Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w G. III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Gabriela Sobczyk (spr.)

Sędzia SO Henryk Brzyżkiewicz

Sędzia SO Artur Żymełka

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2019 r. w G.

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej

w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w G.

z dnia 31 lipca 2018 r., sygn. akt I C 1885/15

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanej na rzecz powódki M. G. 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Artur Żymełka SSO Gabriela Sobczyk SSO Henryk Brzyżkiewicz

Sygn. akt III Ca 1825/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 31 lipca 2018r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej (...) S.A. w W. na rzecz powoda P. L. (1) kwotę 38.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 października 2015r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.572 zł tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 października 2015 r. do dnia zapłaty (pkt 1); od pozwanej na rzecz powódki A. G. zasądził kwotę 40.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 października 2015 r. do dnia zapłaty (pkt 2); od pozwanej na rzecz powódki M. G. zasądził kwotę 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 października 2015r. do dnia zapłaty (pkt 3); zaś od pozwanej na rzecz powoda K. G. zasądził kwotę 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 października 2015 r. do dnia zapłaty (pkt 4); oddalił powództwo w pozostałym zakresie co do dalej idącego roszczenia powoda K. G. (pkt 5); zasądził od pozwanej na rzecz powoda P. L. (1) kwotę 4.684,51 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 6); zasądził od pozwanej na rzecz powódki A. G. 4.655,51zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 7); zasądził od pozwanej na rzecz powódki M. G. 3.405,51 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 8); zasądził od pozwanej na rzecz powoda K. G. 1.437,07 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 9).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 10 maja 2010 r. doszło do zdarzenia, w wyniku którego śmierć poniosła H. L.. W dniu zdarzenia jego sprawca kierował pojazdem ubezpieczonym od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym towarzystwie.

Powodowie zgłosili ubezpieczycielowi sprawcy szkody żądanie wypłacenia zadośćuczynienia za śmierć matki, a zarazem babci. Wezwanie zostało odebrane przez pozwaną w dniu 1 października 2015 roku. Pozwana po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego decyzją z dnia 26 października 2015 roku na podstawie art.. 446 § 4 k.c. przyznała P. L. (1) zadośćuczynienie za śmierć matki w kwocie 12 000 zł oraz odszkodowanie w kwocie 6 664,30 zł, a decyzją z dnia 23 listopada 2015 roku przyznała A. G. zadośćuczynienie za śmierć matki w kwocie 10 000 zł. Pozwana argumentując, że K. G. i M. G. nie łączył z H. L. stosunek bliskiego pokrewieństwa odmówił wypłaty im zadośćuczynienia.

Sąd Rejonowy ustalił, że H. L. była matką P. L. (2) i A. G. oraz babcią M. G. i K. G.. Więzi jakie łączyły zmarłą z powodami były bardzo silne. Była ona wzorem do naśladowania dla powodów oraz autorytetem. W okresie wakacyjnym opiekowała się wnukami, które spędzały u niej ten czas. H. L. jeździła również z powodami na liczne wycieczki, których niejednokrotnie była organizatorką. Zmarła łączyła całą rodzinę, organizując uroczystości, na które wszystkich zapraszała. W okresie, kiedy powodowie M. G. i K. G. znajdowali się w wieku szkolnym, H. L. opiekowała się nimi. Po śmierci H. G. powodowie zmuszeni byli zażywać środki ziołowe uspakajające, powszechnie dostępne w aptece, a powodowie M. G. i K. G. nie uczęszczali w związku ze zdarzeniem przez okres dwóch tygodni do szkoły. Obecnie powodowie wspominają zmarłą przy każdej uroczystości oraz regularnie odwiedzają jej grób. W dalszym ciągu utrzymują ze sobą kontakt oraz odwiedzają się wzajemnie, jednak spotkania te nie są już tak radosne, jak były za życia H. L.. Na podstawie opinii biegłego Sąd Rejonowy ustalił, że śmierć matki i babci miała znaczny wpływ na stan psychiczny i emocjonalny powodów. Odnosząc się do powódki M. G. biegły wskazał, że wystąpiła u niej przedłużona reakcja żałoby w postaci zaburzeń emocjonalnych oraz nawracające zaburzenia lękowe w narażeniu na sytuację.

W związku ze zdarzeniem u żadnego z powodów z punktu psychiatrycznego nie powstał trwały uszczerbek na zdrowiu. Z psychologicznego punktu widzenia śmierć matki, babci miała znaczący wpływ na funkcjonowanie psychiczne i społeczne powodów. Biegła sądowa zaznaczyła, że u każdego z powodów miała miejsce reakcja żałoby po tragicznej śmierci matki, babki. U powódki M. G. wystąpiły cechy przedłużającej się żałoby, objawy lękowe, cechy przejścia zaburzeń emocjonalnych, i w związku z tym wskazany jest proces psychoterapii aby nie utrwalały się reakcje lękowe oraz żałoby. Ze strony psychologicznej, żadne dolegliwości powodów nie nadają się do zakwalifikowania jako trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Sąd Rejonowy ocenił sąd, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości co do roszczeń powodów P. L. (1), A. G., M. G., natomiast w części co do roszczenia K. G.. Przywołał art. 446§4 kc i wskazał, że kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Zadośćuczynienie za krzywdę ma rekompensować szkodę niemajątkową. Istotę szkody niemajątkowej wiąże się z naruszeniem czysto subiektywnych przeżyć człowieka. Sąd Rejonowy wskazał, że w rozpoznawanej sprawie, mając na uwadze poczynione ustalenia faktyczne, doszedł do przekonania, iż w wyniku śmierci osoby bliskiej – matki i babci H. L., powodowie doznali cierpień moralnych i psychicznych. Zmarłą i powodów łączyła silna więź rodzinna. Przed tragicznym wypadkiem powodowie utrzymywali z H. L. serdeczne relacje, regularnie się z nią spotykając na różnych imprezach rodzinnych, jak również bez większych okazji. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, H. L. była osobą, która łączyła całą rodzinę, podtrzymując więzi rodzinne. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że w chwili, kiedy powodowie M. G. i K. G. znajdowali się w wieku szkolnym, a ich rodzice pracowali, zmarła aktywnie uczestniczyła w ich wychowaniu, jeździła z powodami na wspólne wakacje. Zdarzenie spowodowało ogromny stres w rodzinie powodów. W związku z nim wszyscy powodowie zmuszeni byli do zażywania środków uspakajających, aby przeżyć te ciężkie chwile. Wskazał, że z niekwestionowanych opinii biegłych sądowych wynika, że każdy z powodów silnie przeżył śmierć H. L., co bez wątpienia wskazuje jak silna więź ich łączyła. Okoliczność tę potwierdza również fakt, że powodowie w każdej wolnej chwili, odwiedzają grób zmarłej oraz wspominają ją przy spotkaniach rodzinnych, w dalszym ciągu emocjonalnie reagując na jej stratę. O krzywdzie powodów, mającej wpływ na zasadność dochodzenia zadośćuczynienia niewątpliwy wpływ ma nagłe przerwanie więzi ze zmarłą, albowiem w chwili śmierci miała 58 lat i była zdrową i silną kobietą, i nic nie zapowiadało jej bliskiej śmierci. Z zeznań świadków oraz powodów wynika, że w wolnych chwilach H. L. aktywnie spędzała czas jeżdżąc z rodziną na liczne wycieczki, które często samodzielnie organizowała. Była ona również wzorem do naśladowania i autorytetem dla członków swojej rodziny, w tym również dla powodów. Biorąc wszystko powyższe pod uwagę Sąd Rejonowy uznał odnośnie powódki M. G., że zasadnym jest przyznanie jej zadośćuczynienie w wysokości 15 000 zł, w związku z cierpieniem jakiego doznała po stracie babci. Zadośćuczynienie to, zdaniem Sądu będzie rekompensować doznany ból i cierpienie, a jednocześnie nie będzie prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia się powódki. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał art. 446 § 4 k.c. O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. , zaś o kosztach na podstawie art. 98 k.p.c.

Pozwany zaskarżył przeczenie w punkcie 3 w części zasądzającej świadczenie na rzecz M. G. powyżej kwoty 10 000 zł wraz z odsetkami od zaskarżonej kwoty oraz w punkcie 8, rozstrzygającym o kosztach procesu. Zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności ar. 446§4 kc poprzez zasądzenie rażąco wysokiej kwoty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę mimo, iż jest sprzeczna z przyjętymi w orzecznictwie sądów powszechnymi kryteriami ustalania wysokości zadośćuczynienia z tytułu śmierci osoby bliskiej; art. 6 kc poprzez uznanie, iż powódka wykazała rozmiar krzywdy uzasadniający zasądzenie kwot w zaskarżonym zakresie. Zarzucił ponadto naruszenie prawa procesowego, a to art. 233§1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu, iż materiał dowodowy zgromadzony w sprawie uzasadnia zasądzenie świadczenia w zaskarżonym zakresie.

Stawiając te zarzuty wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w zakresie ponad kwotę 10 000 zł wraz z odsetkami od tej kwoty i zmianę orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu, nadto o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

W uzasadnieniu wywodził, że zasądzone na rzecz powódki M. G. świadczenie jest rażąco wygórowane. wskazano, że powódka wychowała się w pełnej rodzinie, zamieszkiwała z rodzicami i to oni a nie zmarła babcia byli dla niej osobami najbliższymi. Śmierć babci nie zdezorganizowała jej życia. nie korzystała ona ze wsparcia psychologicznego czy psychiatrycznego. Z materiału sprawy nie wynika, aby pogorszyły się wyniki powódki w nauce albo aby doszło do zaburzeń jej kontaktów z rówieśnikami.

W odpowiedzi na apelację powódka M. G. wnosiła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji ustalił prawidłowy stan faktyczny, wynikający z niespornych faktów oraz wniosków opinii biegłego. Ustalenia te w odniesieniu do M. G. w ten sposób, że w początkowym okresie życia mieszkała ona wraz z rodzicami w K., niedaleko mieszkania zmarłej H. L.. to ona w czasie zmianowej pracy rodziców zajmowała się powódką M. w pierwszych latach jej życia. Jak wynika z zapisu opinii sądowo- psychiatrycznej, powódka ta zaczęła uczęszczać dopiero do zerówki, wcześniej nie uczęszczała do przedszkola. Tym samym odpowiednio większe niż przyjmuje to pozwany był jej przywiązanie i więź ze zmarłą babcią H. L., powyższym uzupełnieniem Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne.

Niesłuszny jest zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Sąd oraz biegły mieli na uwadze, iż wskutek tragicznego wypadku zginęła babcia powódki. Słuszna była konkluzja Sądu Rejonowego, że w sferze doznań i przeżyć nie ma bowiem możliwości zważenia sposobu przeżywania żałoby.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy szczegółowo omówił też negatywne konsekwencje, jakie w obecnym i przyszłym życiu powódki będą skutkiem przedmiotowego zdarzenia. Wystarczy przypomnieć, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż powódka do tej pory nie osiągnęła jeszcze równowagi emocjonalnej po śmierci babci, gdyż mimo upływu 9 lat nie przeszła jeszcze wszystkich etapów żałoby. Z ekspertyzy tej jednoznacznie wynika bowiem, że śmierć babci stanowi stratę tak dojmującą i trudną do zaakceptowania, iż niespodziewane odejście babci było dominującym powodem obniżonego nastroju i żalu. Zmarła opiekowała się powódką w najmłodszych latach, kiedy tworzą się bardzo silne więzi, wychowywała ją, jej śmierć była nagła, o tragicznym charakterze. Z przytoczonych okoliczności faktycznych i rozważań biegłego Sąd I instancji wyciągnął wnioski prawidłowe, zgodne z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego.

Nie ulega bowiem żadnej wątpliwości, że nagła, tragiczna śmierć osoby najbliższej wywołuje u wnuków ogromny wstrząs. Wniosek taki płynie właśnie z doświadczenia życiowego, a także ze spójnych w tym zakresie zeznań świadków i stron oraz opinii biegłego. Doszło więc do zaburzeń, które utrudniały powódce codzienne funkcjonowanie: miała zaburzenia adaptacyjne, nie chciała chodzić do szkoły, miała obniżony nastrój, odczuwała smutek, brakuje jej babci. Te prawidłowe ustalenia faktyczne doprowadziły Sąd Rejonowy do trafnych wniosków że przeżyła silny wstrząs i nadal, mimo upływu lat, nie pogodziła się ze śmiercią babci, a także do uznania, że doznała znacznej krzywdy.

W świetle tych kryteriów stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo określił kwotę zadośćuczynienia, które jest odpowiednie do krzywdy powódki. Podzielić należy konkluzję Sądu pierwszej instancji, że łączna kwota zadośćuczynienia w wysokości 15 000 zł stanowi adekwatną rekompensatę dla powódki. Śmierć babci zwłaszcza w wyniku niespodziewanego wypadku jest zawsze niezmierną tragedią. To, że powódka żyła w pełnej rodzinie w żadnym stopniu nie może zmniejszyć poczucia jej żałoby. Jak trafnie wywiódł biegły psycholog - co Sąd Okręgowy w pełni podziela – że śmierć babki miała znaczący wpływ na funkcjonowanie psychiczne i społeczne powódki. Powódka po śmierci babci zareagowała zamknięciem w sobie, chęcią ucieczki, co obecnie rodzi negatywne pokłosie- pogrążeniem się w rozpaczy. Kwestionujące wysokość zasądzonego zadośćuczynienia argumenty, przywołane w apelacji, są bezzasadne i sprowadzają się do polemiki z nie budzącą zastrzeżeń oceną Sądu pierwszej instancji. Zasądzone zadośćuczynienia w żadnym razie nie mogą zostać uznane za zawyżone, zwłaszcza w stopniu rażącym. W końcu wskazać należy, iż zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem określenie wysokości zadośćuczynienia stanowi dyskrecjonalne uprawnienie sądu merytorycznie rozstrzygającego sprawę w pierwszej instancji, który - przeprowadzając postępowanie dowodowe - może dokonać wszechstronnej oceny okoliczności sprawy. Korygowanie przez sąd odwoławczy wysokości zasądzonego już zadośćuczynienia uzasadnione jest tylko wówczas, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, jako rażąco wygórowane lub rażąco niskie. Tego typu sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi.

Z przedstawionych względów na podstawie art. 385 k.p.c. apelacja - jako nieuzasadniona - podlegała oddaleniu.

Orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu za instancję odwoławczą uzasadniają przepisy art. 108 § 1 k.p.c. i art. 98 k.p.c. Na zasądzone koszty składa się wynagrodzenie pełnomocnika powódki w kwocie 450zł, ustalone w oparciu o §2 pkt 3 w zw. z §10ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie( Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.).

Sędzia Artur Żymełka Sędzia Gabriela Sobczyk Sędzia Henryk Brzyżkiewicz