemu racji. Organ rentowy nie mógł bowiem dokonać wyliczenia wysokości świadczenia w sposób dowolny, ale jedynie w sposób określony przepisami, a zatem na podstawie wysokości wynagrodzeń, od których zostały odprowadzone składki przez pracodawcę, a które zostały wskazane w zaświadczeniu u zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Nie miał również wpływu na wysokość świadczenia fakt, iż ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie w znacznie wyższej wysokości w dolarach amerykańskich, skoro nie zostały od wskazanej przez niego kwoty odprowadzone składki. Zarzut ubezpieczonego odnośnie braku informacji, iż może on się do ubezpieczyć jest nieuzasadniony. Niewątpliwie sam ubezpieczony godząc się na oddelegowanie kwestie związane z zatrudnieniem i wynagrodzeniem winien ustalić ze swoim pracodawcą. Słusznie również organ rentowy jako okres nieskładkowy uznał okres od 26 maja 1998 roku do 2 grudnia 1998 roku (k. 13 i 14 a.s.). Niewątpliwie ubezpieczony sam złożył wniosek o urlop bezpłatny na okres 4 lat, na co pracodawca wyraził zgodę. Okres urlopu bezpłatnego jest, zgodnie z Kodeksem pracy - art. 174 § 2, okresem, który stanowi przerwę w realizacji obowiązków i praw pracowniczych u pracodawcy, czyli pracodawca nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za pracownika. Okres ten nie jest zatem ani okresem składkowym, ani okresem nieskładkowym wedle ustawy emerytalnej (tak trafnie wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 października 2005 r. w sprawie III AUa 1383/04, OSA 2006/10/33). Pomimo, iż ubezpieczony wykonywał pracę w tym okresie na rzecz (...) to wskazać należy, iż od powyższego wynagrodzenia nie zostały odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne zarówno w kraju jak i za granicą. Od zarobków jak wynika z pisma z dnia 27 czerwca 2000 Ambasady (...) (k. 17) został odprowadzony jedynie podatek federalny. Zatem także w USA nie zostały odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne. Dlatego też wynagrodzenie jakie otrzymał nie może zostać uwzględnione do wysokości świadczenia. Reasumując, w świetle wyżej cytowanych przepisów nie można dokonać przeliczenia pobieranego przez ubezpieczonego świadczenia biorąc pod uwagę jedynie wynagrodzenie jakie w spornym czasie otrzymał, skoro nie zostały przez pracodawcę odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne. Ubezpieczony prezentując jedynie ponownie swoje żądania i swój sposób ustalenia wysokości emerytury powołując się na wysokość wynagrodzenia, jakie otrzymał. Niesporne jest natomiast, że nie przedłożył żadnych nowych dowodów, jakie byłyby nieznane organowi rentowemu. Natomiast również postępowanie przed Sądem i analiza materiału dowodowego nie pozwala na przeliczenie świadczenia w żądany przez ubezpieczonego sposób. Sąd uznał zatem, że brak jest podstaw do dokonania zmiany zaskarżonej decyzji uznając ją za prawidłową. Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd na podstawie art. 477 ^{( 14 )}§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od wyroku złożył L. G. podtrzymując swoje żądanie ponownego przeliczenia podstawy świadczenia emerytalnego, ponieważ dotychczasowe przeliczenie nie uwzględnia pracy za granica na rzecz (...) i jej spółek. Pretensje dotyczą fatycznych zarobków uzyskiwanych w latach 1993-1995 w pracy na rzecz (...) w C. oraz roku 1998 – uwzględnienie wynagrodzenia w spółce (...) od maja do grudnia 1998 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Na wstępie należy zauważyć, że nieprawidłowe są wywody zwarte w uzasadnieniu sądu pierwszej instancji, jakoby w sytuacji rozstrzygnięcia już kwestii wysokości świadczenia decyzją organu rentowego z 2008 r. i brakiem odwołania się od takiej decyzji, zamknięta była możliwość dochodzenia przeliczenia świadczenia wskutek prawomocności decyzji administracyjnej. Do czasu rozstrzygnięcia tego rodzaju sprawy przez sąd, świadczeniobiorca może kwestionować kwestię sposobu przeliczenia świadczenia i żądać przeprowadzenia go zgodnie z jego wnioskiem poprzez złożenie odwołania od jednej z kolejnych decyzji organu rentowego. Tym samym słusznie Sąd Okręgowy rozpoznał merytorycznie kwestię przeliczenia emerytury skarżącego zgodnie z jego wnioskiem, a jego rozstrzygnięcie w tym zakresie Sąd Apelacyjny podzielił.

Wnioskodawca zakwestionował w niniejszym postępowaniu niewliczenie do podstawy wymiaru składek wynagrodzenia uzyskiwanego z tytułu pracy wykonywanej w dwóch okresach. Pierwszy z nich to lata 1993-1995. Wnioskodawca wydaje się wyrażać przekonanie, że obliczenie wysokości jego emerytury powinno uwzględniać wysokość całości zarobków osiąganych w tym czasie, kiedy to wykonywał pracę za granicą. Dokumentuje przy tym składniki swojego wynagrodzenia z tego okresu. Tymczasem w zakresie wyliczenia podstawy wymiaru emerytury, który to składnik jest jednym z wyznaczników obliczania wysokości emerytury zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. 2009 r., nr 153 poz. 1227 ze zm.), zgodnie z treścią art. 15 ustawy, to nie wysokość osiąganego wynagrodzenia determinuje wysokość podstawy wymiaru emerytury, lecz podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego. W większości przypadków rzeczywiście osiągane wynagrodzenie za pracę stanowi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie, lecz od zasady tej ustawodawca wprowadził szereg wyjątków. Jednym z nich jest sytuacja zatrudnienia ubezpieczonego za granicą. We wskazanym wyżej okresie wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne takich osób regulowała ustawa z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz.U. z 1991 r. Nr 106, poz. 457 z późn. zmianami). W art. 44 ust. 1 stanowiła ona, że okres zatrudnienia obywateli polskich za granicą na podstawie umów, w których mowa w art. 42 pkt 2, jest traktowany jako okres zatrudnienia w Polsce w zakresie uprawnień pracowniczych oraz w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (…), pod warunkiem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne (…). Jednocześnie na podstawie art. 45 ust. 1 jednostka kierująca, która realizuje zatrudnienie na podstawie takich umów, jest obowiązana przekazywać na konto ZUS składkę na ubezpieczenie społeczne za każdą osobę skierowaną do pracy za granicą, wymierzoną od kwoty zadeklarowanej przez osobę skierowaną, nie niższej jednak od przeciętnego wynagrodzenia – w wysokości przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w Polsce. Tryb uiszczania tych składek regulowało rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 grudnia 1991 r. w sprawie trybu dokonywania wpłat na Fundusz Pracy z tytułu zatrudnienia za granicą u pracodawców zagranicznych oraz trybu uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne (Dz.U. z 1991 r. Nr 122, poz. 542). Tego rodzaju składki były uiszczane przez zakład pracy, który skierował wnioskodawcę do pracy za granicę w latach 1993-1995 i taka wysokość składki została wykazana w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk Rp-7), które stanowiło podstawę obliczenia wysokości emerytury przez organ rentowy. Z materiału dowodowego wynika też jednoznacznie, że nie doszło w tych latach do zadeklarowania przez osobę skierowaną (skarżącego) kwoty wyższej od przeciętnego wynagrodzenia. Tym samym, wobec treści cytowanych przepisów, brak podstaw prawnych do uwzględnienia żądania skarżącego, domagającego się uwzględnienia w podstawie wymiaru emerytury faktycznie osiąganych w tym okresie zarobków – wynagrodzenia wynikającego z przedstawionych dokumentów. Wysokość tego wynagrodzenia nie stanowiła podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, o których mowa art. 15 ustawy emerytalno-rentowej.

Drugi okres odnosi się do wykonywania pracy w roku 1998. W tym względzie sąd pierwszej instancji ustalił, że w macierzystym zakładzie pracy w tym okresie udzielono pracownikowi urlopu bezpłatnego i nie odprowadzano za niego składek na ubezpieczenie społeczne. Całość zgromadzonego materiału dowodowego w żaden sposób nie potwierdza, że wnioskodawca wykonując pracę za granicą podlegał ubezpieczeniu w Polsce, a już niewątpliwie nie zostały za ten okres odprowadzone żadne składki na ubezpieczenie społeczne. Wobec nieuiszczania składek na ubezpieczenie społeczne za ten okres, to skarżącego obciążał ciężar wykazania, że takie składki były wtedy odprowadzane lub winny zostać odprowadzone. Z materiału dowodowego przedstawionego w niniejszej sprawie wynika jedynie, że wnioskodawca był zatrudniony w USA, a od jego wynagrodzenia wypłaconego w dolarach odprowadzono federalny podatek dochodowy. Skąd inąd nieuzasadniony jest wniosek sądu pierwszej instancji, jakoby z tej okoliczności (potwierdzonej pismem (...) - karta 17 akt sprawy) wynikał fakt niepodlegania ubezpieczeniu w USA. System ubezpieczeń społecznych w Stanach Zjednoczonych jest odmienny od systemu polskiego i nie jest wykluczone, że jakiemuś ubezpieczeniu społecznemu wnioskodawca w USA podlegał, jednak pozostaje to bez wpływu na możliwość uwzględnienie tego ubezpieczenia, a właściwie ewentualnych składek na niego wpłacanych, przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury zgodnie z art. 15 cytowanej ustawy emerytalno-rentowej. Zakład pracy skarżącego, udzielający w tym okresie urlopu bezpłatnego w Polsce, wskazuje na samodzielne zatrudnienie się w USA, a co za tym idzie brak podstaw do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w Polsce. Tym samym także Sąd Apelacyjny uznaje, że brak jest podstaw do uwzględnienia przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenia uzyskiwanego w tym okresie za granicą.

Wobec powyższego na podstawie art. 385 kpc orzeczono jak w sentencji wyroku.