Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 lipca 2019 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E.

przeciwko W. P.

o uznanie umowy za bezskuteczną

I.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E. umowę darowizny zawartą pomiędzy J. P. a pozwaną W. P. w dniu 26.02.2014 r. przed notariuszem Z. O. w G. za nr Rep A. (...)w zakresie przeniesienia na rzecz pozwanej W. P. prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), oznaczonej numerem geodezyjnym (...), objętej księgą wieczystą (...) wraz z prawem odrębnej własności budynku na nieruchomości tej posadowionego – w celu zaspokojenia wierzytelności powoda Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E. w stosunku do J. P. wynikającej z wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie sygn. akt II. K. 79/15, zmienionego następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt II Ka 192/17 w kwocie 813.985,56 zł;

II.  zasądza od pozwanej W. P. na rzecz powoda Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E. kwotę 19.817,00 zł (słownie: dziewiętnaście tysięcy osiemset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Aneta Ineza Sztukowska

Sygn. akt I. C. 176/19

UZASADNIENIE

Powód Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. wystąpił przeciwko W. P. z pozwem o uznanie za bezskuteczną umowy darowizny z dnia 26 lutego 2014 r., zawartej w dniu 26.02.2014 r. pomiędzy pozwaną a jej mężem J. P.. Nadto, powód domagał się zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz kosztów procesu wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu żądania powód wskazywał, że mąż pozwanej – J. P. jest jego dłużnikiem, przy czym dług jego potwierdzony został tytułem wykonawczym w postaci wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 marca 2018 r. zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie II K 79/18. Dług ten opiewa na kwotę 813.985,56 zł i jest wprawdzie egzekwowany przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olecku D. J. – lecz bezskutecznie. Powód podkreślał przy tym, że zawierając przywoływaną pozwem umowę darowizny mąż pozwanej – J. P. działał ze świadomością pokrzywdzenia powoda jako wierzyciela, zaś pozwana jako żona dłużnika z pewnością o tym fakcie wiedziała. Na poparcie swego stanowiska w powyższym zakresie powód powoływał się na domniemania płynące z art. 527§3 kc i 528 kc.

Pozwana W. P. w odpowiedzi na pozew domagała się oddalenia powództwa oraz zasądzenia od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Argumentując swe stanowisko w sprawie pozwana przyznała, iż w dniu 26.02.2014 r. zawarła z mężem J. P. umowę darowizny szczegółowo opisaną w pozwie. Zanegowała jednak, aby wskutek tej czynności jej mąż stał się niewypłacalny tudzież stał się niewypłacalny w stopniu wyższym niż przed zawarciem umowy jako że przedmiot tejże czynności nie był jedynym, a nawet najważniejszym składnikiem jego majątku. Dokonując darowizny J. P. był bowiem jeszcze właścicielem nieruchomości położonej w G. objętej księgą wieczystą (...) o wartości ok. 180.000,00 zł, nieruchomości położonej w miejscowości K. objętej księgą wieczystą (...) o wartości nie niższej niż 245.484,00 zł, samochodu ciężarowego marki V. (...) o wartości 29.000,00 zł i mienia wchodzącego w skład prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa o wartości nie mniejszej niż 465.203,00 zł, a nadto współwłaścicielem nieruchomości położonej w miejscowości J. objętej księgą wieczystą (...) o wartości nie mniejszej niż 40.000,00 zł; ponadto przysługiwało mu też prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w G. wraz z prawem własności budynków na nieruchomości tej posadowionych objętej księgą wieczystą (...) o wartości ok. 267.800,00 zł. Majątek powyższy, jak akcentowała pozwana, w pełni wystarczał na zaspokojenie wierzytelności przysługującej powodowi, co wyklucza tezę o pokrzywdzeniu powoda jako wierzyciela wskutek darowizny z dnia 26.02.2014 r. Jednocześnie pozwana podkreślała, że w dacie dokonywania przedmiotowej darowizny powodowi przysługiwał status wierzyciela przyszłego albowiem wierzytelność powoda względem J. P. powstała dopiero z datą ogłoszenia wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku w sprawie II Ka 192/17, co miało miejsce dnia 02 marca 2018 r. Powyższe zaś wymagało wykazania, iż zawierając w dniu 26.02.2014 r. umowę darowizny J. P. działał w celu pokrzywdzenia powoda jako wierzyciela przyszłego, a nie ze świadomością jego pokrzywdzenia. Tymczasem celem, jaki przyświecał J. P. przy zawieraniu tejże darowizny było zakończenie rozpoczętego w 2012 roku procesu podziału nieruchomości.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 26.02.2014 r., przed notariuszem Z. O., w jej kancelarii notarialnej w G., W. P. oraz J. P. zawarli w formie aktu notarialnego umowę darowizny prawa użytkowania wieczystego działki gruntu oznaczonej numerem geodezyjnym (...) położonej w G. oraz prawa własności budynku na działce tej usytuowanego, stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności. Wartość przedmiotu darowizny w umowie określono przy tym na 180.000,00 zł (dowód: umowa k. 14-17v).

Aktualnie, dla nieruchomości objętej umową darowizny szczegółowo określonej w akapicie powyższym prowadzona jest księga wieczysta (...). Właścicielką tej nieruchomości pozostaje W. P. (dowód: wydruk z księgi wieczystej k. 18-25).

Nieruchomość stanowiąca przedmiot darowizny z dnia 26.02.2014 r. powstała w wyniku podziału geodezyjnego działki o numerze (...). Podziału tego dokonano decyzją Burmistrza G. z dnia 06 września 2013 r. znak (...). (...).36.2013. W wyniku tego podziału powstała działka oznaczona numerem geodezyjnym (...), na której posadowiony jest dom mieszkalny, w którym zamieszkują J. i W. M. małż. P. wraz z dziećmi oraz rodzice J. P. (jest to przy tym dom rodzinny J. P.) i działka oznaczona numerem geodezyjnym (...), na której posadowiony jest budynek użytkowy, wykorzystywany na potrzeby działalności gospodarczej prowadzonej przez J. P.. W decyzji zatwierdzającej projekt podziału działki o numerze (...) wskazano przy tym, iż podział następuje celem wydzielenia działki gruntu pod budynkiem użytkowym i przekazania jej W. P. (dowód: decyzja Burmistrza G. z dnia 06 września 2013 r. k. 84-85, oświadczenie k. 86, zeznania pozwanej 00:24:24-00:46:31 rozprawy z dnia 29.07.2019 r. k. 225v-226v).

J. P. jest mężem W. P. (bezsporne). Małżeństwo wyżej wymienionych układało i układa się poprawnie. Tym niemniej, dnia 11 grudnia 2012 r. zawarli oni umowę majątkową małżeńską wprowadzającą między nimi rozdzielność majątkową małżeńską (dowód: zapisy w umowie darowizny z dnia 26.02.2014 r. k. 15, tiret ostatnie, zeznania pozwanej 00:24:24-00:46:31 rozprawy z dnia 29.07.2019 r. k. 225v-226v).

W okresie od 25.06.2010 r. do 14.05.2013 r. J. P., będąc właścicielem PPHU (...) w G., działając w krótkich odstępach czasu w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, doprowadził Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. Oddział w S., za pomocą wprowadzenia w błąd co do swego zamiaru uregulowania w przyszłości należności za wszystkie dostawy paliwa w postaci oleju napędowego, do wielokrotnego niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci oleju napędowego, dostarczanego na jego zamówienia przez kierowców T., w ogólnej ilości co najmniej 863.985,56 zł co odpowiada 213.298,86 litrom paliwa w ten sposób, że nakłonił A. N. (1) – kierownika działu paliw, specjalistę ds. sprzedaży paliw w Przedsiębiorstwie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. Oddział w S. do dokonywania na jego rzecz kolejnych dostaw paliwa w oparciu o ręcznie wystawiane dokumenty WZ i niewystawiania faktur VAT za dostarczone paliwo, pomimo tego, że nie regulował należności w terminie – zgodnie z przepisami i umową między ww. przedsiębiorstwami. Ponadto, w okresie od kwietnia do czerwca 2013 r., J. P., będąc właścicielem PPHU (...) w G., obiecał A. N. (1) - kierownikowi działu paliw, specjaliście ds. sprzedaży paliw w Przedsiębiorstwie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. Oddział w S., udzielenie korzyści majątkowej w postaci domu wolnostojącego w okolicach G. wartości nie mniejszej niż 140.000,00 zł, w zamian za nadużycie udzielonych mu uprawnień i niedopełnienie ciążącego na nim obowiązki mogące ww. Spółce wyrządzić szkodę majątkową polegające na zatajeniu okoliczności i dowodów dokonywania nieewidencjonowanej sprzedaży oleju napędowego oraz ukrywaniu dokumentów WZ potwierdzających wydanie oleju napędowego firmy (...) w G.. Za dokonanie czynów opisanych powyżej J. P. skazany został wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie sygn. akt II. K. 79/15, zmienionym następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt II. Ka. 192/17 na karę 2 lat pozbawienia wolności w zawieszeniu na lat 5. Na mocy ww. wyroków, w oparciu o art. 46§1 kk w zw. art. 4 §1 kk, na J. P., nałożono również obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. Oddział w S. kwoty 813.985,56 zł (dowód: kopia wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie sygn. akt II. K. 79/15 i wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt II. Ka. 192/17 k. 10-13).

Zarzuty, które stanowiły podstawę skazania J. P. wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie sygn. akt II. K. 79/15, zmienionym następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt II. Ka. 192/17 postawiono ww. postanowieniem z dnia 27 czerwca 2014 r. (dowód: postanowienie z dnia 27.06.2014 r. k. 214).

Podejrzenie o popełnieniu przez J. P. czynów opisanych w akapicie powyższym Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. Oddział w S., powzięło w grudniu 2012 roku. W marcu 2013 r., po przeprowadzeniu niezapowiedzianej inwentaryzacji, ww. Przedsiębiorstwo pozyskało zaś dokładne dane o zakresie szkody spowodowanej przez działania J. P. i A. N. (1). Początkowo J. P. deklarował ww. Spółce gotowość zapłaty kwot należnych za dostawy paliwa. W tej sprawie pomiędzy J. P. a Przedsiębiorstwem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. Oddział w S. odbyły się dwa spotkania – w kwietniu i maju 2013 r. W trakcie tych spotkań J. P. przedłożył tejże Spółce wykaz swego majątku celem wykazania zdolności finansowej, zatajając jednak zawarcie z żoną umowy majątkowej małżeńskiej wprowadzającej rozdzielność majątkową. Ostatecznie, J. P. odmówił zapłaty Przedsiębiorstwu (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. Oddział w S., zaś w rozmowie z A. N. (1) wyznał, iż majątek „przepisał” na żonę czy też rodzinę w związku z czym „T. nic mu nie zrobi” (dowód: zeznania świadka A. N. 00:04:14-00:12:21 rozprawy z dnia 29.07.2019 r. k. 224v-225, zeznania L. F. słuchanego w charakterze strony powodowej 00:15:00-00:23:46 rozprawy z dnia 29.07.2019 r. k. 225-226).

Dnia 16.04.2018 r. Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. Oddział w S. wystąpiło do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olecku D. J. o wszczęcie egzekucji przeciwko J. P. celem wyegzekwowania należności zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie sygn. akt II. K. 79/15, zmienionym następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt II. Ka. 192/17. Komornik ten egzekucję przeciwko J. P. wszczął i skierował ją do rachunków bankowych, mienia ruchomego i wierzytelności. Egzekucja z powyższych składników majątku dłużnika okazała się jednak bezskuteczna. Ponadto, Komornik skierował także egzekucję do następujących nieruchomości J. P.:

1)  gruntowej niezabudowanej położonej w G. oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,1798 ha objętej księgą wieczystą (...), o wartości 111.000,00 zł, obciążonej hipoteką umowną kaucyjną w kwocie 145.200,00 zł na rzecz (...) S.A. Oddział 1 w G., hipoteką przymusową w kwocie 966,50 zł na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w E., hipoteką przymusową w kwocie 11.027,80 zł na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w E., hipoteką przymusową w kwocie 50.000,00 zł na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratury Okręgowej w Suwałkach, hipoteką przymusową w kwocie 267.585,00 zł na rzecz Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego w O., hipoteką przymusową w kwocie 19.373,37 zł na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w E., hipoteką przymusową w kwocie 31.529,10 zł na rzecz Gminy G.

2)  gruntowej położonej w miejscowości K. oznaczonej numerami geodezyjnymi (...) o powierzchni 5,4552 ha objętej księgą wieczystą (...), o wartości o wartości 158.000,00 zł, obciążonej hipoteką przymusową w kwocie 10.561,31 zł na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w E., hipoteką przymusową w kwocie 956.500,00 zł na rzecz Skarbu Państwa -Prokuratury Okręgowej w Suwałkach, hipoteką przymusową w kwocie 52.190,00 zł na rzecz Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego w O., hipoteką przymusową w kwocie 2.474,00 zł na rzecz Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w O., hipoteką przymusową w kwocie 427.335,00 zł na rzecz Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w O., hipoteką przymusową w kwocie 55.572,00 zł na rzecz Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w O., hipoteką przymusową w kwocie 273.319,50 zł na rzecz Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w O.

oraz do przysługującego J. P. prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w G. oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0929 ha objętej księgą wieczystą (...) wraz z budynkiem mieszkalno-usługowym stanowiącym odrębną nieruchomość o warości 112.000,00 zł, obciążonych hipoteką umowną łączną w kwocie 40.000,00 zł na rzecz (...) S.A. Oddział 1 w G., hipoteką umowną łączną kaucyjną w kwocie 10.400,00 zł na rzecz (...) S.A. Oddział 1 w G., hipoteką umowną łączną zwykłą w kwocie 167.000,00 zł na rzecz (...) S.A. Oddział 1 w G., hipoteką umowną łączną kaucyjną w kwocie 40.080,00 zł na rzecz (...) S.A. Oddział 1 w G., hipoteką przymusową łączną zwykłą w kwocie 3.231,70 zł na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w E., hipoteką przymusową łączną w kwocie 32.115,70 zł na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w E., hipoteką przymusową łączną w kwocie 104.000,00 zł na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E., hipoteką przymusową w kwocie 315.072,00 zł na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w O., hipoteką przymusową w kwocie 973,50 zł na rzecz Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego w O., hipoteką przymusową w kwocie 118.830,00 zł na rzecz Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego w O., hipoteką przymusową w kwocie 1.083,00 zł na rzecz Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego w O., hipoteką przymusową w kwocie 68.485,97 zł na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w E.. Egzekucja skierowana do ww. nieruchomości i prawa użytkowania wieczystego póki co nie przyniosła skutku (dowód: protokół opisu i oszacowania nieruchomości k. 48-52, wydruki z ksiąg wieczystych k. 87-193, akta egzekucyjne Km 650/18 Km Komornika D. J.).

Poza postępowaniem egzekucyjnym w sprawie Km 650/18 Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Olecku D. J. prowadzi aktualnie przeciwko J. P. egzekucję w 6 innych postępowaniach, w tym:

1)  w sprawie Km (...)(celem wyegzekwowania należności głównej w kwocie 4.930,56 zł wraz z odsetkami za opóźnienie, kosztami procesu i kosztami egzekucyjnymi)

2)  w sprawie K. (...)(celem wyegzekwowania należności głównej w kwocie 250,00 zł wraz z kosztami egzekucyjnymi)

3)  w sprawie K. (...)(celem wyegzewowania należności głównej w kwocie 25.000,00 zł wraz z kosztami egzekucyjnymi)

4)  w sprawie Km 1000/18 (celem wyegzekwowania należności głównej w kwocie 6.801,19 zł wraz z odsetkami za opóźnienie, kosztami procesu i kosztami egzekucyjnymi)

5)  w sprawie Km (...)(celem wyegzekwowania należności głównej w kwocie 152.921,26 zł wraz z odsetkami za opóźnienie, kosztami procesu i kosztami egzekucyjnymi)

6)  w sprawie Km (...)(celem wyegzekwowania należności głównej w kwocie 108.861,91 zł wraz z odsetkami za opóźnienie, kosztami procesu i kosztami egzekucyjnymi).

W latach wcześniejszych Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Olecku D. J. prowadził ponadto przeciwko J. P. postępowanie egzekucyjne w 11 innych sprawach, które zostały umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji (dowód: informacja od komornika k. 55-56).

W dacie zawierania umowy darowizny z dnia 26.02.2014 r. J. P. był właścicielem nieruchomości i prawa wieczystego użytkowania wraz z budynkiem mieszkalno-usługowym stanowiącym odrębną nieruchomość, do których aktualnie skierowana jest egzekucja w sprawie Km (...)prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olecku D. J. jak też szeregu ruchomości wchodzących w skład środków trwałych w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej o łącznej wartości księgowej 133.512,00 zł. Ponadto, J. P. był w ww. dacie współwłaścicielem nieruchomości położonej w miejscowości J. oznaczonej numerami geodezyjnymi (...) objętej księgą wieczystą (...) (dowód: wydruki z ksiąg wieczystych k. 87-193, lista środków trwałych k. 194-198, umowa sprzedaży k. 198-204).

W dacie zawierania umowy darowizny z dnia 26.02.2014 r. J. P. prowadził działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży paliw i transportu samochodami ciężarowymi. Z kolei jego żona pracowała wówczas jako nauczycielka; była też wspólnikiem spółki w ramach której J. P. prowadził działalność gospodarczą (dowód: zeznania pozwanej 00:24:24-00:46:31 rozprawy z dnia 29.07.2019 r. k. 225v-226v).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 527§1 kc gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Od spełnienia przesłanek określonych w powyższym przepisie uzależnione było uwzględnienie żądania zgłoszonego przez powoda.

Poza sporem w sprawie niniejszej pozostawało, iż J. P. jest dłużnikiem powoda. Okoliczność ta wynika jednoznacznie z treści wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie sygn. akt II. K. 79/15, zmienionego następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt II. Ka. 192/17 jak też z akt postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olecku D. J. za sygn. akt Km 650/18.

Bezspornym w sprawie niniejszej było również to, że J. P. przeniósł na pozwaną w ramach umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego w kancelarii notarialnej notariusz Z. O. w G. w dniu 26.02.2014 r. prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), oznaczonej numerem geodezyjnym (...), objętej księgą wieczystą (...) wraz z prawem odrębnej własności budynku na nieruchomości tej posadowionego. Okoliczność powyższą pozwana przyznała bowiem. Wynika ona przy tym jednoznacznie z treści umowy darowizny załączonej do pozwu.

W tym stanie rzeczy rozważyć pozostało czy zdziałana przez J. P. oraz pozwaną czynność skutkowała pokrzywdzeniem wierzyciela – powoda w sprawie niniejszej. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że rozważając powyższą kwestię powodów traktować należało nie jako wierzycieli przyszłych w stosunku do daty dokonania przedmiotowej czynności (jak wskazywała na to pozwana w odpowiedzi na pozew) lecz jako wierzycieli już wymagalnych. Jak wynika bowiem z treści wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie sygn. akt II. K. 79/15, zmienionego następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt II. Ka. 192/17 wierzytelność przysługująca powodowi w stosunku do J. P. wynika ze szkody wyrządzonej przez ww. w okresie od 25.06.2010 r. do 14.05.2013 r. Roszczenie o naprawienie szkody powstaje zaś nie z datą wydania orzeczenia sądowego ją potwierdzającego, lecz z datą jej wyrządzenia (art. 363 kc). Skoro zatem J. P. wyrządził powodowi szkodę jeszcze przed dokonaniem darowizny na rzecz pozwanej, to oznacza to, iż powód był jego wierzycielem już w dacie dokonywania tejże darowizny.

W myśl art. 527 § 2 kc czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Dłużnik jest niewypłacalny, gdy cały jego majątek nie wystarcza na pokrycie długów. Niewypłacalność dłużnika w rozumieniu art. 527 kc oznacza stan majątku dłużnika, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko termu dłużnikowi. Dowodem niewypłacalności dłużnika może, ale nie musi być nieskuteczność egzekucji prowadzona przeciwko dłużnikowi wykazana postanowieniem o jej umorzeniu. Dla przyjęcia niewypłacalności dłużnika wystarczające jest przy tym, że egzekucja okazała się nieskuteczna z jednej choćby części składowej majątku dłużnika; nie jest też konieczne wykazanie, że nastąpiło ogłoszenie upadłości dłużnika (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 06 grudnia 2013 r. w sprawie I. ACa. 560/13 opubl. w zbiorze orzecznictwa LEX za nr 1409077). Zaakcentować przy tym godzi się, że chwilą miarodajną dla oceny czy zachodzi pokrzywdzenie wierzyciela wskutek czynności prawnej zdziałanej przez dłużnika jest chwila, w której wierzyciel wystąpił z żądaniem uznania bezskuteczności czynności prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.03.2001 r., V CKN 280/00, niepubl. oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07.12.1995r., I ACr 967/95, Wokanda 1996/10/46).

W ocenie Sądu, fakt, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olecku D. J. z wniosku powoda przeciwko J. P. (od kwietnia 2018 r. do chwili obecnej) nie doprowadziło do zaspokojenia powoda w sposób dostateczny dowodzi, iż aktualnie J. P. jest dłużnikiem niewypłacalnym. W powyższym wniosku gruntuje też okoliczność, iż – jak wynika z informacji nadesłanej przez Komornika D. J. – aktualnie przeciwko J. P. toczy się 6 innych postępowań egzekucyjnych na niebagatelną kwotę 298.766,92 zł samych należności głównych, zaś w przeszłości prowadzono przeciwko ww. 11 postępowań egzekucyjnych, z których wszystkie zostały umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Oznacza to, że sam fakt posiadania przez dłużnika majątku w postaci 2 nieruchomości i prawa użytkowania wieczystego (na co powoływała się pozwana) nie przekłada się na efektywność egzekucji prowadzonej wobec dłużnika. Przełożyć się zresztą nie może (patrząc na sprawę pragmatycznie) jako że nieruchomości te obciążone są hipotecznie na kwoty przewyższające ich wartość, przy czym zabezpieczeniem hipotecznym objęte są wierzytelności innych aniżeli powód wierzycieli lub wierzycieli plasujących się na wyższym aniżeli powód miejscu hipotecznym. W świetle art. 1025 kpc oznacza to, że nawet w przypadku zlicytowania tychże nieruchomości powód nie uzyska z nich zaspokojenia.

Stwierdzić przy tym należy, że na skutek bezpłatnego przysporzenia (umowy darowizny z dnia 26.02.2014 r.) pozwana uzyskała prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), oznaczonej numerem geodezyjnym (...), objętej księgą wieczystą (...) wraz z prawem odrębnej własności budynku na nieruchomości tej posadowionego. W konsekwencji o ten składnik zwiększył się jej dotychczasowy majątek. Spełniona została zatem następna przesłanka skargi paulińskiej, polegająca na uzyskaniu przez osobę trzecią korzyści majątkowej na skutek czynności prawnej powziętej z dłużnikiem.

W takiej sytuacji kolejną kwestią jaką należało ustalić było to, czy dłużnik J. P., darując żonie - pozwanej prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), oznaczonej numerem geodezyjnym (...), objętej księgą wieczystą (...) wraz z prawem odrębnej własności budynku na nieruchomości tej posadowionego, działał ze świadomością pokrzywdzenia powoda jako swego wierzyciela. Podkreślenia wymaga przy tym, iż świadomość pokrzywdzenia wierzyciela występuje wówczas, gdy dłużnik zdaje sobie sprawę, iż wskutek dokonania danej czynności prawnej może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzyciela z jego majątku. Ponadto, jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny (art. 529 kc).

W ocenie Sądu sekwencja czynności zdziałanych przez J. P. oraz całokształt okoliczności związanych z czasookresem jak i przedmiotem darowizny świadczą o jego pełnej świadomości i rozeznaniu w zakresie konsekwencji polegających na niemożności zaspokojenia powoda jako wierzyciela. Trzeba bowiem podkreślić, że proceder, który doprowadził po stronie powoda do powstania szkody, o jakiej mowa w wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie sygn. akt II. K. 79/15, zmienionego następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt II. Ka. 192/17, wykryty został przez powoda w grudniu 2012 r. W tymże samym miesiącu J. P. podpisał zaś ze swą żoną (pozwaną) umowę majątkową wprowadzającą między nimi ustrój rozdzielności małżeńskiej. Dalej, w kwietniu i maju 2013 r. J. P. prowadził z powodem negocjacje co do wyrównania szkody mu wyrządzonej, nie informując powoda o zawarciu z żoną umowy majątkowej małżeńskiej i jednocześnie podejmując czynności związane z dokonaniem podziału geodezyjnego działki położonej w G. oznaczonej numerem geodezyjnym (...), tak by powstała nieruchomość, na której posadowiony jest (...), w którym tak on z żoną (pozwaną) i dziećmi jak i jego rodzice zamieszkują i zoscylowali swe centrum życiowe (działka numer (...)). Jeśli powyższe zestawi się z faktem, iż umową darowizny z dnia 26.02.2014 r. J. P. tak wydzieloną nieruchomość (de facto prawo użytkowania wieczystego wraz z budynkiem stanowiącym odrębną od gruntu nieruchomość) darował swej żonie – pozwanej, to nie sposób odrzucić tezę, że jego celem było dokonanie przesunięcia majątkowego tyczącego się najważniejszego z punktu widzenia interesów rodziny składnika (domu mieszkalnego), uniemożliwiającego powodowi ewentualne zaspokojenie z niego roszczenia odszkodowawczego. Oczywiście, dostrzega Sąd, iż pozwana zeznając tłumaczyła, iż owo przesunięcie majątkowe związane było z „rozdzieleniem” miejsca, w którym J. P. prowadził działalność gospodarczą /działka (...)/ i miejsca, w którym rodzina małż. P. zamieszkiwała /działka (...)/ (tak, by pozwana miała majątek niezwiązany z działalnością gospodarczą dla siebie), zaś sama umowa majątkowa małżeńska stanowiła realizację zamiarów sięgających jeszcze czasów przedmałżeńskich jej i J. P., ale zeznaniom tym Sąd odmówił wiarygodności. Już choćby z treści decyzji zatwierdzającej projekt podziału działki oznaczonej numerem (...) wynika bowiem, że celem podziału było przekazanie pozwanej użytkowania wieczystego nie działki zabudowanej budynkiem mieszkalnym ( (...)), lecz budynkiem użytkowym ( (...)). W oparciu o powyższe nie sposób podzielić zeznań pozwanej, iż wraz z mężem od dawna planowali przesunięcie działki zabudowanej domem mieszkalnym do jej majątku osobistego. Jak chodzi zaś o kwestie związane z zawarciem umowy majątkowej małżeńskiej jeszcze przed ślubem, to – w ocenie Sądu – tłumaczenie, iż nie doszło do tego z uwagi na ciążę pozwanej jest zupełnie nielogiczne i pozbawione sensu.

Przeciwko tezie o świadomym dążeniu J. P. do pokrzywdzenia powoda jako wierzyciela nie przemawia przy tym fakt, iż w dacie dokonywania darowizny na rzecz pozwanej J. P. posiadał majątek nieruchomy i ruchomy. Strona pozwana nie wykazała bowiem, by majątek ten posiadał wartość wystarczającą do ewentualnego pokrycia szkody wyrządzonej powodowi przez J. P.. Przedłożona przez stronę powodową policyjna notatka urzędowa, w której wskazano wartość poszczególnych nieruchomości (vide: k. 207-208) jest w tym zakresie zupełnie niemiarodajna. Z jej treści wynika bowiem wyraźnie, iż została sporządzona wyłącznie na podstawie cen nieruchomości oferowanych do sprzedaży na portalu internetowym, a nie na podstawie rzeczywistych cen rynkowych, weryfikujących wszak oczekiwania zbywcy. Zauważenia wymaga też, że autor przedmiotowej notatki nie jest biegłym sądowym z zakresu szacowania nieruchomości, lecz funkcjonariuszem CBŚ; określona przez niego wartość poszczególnych nieruchomości nie uwzględnia zaś obciążeń hipotecznych, które w owym czasie – jak wynika z wydruków z ksiąg wieczystych znajdujących się w aktach sprawy – już istniały. Odnośnie do ruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa prowadzonego przez J. P. wskazać z kolei godzi się, że przedłożony przez stronę pozwaną wydruk stanowi odzwierciedlenie ewidencji ukazującej jedynie księgową (uwzględniającą cenę zakupu i amortyzację) a nie rynkową wartość tychże ruchomości. Wydruk ten również nie mógł stanowić dostatecznej podstawy do czynienia ustaleń co do rzeczywistej wartości wspomnianych składników przedsiębiorstwa prowadzonego przez J. P. (tym bardziej, że był negowany przez stronę powodową).

Ostatnią przesłanką niezbędną dla skutecznego dochodzenia roszczenia w trybie art. 527 kc jest wiedza osoby trzeciej o działaniu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. W myśl art. 527 § 3 kc, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela korzyść majątkową uzyskała osoba będąca w bliskim stosunku z dłużnikiem domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Przy czym w przypadku czynności prawnych, których skutkiem jest uzyskanie przez osobę trzecią korzyści majątkowej bezpłatnie (np. darowizny), rygor ustawodawcy został znacznie złagodzony. W takiej sytuacji wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba trzecia nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 528 kc). Jednocześnie osoba trzecia nie może bronić się przez wykazanie, że nie wiedziała lub nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał z pokrzywdzeniem wierzycieli. Powyższa regulacja stanowi ułatwienie w realizacji skargi pauliańskiej przez wierzyciela. Z uwagi na bezpłatne przysporzenie na rzecz pozwanej zbędnym było w sprawie niniejszej wykazywanie, iż wiedziała ona i godziła się na pokrzywdzenie powoda jako wierzyciela J. P..

Konkludując, wszystkie przesłanki skargi pauliańskiej zostały spełnione. Zasadnie zatem powód domagał się uznania czynności prawnej darowizny przedmiotowej nieruchomości za bezskuteczną względem nich. Stąd też Sąd uwzględnił powództwo w całości, wyrazem czego jest punkt I wyroku.

Kosztami procesu poniesionymi przez powoda, na które składała się opłata od pozwu, opłata skarbowa od pełnomocnictwa i koszty zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 § 1 kpc w zw. z § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 265) Sąd obciążył pozwaną, stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik sprawy (punkt II orzeczenia).

SSO Aneta Ineza Sztukowska