Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 stycznia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił J. Ś. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu decyzji wskazał, iż ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy i tym samym nie spełnił warunku określonego w art. 57 ust. 1 punkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz.1270).

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony wnosząc o zmianę decyzji poprzez przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ubezpieczony podał, iż orzeczenie lekarza orzecznika ZUS i komisji lekarskiej ZUS jest nieprawidłowe, gdyż dokonując oceny stanu zdrowia komisja lekarska nie uwzględniła stopnia naruszenia sprawności organizmu, rodzaju i warunków dotychczasowej pracy, wyksztalcenia i wieku. Ubezpieczony wskazał, iż ma wykształcenie podstawowe, wykonywał prace fizyczne. Codzienne funkcjonowanie utrudnia niewydolność oddechowa po operacji raka płuc i usunięcia dolnego płata. Dolegliwości te potęguje astna i nadciśnienie. Nadto ciągłe bóle kręgosłupa i stawów, nieustępujące po lekach, utrudniają każdy wykonywany ruch.

Ubezpieczony wskazał również, iż od ostatnich orzeczeń o niezdolności do pracy w jego stanie zdrowia nie zaszły żadne zmiany.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

W piśmie procesowym złożonym w dniu 9 lipca 2019 roku (k.58-59) pełnomocnik organu rentowego wniosła o uchylenie decyzji z dnia 16 kwietnia 2018 roku (błędnie wskazana data), przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania i umorzenie postępowania w sprawie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

Ubezpieczony wniósł o nieuwzględnienie powyższego wniosku. Wyjaśnił, iż przedstawił komisji lekarskiej ZUS badania 28 grudnia 2018 roku, z których wynikało że jego stan zdrowia uległ pogorszeniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. Ś. urodził się (...).

W dniu 12 września 2018 roku ubezpieczony złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

(wniosek – k.1-7 akt ZUS)

Ubezpieczony ma wykształcenie podstawowe. Wykonywał prace kierowcy, akwizytora, ostatnio (od 1 lutego 2012 roku) pracownika fizycznego stacji paliw.

(świadectwa pracy – k. 113, k.14-15, k.16 akt ZUS, zaświadczenie k.20-21 akt ZUS, wywiad zawodowy – k.9 akt ZUS)

Staż ubezpieczeniowy J. Ś. wynosi 32 lata 6 miesięcy i 20 dni (w tym 1 rok 3 miesiące i 25 dni okresów nieskładkowych).

(karta przebiegu zatrudnienia – k.56 akt ZUS)

Orzeczeniem z dnia 4 grudnia 2018 roku lekarz orzecznik ZUS nie uznał ubezpieczonego za osobę niezdolną do pracy. Po rozpoznaniu sprzeciwu ubezpieczonego komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 2 stycznia 2019 roku stwierdziła, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

(orzeczenie lekarza orzecznika – k.54 akt ZUS, orzeczenie komisji lekarskiej – k.55 akt ZUS)

Do 30 października 2018 roku ubezpieczony pobierał świadczenie rehabilitacyjne.

(decyzja – k.88)

U ubezpieczonego rozpoznano zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego kręgosłupa z zespołem bólowym bez istotnych deficytów neurologicznych.

Schorzenia te nie powodują długotrwałej niezdolności do pracy.

(opinia biegłego neurologa – k.15-17)

W dniu 8 maja 2017 roku ubezpieczony został poddany zabiegowi usunięcia dolnego płata prawego płuca z powodu raka gruczołowego, który był powikłany ropienia rany po torakotomii z ropniakiem opłucnej prawej.

W sierpniu i w grudniu 2018 roku występowały u ubezpieczonego infekcje dróg oddechowych wymagające antybiotykoterapii. Infekcje były również w styczniu 2019 roku. Występowanie infekcji górnych dróg oddechowych wskazywało na progresję zmian w płucach.

Wykonane w dniu 11 kwietnia 2019 roku badanie TK klatki piersiowej wykazało progresję zmian z powiększeniem węzłów chłonnych śródpiersia i potwierdziło istnienie zmian.

Na schorzenia te nakłada się astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc z częstymi zaostrzeniami infekcyjnymi.

(opinie biegłego pulmonologa – k.23-25, min.00:05:13-00:17:56 protokół z 18.09.2019 r. opinia biegłego onkologa – k.62-63)

Ubezpieczony jest częściowo niedolny do pracy zgodnie z poziomem kwalifikacji od daty zakończenia świadczenia rehabilitacyjnego do 31 grudnia 2019 roku.

(opinia biegłego pulmonologa – k.23-25, opinia biegłego onkologa – k.62-63)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów w ww. dokumentów, których strony nie kwestionowały pod względem autentyczności.

W toku postępowania ubezpieczony zakwestionował opinię komisji lekarskiej ZUS, którą stwierdzono, że nie jest niezdolny do pracy.

Celem weryfikacji stanowiska ubezpieczonego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych neurologa, pulmonologa i onkologa.

W ocenie Sądu brak jest podstaw by kwestionować powyższe opinie. Opinie są rzetelne, a wynikające z nich wnioski logiczne i prawidłowo uzasadnione. Opinie nie zawierają braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy – wpływu stwierdzonych u ubezpieczonego schorzeń na zdolność do pracy.

Opinie zostały wydane po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego i analizie dokumentacji medycznej (także aktualnej). Biegli nie wskazywali na konieczność oceny stanu zdrowia ubezpieczonej przez biegłych z zakresu innych dziedzin medycyny.

Żadna ze stron postepowania nie składała zastrzeżeń do opinii biegłych.

Z opinii biegłego neurologa wynika, iż występujące u ubezpieczonego schorzenia neurologiczne – zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego kręgosłupa z zespołem bólowym nie powodują niezdolności do pracy.

Natomiast biegli pulmonolog i onkolog byli zgodni co do tego, iż ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy od daty zakończenia pobierania świadczenia rehabilitacyjnego od 31 grudnia 2019 roku. Co więcej z opinii biegłej pulmonolog wynika, iż organ rentowy wydając decyzję o odmowie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy pominął występujące u ubezpieczonego w grudniu 2018 roku i w styczniu 2019 roku infekcje górnych dróg oddechowych, które wskazywały na progresję zmian. Dodatkowo wznowę choroby nowotworowej potwierdza badanie TK płuc wykonane 11 kwietnia 2019 roku.

Opinie biegłych onkologa i pulmonologa te nie były kwestionowane przez organ rentowy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art. 57 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 roku, poz. 1270) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy;

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach ubezpieczenia (…), albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Warunki wskazane w art. 57 ww. ustawy muszą być spełnione łącznie by istniały podstawy do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Na wstępie rozważań należy przypomnieć, iż postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontrolny, służy badaniu prawidłowości decyzji organu rentowego i nie może polegać na zastępowaniu tego organu w wydawaniu decyzji ustalających świadczenie z ubezpieczeń społecznych. W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do świadczenia sąd ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 maja 2004 roku, II UK 395/03 oraz z dnia 7 lutego 2006 roku, I UK 154/05). Stąd też postępowanie dowodowe przed sądem w sprawie o świadczenie uzależnione od niezdolności ubezpieczonego do pracy powinno zmierzać do ustalenia, czy w dacie orzekania przez organ rentowy po stronie ubezpieczonego występowały w tym zakresie wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia.

W niniejszej sprawie spór między stronami ograniczał się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego J. Ś. pod kątem jego zdolności do pracy, gdyż spełnienie pozostałych przesłanek określonych w art. 57 ust. 1 i art. 58 ww. ustawy (daty powstania niezdolności do pracy oraz stażu ubezpieczeniowego) nie było sporne.

Zgodnie z treścią art. 12 ww. ustawy o emeryturach i rentach osobą niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu. Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (czyli naruszenie sprawności organizmu) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy).

Naruszenie sprawności organizmu jest stopniowalne w kontekście jego skutków, to jest utraty w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (częściowa niezdolność do pracy – art. 12 ust. 3 ww. ustawy) oraz utraty zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy (całkowita niezdolność do pracy – art. 12 ust.2 ww. ustawy). Utrata zdolności do pracy zarobkowej oznacza obiektywne pozbawienie danej osoby możliwości zarobkowania. Naruszenie sprawności organizmu jest oceniane pod kątem możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji (art. 13 ust. 1 punkt 1 ww. ustawy).

W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej, jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko, jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych.

W niniejszym postępowaniu należało zatem ustalić, czy ubezpieczony jest zdolny do wykonywania pracy w dotychczasowym pełnym zakresie, czy jego kwalifikacje pozwalają na wykonywanie innej pracy, czy dla utrzymania aktywności zawodowej konieczne jest przekwalifikowanie.

Należy także wskazać, iż o częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, ale ocena czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnie z kwalifikacjami. Brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy (też w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub gdy rokowanie, co do przekwalifikowania jest pozytywne).

Należy także wskazać, iż na pojęcie kwalifikacji zawodowych składają się posiadana (rzeczywista) wiedza i umiejętności (wyuczone i faktycznie nabyte, wykorzystywane, jak i dotychczas niewykorzystywane). Przy stosowaniu art. 12 ww. ustawy konieczne jest dokonanie indywidualnej oceny rzeczywistych umiejętności i kompetencji z uwzględnieniem jednostkowej sytuacji pracownika na rynku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2016 roku, III UK 120/15).

Ocena taka w niniejszym postępowaniu została dokonana na podstawie stosownych ustaleń w opiniach biegłych.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji. Niezdolność do pracy spowodowana jest rakiem gruczołowym G2 płuca prawego po lobektomii dolnej prawej, podejrzeniem przerzutów raka do węzłów chłonnych, współistniejącą astmą i przewlekłą obturacyjną chorobą płuc. Ubezpieczony ma wykształcenie podstawowe, nie ma wyuczonego zawodu. Wykonywał prace kierowcy, akwizytora, pracownika fizycznego stacji paliw. Wykonywanie pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji czy też uzyskanymi uprawnieniami (kierowcy) jest z uwagi na naruszenie sprawności organizmu znacznie ograniczone.

U ubezpieczonego częściowa niezdolność do pracy trwa od daty zakończenia świadczenia rehabilitacyjnego (od 31 października 2018 roku) do 31 grudnia 2019 roku.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 31 października 2018 roku do dnia 31 grudnia 2019 roku.

Sąd nie uwzględnił wniosku organu rentowego o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

Zgodnie z treścią art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji albo stwierdzenia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, jeżeli podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji albo stwierdzenia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

Jak wyżej wskazano w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu rzeczy w chwili jej wydania. Stąd też postępowanie dowodowe przed sądem w sprawie o świadczenie uzależnione od niezdolności ubezpieczonego do pracy powinno zmierzać do ustalenia, czy w dacie orzekania przez organ rentowy po stronie ubezpieczonej występowały w tym zakresie wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia. Mające walor nowości okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od negatywnej decyzji rentowej i nadal utrzymują się w okresie wymaganym do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, nie mogą być samodzielnie ocenione przez sąd z zastosowaniem dyspozycji art. 316 k.p.c. przede wszystkim ze względu na kodeksowy zakaz orzekania co do istoty sprawy zawarty w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., który w takich przypadkach bezwzględnie zobowiązuje sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy ze względu na ujawnione nowości do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia postępowania sądowego. „Nowe okoliczności” to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego. Nie są natomiast „nowymi okolicznościami”, w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., następstwa, czy powikłania znane organowi rentowemu w dacie wydawania schorzenia, jeżeli przy posiadanej wiedzy medycznej można było przewidzieć wystąpienie tych zmian po dacie wydania decyzji.

Z uzupełniającej opinii biegłej z zakresu pulmonologii jednoznacznie wynika, iż organ rentowy dokonując oceny stanu zdrowia ubezpieczonego w dniu 2 stycznia 2019 roku (badanie przez komisję lekarską ZUS) nie wziął pod uwagę stanu klinicznego ubezpieczonego – występujących infekcji górnych dróg oddechowych leczonych antybiotykiem. Dodatkowo badanie spirometryczne z sierpnia 2018 roku wykazało pogorszenie stanu zdrowia w stosunku do wcześniejszych badań. Tomografia komputerowa płuc wykonana 11 kwietnia 2019 roku jedynie potwierdziła pogorszenie stanu zdrowia. Natomiast prawidłowa ocena stanu zdrowia ubezpieczonego (stwierdzenie niezdolności do pracy) mogła być dokonana na podstawie wyników badań przedłożonych w organie rentowym do dnia wydania decyzji. Przedłożenie wyniku tomografii komputerowej nie stanowi nowej okoliczności dającej podstawy do zastosowania art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. Ubezpieczony był częściowo niezdolny do pracy w dacie wydania zaskarżonej decyzji, a badanie TK stanowi dodatkową okoliczność potwierdzającą stopień naruszenia sprawności organizmu ubezpieczonego.

Reasumując, pogorszenie stanu zdrowia w zakresie istniejącego schorzenia przed wydaniem zaskarżonej decyzji nie jest nową okolicznością w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

1)  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS, pouczając o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji,

2)  wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do zwrotu w przypadku złożenia apelacji.

7.10.2019 r.