Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 września 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Barbara Bojakowska

Sędziowie: Elżbieta Zalewska - Statuch

Joanna Składowska

Protokolant: sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2019 r. na rozprawie

sprawy z wniosku I. B., M. S. oraz następców zmarłej A. L.: I. K., A. K., J. K., K. K. i W. W. (1)

z udziałem R. S. (1), J. L., W. L., C. L., S. G., G. D., D. L., A. P. (1), J. S. (2), B. A., H. Ś., M. B. (1), Z. Ł., W. Ł., E. Z., H. Ł., A. P. (2), J. P., B. P., M. P. (1), E. P., H. R., A. P. (1), D. P., J. M. (1), A. M., K. H., J. M. (2), Z. M., K. W., M. W., P. W. (1) i P. W. (2)

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawców i uczestnika postępowania J. L.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wieluniu z dnia 29 listopada 2018 r.,

sygn. akt I Ns 692/18

postanawia:

1.  oddalić obie apelacje;

2.  ustalić, iż każdy z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 340/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 29 listopada 2018 r., wydanym pod sygn. akt

I Ns 692/18, Sąd Rejonowy w Wieluniu:

- w pkt 1 stwierdził, że E. L. nabył przez zasiedzenie w dniu 8 grudnia 2004 r. własność nieruchomości znajdującej się w M., gmina B., oznaczonej numerami działek (...) o powierzchni 12,5495 ha, (...) o powierzchni 3,3548 ha, (...) o powierzchni 2,5180 ha, 417 o powierzchni 1,8053 ha i (...) o powierzchni 1,9950 ha przedstawionej na mapie wyrysie z mapy ewidencyjnej wydanej przez Starostę (...) w dniu 21 listopada 2018 r. za numerem GN. (...).1. (...).2018 stanowiącej integralną część niniejszego postanowienia;

- w pkt 2 oddalił wniosek w pozostałej części;

- w pkt 3 stwierdził, że J. i W. małżonkowie L. nabyli przez zasiedzenie w dniu 8 grudnia 2004 r. własność nieruchomości znajdującej się w M., gmina B., oznaczonej numerami działek (...) o powierzchni 0,6987 ha i (...) o powierzchni 1,7915 ha przedstawionej na mapie wyrysie z mapy ewidencyjnej wydanej przez Starostę (...) w dniu 21 listopada 2018 r. za numerem GN. (...).1. (...).2018 stanowiącej integralną część niniejszego postanowienia;

- w pkt 4 oddalił wniosek J. L. w pozostałej części;

- w pkt 5 zniósł wzajemnie między uczestnikami koszty postępowanie.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Nieruchomość znajdująca się w M., gmina B., oznaczona numerami działek (...) o łącznej powierzchni 24,7128 ha stanowiła część większego gospodarstwa rolnego należącego od 1920 r. wraz z osadą młynarską C. do M. i I. małżonków L.. Od śmierci I. L. w 1932 r. gospodarstwo prowadziła M. L. (1) przy pomocy swoich dzieci E. L., T. L. i M. P. (2). M. L. (1) zmarła 8 grudnia 1974 r. Do śmierci M. L. (1) uważana była za właściciela gospodarstwa. Przed śmiercią dokonała nieformalnego podziału gospodarstwa pomiędzy swoje dzieci.

Prawo własności części gospodarstwa rolnego należącego do M. L. (1), w związku z dokonanym nieformalnym podziałem gospodarstwa, uregulowane zostało poprzez wydanie aktów własności ziemi. E. L., M. P. (2) i T. L. na podstawie aktu własności ziemi numer ON. (...) stali się współwłaścicielami nieruchomości zabudowanej o powierzchni 0,09 ha. W akcie tym zamieszczono adnotację, iż E. L. posiada poza tym gospodarstwo rolne w M. o powierzchni około 24 ha, M. P. (2) posiada gospodarstwo rolne w M. o powierzchni około 7 ha i T. L. posiada gospodarstwo rolne w (...) powierzchni około 6,84 ha.

Po śmierci M. L. (1) pozostałe po matce gospodarstwo rolne objął w posiadanie E. L., który prowadził gospodarstwo, uprawiał ziemię, decydował o rodzaju upraw, zbierał plony, opłacał podatki, dokonywał nakładów na gospodarstwo, zaciągał kredyty związane z prowadzeniem gospodarstwa, nabywał maszyny rolnicze, wynajmował sprzęt rolniczy z (...), zatrudniał ludzi do pracy w polu, pożyczał innym rolnikom maszyn ze swojego gospodarstwa. E. L. prowadził najpierw hodowlę owiec, w związku z czym dokonał rozbudowy budynku gospodarczego, a następnie hodowlę trzody chlewnej. E. L. dokonywał wyrębu drzewa w posiadanym przez siebie lesie. Sprawami urzędowymi dotyczącymi gospodarstwa zajmował się wyłącznie E. L.. E. L. utrzymywał się z hodowli owiec i świń oraz z dochodów z upraw polowych.

T. L. prowadził usługi młynarskie oraz hodowlę gęsi. Zajmował się własnym gospodarstwem rolnym, na które uzyskał akt własności ziemi. Prowadzenie młyna i hodowlę gęsi oraz uprawę gospodarstwa rolnego należącego do T. L. przejął syn J. L., który zajmował się również hodowlą pszczół. Gęsi wypasane były na działkach (...), które w związku z tym stały się przedmiotem zamiany między braćmi E. L. i T. L., który przekazał bratu do użytkowania działkę (...), na której prowadzona była później hodowla warzyw. Na działce (...) znajdowała się również pasieka prowadzona przez T. L., a następnie przez J. L.. T. L. utrzymywał rodzinę z dochodów z usług młynarskich oraz z hodowli gęsi, których miał po kilkaset w stadzie i z własnego gospodarstwa rolnego.

E. L. i J. L. nie prowadzili wspólnie upraw polowych, każdy użytkował należące do niego działki. Stosunki między E. L. i J. L. po śmierci T. L. pogorszyły się.

Postanowieniem z 22 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Wieluniu w sprawie I Ns 543/13 oddalił wniosek E. L. i jego następców oraz J. L. o uregulowanie prawa własności nieruchomości położonej w M. oznaczonej numerami działek (...) o łącznej powierzchni 24,7128 ha.

Dokonując ustaleń faktycznych w sprawie Sąd Rejonowy uznał za niewiarygodne zeznania świadków J. B. i M. B. (2), iż za gospodarza i właściciela całej nieruchomości objętej wnioskiem uważany był T. L. i że następnie całym gospodarstwem zajmował się J. L., a ponadto, iż bracia mieli wspólne finanse. Podobnie ocenione zostały zeznania świadka E. K., K. L. oraz M. L. (2). Przeczą temu zeznania większości świadków, z których wynika, iż bracia T. i E., a następnie J. L. uprawiali każdy swoje działki. Niewiarygodne są - zdaniem Sądu - zeznania świadka E. K. i uczestników J. L. i W. L. jakoby T. L. miał pomagać finansowo E. L., a nawet utrzymywać go wraz z J. L.. T. i H. L. nie mieli emerytury ani renty. E. L. zaś prowadził do śmierci gospodarstwo rolne o powierzchni około 20 ha, hodowlę owiec i świń i posiadał poza tym las, z którego pozyskiwał drewno. Niewiarygodne są w tych okolicznościach twierdzenia, iż E. L. nie miał środków na własne utrzymanie.

Analizując przesłanki nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie określone w art. 172 k.c. Sąd Rejonowy przyjął, że nieruchomość znajdująca się w M. oznaczona numerami działek (...) znajdowała się w samoistnym posiadaniu E. L. od chwili śmierci M. L. (1) w dniu 8 grudnia 1974 r. Pozostałe dwie działki numer (...) posiadał najpierw E. L., następnie T. L., który zamienił się z bratem na swoją działkę rolną i ostatecznie J. L., któremu ojciec przekazał hodowlę gęsi i pasiekę oraz prowadzenie własnego gospodarstwa rolnego i młyna. Na działkach numer (...) wypasane były gęsi i znajdowała się pasieka.

Nie zasługiwało natomiast w ocenie Sądu na uwzględnienie stanowisko J. L. i W. L., iż T. i E. L., a następnie J. i E. L. wspólnie uprawiali gospodarstwo rolne. Z zeznań większości przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków i wnioskodawczyń wynika, iż za gospodarza i właściciela nieruchomości oznaczonej numerami działek (...) uważany był po śmierci M. L. (1) E. L., który wyłącznie sam uprawiał działki rolne, prowadził hodowlę owiec i świń i utrzymywał się z dochodów z tej działalności. T. L. prowadził własne gospodarstwo objęte aktem własności ziemi o powierzchni około 6,84 ha, zajmował się młynem oraz hodowlą dużego stada gęsi. Swoją działalność wraz z posiadaniem działek przeznaczonych do wypasu gęsi numer (...) przekazał następnie synowi J. L..

Mając na uwadze powyższe okoliczności - na podstawie art. 172 k.c. - Sąd stwierdził nabycie przez zasiedzenie prawa własności nieruchomości objętych wnioskiem jak w sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Apelacje od powyższego orzeczenia wniosły wnioskodawczynie oraz uczestnik postępowania J. L..

Wnioskodawczynie zaskarżyły postanowienie w punktach 2 i 3 postanowienia, w zakresie w jakim oddalono wniosek wnioskodawczyń o stwierdzenie, że E. L. nabył przez zasiedzenie z dniem 8 grudnia 2004 r. prawo własność nieruchomości położonej w gminie B., powiat (...), obręb ewidencyjny nr (...) M., działka numer (...) o powierzchni 0,6987 ha, dla której nie jest prowadzona księga wieczysta, przedstawionej na wyrysie z mapy ewidencyjnej wydanej przez Starostę (...) w dniu 21 listopada 2018 r. za numerem GN. (...).1. (...).2018 stanowiącej integralną część postanowienia oraz stwierdzono nabycie własności nieruchomości określonej w pkt 1. przez J. i W. L. przez zasiedzenie w dniu 8 grudnia 2004 r.

Podniosły zarzuty naruszenie następujących przepisów:

I.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w drodze uchylenia się od dokonania wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, poprzez:

pominięcie części zebranego w sprawie materiału dowodowego, z którego jednoznacznie wynikało, że samoistnym posiadaczem działki nr (...) był E. L., tj.:

- dowodu z dokumentu w postaci decyzji Naczelnika Gminy B. z dnia 30 marca 1983 r. stanowiącej załącznik do wniosku wszczynającego postępowanie, z której wynika że E. L. traktowany był przez organ jako używający działki nr (...),

- dowodu z dokumentu w postaci pisma (...) z dnia 22 sierpnia 2018 r., stanowiącego załącznik do pisma wnioskodawczyń - odpowiedzi na zobowiązanie sądu wraz z wnioskiem dowodowym datowanego na dzień 4 września 2018 r., z której wynika, ze E. L. wnioskował o dopłaty do działki nr (...),

- dowodu z dokumentu w postaci aktu własności ziemi nr ON.(...), stanowiącego załącznik do wniosku wszczynającego postępowanie, z którego wynika, że E. L. był również posiadaczem gospodarstwa o łącznej powierzchni 24 ha, a więc także wchodzącej w jego skład działki nr (...),

- dowodu z dokumentu w postaci zaświadczenia wydanego przez Urząd Gminy w B. z dnia 19 marca 2010 r., stanowiącego załącznik do wniosku wszczynającego postępowanie, z którego wynika, że płatnikiem podatku od działki nr (...) był E. L.,

- dowodu z dokumentu w postaci pisma E. L. datowanego na dzień 11 marca 1989 r. skierowanego do Dyrektora Wydziału Ochrony (...) w K., stanowiącego załącznik do wniosku wszczynającego postępowanie, z którego wynika, że E. L. przekonany był o przysługującym mu prawie własności do działki nr (...),

- dowodu z dokumentu w postaci fotografii opisanej jako „ Pasieka (...) zlokalizowana na działce o nr ewidencyjnym 419”, stanowiącej załącznik do pisma pełnomocnika uczestnika datowanego na dzień 6 kwietnia 2018 r., obrazującej przechowywanie na działce nr (...) maszyn należących do E. L.,

- dowodu z zeznań świadka Pani W. W. (1) w zakresie w jakim wskazała, że domek letniskowy na działce nr (...) wybudowany został przez jej kuzynkę U. U. za zgodą E. L.,

- dowodu z zeznań świadka Pani P. J. w zakresie w jakim wskazała, że działka po prawej stronie od rzeki M., a więc działka nr (...), koszona była przez osoby działające na zlecenie E. L.,

- dowodu z zeznań świadka Pani U. U. w zakresie w jakim wskazała, że pytała o zgodę na wybudowanie domku letniskowego w 1995 r. na działce nr (...) E. L., gdyż to on był jej właścicielem, a decyzję o wykopaniu stawów na działce nr (...) podjął E. L. i on je następnie wykopał,

- dowodu z przesłuchania wnioskodawczym Pani I. B. w zakresie w jakim wskazała, że E. L. wykopał staw na działce nr (...), przechowywał na działce nr (...) maszyny rolnicze, wyraził zgodę na wybudowanie na działce nr (...) domku letniskowego, wnioskował o dopłaty unijne m.in. do działki (...),

- dowodu z przesłuchania wnioskodawczyni Pani M. S. w zakresie w jakim wskazała, że jej córka uzgadniała budowę domku letniskowego z E. L.,

- dowodu z przesłuchania wnioskodawczyni Pani A. L. w zakresie w jakim wskazała, że działka nr (...) była wykorzystywana przez E. L. i stały na niej maszyny wykorzystywane przez E. L., a budowa domku letniskowego na działce nr (...) konsultowana była z E. L.,

co w efekcie doprowadziło do oddalenia wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości nr (...)w drodze zasiedzenia przez E. L.;

b. pominięcie części zebranego w sprawie materiału dowodowego, z którego jednoznacznie wynikało, że na działce nr (...) nie była, a co więcej z uwagi na jej uwarunkowania nie mogła być, prowadzona hodowla gęsi, tj.:

- dowodu z zeznań świadka Pani P. J. w zakresie w jakim wskazała, że gęsi chodziły po działce po lewej stronie, za rzeką M. (a więc po działce nr (...)),

-dowodu z zeznań świadka Pani W. W. (1) w zakresie w jakim wskazała, że gęsi wypasane były za gęśnikiem i trochę dalej wzdłuż drogi (a więc po działce (...)),

- dowodu z zeznań świadka Pani U. U. w zakresie w jakim wskazała, że gęsi miały wybieg za gęśnikiem (a więc na działce nr (...)),

- dowodu z zeznań świadka Pana M. L. (2) w zakresie w jakim wskazał, że gęsi pasły się od M. do P. (a więc na działce (...)),

- dowodu z zeznań świadka Pana K. L. w zakresie w jakim wskazał, że gęsi wypasały się na działce za rzeką, a więc na działce (...), a na drugiej działce - (...)były ule,

- dowodu z zeznań świadka Pana I. K. w zakresie w jakim wskazał, że gęsi pasły się za owczarnią pod górkę, a więc na działce (...),

- dowodu z przesłuchania wnioskodawczym Pani I. B. w zakresie w jakim wskazała, że gęsi wysiadywały na działce nr (...), na działce nr (...) toczyło się życie rekreacyjne C. - zawsze za zgodą E. L.,

- dowodu z przesłuchania wnioskodawczym Pani A. L. w zakresie w jakim wskazała, że gęsi wypasane był za gęśnikiem na działce nr (...), a nigdy nie widziała ich na działce nr (...), a działka nr (...) przeznaczona była na cele rekreacyjne - posadowiono na niej domek, rozkładano leżaki i namioty,

- dowodu z dokumentu w postaci mapy - widoku satelitarnego z naniesionymi numerami oraz granicami działek geodezyjnych stanowiącej załącznik do pisma procesowego pełnomocnika wnioskodawczyń datowanego na dzień 21 marca 2018 r., obrazującej gęste zadrzewienie nad stawami na działce nr (...) wykluczające prowadzenie na działce hodowli gęsi,

- dowodu z dokumentu w postaci fotografii obrazujących działkę nr (...) stanowiących załącznik do pisma wnioskodawczyń - wniosku dowodowego datowanego na dzień 16 kwietnia 2018 r., obrazującej gęste zadrzewienie nad stawami na działce nr (...) wykluczające prowadzenie na działce hodowli gęsi oraz jej zabudowanie domkiem letniskowym, wskazujące na rekreacyjny charakter nieruchomości,

co w efekcie doprowadziło do błędnego ustalenia przez Sąd pierwszej instancji, że na działce nr (...) prowadzona była hodowla gęsi, w konsekwencji czego Sąd pierwszej instancji uznał, że samoistnym posiadaczem nieruchomości był początkowo T. L., a następnie J. L. i posiadanie to doprowadził do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie;

c. przyznanie wiarygodności wyjaśnieniom składanym przez uczestnika Pana J. L. na ostatniej rozprawie w zakresie w jakim wskazuje, że najbardziej korzystnym miejscem na hodowlę pszczół w całym gospodarstwie były działki nr (...), w sytuacji gdy działka nr (...) była zadrzewiona krzewami i w przeważającej mierze drzewami nieowocowymi, a więc zgodnie z logiką i doświadczeniem życiowym nie stanowiła terenu właściwego do posadowienia uli, co w efekcie doprowadziło do błędnego przyjęcia, że T. L., a następnie J. L. byli samoistnymi posiadaczami działki nr (...);

d. przyznanie wiarygodności zeznaniom świadka Pani E. K. w zakresie w jakim wskazała, że na działce nr (...) prowadzona była hodowla gęsi, w sytuacji gdy twierdzenie to sprzeczne jest z resztą dowodów osobowych zgromadzonych w sprawie, a oceniane w zestawieniu z dowodami z dokumentów, w szczególności mapą - widokiem satelitarnym nieruchomości i jej fotografiami, jawią się jako nielogiczne, a zatem niewiarygodne, co w efekcie doprowadziło do błędnego przyjęcia, że T. L., a następnie J. L. byli samoistnymi posiadaczami działki nr (...);

e. błędne ustalenie, że T. L. stał się samoistnym posiadaczem działki nr (...) na skutek zamiany z E. L. na działkę nr (...), w sytuacji gdy okoliczność ta nie znajduje potwierdzenia w materiale dowodowym, w szczególności zaprzeczył jej sam J. L., a wynika jedynie z informacyjnego przesłuchania wnioskodawczyni Pani I. B., sprostowanego przez wnioskodawczynię na ostatniej rozprawie, w ten sposób, że zamiana nigdy nie dotyczyła działki nr (...), co w efekcie doprowadziło do błędnego ustalenia, że na skutek zamiany T. L. stał się samoistnym posiadaczem działki nr (...), przy jednoczesnym braku w materiale dowodowym określenia chwili, w której doszło do rzekomej zamiany, a więc ustalenia że doszło do zasiedzenia, w sytuacji gdy z materiału nie wynika data wejścia w posiadanie nieruchomości, a więc nie sposób ustalić, czy upłynął termin prowadzący do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie;

II.  art. 336 k.c. poprzez przyjęcie, że samoistnym posiadaczem działki nr (...) był T. L., a następnie J. L., w sytuacji gdy posiadanie to ograniczało się do wkraczania na nieruchomość gęsi hodowanych przez T. L., a następnie J. L., bez woli i chęci takiego stanu rzeczy po stronie hodowców (najwyżej przez niedopilnowanie gęsie) oraz do utrzymywania na niej kilku uli, a więc gdy posiadanie to nie odpowiadało definicji zawartej w naruszonym przepisie;

III.  art. 172 § 1 i 2 k.c. poprzez oddalenie wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości nr (...)przez zasiedzenie przez E. L., w sytuacji gdy w sprawie spełnione zostały wszystkie przesłanki prowadzące do nabycia przez niego własności nieruchomości przez zasiedzenie;

IV.  art. 172 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 176 § 1 i 2 k.c. poprzez uwzględnienie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia działki nr (...) przez J. L., w sytuacji gdy w sprawie nie zostały spełnione przesłanki prowadzące do nabycia przez niego własności nieruchomości przez zasiedzenie,

V.  art. 176 § 1 i 2 k.c. poprzez stwierdzenie, że własność nieruchomości nr (...) nabyli J. i W. L. jako następcy prawni T. L., w sytuacji gdy statuowaną w przepisie zasadę stosuje się na korzyść wszystkich spadkobierców, a więc ewentualne zasiedzenie nastąpić powinno na rzecz wszystkich spadkobierców T. L., nie zaś tylko na rzecz J. L. i jego żony.

W oparciu o wskazane zarzuty skarżące wniosły o zmianę zaskarżonego postanowienia w zaskarżonej części poprzez:

I.  stwierdzenie, że E. L. nabył przez zasiedzenie z dniem 8 grudnia 2004 r. prawo własność nieruchomości położonej w gminie B., powiat (...), obręb ewidencyjny nr (...) M., działka numer (...), o powierzchni 0,6987 ha, dla której nie jest prowadzona księga wieczysta, przedstawionej na wyrysie z mapy ewidencyjnej wydanej przez Starostę (...) w dniu 21 listopada 2018 r. za numerem GN. (...).1. (...).2018 stanowiącej integralną część postanowienia;

II.  oddalenie wniosku J. L. o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości określonej w pkt 1, przez J. i W. L. przez zasiedzenie w dniu 8 grudnia 2004 r.;

III.  ewentualnie, w razie uznania, że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie w zakresie w/w wniosków, o stwierdzenie, że prawo własność nieruchomości położonej w gminie B., powiat (...), obręb ewidencyjny nr 6 M., działka numer (...), o powierzchni 0,6987 ha, dla której nie jest prowadzona księga wieczysta, przedstawionej na wyrysie z mapy ewidencyjnej wydanej przez Starostę (...) w dniu 21 listopada 2018 r. za numerem GN. (...).1. (...).2018 stanowiącej integralną część postanowienia, z dniem 8 grudnia 2004 r. nabyli H. L. w ¼ części oraz J. L., R. S. (2), I. B., R. L. w 3/16 części każde z nich.

J. L. zaskarżył postanowienie w punkcie 1 oraz 4, zarzucając:

I.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 i 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, co doprowadziło do bezpodstawnego uznania, iż zeznania E. K., J. B., M. B. (2), K. L. oraz M. L. (2), a także uczestników postępowania J. L. i W. L. są niewiarygodne, pomimo tego iż zeznania te były spójne, logiczne i korespondowały z zeznaniami pozostałych świadków;

II.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy. tj. art. 233 § 1 i 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, poprzez pominięcie zeznań świadków: P. J., W. W. (1), I. K., A. K., K. K., oraz U. U. w zakresie w którym wskazują oni, że za właściciela spornych działek uważali T. oraz E. L., że mężczyźni prowadzili gospodarstwo wspólnie, że nie było podziału płodów, że każdy mógł z nich swobodnie korzystać, że maszyny zakupione na C. były przeznaczone do wspólnego korzystania,

co doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych polegającego stwierdzeniu, iż jedynie E. L. nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości położonej w M., oznaczonej nr działek nr (...), w sytuacji gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego jasno wynikało, iż E. L. był współposiadaczem samoistnym w/w działek;

III.  obrazę prawa materialnego tj. art. 172 ust. 1 k.c. poprzez jego zastosowanie w sytuacji gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż E. L. nie władał samodzielnie działkami nr (...) jak właściciel, tym samym nie był jedynym posiadaczem samodzielnym w/w działek.

W oparciu o wskazane zarzuty uczestnik wnosił o:

I.  zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt. 1 i 4 i ustalenie, że J. i W. małżonkowie L. oraz E. L. nabyli w równych udziałach po 50% w drodze zasiedzenia z dniem 8 grudnia 2004 r. prawa własności nieruchomości położonej w gminie B., powiat (...), obręb ewidencyjny nr 6 M., na którą składają się działki o numerach ewidencyjnych: (...), dla których nie jest prowadzona księga wieczysta;

II.  zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego;

III.  ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia w pkt. 1 i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważy, co następuje:

Apelacje nie zasługiwały na uwzględnienie.

Wbrew zarzutom skarżących, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, w takim zakresie, na jaki zezwalały przeprowadzone dowody, po dokonaniu ich oceny zgodnie z kryteriami wskazanymi w art. 233 k.p.c. Ustalenia te Sąd Okręgowy uznaje za własne.

Skuteczne postawienie zarzutu dokonania błędnych ustaleń, będących konsekwencją niewłaściwej oceny materiału dowodowego wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Wyrażenie przez stronę odmiennego poglądu, co do oceny poszczególnych dowodów jest jej prawem, jednakże możliwość przedstawienia innej wersji stanu faktycznego, nie świadczy jeszcze o nadużyciu swobodnej oceny dowodów. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Skarżący tymczasem skupiają się na prezentacji własnych wersję zdarzeń, powołując się wybiórczo na poszczególne dowody, które ich zdaniem wersje te mają potwierdzać. Tymczasem ustalenia Sądu żadną miarą nie mają charakter dowolnych. Wskazując na określone fakty w zakresie posiadania gruntów objętych wnioskiem Sąd ten przywołał szereg zeznań świadków i potwierdzających je dokumentów. Warto także zauważyć, że w dużej części nie chodzi apelującym o same fakty, lecz ich interpretacje, w szczególności zaś jest tak w odniesieniu do środka zaskarżenia wniesionego przez uczestnika postępowania.

Odnosząc się w pierwszym rzędzie do apelacji J. L. należy podkreślić, że posiadanie występuje przy równoczesnym istnieniu fizycznego elementu władania rzeczą, określanego jako corpus possessionis, oraz psychicznego elementu animus rem sibi habendi, rozumianego jako zamiar władania rzeczą dla siebie. Aby mogła być mowa o posiadaniu samoistnym władztwo nad rzeczą musi zatem odznaczać się wolą władania dla siebie przejawiającą się w podejmowaniu wielu czynności wskazujących na to, że posiadacz traktuje rzecz jako pozostającą w sferze jego swobodnej dyspozycji. Ocena tego podejścia, uwzględnia rzeczywistą wolę władającego, ale jest dokonywana obiektywnie, z punktu widzenia otoczenia posiadającego.

Okoliczność, że E. L. i T. L. zamieszkiwali na terenie jednej posesji, korzystali z tych samych budynków gospodarczych, pomagali sobie przy różnych pracach, radzili wzajemnie co do sposobu prowadzenia upraw, czy wykorzystania gruntów, nie świadczy o istnieniu po ich stronie woli współposiadania wykorzystywanych do produkcji rolnej gruntów jak współwłaściciele. Sposób funkcjonowania braci był naturalnym efektem dobrych i bliskich relacji rodzinnych. Natomiast oczywistą i uzewnętrznioną wobec otoczenia, odbiorców, kontrahentów oraz wszelkich organów administracji i instytucji wolą braci było prowadzenie odrębnych gospodarstw w oparciu również o wydzielone i konkretnie określone grunty. E. L. nie tracił zatem woli posiadania gruntów dla siebie tylko z tego powodu, że korzystał z pomocy, czy rad brata lub dzielił się z nim płodami, czy wykorzystywał te same maszyny lub budynki gospodarcze.

Nadto wolę prowadzenia przez braci odrębnych gospodarstw potwierdza również wcześniejszy podział części gospodarstwa po rodzicach, czego konsekwencją było wydanie odrębnych aktów własności ziemi.

Warto zresztą zwrócić uwagę na niekonsekwencję uczestnika, który swoje twierdzenia o współposiadaniu odnosi jedynie do działek (...), natomiast jeśli chodzi o działki (...), to zdaniem skarżącego ich wyłącznym posiadaczem był T., a następnie J. L.. Jeśli bracia zdaniem skarżącego prowadzili gospodarstwo wspólnie, to dotyczyć to winno wszystkich jego aspektów, a zatem nie tylko uprawy ziemi, ale również hodowli owiec, gęsi, czy pszczół.

Tezie uczestnika postępowania przeczą wszystkie dowodu z dokumentów, które wskazują na wyraźne wyodrębnienie gospodarstw braci i prowadzonych działalności. Są to między innymi umowy kredytowe na zakup środków do produkcji rolnej, faktury i rachunki za usługi (...), dowody wpłat podatku, składek na konserwację urządzeń melioracyjnych, dowody spłaty kredytu inwestycyjnego, decyzje o przyznaniu płatności bezpośrednich do gruntów rolnych.

Owo zgodne współdziałanie jednoznacznie wyklucza również treść testamentu E. L. z 2011 r. (k. 118-118 akt), w którym wydziedzicza swojego bratanka J. L. z tej przyczyny, że ten nie interesuje się jego losem, nie utrzymuje kontaktów rodzinnych i nie udziela pomocy.

Odnosząc się bardziej szczegółowo do zarzutów dotyczących ustaleń faktycznych i oceny materiału dowodowego zawartych w apelacji wnioskodawczyń, przede wszystkim należy podkreślić, że w żadnym zakresie w odniesieniu do ilości ziemi użytkowanej wyłącznie przez E. L. nie może być miarodajna treść aktu własności ziemi. Nie wiadomo bowiem na jakiej podstawie dokonano wpisu. Wiadomym jest natomiast powszechnie, że przy wydawaniu aktów na podstawie ustawy uwłaszczeniowej nie dokonywano pomiarów geodezyjnych. Należy też podkreślić, że pomiary dokonywane w latach 60 - tych przy założeniu ewidencji gruntów charakteryzowały się dużą niedokładnością. Warto równie zauważyć, że w dokumencie tym posłużono się pojęciem „około” przy podawaniu ogólnej powierzchni posiadanych gruntów. Tymczasem działka nr (...) ma powierzchnię niespełna 7 arów.

Z decyzji Naczelnika Gminy B. z 30 marca 1983 r. wynikało zaś jedynie, że w ewidencji figuruje zapis, że użytkownikiem działki nr (...) jest E. L., nie zaś, że zapis ten odpowiada stanowi faktycznemu w dacie wydania decyzji, która odnosiła się jedynie do klasyfikacji gruntów, nie zaś stosunków właścicielskich.

Jeśli chodzi zaś o dopłaty, to uczestnik postępowania J. L. przedstawił dokument, z którego wynika, że to on wnioskował o przyznanie płatności obszarowej do upraw między innymi w odniesieniu do działki nr (...) za lata 2014 - 2016 (k. 146-157).

Wbrew tezie wnioskodawczyń, z pisma skierowanego do Dyrektora Wydziału Ochrony (...) w K. z 11 marca 1989 r. nie wynika, że E. L. przekonany był o przysługującym mu prawie własności do działki nr (...).

W dokumencie tym w ogóle nie ma mowy o tej działce.

O samoistności posiadania nie świadczy też opłata podatku. Jest to jedynie okoliczność, która powinna podlegać analizie łącznie ze wszystkimi faktami, które stanowią podstawę oceny prawnej charakteru posiadania nieruchomości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2018 r., II CSK 231/17, LEX nr 2506087).

Jeśli chodzi zaś o to, kto wyrażał zgodę na posadowienie na działce nr (...) domku letniskowego, czy podejmował decyzję o wykopaniu stawów, a także kwestię, czy na działce tej były wypasane gęsi i czyje maszyny były tam przechowywane, to występują istotne rozbieżności w zeznaniach świadków. W apelacji wnioskodawczynie powołują się na grupę zeznań kliku osób, pomijając odmienne twierdzenia innych świadków i nie wyjaśniając, z jakich przyczyn należy właśnie tę grupę dowodów uznać za wiarygodną.

W odniesieniu do twierdzeń wnioskodawczyń o stanie działki nr (...) wg zdjęć satelitarnych oraz fotografii z 2018 r. należy stwierdzać , ze nie mogą one mieć większego znaczenia w kontekście sposobu wykorzystania gruntu w latach 1984 - 2004 r., czyli w okresie prowadzącym do zasiedzenia.

Warto również w tym miejscu zaznaczyć, że Sąd Rejonowy nie przyjął, aby na działce prowadzona była „hodowla” gęsi, a jedynie, że gęsi były tam wypasane. Ponadto ów wypas nie dotyczył tylko tego gruntu, a miał miejsce na kilku innych działach, zatem twierdzenia wymienianych przez skarżące świadków, o tym, że widzieli pasące się gęsi w innych miejscach nie wykluczają prawidłowości ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego. Zresztą koncepcję skarżących o samoistnym posiadaniu działki nr (...) przez E. L. burzy istnienie na niej pasieki, co do której skarżące nie kwestionują, ze należało do T., a następnie J. L.. W tym kontekście wydają się niezrozumiałe zarzuty skarżących, że działka nr (...) była zadrzewiona krzewami i w przeważającej mierze drzewami nieowocowymi, a więc zgodnie z logiką i doświadczeniem życiowym nie stanowiła terenu właściwego do posadowienia uli.

Prawidłowe ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji skutkowały prawidłowym rozstrzygnięciem kwestii, komu przysługiwał przymiot posiadacza samoistnego w odniesieniu do poszczególnych działek. Nie doszło zatem do naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa materialnego, w szczególności art. 172 k.c.

Nie możne być także mowy o uchybieniu art. 176 § 1 i 2 k.c. Nie można zgodzić się z tezą, że ewentualne zasiedzenie nastąpić powinno na rzecz wszystkich spadkobierców T. L., nie zaś tylko na rzecz J. L. i jego żony. J. L. nie dokonywał bowiem zaliczenia posiadania ojca, jako jego spadkobierca, lecz w związku z przeniesieniem posiadania, które nastąpiło przed śmiercią T. L..

Wobec powyższego Sąd Okręgowy - na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. - oddalił obie apelacje jako bezzasadne,.

O kosztach postepowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.