Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Jerzy Dydo

Sędziowie: Maciej Ejsmont (spr.)

Aleksandra Żurawska

Protokolant: Filip Łytko

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2019 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko A. F.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku

z dnia 12 lutego 2018 r., sygn. akt I C 988/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza od pozwanej A. F. na rzecz powoda M. K. kwotę 9.938,94 (dziewięć tysięcy dziewięćset trzydzieści osiem 94/100) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty; oddala dalej idące powództwo oraz zasądza od pozwanej na rzecz powoda 130 zł kosztów procesu;

II.  oddala dalej idącą apelację;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 1.661 zł kosztów postępowania apelacyjnego;

IV.  nakazuje uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Świdnicy tytułem kosztów sądowych: powodowi 1.477,74 zł zaś pozwanej 1.209.09 zł.

(...)

Sygn. akt II Ca 416/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 lutego 2018 r. Sąd Rejonowy w K. oddalił powództwo M. K. przeciwko A. F. o zapłatę (pkt I) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej 4.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 czerwca 2016 r. strony zwarły ustną umowę o dzieło na wykonanie przez M. K. instalacji wodnokanalizacyjnej i centralnego ogrzewania w domu jednorodzinnym A. F.. Ustaliły, że wynagrodzenie, obejmujące również cenę materiałów, wyniesie 25000 złotych. Powód wykonał umówione prace i otrzymał ustalone wynagrodzenie.

W oparciu o ustalony powyższy sposób stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo okazało się oczywiście nieuzasadnione.

Wskazał on, że w świetle art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. skoro powód dochodzi wynagrodzenia za wykonane dzieło, to jego obowiązkiem było wykazanie, że wykonał zamówione prace, poniósł koszty związane z zakupem materiałów do ich realizacji oraz że nie są prawdziwe twierdzenia pozwanej, że ustalone zostało wynagrodzenie na poziomie 25000 złotych. Obowiązkowi w tym zakresie powód nie sprostał. Przedłożone dowody w postaci dokumentów (...) forma oraz szczegółowego opisu prac stanowią jedynie dokumenty prywatne, których wartość dowodowa może zostać zakwestionowana przez samo zaprzeczenie strony przeciwnej, co też pozwana uczyniła, kwestionując ilość i cenę materiałów według powoda wykorzystanych w ramach wykonanego dzieła, jak również kwestionując zakres prac wymienionych przez niego jako faktycznie zrealizowanych w jej domu. W tej sytuacji rzeczą powoda było zaproponowanie sądowi takiego dowodu, który wykaże zakres prac zrealizowanych przez niego, jak również ilość i wartość materiałów wykorzystanych przy realizacji dzieła na rzecz pozwanej. Tymczasem powód stosownego wniosku dowodowego nie sformułował, koncentrując się na próbie wykazania poprzez zeznania świadków, że dochodzona kwota stanowi należną mu części umówionego wynagrodzenia. Taka próba również nie mogła przynieść spodziewanego rezultatu. Wobec dążenia przez powoda do wykazania kosztorysowego charakteru umówionego wynagrodzenia niezbędne było wykazanie okoliczności odnoszących się do zakresu wykonanych prac oraz ilości i ceny wykorzystanych do ich realizacji materiałów. Wobec zakwestionowania przez pozwaną twierdzeń powoda i okoliczności wynikających z przedłożonych przez niego dokumentów prywatnych, powód dla wykazania zasadności swego żądania musiał zaproponować sądowi dowód, który spowoduje, że sprosta on spoczywającemu na nim ciężarowi dowodu oraz uwzględniać będzie i to, że do określenia zakresu wykonanych prac, ich ceny, jak również ilości i ceny wykorzystanych materiałów niezbędne jest posiadanie wiedzy specjalnej. Powód stosownego wniosku dowodowego nie sformułował.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód.

Zarzucił :

1) naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 233 k.p.c., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, co miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, zaniechaniu wszechstronnego rozważenia zebranego materiału oraz uchybieniu zasadom logicznego rozumowania i przyjęcie przez Sąd I instancji, że strony umówiły się na wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 25.000 zł , które nie pokrywało nawet w całości kosztów materiałów użytych przez powoda przy wykonywaniu dzieła, a koszty wykonania prac obciążyć miałyby wyłącznie powoda;

2) błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, że wysokość wynagrodzenia z tytułu umowy o dzieło na wykonanie instalacji wodnokanalizacyjnej i centralnego ogrzewania w domu jednorodzinnym pozwanej została ustalona na kwotę 25.000 zł, która to kwota zawierała zarówno koszt materiałów jak i robocizny, podczas gdy takie ustalenie opiera się wyłącznie na oświadczeniu pozwanej, nie jest poparte innym dowodem i pozostaje w sprzeczności z doświadczeniem życiowym i zasadami logicznego rozumowania;

3) naruszenie art. 299 k.p.c. poprzez zaniechanie przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron, pomimo złożenia takiego wniosku dowodowego przez powoda, co skutkowało brakiem wyjaśnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym treści umowy stron, wysokości ustalonego wynagrodzenia oraz zakresu wykonanych prac i ilości użytych przez powoda materiałów;

4) zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego w oparciu o nieobowiązujące przepisy w kwocie 4.800 zł podczas gdy winno być ono ustalone w wysokości 3.600 zł.

Apelant wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 czerwca 2016 r. M. K., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) M. K. Usługi (...) zawarł z A. F. ustną umowę, na podstawie której zobowiązał się wobec niej do wykonania instalacji (...) oraz (...) w stanowiącym własność pozwanej budynku położonym w J.. Zakup materiałów dokonany miał być przez M. K..

/bezsporne/

W dniu 10 października 2016 r. A. F. zapłaciła na rzecz M. K. kwotę 10.000 zł, zaś w dniu 21 czerwca 2016 r. kwotę 15.000 zł.

W dniu 2 grudnia 2016 r. M. K. wystawił fakturę zaliczkową VAT, opiewającą na 25.000 zł brutto, w której jako nabywca wskazana została A. F..

Dowód: faktura (...) zaliczkowa (...)

przelewy k. 6 i 40

dokument (...) (...)

W dniu 16 grudnia 2016 r. M. K. wystawił fakturę (...), opiewającą na obowiązek zapłaty przez A. F. na jego rzecz kwoty 46.839,42 zł brutto. Po uwzględnieniu dokonanej uprzednio wpłaty 25.000 zł do zapłaty – zgodnie z treścią faktury – pozostała kwota 21.839,42 zł. Jako termin zapłaty określono 30 grudnia 2016 r. oraz 14 dni. Faktura została przesłana pozwanej listem poleconym w dniu 10 stycznia 2017 r.

Dowód: faktura (...)

dowód nadania przesyłki poleconej (...)

A. F. nie zapłaciła powyższej kwoty.

/bezsporne/

Łączna wartość robót wykonanych przez powoda na rzecz pozwanej wyniosła 34.938,94 zł brutto, przy czym kwota ta obejmuje tak robociznę, jak i koszt użytych do prac (...), które nabył M. K.. .

Dowód: opinia biegłego M. B. (...) oraz opinie uzupełniające (...)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo uzasadniona, zaś zaskarżony wyrok podlega zmianie.

Strony zawarły w dniu 21 czerwca 2016 r. umowę o (...), stypizowaną w art. 647 i nast. k.c. O tym, że nie była to – wbrew stanowisku Sądu I instancji - umowa o dzieło przesądza zakres prac nią objętych i stopień ich skomplikowania technicznego. Przedmiotem zobowiązania powoda było wykonanie na rzecz pozwanej (...)wraz z zakupem (...) na ten cel.

Kontrahenci zawarli umowę w formie ustnej, wbrew treści art. 648 § 1 k.c. Jednak przywołany przepis nie przewiduje tej formy oświadczeń woli pod rygorem nieważności, a jedynie ad probationem (to jest dla celów dowodowych) – vide art. 73 § 1 k.c. oraz 74 § 1 k.c. Zawarcie takiej umowy może zatem nastąpić przez zgodne oświadczenia stron wyrażające ich wolę (także ustnie lub konkludentnie) w sposób dostateczny (art. 60) – zob. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 9 kwietnia 2013 r., I ACa 239/13, LEX nr 1383577.

Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że zawarcie między stronami umowy, o jakiej mowa wyżej, było bezsporne. W szczególności poza sporem pozostawał zakres zobowiązania niepieniężnego powoda w stosunku do pozwanej. Sporna między stronami była natomiast wysokość wynagrodzenia powoda, który wywodził, że nie ustalono umownie wynagrodzenia w cyfrowo oznaczonej kwocie, to jest ryczałtowego, a wysokość wynagrodzenia miała być ustalona po zakończeniu prac, kosztorysem powykonawczym. Pozwana wywodziła natomiast, że strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 25.000 zł, przy czym obejmowało ono tak robociznę, jak i koszt zakupu (...)na ten cel. W konsekwencji, wobec zapłaty na rzecz powoda przed procesem kwoty 25.000 zł, wywiązać się ona miała ze zobowiązania pieniężnego wobec niego.

Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego skłoniła Sąd Okręgowy do przekonania, że strony niniejszego procesu nie ustaliły wynagrodzenia ryczałtowego. Wskazać należy, że z przelewu kwoty 10.000 zł z dnia 11 października 2016 r. (ostatniej płatności zrealizowanej przez pozwaną na rzecz powoda) nie wynika, by płatność ta miała charakter ostatecznego rozliczenia między stronami. Przede wszystkim jednak, zasady doświadczenia życiowego wskazują, że w sytuacji, gdy strony nie decydują się na zawarcie pisemnej umowy, w której ustalają szczegółowo zakres przewidywanych do wykonania i objętych porozumieniem prac i nie posługują się kosztorysem przedwykonawczym, to jednocześnie nie ustalają wynagrodzenia ryczałtowego, gdyż nie sposób przewidzieć wysokości kwoty należnej wykonawcy, zwłaszcza w sytuacji takiej jak w niniejszej sprawie, kiedy obciąża go koszt zakupu materiałów do prac.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powodowi należne jest wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym jego nakładom (art. 628 § 1 k.c. w zw. z art. 656 § 1 k.c.). W tym celu dopuszczono dowód z opinii biegłego z (...), kosztorysowania i działalności inwestycyjnej M. B. na okoliczność ustalenia zakresu i wartości prac wykonanych przez powoda w nieruchomości pozwanej oraz ilości i wartości materiałów użytych przez powoda do wykonania tychże prac. Sporządzona przez biegłego opinia jest spójna, logiczna, zaś zawarte w niej wnioski stanowią konsekwencję prowadzonych przez biegłego wywodów. Podkreślić należy, że biegły ustosunkował się wyczerpująco do zgłaszanych przez pełnomocnika powoda zarzutów do opinii. Wskazał mianowicie, że przy jej sporządzaniu posługiwał się aktualizowanym na bieżąco oprogramowaniem służącym do kosztorysowania robót, wbrew zarzutom powoda przyjął za podstawę wyliczenia także realizację ogrzewania podłogowego w kuchni i skucie w tym celu powierzchni podłogi, jak również pełny koszt użytych materiałów.
Uwzględniając powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy uznał, że zasądzeniu na rzecz powoda podlega kwota 9.938.94 zł. Wyliczono ją w ten sposób, że od kwoty 34.938,94 zł (łącznej wartość robót wykonanych przez powoda na rzecz pozwanej w zakresie obejmującym tak robociznę, jak i koszt użytych do prac (...)) odjęto zapłaconą już przez pozwaną na rzecz powoda kwotę 25.000 zł.

Odsetki za opóźnienie zasądzone zostały - w oparciu o art. 481 § 1 k.c. - od dnia 27 stycznia 2017 r. Ustalając dzień, w którym pozwana popadła w opóźnienie w zapłacie z tytułu roszczenia głównego, Sąd Okręgowy stwierdził, że wezwanie do zapłaty kwoty 21.839,42 zł sformułowane zostało w stosunku do pozwanej w fakturze (...)końcowej nr (...) z dnia 16 grudnia 2016 r. Jako termin zapłaty wskazano tam 30 grudnia 2016 r., zaś jako sposób zapłaty „przelew (...) dni”. Przyjąć zatem należy, że pozwana zobowiązana była – bez konsekwencji popadnięcia w opóźnienie – do zapłaty wynagrodzenia na rzecz powoda w terminie (...) od doręczenia jej odpisu faktury. Dokument ten wysłany został do niej listem poleconym w dniu 10 stycznia 2017 r. Przyjąć należy, że doręczenie go pozwanej nastąpić mogło w dniu 12 stycznia 2017 r. ( w aktach sprawy brak dowodu doręczenia.) Termin do zapłaty upłynął zatem w dniu 26 stycznia 2017 r., zaś odsetki za opóźnienie w zapłacie należne są od dnia 27 stycznia 2017 r.

O kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.

Na poniesione przez powoda koszty procesu złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 1.092 zł, koszty zastępstwa prawnego w wysokości 3.600 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Łącznie daje to kwotę 4.709 zł. Wygrał on proces w około 45 %. 4.709 x 45 % daje w zaokrągleniu 2.119 zł.

Pozwana poniosła koszty procesu w wysokości 3.617 zł, na które składają się koszty zastępstwa prawnego w wysokości 3.600 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. 3.617 x 55 % daje w zaokrągleniu 1.989 zł.

Różnica przywołanych wyżej kosztów procesu poniesionych przez obie strony, to jest 2.119 oraz 1.989 daje kwotę 130 zł, która podlega zasądzeniu na rzecz powoda.

W tej sytuacji, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., orzeczono jak w pkt I, zaś na podstawie art. 385 k.p.c. jak w pkt II.

W zakresie kosztów postępowania apelacyjnego wskazać należy, że na poniesione przez powoda koszty składają się: opłata od apelacji w wysokości 1.092 zł, koszty zastępstwa prawnego w wysokości 1.800 zł oraz zaliczka na biegłego w kwocie 3.000 zł, co daje łącznie 5.892 zł, zaś 45 % z tej kwoty daje 2.651 zł.

Co do pozwanej, w toku postępowania apelacyjnego poniosła ona koszty w postaci wynagrodzenia fachowego pełnomocnika w wysokości 1.800 zł. Wygrała proces w 55 %, może zatem żądać zwrotu kosztów w wysokości 990 zł.

Różnica przywołanych wyżej kosztów postępowania apelacyjnego poniesionych przez obie strony, to jest 2.651 i 990 zł daje kwotę 1.661 zł, która podlega zasądzeniu na rzecz powoda na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

Uwzględniając przywołaną wyżej proporcję, opartą na współczynniku, w jakim strony wygrały proces, ustalono w jakiej wysokości każda z nich winna ponieść koszty sądowe pokryte tymczasowo ze środków Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Ś., a związane z wynagrodzeniem biegłego. Mowa tu o wypłaconym wynagrodzeniu biegłego w części przekraczającej zaliczkę uiszczoną na ten cel przez powoda. Była to kwota 2.686,83 zł. Powód został zobowiązany do uiszczenia 1.477,74 zł, zaś pozwana 1.209,09 zł. Rozstrzygnięcie w tym przedmiocie zawarte zostało w pkt IV wyroku.

(...)