Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 czerwca 2019 r. w Warszawie

sprawy T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o zaliczenie jako składkowego okresu działalności twórczej

na skutek odwołania T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 17 października 2018 roku znak (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

T. K. złożył w dniu 27 listopada 2018 r. odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 17 października 2018 roku znak (...). Odwołujący zarzucił skarżonej decyzji naruszenie prawa materialnego w postaci przepisu art. 8 ust. 9, art. 13 pkt 4 Art. 36 ust. 4a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017, poz. 1778 ze zm.) w zw. art. 5, art. 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r:, poz. 1270 ze zm.), w związku z art. 8, art. 9 usc. 1 i 2 ustawy z dnia 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (t.j. Dz.U. z 1983 r. Nr 31, poz. 145). poprzez błędna wykładnię i zastosowanie i w konsekwencji odmowę stwierdzenia podlegania ubezpieczeniom i zaliczenia tego okresu jako okresu składkowego pracy twórczej w zw. z decyzją Komisji do Sprawa Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 14 czerwca 2018 Nr (...). Ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez stwierdzenie, że T. K. w spornym okresie podlega ubezpieczeniom tj. od 1 października 1973 roku i stanowi to okres składkowy, zobowiązanie organu rentowego do ustalenia podlegania odwołującego w spornym okresie zgodnie z decyzją Komisji do Sprawa Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 14 czerwca 2018 Nr (...) i wskazanie należnych do zapłaty składek, ewentualnie potraktowanie niniejszego pisma jako wyrażenie woli odwołującego zgłoszenia do ubezpieczeń w spornym okresie zgodnie z decyzją Komisji do Sprawa Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 14 czerwca 2018 Nr (...). Powyższe z jednoczesnym przywrócenie terminu do tego, z uwagi na brak zawinienia spowodowany brakiem świadomości skutków prawnych. I dodatkowo umożliwienie mu zapłaty należnych składek, poprzez ewentualne wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie, o co się wnosi, po uprzednim wskazaniu ich wysokości oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że do 31 grudnia 1998 r. nie zgłosił do ZUS faktu prowadzenia działalności twórczej, nie przesyłał do ZUS deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych, ani też nie opłacał składek za okresy wykonywania działalności twórczej. Przy czym ani wówczas ani w ostatnim czasie organ rentowy nie poinformował wnioskodawcy zarówno o obowiązku dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, w tym przede wszystkim o tym, iż może to uczynić - w terminie 7 dni od daty doręczenia decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jak i o obowiązku opłacenia składki na zaopatrzenie emerytalne twórców - w terminie opłacania składek za miesiąc, w którym wnioskodawca otrzymał decyzję Komisji, tj. do 10-go dnia następnego miesiąca. Co umożliwiałoby zapłacenie składek na zaopatrzenie społeczne za okresy sprzed 1 stycznia 1999 r. Wprawdzie decyzja Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców ma charakter deklaratoryjny - nie prawotwórczy, podobnie jak decyzje organu rentowego, ale służy do uruchomienia procedury administracyjnej zmierzającej do objęcia twórcy zaopatrzeniem emerytalnym na podstawie ustawy. Natomiast ww. orzeczenie przesyłane do organu rentowego, które powinno powodować odpowiednie ustosunkowanie się do tego organu, nie wywołało stosownej reakcji. I ograniczyło się jedynie do wskazania w piśmie z dnia 3 lipca 2018 r. na możliwości przeliczenia świadczenia emerytalnego (odwołanie z dnia 27 listopada 2018 r., k. 3 – 4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 17 grudnia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy wyjaśnił, że T. K. ur. (...) złożył wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego poprzez doliczenie okresu działalności twórczej jako muzyk od dnia 1 października 1973 r. Na tej podstawie w dniu 17 października 2018 r. wydano zaskarżoną decyzję o odmowie przeliczenia świadczenia ze względu na nieuwzględnienie prowadzenia działalności twórczej jako okresu składkowego. Decyzją z dnia 14 czerwca 2018 r. Komisja ds. (...) Emerytalnego (...) przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego uznała, że T. K. od 1 października 1973 r. prowadził działalność artystyczną jako muzyk. Zgodnie z załączonymi do wniosku zaświadczeniami działalność artystyczna prowadzona była w oparciu o umowy zlecenia, od których nie odprowadzano składek na ubezpieczenie społeczne. Ubezpieczony oświadczył we wniosku z dnia 27 września 2018 r., że nie opłacał składek na ubezpieczenie społeczne z tego tytułu. Organ rentowy przeprowadził postępowanie wyjaśniające i ustalił, że wnioskodawca nie był zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Działalność twórcza jest uznawana za formę działalności gospodarczej na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2017, poz. 1778). Twórcą jest osoba, która tworzy dzieła w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego oraz sztuki ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego. Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.) przy ustalaniu prawa do emerytury lub rent}' dla płatników składek nie uwzględnia się okresu, za które nie opłacili oni składki na własne ubezpieczenie emerytalne i rentowe, mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie. Dodatkowo art. 6 ust. 2 pkt 9 ustawy emerytalnej stanowi, że za okres składkowy uważa się wykonywanie działalności twórczej i artystycznej na obszarze Państwa Polskiego objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub w których ubezpieczony był zwolniony od opłacania składki oraz okresy przed 1 stycznia 1974 r. uznane przez Komisję do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającą przy ministrze właściwym do spraw kultury, pod warunkiem że twórca lub artysta opłacał składki na ubezpieczenie społeczne po dniu 31 grudnia 1973 r. Natomiast ustawa z dnia 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin obowiązująca od 1 stycznia 1974 r. do 1 stycznia 2003 r. w art. 9 ust. 1 wskazywała, że istniał obowiązek opłacania składek przez twórcę lub artystę od zadeklarowanego przychodu z działalności twórczej, co było warunkiem uznania tych okresów opłacania składek za okresy działalności twórczej. Zatem wykonywanie umów zlecenia powodowało konieczność zgłoszenia się przez T. K. do ubezpieczenia społecznego twórców i artystów, zadeklarowania i opłacenia składki z tytułu przychodów uzyskiwanych na podstawie wykonywania tych umów. Mając na uwadze, że ubezpieczony nie opłacał składek na ubezpieczenie społeczne twórców należy uznać, że nie można uwzględnić tego okresu do stażu ubezpieczeniowego. Zatem brak jest podstaw do przeliczenia świadczenia. Zaskarżona decyzja jest więc prawnie oraz faktycznie uzasadniona (odpowiedź na odwołanie z dnia 17 grudnia 2018 r., k. 7 – 7 verte a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 15 marca 2019 r., organ rentowy podniósł zarzut przedawnienia składek na ubezpieczenia społeczne T. K. za okres do 31 grudnia 1998 r., bowiem od dnia 1 lipca 2018 r, nie ma już możliwości przyjęcia wpłat na poczet składek za okres do 31 grudnia 1998 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. zaznaczył, że należności upływają przedawnieniu po upływie 5 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Organ rentowy ponadto wyjaśnił, że A. J. w przeciwieństwie do odwołującego, złożył oprócz decyzji Komisji stosowny wniosek, na podstawie którego organ rentowy pismem z dnia 7 czerwca 2018 r., poinformował go o objęciu obowiązkowym zaopatrzeniem emerytalnym twórców w okresie od 1 stycznia 1974 r. do 31 maja 1995 r. (pismo ZUS z dnia 15 marca 2019 r., k. 39 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący T. K. urodził się w dniu (...) (okoliczność bezsporna – akta rentowe).

T. K. od dnia 1 października 1969 r. do dnia do 31 października 1991 r. wykonywał działalność artystyczną jako muzyk – gitara basowa. Decyzją z dnia 14 czerwca 2018 r., nr 39.663/113/18 Komisja do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego uznała okres pierwszych 4 lat, jako okres nabywania kwalifikacji zawodowych i określiła datę rozpoczęcia działalności artystycznej T. K., jako muzyka na dzień 1 października 1973 r. (decyzja Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców z dnia 14 czerwca 2018 r., k. 269 – 271 akt emerytalnych, zaświadczenie z dnia 15 maja 2018 r., k. 273 akt emerytalnych, decyzja Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców z dnia 14 czerwca 2018 r., k. 57 - 58 a.s.).

Ubezpieczony w okresie od 1 października 1991 r. do 29 lutego 1992 r. prowadził działalność gospodarczą ELEKTRYK T. K., następnie od dnia 15 marca 1992 r. do 30 września 1993 r., prowadził działalność gospodarczą pod nazwą ELEKTRYK cs K. T., I. J., od dnia 1 października 1993 r. do 30 września 2003 r., odwołujący prowadził gospodarczą ELEKTRYK K. T. (informacja dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych, k. 9 – 11 akt emerytalnych).

Z kolei od dnia 1 października 2003 r. do 13 marca 2014 r. był zatrudniony w Grupie Inwestycyjnej (...) Sp. z o.o. w W. w wymiarze pełnego etatu ostatnio na stanowisku Prezesa Zarządu (świadectwo pracy z dnia 14 kwietnia 2014 r., k. 69 akt emerytalnych).

W dniu 3 sierpnia 2018 r., odwołujący złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego poprzez zaliczenie okresu działalności twórczej od dnia 1 października 1973 r. Pismem z dnia 27 września 2018 r. ubezpieczony poinformował organ rentowy, że z tytułu prowadzonej działalności artystycznej w okresie od 1969 r. do 31 października 1991 r. nie odprowadzał składek do ZUS na ubezpieczenia społeczne (wniosek z dnia 3 sierpnia 2018 r. k. 263 akt emerytalnych, pismo z dnia 27 września 2018 r., k. 267 akt emerytalnych, decyzja z dnia 14 czerwca 2018 r., k. 269 – 271 akt emerytalnych, zaświadczenia, k. 273 - 279 akt emerytalnych).

Decyzją z dnia 17 października 2018 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. odmówił T. K. prawa do zaliczenia jako składkowego okresu działalności twórczej jako muzyk od 1 października 1973 r. Organ rentowy powołał się na treść art. 5, 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) zgodnie z którymi przy ustalaniu wysokości świadczeń emerytalnych i kapitału początkowego uwzględnia się okresy składkowe, za które zostały odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne. Dokumentacja znajdująca się w organie rentowymi nie potwierdza faktu głoszenia odwołującego w ww. okresie do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności twórczej (decyzja ZUS z dnia 17 października 2018 r., k. 287 akt emerytalnych).

A. J. w przeciwieństwie do odwołującego, złożył w dniu 29 maja 2018 r. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych oprócz decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego stosowny wniosek, na podstawie którego organ rentowy pismem z dnia 7 czerwca 2018 r., poinformował go o objęciu obowiązkowym zaopatrzeniem emerytalnym twórców w okresie od 1 stycznia 1974 r. do 31 maja 1995 r. Składki wskazane w piśmie ZUS z dnia 7 czerwca 2018 r., zostały opłacone przez A. J. na początku czerwca, ponieważ praconik ZUS nalegał aby uczynił to jak najszybciej, ponieważ termin upływa w dniu 1 lipca 2018 r. (pismo z dnia 29 maja 2018 r., k. 42 a.s., pismo ZUS z dnia 7 czerwca 2018 r., k. 46 – 48 a.s., zeznania A. J., k.51 – 52 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymienione wyżej dowody z dokumentów i zeznań A. J.. Sąd dał wiarę zebranym w sprawie dowodom w zakresie, w jakim były spójne, a ich treść nie budziła wątpliwości. Zeznania świadka Sąd uznał za wiarygodne w całości, ponieważ były spójne z pozostałym materiałem dowodowym w postaci dokumentów.

Strony nie kwestionowały przedłożonych w sprawie dowodów i nie wnosiły
o uzupełnienie materiału dowodowego, toteż Sąd uznał zebrane w sprawie dowody
za wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie T. K., jako niezasadne, podlegało oddaleniu.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół możliwości przeliczenia świadczenia emerytalnego pobieranego przez odwołującego. Zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organ rentowego.

Nowe dowody w rozumieniu ww. przepisów to ujawnione dowody istniejące przed wydaniem decyzji, jak i dowody uzyskane po wydaniu decyzji pod warunkiem, że wynikają z nich fakty uwzględniane w decyzji. Organ rentowy bez przedstawienia nowych dowodów nie ma prawa do zmiany decyzji pierwotnej, jedynie na podstawie odmiennej oceny dowodów. Natomiast przedstawienie nowych dowodów, aby mogło być skuteczne, to jest aby mogło doprowadzić do przyznania prawa do świadczenia, powinno prowadzić do zmiany ustalonych poprzednio ustaleń faktycznych. Na podstawie nowych dowodów powinno dojść do uzupełnienia okoliczności faktycznych o nowe nieprzedstawione-nierozważane uprzednio lub zmiany poprzednich ustaleń, poprzez ponowną ocenę dowodów. Wzruszenie poprzedniego rozstrzygnięcia może nastąpić w sytuacji przedstawienia nowych dowodów, podważających wiarygodność uprzednio zgromadzonego materiału dowodowego (zob. wyrok sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 kwietnia 2017 r., III AUa 488/16).

Istotą roszczenia ubezpieczonego było przyznanie uprawnienia do opłacenia składek z tytułu obowiązkowego podlegania zaopatrzeniu społecznemu jako twórca, za wsteczny okres od 1973 r., w ówcześnie obowiązującym wymiarze, ale wyliczonych jak bieżące należności - - przyjmując, że należności składkowe stały się wymagalne dopiero w terminie 7 dni po wydaniu w dacie 14 czerwca 2018 r. decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego, która orzekła, że T. K. rozpoczął działalność artystyczną jako muzyk od 1 października 1973 r.

Organ rentowy stwierdził, że ubezpieczony podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu działalności artystycznej począwszy od 1 października 1973 r. do 30 października 1991, jednakże z uwagi na upływ okresu przedawnienia nie wymierzono składek za ww. okresy. Obowiązek opłacania składek na zaopatrzenie społeczne wynikał z przepisów obowiązujących w tamtym okresie, czyli ustawy z 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1983 r. Nr 31, poz. 145). Ustawa ta została uchylona aktualnie obowiązującą ustawą z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. To ustawa emerytalna twórców, na pokrycie kosztów świadczeń zaopatrzenia emerytalnego, nałożyła na twórców obowiązek opłacania składek w wysokości 3% od zadeklarowanego przychodu z działalności twórczej (art. 8 ust. 1) za cały okres działalności twórczej, a jednocześnie w art. 11 wprowadzono wyjątek, mianowicie do twórcy objętego przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin lub innymi przepisami w zaopatrzeniu emerytalnym można - na jego wniosek - zastosować przepisy ustawy pod wyjątkiem opłacania składek, o których mowa w art. 8. Zasady i tryb opłacenia składek, a także okresy, w których twórca zostaje zwolniony od opłacania składek regulowały przepisy wykonawcze - Rozporządzenie Rady Ministrów z 29.12.1973 r. w sprawie wykonania ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (Dz. U. z 1974 r. Nr 1, poz. 1 z późn. zm.), uchylone Rozporządzeniem Rady Ministrów z 17.08.1987 r. w sprawie wykonania ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (Dz. U. z 1987 r. Nr 26, poz. 145 z późn. zm.). Zgodnie z § 5 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z 29.12.1973 D la twórcy, który rozpoczął wykonywanie działalności twórczej po wejściu w życie ustawy, obowiązek opłacania składki powstaje z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu w którym twórca rozpoczął wykonywanie tej działalności. W § 9 przewidziano sytuacje zwolnienia twórcy od obowiązku opłacania składki - w sprawie nie zaistniała żadna z wymienionych okoliczności. Stosownie do § 16 ust. 1 Do osób wykonujących zawodowo działalność artystyczną mają odpowiednie zastosowanie przepisy rozdziału 2 z późn. zm. wynikającymi z ust. 2-4. Ust. 2. Obowiązek opłacania składki powstaje z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności artystycznej, nie wcześniej jednak niż od dnia wejścia w życie rozporządzenia. Termin rozpoczęcia działalności artystycznej ustala Komisja do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców.

Ubezpieczony podejmując od 1 października 1973 r. działalność artystyczną, w myśl ww. przepisów miał obowiązek opłacać składki z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności artystycznej, którego to obowiązku nie wykonywał przez następne 18 lat mimo działalności artystycznej. Do realizacji tego obowiązku skłonił się dopiero po dobiciu do wieku emerytalnego i wtedy w 18 maja 2018 r. wystąpił do Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców o ustalenie daty rozpoczęcia działalności artystycznej, przy czym z wniosku o emeryturę wynika, że nie prowadził już działalności. W tej dacie obwiązywała ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, która uchyliła ustawę z 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1983 r. Nr 31, poz. 145).

Należy zaznaczyć, że ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych analogicznie reguluje procedurę ustalania obowiązkowego ubezpieczenia społecznego twórców i artystów. Zgodnie z art. 8 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych: Uznanie działalności za twórczą lub artystyczną i ustalenie daty jej rozpoczęcia następuje w formie decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającej przy ministrze właściwym do spraw kultury. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych: Każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Art. 36 ust. 4a zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych twórcy i artyści dokonują w ciągu 7 dni od dnia otrzymania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, ustalającej datę rozpoczęcia wykonywania działalności twórczej lub artystycznej. Z kolei w myśl art. 47 ust. 1a ustawy systemowej, twórcy i artyści przesyłają deklaracje rozliczeniowe i imienne raporty miesięczne oraz opłacają składki za okres wykonywania działalności twórczej lub artystycznej przed dniem wydania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców w terminie opłacania składek za miesiąc, w którym otrzymali decyzję.

Sąd zważył, że aktualnie obowiązujące przepisy dotyczące obowiązku składkowego twórców i artystów nie mogą regulować sytuacji prawnej ubezpieczonego z lat 1973/1991, gdyż jego obowiązek składkowy zaistniał w dotychczasowym stanie prawnym, czyli pod rządami ww. przepisów ustawy z 27 września 1973 r., zatem w myśl art. 109 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy dotychczasowe: Składki na ubezpieczenie społeczne i zasiłki oraz (...) należne za okres do dnia 31 grudnia 1998 r. płatnicy składek są zobowiązani rozliczać i opłacać na podstawie przepisów dotychczasowych. Co więcej orzeczenie Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców zapadłe w aktualnym stanie prawnym nie daje ubezpieczonemu prawa do zgłoszenia się do ubezpieczenia społecznego 44 lata wstecz, również dlatego, że nie prowadzi aktualnie działalności, więc aktualnie też nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, a tym samym obowiązujące w tej kwestii przepisy go nie dotyczą; miałby takie prawo na przyszłość, gdyby nadal prowadził działalność artystyczną, co jednak nie jest przedmiotem sporu. Zdaniem sądu, ustalenie wstecznej daty podjęcia działalności artystycznej przez Komisję do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców nie jest okolicznością tożsamą z powstaniem obowiązku opłacania składek, bo obowiązek opłacania składek - w myśl art. 8 ust. 1 ustawy z 27 września 1973 r. w zw. z przepisami wyżej przywołanego § 16 ust. 2 - powstał z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności artystycznej; należy podkreślić, że był to obowiązek ustawowy i powstał z mocy prawa. Co więcej art. 8 ust. 3 wprost stanowił: Oddział Zakładu może przyjąć składkę po terminie określonym w ust. 1 tylko za zgodą Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Orzeczenie Komisji miało jedynie charakter deklaratoryjny, nie prawotwórczy i służyło uruchomieniu procedury administracyjnej objęcia twórcy ubezpieczeniem. Orzeczenie Komisji było wiążące dla organu rentowego, było przekazywane do wiadomości i stosowania organowi rentowemu (art. 15 ust. 1.1, ust. 2 ustawy z). Bez tego orzeczenia organ rentowy nie miał możliwości pozyskania wiedzy, że ubezpieczony prowadził działalność twórczą, a tym samym uruchomienia procedury egzekucji nieuiszczonych należności składkowych, czego rozpoznawana sprawa jest przykładem. W ocenie Sądu Okręgowego, ubezpieczony nie może zasłaniać się okolicznością, że nie mógł zadeklarować się do ubezpieczenia ponieważ nie dysponował orzeczeniem Komisji ustalającym datę rozpoczęcia działalności. To rzeczą ubezpieczonego było zadbanie o wydanie takiego orzeczenie już w momencie rozpoczęcia działalności zważywszy, że Komisja wydawała i nadal wydaje decyzje wyłącznie na wniosek. Orzeczenie Komisji potwierdzające datę rozpoczęcia działalności wydane po 44 latach w istocie ma walor zaświadczenia potwierdzającego staż działalności artystycznej, a nie orzeczenia wydanego na potrzeby objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w rozumieniu § 16 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z 29.12.1973 r. - tu należy wskazać, że zgodnie z § 2. 1. Rozporządzenia Ministra Kultury i Sztuki z 9.03.1999 r. w sprawie powołania Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców oraz szczegółowego określenia jej zadań, składu i trybu działania: Zadaniem Komisji jest uznawanie działalności za twórczą lub artystyczną i ustalanie daty jej rozpoczęcia.

Sąd Okręgowy nie ma wątpliwości, że zdarzenie prawne polegające na obowiązku opłacania składek w przypadku ubezpieczonego podlegało ocenie prawnej na podstawie przepisów obowiązujących w czasie tego zaistnienia, czyli na podstawie ustawy 27 września 1973 r. i na takim też stanie prawnym powinna wydać decyzję Komisja do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców stwierdzająca termin rozpoczęcia działalności artystycznej. W sytuacji jaka zaistniała w sprawie, gdy te dwa zdarzenia prawne, mianowicie obowiązek objęcia ubezpieczeniem społecznym i aktywność Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców stwierdzającej termin rozpoczęcia działalności artystycznej zaszły w różnych stanach prawnych i dodatkowo w odległym od siebie czasie, skutki zdarzeń powinny być oceniane odrębnie dla każdego z nich. A to prowadzi do wniosku, że orzeczenie Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców z 2018 r. stwierdzające termin rozpoczęcia działalności artystycznej po 44 latach od rozpoczęcia tej działalności nie ma żadnego znaczenia prawnego dla ustalenia obowiązku opłacania składek z tytułu zaopatrzenia społecznego. Orzeczenie Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców wydane zostało w aktualnym stanie prawnym, natomiast aktualne przepisy nie stanowią podstawy prawnej dla obowiązku ubezpieczonego opłacania składek w latach 1973/1991. Występując ze skutecznym prawnie roszczeniem na podstawie art. 36 ust. 4a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i zgłaszając się do ubezpieczeń społecznych na podstawie art. 47 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczony musiałby być objęty ubezpieczeniem społecznym w aktualnym stanie prawnym, co nie miało miejsca. Ubezpieczenie powstało z mocy prawa na podstawie przepisów dotychczasowych i jego istnienia organ rentowy nie zakwestionował. To rzeczą ubezpieczonego było zadbanie o wydanie orzeczenia przez Komisję w momencie rozpoczynania działalności i terminowe regulowanie należności. Brak podstaw do uznania, że aktualnym przepisem art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ustawodawca stworzył twórcom, których obowiązek ubezpieczenia ustał wiele lat wstecz, możliwość jednorazowego zapłacenia składek za zaopatrzenie społeczne za okresy sprzed 1 stycznia 1999 r., ponieważ akceptacja takiej wykładni skutkowałaby naruszeniem art. 2a ustawy systemowej, wyrażającej zasadę równego traktowania ubezpieczonych w zakresie warunków opłacania składek na ubezpieczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjne w Szczecinie z dnia 9 czerwca 2015 r. III AUa 736/14, LEX nr 2100042).

Odnośnie zaś kwestii związanej z powoływaniem się przez ubezpieczonego na sytuację A. J., któremu organ rentowy umożliwił opłacenie składek na 44 lata wstecz Sąd rozważył, czy obowiązujące przepisy uniemożliwiają ubezpieczonemu uiszczenie zaległych składek sprzed kilkudziesięciu lat i za kilkadziesiąt lat wstecz. Na gruncie prawa cywilnego jest to zobowiązanie naturalne, które dłużnik może spełnić, natomiast w rozpoznawanym przypadku mamy stosunek publicznoprawny, do którego prawo cywilne nie ma zastosowania. Dalej, można rozważyć, czy w przypadku zobowiązania publicznoprawnego ZUS, w interesie publicznym może odmówić przyjęcia przedawnionych należności składkowych. W tej kwestii § 8 ust. 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z 29 grudnia 1973 r. wprost stanowił, że Oddział Zakładu może przyjąć składkę po terminie określonym w ust. 1 tylko za zgodą Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych; patrz także wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26.05.2010 P 29/08/A rozważający kwestię przedawnienia w prawie administracyjnym. Sąd Okręgowy zważył, że organ rentowy w przypadku ubezpieczonego nie był obowiązany do postąpienia w identyczny sposób jak miało to miejsce w przypadku A. J., bowiem w świetle obowiązujących przepisów organ rentowy nie jest obowiązany do przyjęcia składek nienależnych. Ponadto w sytuacji A. J., organ rentowy również nie miał takiego obowiązku, natomiast wynikło to z błędu organu rentowego i spowodowało w konsekwencji zaliczenie opłaconych składek oraz okresu wykonywania działalności twórczej do okresu składkowego. Powyższe nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, ponieważ zaistniała sytuacja w przypadku A. J., nie wywołuje, ani nie tworzy nowego uprawnienia po stronie ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy zgodził się również z organem rentowym, że w przypadku należności z tytułu składek ocena ich przedawnienia następuje na podstawie stanu prawnego obowiązującego w dacie rozpatrywania sprawy. Od 1 stycznia 2003 r. obowiązują w tym zakresie przepisy art. 24 ust. 4-6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.). Stosownie do treści art. 24 ust. 4 ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2011 r. należności z tytułu składek ulegały przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Z dniem 1 stycznia 2012 r. art. 24 ust. 4 został zmieniony przez art. 11 pkt 1 lit. a ustawy z dnia z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 232, poz. 137). Art. 24 ust. 4 z dniem 1 stycznia 2012 r. otrzymał brzmienie: "Należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6." Aktualnie, od dnia 1 stycznia 2012 r. - termin przedawnienia należności z tytułu składek wynosi 5 lat, licząc od dnia w którym stały się wymagalne. Niewątpliwie w przypadku ubezpieczonego nastąpiło przedawnienie terminu do opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne za okres od 1 października 1973 r. do 30 października 1991 r.

Podsumowując, ubezpieczonemu prowadzącemu działalność artystyczną nie przysługuje prawo zapłaty należności składkowych za okres sprzed ponad 40 lat na podstawie art. 36 ust. 4a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), ponieważ obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia, a za tym opłacania składek na zaopatrzenie emerytalne nie powstał na podstawie art. 36 ust. 1 i art. 47 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r., lecz na podstawie art. 8 ustawy z 29 grudnia 1973 r. w sprawie wykonania ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (Dz. U. z 1974 r. Nr 1, poz. 1 z późn. zm.) i powinien być realizowany na podstawie dotychczasowych przepisów. Z takiej też przyczyny w sprawie nie miał zastosowania art. 47 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że ubezpieczony nie przedstawił skutecznej argumentacji mogącej powodować zmianę zaskarżonej decyzji. Z tych też względów odwołanie T. K. od skarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi (...)

MW