Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z 18 września 2018 r. (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w P. postanowił nie zaliczyć małoletniego J. B. do osób niepełnosprawnych uznając, że dziecko nie wymaga konieczności sprawowania opieki i pielęgnacji w zakresie przewyższającym opiekę i pielęgnację właściwą dla wieku.

Na skutek odwołania matki małoletniego K. B. w dniu 14 listopada 2018 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wydał orzeczenie w całości utrzymujące w mocy zaskarżone orzeczenie (...).

Odwołanie od powyższego orzeczenia do Sądu Rejonowego w Szczecinie za pośrednictwem organu rentowego wniosła K. B., domagając się zmiany orzeczenia, poprzez zaliczenie syna do osób niepełnosprawnych. W uzasadnieniu odwołania wskazała, że syn wymaga częstych i systematycznych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych.

W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wniósł o jego oddalenie, nie znajdując podstaw do zmiany decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. B. ma 8 lat. Chodził do drugiej klasy szkoły podstawowej z normalnym tokiem nauczania. Od klasy trzeciej (od września 2019 r.) ma orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Choruje na nawracające infekcje układu oddechowego, miewa duszności krtaniowe. W 2014 r. rozpoznano u niego refluks żołądkowo – przełykowy, a w 2017 - zarzucanie żołądkowo – przełykowe. Towarzyszy temu ból brzucha i inne dolegliwości gastryczne. Wykazuje cechy zaburzenia aktywności i uwagi.

Niesporne, a nadto:

-

Zaświadczenia lekarskie – k. 19-20 oraz w aktach organu

-

opinie wychowawców – k. 21, 22, 58

-

orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – k. 82

-

ocena stanu zdrowia dziecka – k. 51, 66 akt organu,

-

ocena pedagogiczna – k. 64-65 akt organu.

U małoletniego J. B. w zakresie zdrowia psychicznego rozpoznaje się cechy zaburzenia aktywności i uwagi oraz zachowania opozycyjno – buntownicze. W tym zakresie mieszczą się trudności w relacjach z rówieśnikami oraz zaburzenia zachowania opisywane przez pedagogów. Z tych względów J. wymaga zajęć socjoterapeutycznych oraz treningu zastępowania agresji, natomiast nie wymaga leczenia psychiatrycznego. Poznał emocje podstawowe i złożone, potrafi je definiować i podawać przykłady sytuacji społecznych, w których je odczuwa. Przemawia to przeciwko rozpoznaniu zespołu (...). Trudności w rozumieniu przyczynowo – skutkowym są typowe dla tego wieku.

Zaburzenia nie odbiegają znacznie od grupy rówieśniczej i w związku z czym J. B. nie jest osobą niepełnosprawną z punktu widzenia zdrowia psychicznego.

Dowód:

- opinia biegłej sądowej z zakresu psychiatrii dziecięcej – k. 23-26

- opinia uzupełniająca biegłej sądowej z zakresu psychiatrii dziecięcej – k. 72-73.

U J. B. rozpoznaje się poza tym alergię na brzozę i pleśnie, kaszel przewlekły i nieżyt nosa. Wymaga regularnego leczenia pod kontrolą alergologa. Stan zdrowia w zakresie chorób dróg oddechowych nie jest przyczyną niepełnosprawności.

Dowód: opinia biegłej sądowej z zakresu pulmonologii i alergologii – k. 32-35.

W zakresie gastroenterologii rozpoznaje się chorobę refluksową przełyku i zespół (...), co nie powoduje niepełnosprawności dziecka.

Dowód: opinia biegłej sądowej z zakresu gastroenterologii – k. 49-51.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się nieuzasadnione.

Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest regulowane przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1172) oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328 ze zm.) i rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162 ze zm.).

Zgodnie z art. 4a. ust. 1 wyżej wskazanej ustawy, osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli:

1)  mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną,

2)  przewidywany okres trwania naruszenia sprawności organizmu przekracza 12 miesięcy,

3)  wymagają, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, zapewnienia całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Powyższe przesłanki winny być spełnione przez dziecko łącznie, aby mogło być one uznane za niepełnosprawne.

Szczegółowe zasady ustalania niepełnosprawności u osób poniżej 16 roku życia zostały określone we wskazanym wyżej rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. Zgodnie z § 1 rozporządzenia, oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia, zwanej dalej „dzieckiem”, dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1) przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2, przekraczającego 12 miesięcy,

2) niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

3) znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

§ 2 stanowi natomiast, że do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą:

1) wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się,

2) wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego,

3) upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym,

4) psychozy i zespoły psychotyczne,

5) zespół autystyczny,

6) padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi,

7) nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia,

8) wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według S. po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni,

9) głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu nie poprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

Przy czym przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę:

1) rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu,

2) sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu,

3) możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji.

W § 1 ustawodawca określił zatem dwa typy kryteriów, które mogą decydować o uznaniu dziecka za niepełnosprawne. Wystarczy zatem, iż w stosunku do osoby mającej zostać uznaną za niepełnosprawną zajdą okoliczności w jednym spośród punktów 2 i 3 tego paragrafu. Nie uznając małoletniego J. B. za osobę niepełnosprawną Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wykluczał wystąpienie kryteriów opisanych w punkcie 2 i 3 cytowanego przepisu polegających na niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku oraz znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem. W konsekwencji nie uznawał za konieczne zapewnienie dziecku stałej opieki lub pomocy, nie stwierdzając stanów chorobowych w objawach o intensywności określonej w § 2 rozporządzenia. Z takim stanowiskiem nie zgadzała się składająca odwołanie K. B..

Zauważyć należy, że zakresu stałej opieki i pomocy rozporządzenie cytowane powyżej nie określa, nie wyznaczając konkretnych stanów psychofizycznych osoby niepełnosprawnej, które w przypadku zaistnienia konieczność opieki lub pomocy uzasadniałyby. Wyznacza ten zakres posiłkowo § 29 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności wskazując, iż konieczność sprawowania opieki oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem. Na brak zaistnienia takich okoliczności w przypadku J. B., jako dających podstawę do uznania za konieczną stałej opieki lub pomocy dziecku, wskazywał Zespół. Pogląd ten jest trafny, ponieważ jedynie taki stan dziecka polegający na całkowitej zależności od otoczenia, zwłaszcza w zakresie higieny osobistej i karmienia powodowałby konieczność stałej, a nie czasowej opieki lub pomocy.

Zgromadzone w sprawie dowody nie wykazały, aby J. B. spełniał kryteria niezbędne do uznania jej za osobę niepełnosprawną bądź wymagającej stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby.

Z przeprowadzonych przez przedstawicieli zarówno Powiatowego, jak i Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wywiadów wynika, że J. B., mimo występujących u niego schorzeń, pozostaje zdolny do samodzielnej egzystencji stosownie do swojego wieku. Przede wszystkim jest w stanie samodzielnie się poruszać i komunikować, uczęszcza do szkoły masowej. Nie wymaga opieki przewyższającej zakres opieki nad innym dzieckiem w tym samym wieku. Nie wykazuje znacznej zależności od otoczenia i niezdolności do zaspokajania bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, takich jak samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem. Nie zachodzi również w stosunku do niego konieczność korzystania z systematycznych i częstych zabiegów rehabilitacyjnych w domu i poza nim.

Diagnozę tę potwierdził dopuszczony w sprawie dowód z opinii trzech biegłych, przybranych stosownie do schorzeń chłopca.

Biegła sądowa z zakresu psychiatrii dziecięcej w obszernej opinii, a następnie w opinii uzupełniającej zwróciła uwagę na nieprawidłowości w zachowaniu J. B., przy czym zdiagnozowała je jako zaburzenia aktywności i uwagi oraz zachowania opozycyjno – buntownicze. Tak sklasyfikowała trudności w relacjach z rówieśnikami oraz zaburzenia zachowania opisywane przez pedagogów. Biegła wskazała na potrzebę zajęć socjoterapeutycznych oraz treningu zastępowania agresji, natomiast wykluczyła potrzebę leczenia psychiatrycznego. Nie podzieliła diagnozy zespołu (...), wynikającej z jednego z zaświadczeń lekarskich. Powołała się przy tym na ocenę psychologiczną, wskazującą, że chłopiec poznał emocje podstawowe i złożone, potrafi je definiować i podawać przykłady. Biegła podsumowała, że zaburzenia J. B. nie odbiegają znacznie od grupy rówieśniczej i w związku z czym nie czynią go osobą niepełnosprawną.

Odwołująca się złożyła zarzuty do opinii biegłego, popierając je zaświadczeniem o rozpoznaniu zespołu (...), na które biegła szczegółowo odpowiedziała w opinii uzupełniającej. Biegła dodała, że trudności z określeniem związków przyczynowo – skutkowych są normlane dla dzieci w tym wieku.

Zdaniem Sądu opinia biegłej charakteryzuje się wszechstronnością, zrozumiałością i brakiem wewnętrznych sprzeczności, jak również wnikliwością w zakresie badania chłopca i rozpoznania jej dolegliwości. Biegła odniosła się do dokumentacji psychologicznej i pedagogicznej, wyciągając z nich logiczne wnioski. Biorąc pod uwagę bardzo duże doświadczenie biegłej w badaniu dzieci oraz posiadane kwalifikacje - sporządzona ekspertyza zasługuje na przyjęcie za miarodajną.

Z kolei opinie biegłych z zakresu pulmonologii i alergologii, a także gastroenterologii ze względu na niewysokie nasilenie objawów alergii oraz choroby refluksowej – także wykluczały niepełnosprawność J. B.. Nie były kwestionowane przez żądną ze stron i jako takie nie wymagają dalszego omówienia. Nie budziły zastrzeżeń Sądu co do logicznego ich uzasadnienia.

W konsekwencji Sąd stwierdził, że decyzja w przedmiocie odmowy uznania odwołującego za osobę niepełnosprawną jest prawidłowa i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

ZARZĄDZENIE

1) (...)

2)(...)

3) (...)

3.12.2019