Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2016 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa P. P.

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Aresztu Śledczego W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od P. P. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1197/15

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 8 września 2015 roku do sprawy I C 668/15, wyłączonym zarządzeniem Sędziego z dnia 20 października 2015 roku do odrębnego rozpoznania powód P. P. domagał się zasądzenie na jego rzecz kwoty 90 000 zł oraz zasądzenie na rzecz powoda kosztów procesu (pozew – k. 4).

W uzasadnieniu pozwu powód wskazywał, że warunki, w których był przetrzymywany nie spełniały warunków określonych w polskim i europejskim prawie, w szczególności dotyczących przeludnienia cel, warunków sanitarno-bytowych, utrudniony dostęp do tekstów aktów prawnych, opieki medycznej, telefonu urzędowego (uzasadnienie – k. 4-6v).

W odpowiedzi na pozew Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez statio fisci kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa według norm przepisanych (odpowiedź na pozew – k. 37).

W uzasadnieniu Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa podniosła, iż twierdzenia powoda są gołosłowne, nie zostały przez niego w żadnym stopniu wykazane, że doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. Powód nie udowodnił także, że warunki, w jakich był przetrzymywany nie spełniają przepisów prawa, w tym przepisów k.k.w. i aktów wykonawczych (uzasadnienie odpowiedzi na pozew – k. 37-43).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód w okresie od 10 stycznia 2014 roku do 7 maja 2014 roku był osadzony w Areszcie Śledczym W.. (okoliczność niesporna). W trakcie osadzenia powód przebywał w celi o powierzchni 12,5 m ^{( 2)} wraz z trzema innymi osadzonymi. Cele, w Areszcie Śledczym W. posiadały kącik sanitarny oddzielony od części mieszkalnej zabudowanymi ściankami. Kącik nie posiadał drzwi, oddzielony był zasłonką z tworzywa sztucznego (okoliczność niesporna).

W okresie od 17 stycznia 2014 roku do 12 lutego 2014 roku powód znajdował się w celi nr 11, pawilon D oddział II. W momencie osadzenia w niej powoda nie miała ona cech celi izolacyjnej. Cela nie była monitorowana, kamery były zasłonięte. Ewentualne usunięcie zasłon z kamer mogło wynikać wyłącznie z działań samych osadzonych (notatka służbowa z 5 lutego 2016 roku – k. 59).

Temperatura w pomieszczeniach była utrzymywana na poziomie określonym w załączniku 1.1 do zarządzenia nr 60/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 3 września 2010 roku i oscylowała w granicach 20 C. Wymiana pościeli następowała co dwa tygodnie zgodnie z porządkiem wewnętrznym, pościel i ręczniki wydawane osadzonym były czyste, w stanie pozwalającym na dalsze użycie.

Powód miał zapewniony dostęp do opieki medycznej stopnia podstawowego i specjalistycznego. Terminy oczekiwania na wizyty u specjalistów czy badania specjalistyczne jest krótsze niż w warunkach wolnościowych (sprawozdanie z wizytacji – k. 47-47v).

W 2014 roku przeprowadzono wizytację Aresztu Śledczego w W.. Żaden z osadzonych w areszcie nie był zakwaterowany w warunkach, w których powierzchnia celi przypadająca na jedną osobę była mniejsza niż 3 metry kwadratowe. W latach 2011 – 2013 sukcesywnie przeprowadzano remont cel mieszkalnych (wyremontowano 40 cel mieszkalnych), wymieniono 1 000 kompletów materacy, wmurowano ścianki kącików sanitarnych, wyremontowano łaźnie w pawilonach C, D i E.

Osadzonym nie posiadającym dekodera (...) umożliwiono odbiór telewizji cyfrowej. Doprowadzono ciepłą wodę użytkową do cel mieszkalnych w pawilonie E, zakupiono łóżka więzienne, oddano do użytku świetlicę centralną wyposażoną w siłownię i stół bilardowy, wyremontowano salę widzeń wraz z kącikiem zabaw dla dzieci rodzin odwiedzających.

W roku 2014 przeprowadzono pełną zabudowę kącików sanitarnych w celach izolacyjnych, zamontowano lampy LED w celach mieszkalnych, przeprowadzono termomodernizację pawilonów mieszkalnych, wymieniono okna, docieplono elewację, wymieniono instalację centralnego ogrzewania, doprowadzono ciepłą wodę użytkową do cel mieszkalnych w pawilonie D. W dziale służby zdrowia Aresztu Śledczego zatrudnionych był jeden kierownik służby zdrowia, trzech lekarzy stomatologów, odpowiednio na 0,5 etatu, 03 etatu, 0,25 etatu; lekarz ogólny, sześciu lekarzy specjalistów zatrudnionych w ramach cząstek etatów, tj. dwóch lekarzy ogólnych, lekarz psychiatra, lekarz ogólny, lekarz chirurg, lekarz okulista. Zatrudnionych było również 11 pielęgniarek oraz jeden technik RTG.

W areszcie przeprowadzano szkolenia, areszt prowadził bibliotekę dla osadzonych, prowadził szereg działań o charakterze kulturalnym, oświatowym. Osadzeni brali udział w zajęciach obejmujących aktywizację społeczną kursy zawodowe, koncerty, pomoc osobom ubogim i chorym (sprawozdanie z wizytacji Aresztu Śledczego w.przeprowadzonej w dniu 17 lipca 2014 roku – k. 44-58).

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie niezaprzeczonych twierdzeń stron oraz złożonych do akt sprawy dokumentów: kopii sprawozdania z wizytacji Aresztu Śledczego w.przeprowadzonej w dniu 17 lipca 2014 roku oraz notatki służbowej z dnia 5 lutego 2016 roku. Sąd dał wiarę dokumentom, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału nie nasuwała żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a zatem brak było podstaw do tego, ażeby odmówić tym dowodom waloru wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo należało oddalić w całości.

W niniejszym postępowaniu powód dochodził majątkowej ochrony dóbr osobistych. Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Zgodnie z treścią art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. W celu ułatwienia dochodzenia ochrony na podstawie powołanej regulacji ustawodawca, ograniczając ogólną zasadę statuowaną w art. 6 k.c., na powoda nałożył jedynie obowiązek wykazania faktu naruszenia jego dóbr osobistych przez cudze działanie, co do którego istnieje domniemanie bezprawności. Udowodnienie zgodności z prawem takiego działania należy zatem do naruszyciela.

W niniejszym postępowaniu powód nie wykazał w najmniejszym stopniu, iż jego dobra osobiste zostały naruszone bezprawnym działaniem pozwanego. Żadna z podniesionych okoliczności, która miała przemawiać za niehumanitarnym i nieludzkim traktowaniem powoda, czy też że odbywanie przez powoda kary pozbawienia wolności odbywało się w warunkach uwłaczających czci lub godności powoda nie została wykazana.

Przed przystąpieniem do oceny żądania powoda zasądzenia zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci godności osobistej przywołać należy przepisy prawne regulujące problematykę warunków odbywania kary pozbawienia wolności. Jest to niezbędne w celu ustalenia, czy zachowanie Państwa wobec powoda miało swe oparcie w prawie, czy też było bezprawne.

Niezaprzeczalnie pozbawienie powoda wolności było działaniem prawnym, bo znajdowało oparcie w wyrokach skazujących. Powód nie zarzucał zresztą naruszenia jego wolności przez Państwo.

Jednocześnie za niezasadne należało uznać zarzuty powoda dotyczące warunków bytowych. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 110 § 2 zdanie pierwsze k.k.w. powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, wynosi nie mniej niż 3 m ². Z załączonego do odpowiedzi na pozew sprawozdania z wizytacji niezaprzeczalnie wynika, iż w kontrolowanym okresie nie wystąpiło przeludnienie cel. Nadmienić należy, iż sam powód wskazywał, że w celi o powierzchni 12,5 m ² przebywały 4 osoby, co spełniało normę określoną w art. 110 § 2 zdanie pierwsze k.k.w. Fakt niemożności swobodnego poruszania się po celi mieszkalnej stanowi w ocenie Sądu niedogodność wynikającą z faktu pozbawienia wolności powoda na skutek orzeczenia sądu i nie może być uznane za naruszenie dóbr osobistych powoda.

W odniesieniu do podnoszonego w pozwie umieszczenia powoda w celi z całodobowym monitoringiem należało wskazać, iż w czasie osadzenia w niej powoda monitoring był wyłączony, a cela nie spełniała funkcji celi dla skazanych niebezpiecznych.

Oceniając pozostałe zarzuty powoda dotyczące warunków socjalno-bytowych, dostępu do rozrywek oraz stanu sanitarnego pomieszczeń Sąd stwierdził, że okoliczności wskazane przez stronę powodową nie zostały w żadnej mierze udowodnione. Wprawdzie w sprawach o naruszenie dóbr osobistych obowiązek wykazania, iż naruszenie dobra osobistego nie było bezprawne spoczywa na pozwanym, jednakże nie można tracić z pola widzenia, iż okoliczność udowodnienia wystąpienia naruszenia spoczywa na stronie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Godzi się nadto zauważyć, że z treści odpowiedzi na pozew oraz sprawozdania wizytacyjnego wynika, iż w czasie, gdy powód przebywał w Areszcie Śledczym W.-B., nie stwierdzono żadnych uchybień na tym polu, a areszt został oceniony przez sędziego penitencjarnego pozytywnie.

Także zarzut odpowiedniego braku dostępu do opieki medycznej nie zasługuje na uwzględnienie. Z zebranego materiału dowodowego wynika, iż stan opieki medycznej osadzonych nie odbiega od świadczeń przewidzianych w warunkach wolnościowych, a w odniesieniu do czasu oczekiwania na świadczenia specjalistyczne, dostępność tychże świadczeń i czas oczekiwania na nie dla osób pozbawionych wolności jest większa niż w przypadku korzystania z opieki medycznej na wolności. Podniesienie zarzutu naruszenia dóbr osobistych w tym elemencie uznać należy za nadużycie prawa podmiotowego, stosownie do treści art. 5 k.c.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na podstawie art. 24 k.c. orzekł jak w sentencji. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 6 pkt 4 oraz § 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349, z późn. zm.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokacki w zw. z art. 99 k.p.c.

SSO Jacek Bajak