Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 5 grudnia 2018 r. (...) do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w S. postanowił zaliczyć D. G. (1) do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z powodu schorzeń o symbolach 05-R i 02-P ponadto stwierdził, że niepełnosprawność wnioskodawcy istnieje od wczesnego dzieciństwa a ustalony stopień niepełnosprawności ma charakter okresowy do dnia 1 listopada 2018 r. do dnia 31 stycznia 2022 r. Zespół orzekł, że wnioskodawca wymaga zatrudnienia w warunkach pracy chronionej, nauki zawodu, zaopatrzenia w środki pomocnicze ułatwiające funkcjonowanie według zaleceń specjalisty oraz korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji polegającego na korzystaniu z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe i inne placówki. Zespół stwierdził, że wnioskodawca nie wymaga uczestnictwa w terapii zajęciowej. Uznał natomiast, że wymaga on okresowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych i zawodowych przy jednoczesnej zdolności do samodzielnej egzystencji.

Na skutek odwołania D. G. (1) w dniu 19 lutego 2019 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w S. wydał orzeczenie oznaczone ON. (...).1.59.2019.EH, którym uchylił zaskarżone orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w części dotyczącej przyczyny niepełnosprawności i orzekł, że przyczyną niepełnosprawności odwołującego się są wyłącznie schorzenia o symbolu 05-R. Zespół Wojewódzki wskazał, że upośledzenia organizmu wnioskodawcy nie uniemożliwiają mu podjęcia zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej przy jednoczesnym zwiększeniu szans na zatrudnienie poprzez naukę zawodu. Organ rentowy nie stwierdził niezdolności odwołującego do samodzielnej egzystencji i konieczności sprawowania nad nim stałej lub długotrwałej opieki, tj. naruszenia sprawności organizmu powodującego całkowitą zależność od otoczenia w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Powyższe wnioski organ rentowy wysnuł na podstawie oceny stanu zdrowia opartej na treści dokumentacji medycznej dostarczonej przez wnioskodawcę oraz własnych ustaleń. Zespół uznał, że jedynie schorzenia laryngologiczne powodują u odwołującego się umiarkowany stopień niepełnosprawności. Zdaniem organu rentowego stopień nasilenia pozostałych schorzeń nie powoduje niepełnosprawności.

D. G. (1) wniósł odwołanie od powyższego orzeczenia domagając się zaliczenia do znacznego stopnia niepełnosprawności. Podniósł, że choruje od 3 roku życia na reumatoidalne zaplenię stawów, wymaga stałej rehabilitacji i leczenia specjalistycznego. Pozostaje pod opieką matki.

W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności wniósł o jego oddalenie wskazując, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane zgodnie ze stanem faktycznym. W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy przytoczył treść przepisów o orzekaniu o niepełnosprawności i przedstawił argumentację analogiczną do zaprezentowanej w dotychczasowych orzeczeniach. Podkreślił, że wnioskodawca nie jest całkowicie zależny od otoczenia w zakresie higieny osobistej i karmienia lub wykonywaniu czynności samoobsługowych i pełnieniu ról społecznych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

D. G. (1) ma 37 lat. Jest bezdzietnym kawalerem. Mieszka z rodzicami. Nigdy nie pracował. Jest uzależniony od alkoholu. W 2008 r. był hospitalizowany w Oddziale Psychiatrycznym w G. z powodu zaburzeń lękowo-depresyjnych i upośledzenia umysłowego lekkiego. Potem kilkakrotnie trafiał do Oddziału, ostatnio z okresie od 24 listopada 2009 r. do 20 października 2010 r. z rozpoznaniem psychozy nieorganicznej, zaburzeń osobowości zaburzeń lękowych uogólnionych. Podjął terapię w Oddziale (...) w S. w okresie od 26 września 2017 r. do 21 listopada 2017 r. Stara się utrzymywać abstynencję i uczęszcza na mityngi AA.

D. G. (2) od dzieciństwa cierpi na młodzieńcze zapalenie stawów. W związku z tym leczył się w Poradni Reumatologicznej i bywał kilkakrotnie hospitalizowany.

Został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności od 27 października 2005 r. do 31 października 2018 r. z powodu schorzeń o symbolach 05-R, 02-P i 08-T.

Niesporne, a nadto: dokumentacja medyczna – k. 24 oraz k. 10, 21-26, 32-37, 51-54 akt rentowych, zaświadczenia o stanie zdrowia – k. 11 akt rentowych, ocena funkcjonowania społecznego – k. 15 akt rentowych, oceny stanu zdrowia – k. 16, 41, 57 i 58 akt rentowych, oceny zawodowe – k. 40 i 56 akt rentowych, orzeczenie – k. 20 akt rentowych.

Obecnie u D. G. (1) rozpoznaje się zespół zależności alkoholowej w okresie abstynencji i organiczne zaburzenia osobowości powodujące umiarkowany stopień niepełnosprawności. Ponadto D. G. (1) cierpi na młodzieńczą postać reumatoidalnego zapalenia stawów z zespołem bólowym kręgosłupa i stawów o charakterze miernym bez istotnego ograniczenia funkcji stawów w okresie remisji. Stwierdza się u niego mierne ograniczenie funkcji stawów biodrowych nie upośledzające funkcji lokomocyjnej. Schorzenia narządu ruchu powodują u D. G. (1) stały umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Dowód:

- opinia biegłego sądowego z zakresu psychiatrii – k. 18-20;

- opinia biegłych sądowych z zakresu ortopedii i neurologii – k. 25-29.

Sąd zważył, co następuje:

Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest regulowane przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (jednolity tekst – Dz. U. z 2018 r., poz. 511) oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (jednolity tekst – Dz. U. z 2018 r., poz. 2027 ze zm.).

Art. 4 ust. 1-4 wyżej wymienionej ustawy stanowi, że:

- do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;

- do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającej czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;

- do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Określone przez ustawę zasady ustalania stopnia niepełnosprawności precyzuje rozporządzenie z dnia z dnia 15 lipca 2003 r., zgodnie z którym:

- standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

1)  niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;

2)  konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;

3)  konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Przy czym, przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w pkt 2 i 3.

- standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:

1)  czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w pkt 3 powyżej, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;

2)  częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w pkt 3 powyżej.

Pojęcie „niezdolności do samodzielnej egzystencji” ma szeroki zakres przedmiotowy. Obejmuje bowiem opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. oraz pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego.

Chodzi więc o takie naruszenie sprawności organizmu, które uniemożliwia zaspokojenie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację ( art. 4 ust. 4 ustawy).

Istotne jest, aby wskazane elementy występowały łącznie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 sierpnia 2005 r., sygn. akt I PK 11/05, OSNP 2006/11-12/181 oraz Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 6 marca 2003 r., sygn. akt II AUa 651/02, Pr. Pracy 2004/7-8/65, a nadto w wyroku z dnia 21 lutego 2002 r., III AUa 1333/01, OSA 2003/7/28).

Powyższe, ugruntowane już stanowisko zostało podtrzymane przez judykaturę, w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt III AUa 386/07, w którym to orzeczeniu za niezdolną do samodzielnej egzystencji uznano wyłącznie osobę wymagającą stałej pomocy przy chodzeniu, jedzeniu, ubieraniu się. Sąd ten wskazał, że utrudnienia w poruszaniu się o kulach, czy niemożność samodzielnego wyjścia z wanny są utrudnieniami nie wystarczającymi do przyjęcia niezdolności do samodzielnej egzystencji – nie uzasadniają bowiem korzystania ze stałej lub długotrwałej opieki i pomocy. Stanowisko to podziela Sąd orzekający w niniejszej sprawie.

Przy zastosowaniu powyższych zasad, zdaniem Sądu, należało przyjąć, że zaskarżona decyzja Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności była prawidłowa.

Z przeprowadzonych przez przedstawicieli zarówno Powiatowego, jak i Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wywiadów wynika, że D. G. (1) jest ograniczony w pełnieniu ról społecznych jedynie częściowo i w tym zakresie wymaga wsparcia. Przede wszystkim jest w stanie samodzielnie się poruszać i komunikować, zaś częściowa pomoc jest konieczna jedynie w zakresie prowadzenia gospodarstwa domowego. W sposób samodzielny dokonuje czynności z zakresu higieny osobistej, załatwiania potrzeb fizjologicznych, ubierania się i rozbierania i odżywiania. Oznacza to brak całkowitej zależności wnioskodawcy od otoczenia, polegającej na udzieleniu wsparcia w podstawowych czynnościach samoobsługowych. Częściowa pomoc jest niezbędna w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz w poruszaniu się poza mieszkaniem i pełnieniu ról społecznych. D. G. (1) nie utracił możliwości podejmowania zatrudnienia w warunkach pracy chronionej. Tym samym brak kwalifikowania się odwołującego do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Diagnozę tę potwierdziła także biegła sądowa lekarz specjalista z zakresu psychiatrii K. P.. W opinii sądowo-psychiatrycznej z dnia 1 lipca 2019 r. (k. 18-20) stwierdziła w sposób jednoznaczny, że rozpoznane u odwołującego się schorzenia, tj. zespół zależności alkoholowej i zaburzenia osobowości powodują co najwyżej umiarkowany stopień niepełnosprawności. Biegła zauważyła, że odwołujący się przejawia tendencję do pozostawania w roli chorego i związanej z tym bezczynności.

Podobnie biegli z zakresu ortopedii A. K. i neurologii B. M. w opinii z dnia 3 sierpnia 2019 r. (k. 25-29)stwierdzili, że reumatoidalne zapalenie stawów powoduje umiarkowany stopień niepełnosprawności D. G. (1), przy czym stopień ten ma charakter trwały. Biegli podkreślili, że odwołujący się wymaga częściowej pomocy innych osób, ale nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Nie stwierdzili u D. G. (1) porażeń, niedowładów, zaburzeń mowy czy funkcji ruchowej tudzież ograniczeń w spożywaniu pokarmów. Biegli potwierdzili spostrzeżenia obu Zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności.

Z opiniami biegłych nie zgadzał się odwołujący się (k. 46) wskazując, że stan jego zdrowia pogarsza się. Wskazał, że odczuwa ból i sztywność wszystkich stawów i nie jest w stanie funkcjonować bez pomocy drugiej osoby z uwagi na ból kręgosłupa i barków. Podniósł, że ma zaburzenie chwytności rąk a stawy biodrowe ograniczają mu chodzenie. Ponadto otrzymał skierowanie na zabieg alloplastyki stawów biodrowych.

Zdaniem Sądu opinie biegłych z zakresu psychiatrii, ortopedii i neurologii charakteryzują się wszechstronnością, zrozumiałością i brakiem wewnętrznych sprzeczności, jak również wnikliwością w zakresie badania odwołującego i rozpoznania jego dolegliwości. Wnioski opinii zostały przez biegłego wyciągnięte w sposób logiczny i odpowiedni do wyników przeprowadzonego badania oraz w oparciu o gruntowną analizę dostępnej dokumentacji medycznej. Stąd też, sporządzone ekspertyzy zasługują, zdaniem Sądu, na przyjęcie za miarodajne dla wydania orzeczenia w sprawie w pełnym zakresie.

Sąd nie uwzględnił zarzutów odwołującego kierowanych pod adresem biegłych, w szczególności w zakresie, w jakim wskazywał on na ograniczenia funkcji ruchowych. Twierdzenia odwołującego w tym przedmiocie nie znalazły oparcia w pozostałym materiale dowodowym. Zarówno wyniki badań uzyskane przez organ rentowy jaki i spostrzeżenia biegłych sądowych nie wskazują na występowanie u niego deficytów ruchowych powodujących niezdolność do samodzielnej egzystencji. Wyklucza to występowanie u odwołującego znacznego stopnia niepełnosprawności.

Należy zważyć, iż istotnie D. G. (1) nie jest osobą mogącą w sposób nieograniczony podejmować zatrudnienie na otwartym rynku pracy, jednakże pewne deficyty sprawności umysłowej i ruchowej nie dyskwalifikują go jako osoby mogącej być zatrudnianą warunkach pracy chronionej. Nie sposób stwierdzić, że odwołujący się jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, albowiem jest w stanie samodzielnie wykonać szereg czynności samoobsługi, komunikuje się z otoczeniem i porusza się.

Wobec powyższego Sąd przyjął w ślad za biegłymi, że D. G. (1) pozostaje trwale niepełnosprawny w stopniu umiarkowanym z powodu schorzeń psychicznych i schorzeń narządu ruchu.

W konsekwencji Sąd, uznając, że umiarkowany stopień niepełnosprawności odwołującego D. G. (3) ma charakter trwały, zmienił orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w tym zakresie w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. W pozostałej części Sąd odwołanie oddalił, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., wobec braku podstaw do zakwalifikowania odwołującego do stopnia niepełnosprawności wyższego niż umiarkowany.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)