Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2019 r. w Lublinie

sprawy G. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 31 lipca 2018 r. sygn. akt VIII U 1995/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie;

II.  zasądza od G. G. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Krzysztof Szewczak

III AUa 820/18

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 14 lipca 2017 roku powołując się na art. 2 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych odmówił G. G. prawa do świadczenia przedemerytalnego, ponieważ wnioskodawczyni nie przedłożyła postanowienia sądowego o upadłości. Wykreślenie osoby fizycznej z ewidencji działalności gospodarczej nie jest tożsame z likwidacją działalności.

Od tej decyzji odwołanie do Sądu Okręgowego w Lublinie złożyła G. G., wnioskując o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu odwołania wnioskodawczyni podniosła, że w trakcie postępowania przed organem rentowym wykazała, że spełnia art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych, w związku z czym przysługuje jej prawo do tego świadczenia.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 31 lipca 2018 roku zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił G. G. prawo do świadczenia przedemerytalnego od (...).

Sąd Okręgowy ustalił, że G. G., urodzona w dniu (...), w dniu(...)złożyła wniosek o ustalenie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego. Organ rentowy uznając że skarżąca nie była zatrudniona na podstawie umowy o pracę wydał zaskarżoną decyzję powołując się na przepis art. 2 ust.1 pkt 1 ustawy dotyczący osób, z którymi rozwiązano stosunek pracy z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy, u którego były zatrudnione na podstawie umowy o pracę. G. G. podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania działalności gospodarczej od dnia 1 stycznia 2004 roku do dnia 15 kwietnia 2015 roku tj. od dnia zawieszenia tej działalności i zarejestrowania w Urzędzie Pracy, jako osoba bezrobotna. Dlatego ostatnio nie była pracownikiem i nie rozwiązała stosunku pracy z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy tylko dokonała wykreślenia z prowadzonej działalności gospodarczej. Wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej nie jest tożsame z likwidacją działalności. G. G. legitymuje się okresem 29 lat, 1 miesiąca i 10 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Od dnia 15 stycznia 1997 roku do dnia 15 kwietnia 2015 roku wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą pod firmą (...) w L. i w okresie od dnia 1 kwietnia 2004 roku do dnia 15 kwietnia 2015 roku podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania tej działalności, której przedmiotem była w przeważającej części sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana. Świadczyła usługi polegające na montażu sprzętu gastronomicznego. Skarżąca prowadziła działalność gospodarczą jednoosobowo. Od roku 2008 lub 2009 roku skarżąca nie zatrudniała już pracowników. Od tego czasu działalność polegała na wynajmowaniu posiadanego przez nią garażu innym podmiotom gospodarczym, w tym firmie prowadzonej przez jej męża. Gdy firma jej męża - (...) – wymówiła jej wynajmowanie garażu, wtedy zdecydowała się na zaprzestanie działalności gospodarczej z dniem 15 kwietna 2015 roku. Z dniem 16 kwietnia 2015 roku działalność gospodarcza skarżącej została wykreślona z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Zgodnie z treścią zaświadczenia z dnia 26 czerwca 2017 roku skarżąca została zarejestrowana w Miejskim Urzędzie Pracy w L., jako osoba bezrobotna i od dnia 28 kwietnia 2015 roku do dnia 26 kwietnia 2016 roku pobierała zasiłek w wysokości 120 %. W dniu 1 listopada 2015 roku upłynął okres 180 dni pobierania przez wnioskodawczynię zasiłku dla bezrobotnych, a od dnia 27 kwietnia 2016 roku wstrzymano wnioskodawczyni wypłatę zasiłku do bezrobotnych. W okresie rejestracji nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudniania lub innej pracy zarobkowej.

Sąd Okręgowy orzekł, że zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jednolity : Dz.U. 2013 poz. 170 ze zm.), prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r., poz.1778) i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenie społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta i 61 lat mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ubiegająca się o świadczenie spełnia następujące warunki:

nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych (art. 2 ust. 3 ustawy).

W ocenie Sądu wnioskodawczyni w dacie wydania zaskarżonej decyzji udowodniła wszystkie opisane powyżej przesłanki do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego opisane powyżej, gdyż: nadal jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna w Miejskim Urzędzie Pracy w L., pobierała przez okres 6 miesięcy zasiłek dla bezrobotnych i w tym okresie nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania jej zaświadczenia przez Miejski Urząd Pracy w L. tj. w dniu(...)złożyła wniosek o prawo do świadczenia przedemerytalnego, za okres nie krótszy niż 24 miesiące przed datą 15 kwietnia 2015 roku opłaciła składki na ubezpieczenie społeczne oraz w dacie 15 kwietnia 2015 roku ukończyła co najmniej 56 lat i posiadała w tej dacie okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat.

Prowadzenie przez skarżącą pozarolniczej działalności gospodarczej i podleganie z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym uprawniało do oceny spełnienia przesłanek do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego jedynie z podstawy uregulowanej w art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych, dlatego rozważeniu podlegała przesłanka związana z ogłoszeniem upadłości.

Poza sporem pozostawało, że w stosunku do prowadzonej przez skarżącą pozarolniczej działalności gospodarczej, nie została ogłoszona upadłość.

W dacie 15 kwietnia 2015 roku wnioskodawczyni zaprzestała faktycznego prowadzenia tej działalności, zaś z dniem 16 kwietnia 2015 roku działalność ta została wykreślona z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Organ rentowy w toku prowadzonego postępowania konsekwentnie podnosił, że brak postanowienia o ogłoszeniu upadłości pozbawia skarżącą prawa do świadczenia przedemerytalnego, uznając że pozostałe przesłanki z art. 2 ust. 3 oraz art. 3 cyt. ustawy, zostały spełnione.

Biorąc pod uwagę realia niniejszej sprawy, Sąd uznał jednak, że brak postanowienia Sądu o ogłoszeniu upadłości, nie pozbawia skarżącej prawa do świadczenia przedemerytalnego. Wnioskodawczyni nie złożyła wniosku o ogłoszenie upadłości, ale w ocenie Sądu przeprowadzenie takiego postępowania byłyby w realiach faktycznych sprawy niecelowe. Skarżąca nie zatrudniała pracowników, nie posiadała tym samym zobowiązań finansowych z tytułu zatrudnienia. Jedynym powodem do prowadzenia działalności gospodarczej było wynajmowanie garaży. W momencie wypowiedzenia umowy najmu, ustał powód dla którego działalność była kontynuowana. W ocenie Sądu, świadczy to o faktycznym zaprzestaniu działalności i wystarczającym działaniem ze strony skarżącej było dokonanie wykreślenia z właściwej ewidencji. Sąd powołał się na pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 15 marca 2006 roku, w którym m.in. stwierdzono, że przy obiektywnych przyczynach zaprzestania prowadzenia działalności, cel jakiemu miała służyć ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych został osiągnięty (III AUa 15/06). Podzielając powyższą argumentację, Sąd doszedł do przekonania, że okoliczność nieogłoszenia upadłości prowadzonej faktycznie do dnia 15 kwietnia 2015 roku, a prawnie do 16 kwietnia 2015 roku, pozarolniczej działalności gospodarczej, nie pozbawia jej prawa do świadczenia przedemerytalnego, przy spełnieniu pozostałych przesłanek z ustawy, o czym była mowa wyżej.

Z tych względów zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wnioskodawczyni prawo do świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych od dnia (...).

Od tego wyroku apelację wniósł organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię tj. art. 2 ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych poprzez ustalenie prawa do świadczenia przedemerytalnego osobie niespełniającej przesłanki tj przyznanie prawa do świadczenia w sytuacji braku ogłoszenia upadłości prowadzonej przez wnioskodawczynię pozarolniczej działalności gospodarczej. Wnosił o zmianę wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wyjaśnić należy, że ustawą z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U.2019.2173 j.t.) uregulowano świadczenia o szczególnym charakterze. Z jednej strony nie są one jeszcze świadczeniami z tytułu ubezpieczenia społecznego, gdyż przysługują osobom, które - wg zasad ogólnych - nie nabyły prawa do emerytury, jednak opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne przez czas wskazany w ustawie stanowi warunek niezbędny powstania uprawnienia. Z drugiej strony, świadczenia przedemerytalne nie są świadczeniami dla bezrobotnych, choć podmiotami uprawnionymi są też osoby, które pobierały przynajmniej przez 6 miesięcy zasiłek dla bezrobotnych. Świadczenia przedemerytalne stanowią pomost między okresem zatrudnienia a uzyskaniem emerytury, gdyż tworzą system zabezpieczenia społecznego do czasu nabycia prawa do emerytury. Z uwagi na ich szczególny charter, przepisy ustawy o świadczeniach przedemerytalnych podlegają ścisłej wykładni.

Przepis art. 2 ustawy w sposób wyczerpujący wylicza kategorie osób, którym przysługuje prawo do świadczenia przedemerytalnego, wskazując następujące okoliczności uzasadniające powstanie prawa do świadczenia:

- likwidacja lub niewypłacalność pracodawcy (w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy) - pkt 1 i pkt 6,

- przyczyny dotyczące zakładu pracy (w rozumieniu przepisów ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) - pkt 2 i pkt 5,

- ogłoszenie upadłości przez osobę, która prowadziła pozarolniczą działalność

- zarejestrowanie się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy - pkt 4.

Wobec powyższego podkreślić należy, że przepis art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy stanowi, że prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 300) i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta i 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Spór w rozstrzyganej sprawie dotyczył prawa do świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych. Okoliczności faktyczne rozstrzyganej sprawy były bezsporne i przedstawiają się w sposób wskazany przez Sąd Okręgowy i nie ulega zatem wątpliwości, że w wypadku wnioskodawczyni spełnione zostały wszystkie wskazane powyżej warunki poza ogłoszeniem upadłości. Bezspornym także było, że ubezpieczona nie występowała z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, ogłoszenie upadłości prowadzonej działalności stanowi jedną z niezbędnych przesłanek do nabycia świadczenia przedemerytalnego. Za niewystarczające do spełnienia tego warunku, uznać należy samo zaprzestanie prowadzenia działalności i wyrejestrowanie jej z ewidencji działalności gospodarczej. Ustawodawca - jak słusznie wskazał skarżący - przewidział bowiem inny warunek wiążący się z niewypłacalnością dłużnika (por. art. 10 i art. 11 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze - tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1112). Ocena, czy taki stan rzeczywiście zachodzi, może nastąpić dopiero po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Skoro wnioskodawczyni z takim wnioskiem nie wystąpiła (a tym samym nie nastąpiło ogłoszenie upadłości), brak było podstaw do przyznania jej świadczenia przedemerytalnego. Jednocześnie należy podnieść za Sądem Najwyższym, iż w przypadku świadczenia przedemerytalnego dla przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą znaczenie ma upadłość w rozumieniu przepisów powszechnych o upadłości, a nie - tak jak w niniejszej sprawie - likwidacja działalności z własnej woli (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2014 r., I UK 370/13).

Zasadnym również wydaje się odnotowanie, że art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych jest zgodny z art. 67 ust. 2, art. 32 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (vide wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 listopada 2006 r., sygn. akt SK 66/06, publik. Dz.U. z 2006 r. nr 220, poz. 1612).

Mając powyższe względy na uwadze, skoro apelacja okazała się zasadna, sąd II instancji na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie. Orzeczenie o kosztach uzasadnia przepis art.98 kpc.