Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2019 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący sędzia Tomasz Gal

Protokolant: Adrianna Kalisz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 października 2019 roku w Warszawie

sprawy z powództwa W. L.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

orzeka:

1) zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz W. L. kwotę 275.000 zł (dwieście siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 80.000 zł od dnia 8 maja 2016 r. do dnia zapłaty, od kwoty 70.000 zł od dnia 9 września 2019 r. do dnia zapłaty i od kwoty 125.000 zł od dnia 10 października 2019 r. do dnia zapłaty,

2) oddala powództwo w pozostałej części,

3) zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz W. L. kwotę 29.588,26 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy pięćset osiemdziesiąt osiem złotych, 26/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

4) nakazuje pobrać od (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 659,16 zł (sześćset pięćdziesiąt dziewięć złotych, 16/100).

Sygn. akt XXV C 979/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 czerwca 2017 r. (data prezentaty) powódka W. L. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. (dalej także jako: (...) S.A.) kwoty 80 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, ból i cierpienie będące konsekwencją wypadku z dnia 22 września 2001 r. wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 8 maja 2016 r. do dnia zapłaty. Powódka wniosła także o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według stawek urzędowych.

W uzasadnieniu W. L. podała, że w dniu 22 września 2001 r. uległa wypadkowi samochodowemu. Zaznaczyła, że sprawcą wypadku był J. A., który zawarł z pozwanym ubezpieczycielem umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego. Zgodnie z twierdzeniami powódki wskutek wspomnianego wypadku doznała ona obrażeń w postaci złamania obydwu kości udowych z przemieszczeniem, krwiaków w obrębie obydwu ud, urazu ręki lewej tj. rany tkanek miękkich ramienia lewego z przecięciem ścięgien zginaczy palców, nerwów tętnicy, urazu głowy i wstrząśnienia mózgu, a także złamania kości nosa z deformacją przegrody nosa oraz licznych otarć.

Z pozwu wynika ponadto, że po wypadku powódka w okresie do czerwca 2003 r. wielokrotnie przebywała w szpitalu, przechodząc szereg operacji oraz zabiegów medycznych. Powódka zaznaczyła, że przez około 7 miesięcy od wypadku nie była w stanie się poruszać, a przez okres do wiosny 2003 r. nie wychodziła z mieszkania bez pomocy innych osób i poruszała się na wózku inwalidzkim. Podano także, że powódka po wypadku przez 2 lata miała indywidualny tok nauczania, a do normalnego trybu nauczania wróciła dopiero w roku szkolnym 2003/2004.

Powódka opisała w pozwie, że najsilniejsze dolegliwości bólowe odczuwała w początkowym stadium leczenia, kiedy zażywała liczne leki, była wielokrotnie intubowana w związku z przebytymi operacjami i miała powikłania po zabiegach. Następnie po okresie około 2 lat leczenia rozpoczęła rehabilitację, która również przysparzała jej silnych dolegliwości bólowych. Odnosząc się do obecnego stanu zdrowia powódka podała, że do chwili obecnej odczuwa ze zmiennym natężeniem dolegliwości bólowe, ma ograniczenia ruchowe i trudności w wykonywaniu wielu czynności dnia codziennego, przez co do dnia dzisiejszego wymaga okresowej pomocy innych osób. Powódka zaznaczyła też, że doskwierają jej szpecące blizny na ciele.

W pozwie powódka podała także, że pozwany częściowo zrealizował zgłoszone niezwłocznie po zdarzeniu roszczenia powódki w zakresie renty, zwrotu kosztów leczenia, zwrotu kosztów dojazdu do placówek medycznych. Wskazano, że łączna kwota wypłaconych z tych tytułów roszczeń związanych ze zdarzeniem wynosiła około 50 000 zł, przy czym powódka zaznaczyła, że do chwili złożenia pozwu pozwany nie zaspokoił roszczenia powódki o zadośćuczynienie.

Jako podstawę roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia powódka wskazała przepis art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c., podnosząc, że w związku z wypadkiem doznała licznych cierpień psychicznych i fizycznych (pozew k. 2-8).

Zarządzeniem przewodniczącego z dnia 8 czerwca 2017 r. pozwany został zobowiązany do złożenia odpowiedzi na pozew oraz wszelkich twierdzeń i dowodów w terminie 14 dni od dnia doręczenia zarządzenia pod rygorem pominięcia (zarządzenie k. 24-24v). Treść zarządzenia została doręczona pozwanemu w dniu 29 czerwca 2017 r. (elektroniczne potwierdzenie odbioru k. 34). Pozwany złożył odpowiedź na pozew w dniu 17 lipca 2017 r. (data stempla pocztowego), a więc już po upływie zakreślonego mu 14-dniowego terminu (odpowiedź na pozew wraz z załącznikami k. 55-64, koperta ze stemplem pocztowym k. 65). Mając to na uwadze, zarządzeniem z dnia 19 lipca 2017 r. przewodniczący, działając na podstawie art. 207 § 7 k.p.c., dokonał zwrotu odpowiedzi na pozew złożonej przez pozwanego (zarządzenie k. 66).

Na rozprawie w dniu 11 lipca 2017 r. pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa (protokół rozprawy k. 641). Argumentacja pozwanego w tym zakresie została rozwinięta w piśmie przygotowawczym z dnia 13 września 2017 r. (data stempla pocztowego), na złożenie którego Sąd zezwolił pozwanemu postanowieniem z dnia 5 września (postanowienie k. 652).

We wspomnianym powyżej piśmie przygotowawczym pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności co do zasady, natomiast wskazał, że do tej pory wypłacił na rzecz powódki świadczenia w wysokości 97 238,61 zł tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania w związku ze zdarzeniem z dnia 22 września 2001 roku. Zaprzeczył przy tym twierdzeniom strony powodowej przedstawionym w pozwie, zgodnie z którymi łączna kwota wypłaconych roszczeń związanych ze zdarzeniem wynosiła około 50 000 zł oraz że wysokość trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki wynosi minimum 40 %. Pozwany stanął na stanowisku, że kwoty wypłacone do tej pory powódce odpowiadają skutkom wypadku, a zwłaszcza jej cierpieniom i uciążliwościom związanymi z tym zdarzeniem. Podkreślił przy tym, że ewentualne dalsze dolegliwości powódki nie muszą być skutkiem wypadku, lecz innych dolegliwości o charakterze samoistnym. Zdaniem pozwanego W. L. nie sprostała ciężarowi dowodu w zakresie wykazania, jaki jest zakres skutków wypadku dla zdrowia powódki i czy dolegliwości powódki nie mają innych źródeł, wobec czego powództwo należy uznać za bezzasadne (pismo przygotowawcze k. 659-660).

Powódka w piśmie procesowym z dnia 5 października 2017 r. (data prezentaty) powódka w pierwszej kolejności zakwestionowała, aby otrzymała dotychczas od pozwanego zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w związku z uszczerbkiem na zdrowiu poniesionym w wypadku komunikacyjnym z dnia 22 września 2001 roku. Wskazała, że otrzymała do tej pory jedynie odszkodowanie za znacznie pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci matki T. L., zwrot kosztów leczenia, rehabilitacji, dojazdów do placówek medycznych, a także rentę. Powódka podała, że otrzymała wprawdzie kwotę 70 000 zł tytułem zadośćuczynienia, ale jedynie tytułem zadośćuczynienia w związku z utratą matki T. L., która zginęła w następstwie tego samego wypadku drogowego. Powódka podniosła też, że kwota 70 000 zł wskazana w załączniku do pisma złożonego przez pozwanego dotyczy innej szkody, albowiem z przedstawionego przez pozwanego pisma wynika, że poszkodowanym jest inna osoba niż W. L. (pismo procesowe k. 683-684).

Powódka w piśmie z dnia 4 września 2019 r. dokonała rozszerzenia powództwa, wnosząc o zasądzenie dodatkowo z tytułu zadośćuczynienia kwoty 195.000 zł, wskazując że łącznie domaga się z tego tytułu od pozwanego kwoty 275.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 80.000 zł od dnia 8 maja 2016 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 195.000 zł od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa (k. 1070).

Przewodniczący zarządzeniem z dnia 11 października 2019 r. na podstawie art. 207 par. 7 kpc zarządził zwrot pisma procesowego pozwanego z dnia 23.09.19 r., albowiem zostało ono złożone po upływie zakreślonego terminu na jego złożenie (k.1077, k. 1072 v.).

Strony podtrzymały stanowiska na rozprawie w dniu 21 października 2019 roku, w tym pozwany wniósł o oddalenie powództwa także w rozszerzonym zakresie.

Na podstawie przedstawionego materiału dowodowego, a w szczególności na podstawie: kopii wyroku Sądu Rejonowego w Lipnie wydanego w sprawie o sygn. akt II K 25/02 (k. 13-15), kopii wyroku Sądu Okręgowego we Włocławku w sprawie o sygn. akt II Ka 216/03 (k. 16), zaświadczenia lekarskiego (k. 17-18), orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (k. 19), dokumentacji medycznej (k. 20-23), akt szkody wraz z historią choroby (płyty CD k. 63-64 oraz wydruki k. 75-638), zeznań świadków R. W. (k. 687 - 688), A. N. (k. 688 – 688 v.), M. C. (k.688 v. - 689), zeznań powódki (k. 689 – 689 v.), opinii biegłego neurologa T. Ł. (k. 718 - 722), opinii biegłego z zakresu (...) (k. 773 - 830), opinii biegłego chirurga plastyka M. K. (1) - k. 848 – 853, opinii biegłego psychologa T. G. (k. 896 – 911, 1018 - 1022), opinii biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej A. W. (k. 935 - 965) Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 września 2001 r. trzynastoletnia wówczas W. L. uległa wypadkowi komunikacyjnemu, podróżując jako pasażer samochodem marki F. (...) kierowanym przez jej matkę T. L.. Sprawcą zdarzenia była J. A., kierujący samochodem marki N. (...), który naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że prowadząc pojazd w stanie nietrzeźwości oraz jadąc z prędkością niedostosowaną do warunków i sytuacji na drodze, stracił panowanie nad pojazdem, wskutek czego zjechał na lewy pas jezdni, zderzając się czołowo z nadjeżdżającym z naprzeciwka samochodem kierowanym przez T. L..

Wyrokiem z dnia 21 stycznia 2003 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt II K 25/02 Sąd Rejonowy w Lipnie prawomocnie skazał J. A. za popełnienie czynu zabronionego polegającego na spowodowaniu przedmiotowego wypadku drogowego z dnia 22 września 2001 r., skutkującego rozstrojem zdrowia i uszkodzeniem ciała W. L.. W punkcie VI powyższego wyroku Sąd na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł „obowiązek naprawienia szkody poprzez uiszczenie przez oskarżonego na rzecz R. L. kwoty 41.163,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 września 2001 z tytułu śmierci żony i kwoty 25.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 22 września 2001 r. z tytułu poniesionych obrażeń przez córkę W. L. – na rzecz M. K. (2) kwotę 41.163,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 września 2001 r. (wyrok k. 311-312 akt sprawy II K 25/02).

J. A. był w dacie w/w zdarzenia ubezpieczony u pozwanego, z którym zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego (okoliczność bezsporna).

W. L. nie przyczyniła się w jakimkolwiek stopniu do wyżej opisanego zdarzenia (okoliczność bezsporna).

W następstwie rzeczonego wypadku z dnia 22 września 2001 r. W. L. odniosła obrażenia ciała w postaci złamania obu kości udowych, wstrząsu mózgu i licznych otarć skóry oraz rany okolicy przedramienia lewego. (dokumentacja medyczna k. 240)

Leczenie W. L. zostało rozpoczęte w (...) Szpitalu we W. na oddziale Chirurgii Dziecięcej, gdzie poszkodowana przebywała od dnia 22 września 2001 r. do dnia 26 października 2001 r. W tym czasie przeprowadzono zabieg operacyjny, podczas którego zaopatrzono W. L. uszkodzone struktury w obrębie przedramienia lewego oraz zaopatrzono kości udowe w blachy i śruby (okoliczności bezsporne).

Następnie powódka została skierowana do (...) Publicznego Szpitala (...) im. W. D. w P., gdzie przebywała od 5 do 16 listopada 2001 r. Wówczas w dniu 6 listopada 2001 r. przeprowadzono u W. L. rekonstrukcję ścięgien zginaczy palców I-V, rekonstrukcji nerwu pośrodkowego i łokciowego metodą koniec do końca. Następnie w dniu 13 listopada 2011 r. usunięto W. L. jedną śrubę z kości udowej prawej (karta informacyjna k. 234, dokumentacja medyczna k. 242, 244).

Od dnia 3 grudnia do 14 grudnia 2001 r. W. L. ponownie przebywała w szpitalu im. W. D. w P. w celu przeprowadzenia leczenia usprawniającego (karta informacyjna k. 236).

W. L. kolejny raz trafiła do tego samego szpitala w dniu 18 stycznia 2002 r., gdzie przebywała do dnia 28 marca 2002 r. W tym czasie przeprowadzono u pacjentki usunięcie blach i śrub z obu ud (28 stycznia 2002 r.) oraz zabieg operacyjny polegający na stabilizacji stawu rzekomego uda aparatem I. (22 lutego 2002 r.). W czasie tego pobytu w szpitalu wobec W. L. zastosowano antybiotykoterapię dożylną celowaną oraz miejscową. Zostało także przeprowadzone inwazyjne płukanie rany operacyjnej roztworem P.. Przez część pobytu w szpitalu W. L. przebywała na wyciągu pośrednim na kończyny dolne (karty informacyjne k. 237-238).

W dniu 16 kwietnia 2002 r. W. L. została przyjęta na oddział Ortopedii, Traumatologii i (...). Z powodu istniejącego zrostu złamania odstąpiono od leczenia operacyjnego i przekazano pacjentkę na Oddział Rehabilitacyjny celem dalszego usprawnienia. Zalecono wówczas naukę chodzenia w aparacie I. oraz ćwiczenia zwiększające zakres ruchu lewego stanu kolanowego i powolne jedynie czynne ćwiczenia zwiększające zakres ruchu w prawym stawie kolanowym (dokumentacja medyczna k. 247, karta informacyjna k. 259).

W dniu 22 kwietnia 2002 r. W. L. została przyjęta na oddział urazowo-ortopedyczny szpitala celem kontynuacji leczenia usprawniającego i dalszej rehabilitacji. Pacjentka została wypisana do domu w dniu 3 maja 2002 r. w stanie ogólnym dobrym, przy czym zalecono kontynuowanie ćwiczeń wyuczonych w oddziale, opiekę lekarza rodzinnego oraz ponownie przyjęcie do oddziału w późniejszym czasie. Do ponownego przyjęcia na odział celem dalszej rehabilitacji doszło w dniu 5 maja 2002 r. W dniu 13 maja 2002 r. stwierdzono, że pacjentka chodzi na coraz dłuższe dystanse z pomocą 2 kul łokciowych. W. L. została wypisana do domu w dniu 17 maja 2002 r., przy czym zalecono jej kontynuowanie ćwiczeń wyuczonych w oddziale, opiekę lekarza rodzinnego, chodzenie w asekuracji kul łokciowych oraz kontrolę w poradni ortopedycznej. (dokumentacja medyczna k. 248-250, karty informacyjne k. 259-260)

W. L. trafiła ponownie do szpitala w dniu 15 października 2002 r., w którym to dniu przeszła operację usunięcia fiksatora zewn. I.. Pacjentka została wypisana w dniu 18 października 2002 r. z zaleceniem oszczędnego chodzenia z pełnym obciążeniem w asekuracji kul łokciowych. (karta informacyjna k. 262, dokumentacja medyczna k. 271)

Kolejny raz W. L. przebywała w szpitalu w dniach od 2 do 9 czerwca 2003 r., w celu przeprowadzenia operacji uwolnienia zginaczy nadgarstka. (karta informacyjna k. 261, dokumentacja medyczna k. 272-274)

W okresie bezpośrednio po wypadku powódka nie mogła w ogóle chodzić. W czasie leczenia W. L. początkowo poruszała się na wózku inwalidzkim, a następnie o dwóch kulach. Od czasu wypadku wymagała pomocy innych osób przy wszelkich codziennych czynnościach, takich jak ubieranie się czy zabiegi higieniczne, stała się osobą płaczliwą, niespokojną, zamkniętą w sobie, stroniącą od życia towarzyskiego, wstydzącą się swojego wyglądu. Powódka aż do końca 2003 r. poruszała się przy pomocy kul (zeznania powódki k. 689 – 689 v., zeznania świadka R. W. – k. 687 v. – 688, zeznania świadka M. C. – k. 688 v. – 689), zeznania świadka A. N. – k. 688 – 688 v.)).

W wyniku przedmiotowego wypadku W. L. doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu na płaszczyźnie neurologicznej w łącznej wysokości 9,5 %. Dopiero po trzech latach od wypadku zaczęła swobodnie chodzić. Mimo odbycia kilku operacji powódce pozostał przykurcz w obrębie przedramienia, mozaikowe zaburzenia czucia, ograniczona siła mięśniowa lewej kończyny górnej, także zaburzenie czynności ręki lewej – przykurcz zgięciowy palców, blizny w okolicy troczków nadgarstka, brak wyprostu nadgarstka, osłabione czucie powierzchniowe od okolicy nadgarstka lewej ręki, znacznego stopnia ograniczona ruchomość zginaczy palców I – V lewej ręki, zwłaszcza palca IV, wyraźnie osłabiony palec V oraz ciepłota lewej dłoni. Powódka wymagała leczenia i rehabilitacji i nadal wymaga rehabilitacji lewej dłoni, nie można wykluczyć, że w przyszłości powódka będzie wymagała kolejnego zabiegu operacyjnego. Powódka posiada także utrwaloną nerwicę związaną z urazem czaszkowo - mózgowym (opinia biegłego neurologa - k. 722 – 722 v., k. 752 - 755).

W wyniku przedmiotowego wypadku W. L. doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu na płaszczyźnie ortopedycznej w łącznej wysokości 60 %. W wyniku wypadku powódka doznała urazów wielomiejscowych: wstrząśnienia mózgu z utratą przytomności, złamania obustronnego trzonu kości udowej z przemieszczeniem leczonym operacyjnie, opóźnionego zrostu złamanej kości udowej z następowym szpotawym zniekształceniem kości udowej prawej, rany szarpanej okolicy ramienia lewego leczonej chirurgicznie, rany szarpanej okolicy dłoniowej części dalszej przedramienia i nadgarstka lewego z przecięciem tętnicy łokciowej lewej i ścięgien zginaczy I – V powierzchownych i głębokich, nerwu pośrodkowego i łokciowego, następowego przykurczu nadgarstka i placów ręki lewej, stłuczeń ogólnych, odleżyny okolicy krzyżowej. Obrażenia te aktualnie powodują nieznaczne zaburzenia statyki chodu i upośledzają sprawność fizyczną w zakresie kończyn dolnych i kręgosłupa w postaci przewlekłej dolegliwości bólowej stawów kolanowych i bioder oraz kręgosłupa. Lewa kończyna górna powódki jest upośledzona w sposób trwały w ten sposób, że ogranicza istotnie możliwość wykonywania pracy wymagającej sprawności obu rąk. Wobec faktu, iż w dacie wypadku powódka była dzieckiem doznane przez nią w okresie wzrostu urazy w zakresie narządów ruchu miały duży wpływ na dalszy proces rozwojowy powódki. W okresie leczenia powódka wymagała opieki innych osób w czynnościach życia codziennego (opinia biegłego ortopedy – traumatologa S. M. - k. 773 - 830)

W wyniku przedmiotowego wypadku W. L. doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 8 % na skutek pourazowego skrzywienia osi nosa w części kostnej i chrzęstnej oraz niewielkiego upośledzenia oddychania przez nos. Powódka na skutek tego wypadku posiada także blizny na ramieniu lewym w pobliżu barku (6 cm x 1 cm), bliznę na dłoniowej powierzchni ½ dalszej przedramienia lewego, liniowe blizny o długości 5cm, 7 cm, 8 cm i 11 cm, bliznę na bocznej powierzchni uda prawego (23 cm x 1 cm), bliznę na skórze bocznej uda lewego (21 cm x 1 cm) oraz kilka innych blizn o wymiarach od 1 cm do 3 cm. Blizny te są widoczne, dojrzałe i w przyszłości ich wygląd nie ulegnie istotnym zmianom (opinia biegłego chirurga plastyka M. K. (1) - k. 848 – 853, zdjęcia powódki – k. 854)

Wyżej wymienione uszczerbki na zdrowi nadal powodują u W. L. dolegliwości bólowe, w szczególności w obrębie lewej kończyny górnej oraz obu kończyn dolnych. Powódka z uwagi na skrócenie jednej kończyny o 2 cm odczuwa również dolegliwości bólowe kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowym. Przez około 3 lat od wypadku powódka wymagała opieki innych osób w czynnościach życia codziennego w wymiarze od 8 do 3 godzin i nadal wymaga takiej pomocy w wymiarze 1 godziny na dobę. Powódka nadal wymaga rehabilitacji w zakresie narządów ruchu (opinia biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej A. W. (k. 963 – 965, k. 1027 - 1030).

W wyniku przedmiotowego wypadku W. L. nadal ujawnia cechy obniżonego nastroju, podwyższony poziom przeżywanego napięcia wewnętrznego, przewlekły stres. Czynniki te w istotny sposób wpływają na obniżenie poczucia jakości życia powódki, jej samooceny (opinia biegłego psychologa T. G. - k. 1021 - 1022).

W chwili wypadku W. L. miała 13 lat. Wypadek zakłócił proces jej edukacji, ponieważ poszkodowana nie była w stanie uczęszczać do szkoły. W związku z wypadkiem W. L. miała przez 2 lata indywidualny tok nauczania w szkole. Dopiero w roku szkolnym 2003/2004 W. L. powróciła do normalnego trybu nauczania (zeznania powódki i w/w świadków).

Orzeczeniem (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności we W. z dnia 5 kwietnia 2006 r. u W. L. stwierdzono umiarkowany stopień niepełnosprawności. Wskazano przy tym, że jest ona niezdolna do pracy i wymaga czasowej pomocy innych osób w pełnieniu ról społecznych. (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 19)

Obecnie W. L. nadal odczuwa dolegliwości związane z wypadkiem z dnia 22 września 2001 r. (zeznania powódki k. 689 – 689 v.).

W 2016 r. podczas badania RTG miednicy i stawów biodrowych u W. L. rozpoznano skrzywienie boczne kręgosłupa i zaburzenie czynności ręki lewej ­– przykurcz zgięciowy palców, brak wyprostu nadgarstka. Ponadto w badaniu RTG stwierdzono u W. L. biodra w ustawieniu szpotawym, niewielkie zagęszczenie utkania kostnego na granicy szyjki i głowy obu kości udowych, stan po przebytym wygojonym złamaniu trzonów obu kości udowych ze szpotawym zniekształceniem obu kończyn, kola w ustawieniu szpotawym, sklerotyzację podchrszęstną powierzchni stawowych po stronie przyśrodkowej, zaostrzenie krawędzi obu stawów kolanowych po stronie przyśrodkowej, przyśrodkowe ustawienie prawej rzepki, niewielkie łukowate – przyśrodkowe, zniekształcenie trzonu prawej kości piszczelowej. Ponadto badanie RTG kręgosłupa wykazało, że prawy talerz biodrowy ustawiony jest wyżej o około 8 mm. Stwierdzono także lewostronne skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego, wyraźnie kątowe, prawnostronne skrzywienie kręgosłupa piersiowego z rotacją trzonów i ze zwężeniem krążków po stronie wklęsłej krzywizny. Natomiast podczas konsultacji neurologicznej z dnia 21 czerwca 2016 r. stwierdzono, że wskazana jest dalsza rehabilitacja W. L. i dalsze leczenie specjalistyczne. (dokumentacja medyczna k. 20-22)

Po zdarzeniu z dnia 22 września 2001 r. W. L. otrzymała od (...) S.A. tytułem odszkodowania za szkody majątkowe wypłatę kwot w łącznej wysokości 97 238,61 złotych. Natomiast do chwili obecnej (...) S.A. nie wypłaciła W. L. żadnej kwoty tytułem zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. za doznaną krzywdę w związku z uszczerbkiem na zdrowiu poniesionym w wypadku komunikacyjnym z dnia 22 września 2001 r. (wydruk z systemu k. 472-472v, k. 693 - 694, kontakt wychodzący k. 473)

W dniu 7 kwietnia 2016 r. W. L. drogą elektroniczną dokonała w stosunku do (...) S.A. zgłoszenia szkody na osobie z ubezpieczeń OC w związku z doznaniem obrażeń ciała w wypadku z dnia 22 września 2001 r. W. L. zgłosiła wówczas ubezpieczycielowi żądanie zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną szkodę własną w wysokości 150 000 zł. (okoliczność bezsporna, a ponadto druk zgłoszenia szkody k. 184-185v, k. 470-471v., k. 473)

W piśmie z dnia 14 czerwca 2016 r. adresowanym do pełnomocnika (...) S.A. wskazała, że nie znajduje podstaw do zmiany zajętego dotychczas stanowiska w zakresie zadośćuczynienia przyznanego W. L.. W piśmie podano również, że w przedmiotowej sprawie decyzjami z 2002 r. przyznano na rzecz W. L. zadośćuczynienie i odszkodowanie w łącznej kwocie 97 238,61 zł. (pismo k. 599)

Sąd dokonał następującej oceny dowodów:

Podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie stanowiła dołączona do akt dokumentacja dotycząca stanu zdrowia powódki a także dokumenty zgromadzone w aktach sprawy karnej zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Lipnie (sygn. akt II K 25/02). Sąd uznał dowody w postaci dokumentów wymienionych na wstępie niniejszego uzasadnienia za wiarygodny materiał dowodowy. Sąd nie znalazł podstaw do podważenia autentyczności przedstawionych dokumentów. Również strony nie kwestionowały zwartości wymienionych dokumentów.

Stan zdrowia W. L., jego przyczyny i związane z tym następstwa dla powódki Sąd ustalił przede wszystkim w oparciu o wydane w niniejszej sprawie opinie w/w biegłych sądowych lekarzy, psychologa i rehabilitanta.

W ocenie Sądu powyższe opinie biegłych sądowych lekarzy zostały sporządzone w sposób rzeczowy, rzetelny oraz przekonywujący, w oparciu o wiedzę fachową. Wskazani biegli sądowi to kompetentne osoby, posiadające odpowiednie w tym kierunku specjalistyczne wykształcenie i wieloletnie doświadczenie zawodowe. Sporządzili opinie na podstawie złożonej do akt dokumentacji medycznej oraz osobistego zbadania powódki. Sposób badań reprezentowany przez biegłych wskazuje na prawidłowy tok podejmowania kolejnych czynności analitycznych. Przedmiotowa opinie i opinie uzupełniające są jasne i logiczne, nie pozostawiają wątpliwości. Dodatkowo należy podnieść, że biegli w wyczerpujący sposób ustosunkowali się do zarzutów stron w toku ustnych wyjaśnień złożonych na rozprawie. Sąd przyjął opinie biegłych sądowych lekarzy za bezstronne i wiarygodne dowody w sprawie. W konsekwencji Sąd uznał powyższe opinie wszystkich biegłych sądowych za podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Z tych względów Sąd oddalił wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego neurologa niż biegła T. Ł. (k. 1072). W ocenie Sądu biegła ta w sposób wyczerpujący ustosunkowała się do zarzutów powódki w opinii uzupełniającej.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków R. W., A. N. oraz M. C., ponieważ są spójne, logiczne, potwierdzają się wzajemnie, korespondują z dokumentacją medyczną dotyczącą osoby powódki. Ponadto znajdują potwierdzenie w zasadach doświadczenia życiowego i zawodowego .

Z tych samych względów Sąd uznał za wiarygodne zeznania powódki W. L..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości w zakresie należności głównej, a w części co do należności ubocznych (odsetek ustawowych).

W niniejszej sprawie bezsporna była zasada odpowiedzialności pozwanego jako ubezpieczyciela. Pozwany potwierdził, że sprawca zdarzenia z dnia 22 września 2001 r. J. A., kierujący pojazdem marki N. (...), był w dacie powstania szkody ubezpieczony w (...) S.A. w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Odpowiedzialność pozwanego względem powódki wynika zatem z art. 822 k.c. zgodnie z którym w następstwie zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający – sprawca szkody. Natomiast stosownie do treści art. 805 k.c. świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości szkody poniesionej przez poszkodowanego. Wysokość odszkodowania powinna zostać ustalona zgodnie z regułami określonymi w art. 363 i 361 k.c., przy uwzględnieniu dodatkowych przesłanek zawartych w art. 444 i 445 k.c. W sytuacji przypisania odpowiedzialności wskazanemu ubezpieczycielowi jest on zobowiązany stosownie do treści art. 361 k.c. do pełnego naprawienia szkody poniesionej przez powódkę.

W sprawie bezsporne było również wystąpienie u poszkodowanej licznych poważnych obrażeń ciała i uszczerbków na zdrowiu, w tym cierpień fizycznych i psychicznych na skutek wypadku drogowego z dnia 22 września 2001 roku.

Natomiast przedmiotem sporu pomiędzy stronami była zasadność i wysokość świadczenia należnego powódce tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w związku z uszczerbkiem na zdrowiu poniesionym w wypadku komunikacyjnym z dnia 22 września 2001 roku. Strona pozwana twierdziła, że uiściła już dotychczas na rzecz powódki zadośćuczynienie z tytułu stanowiącego podstawę żądania w niniejszej sprawie oraz że wypłacona kwota czyni w pełni zadość krzywdzie powódki.

W ocenie Sądu powyższe twierdzenie pozwanego nie jest zgodne z prawdą.

Wprawdzie w toku niniejszego postępowania pozwany załączył do akt sprawy decyzję z dnia 11 listopada 2016 r. o przyznaniu zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę w wysokości 70 000 zł (k. 57-58), jednakże dokument ten nie dotyczy szkody powstałej w związku z wypadkiem z dnia 22 września 2001 r., w którym ucierpiała powódka, albowiem wynika z niego, że uprawnionym poszkodowanym jest B. R., a nie W. L.. Wobec powyższego wspomniana decyzja nie mogła stanowić dowodu na okoliczność wysokości zadośćuczynienia wypłaconego do tej pory powódce w związku ze zdarzeniem z dnia 22 września 2001 roku.

Pozwany twierdził również, że w sumie wypłacił na rzecz powódki w związku z przedmiotowym wypadkiem świadczenia w wysokości 97 238,61 zł, powołując się w tym zakresie na decyzję z dnia 14 czerwca 2016 r. (pismo przygotowawcze k. 659). Pozwany dołączył do akt sprawy pismo z dnia 14 czerwca 2016 r. adresowane do pełnomocnika powódki, w którym podał, że w przedmiotowej sprawie decyzjami z 2002 r. przyznano na rzecz W. L. zadośćuczynienie i odszkodowanie w łącznej kwocie 97 238,61 zł (k. 599). Należy jednak podkreślić, że w toku niniejszego postępowania powódka kwestionowała, że wskazana kwota 97 238,61 zł objęła również wypłatę zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. za doznaną przez nią krzywdę w związku z uszczerbkiem na zdrowiu poniesionym w wypadku komunikacyjnym z dnia 22 września 2001 roku. W piśmie przygotowawczym z dnia 5 października 2017 r. (k. 683-684) W. L. wprost wskazała, że jej zdaniem kwoty podawane przez pozwanego stanowią zsumowanie różnych wypłat na przestrzeni kilkunastu lat z różnych tytułów, przy czym zaprzeczyła, ażeby dotyczyły one zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. za doznaną przez nią krzywdę w związku z uszczerbkiem na zdrowiu poniesionym w wypadku komunikacyjnym z dnia 22 września 2001 roku.

W tym miejscu należy podnieść, że to na (...) S.A. spoczywał ciężar udowodnienia faktu, że wypłacił powódce jakąkolwiek kwotę tytułem wspomnianego zadośćuczynienia należnego jej na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c., bowiem zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zasada ta została powtórzona w art. 232 zd. 1 k.p.c., który stanowi, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

W konsekwencji należało uznać, że nie została udowodniona podawana przez (...) S.A. okoliczność wypłacenia powódce zadośćuczynienia pieniężnego, należnego jej na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. za doznaną przez nią krzywdę w związku z uszczerbkiem na zdrowiu poniesionym w wypadku komunikacyjnym z dnia 22 września 2001 roku. Pozwany nie przedstawił żadnych dowodów wypłat, z których wynikałoby, że na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. wypłacił on na rzecz powódki jakiekolwiek zadośćuczynienie pieniężne za doznaną przez nią krzywdę w związku z uszczerbkiem na zdrowiu poniesionym w wypadku komunikacyjnym z dnia 22 września 2001 roku. Pozwany przedstawił jedynie wydruk z systemu (k. 472, k. 693 - 694), z którego wynika, że na rzecz powódki zostały wypłacone kwoty w łącznej wysokości 97 238,61. Z dokumentu tego nie wynika jednak, że na rzecz powódki została wypłacona jakakolwiek kwota tytułem zadośćuczynienia pieniężnego należnego jej na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. za doznaną przez nią krzywdę w związku z uszczerbkiem na zdrowiu poniesionym w wypadku komunikacyjnym z dnia 22 września 2001 roku. Należy podkreślić, że wydruk ten pochodzi od samego pozwanego i w żadnym wypadku nie stanowi potwierdzenia ze strony powódki, że otrzymała należność z tytułu zadośćuczynienia stanowiącego przedmiot niniejszego sporu. Nie można również tracić z pola widzenia i tej okoliczności, że dowód ten nie stanowi nawet dokumentu prywatnego w rozumieniu przepisów kodeksu postepowania cywilnego. Wobec kwestionowania przez powódkę faktu otrzymania jakiejkolwiek kwoty z tytułu takiego zadośćuczynienia pieniężnego, twierdzenia pozwanego w tym zakresie należało uznać za nieudowodnione (art. 6 k.c.).

Przechodząc do oceny prawnej zgłoszonego przez powódkę roszczenia o zadośćuczynienie, w pierwszej kolejności należy wskazać, że podstawą prawną zasądzenia na rzecz powódki zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową (krzywdę) stanowią przepisy art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. W myśl wskazanych przepisów w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Krzywda polega na odczuwaniu cierpienia fizycznego (bólu i innych dolegliwości) i psychicznego (ujemnych uczuć przeżywanych w związku z wypadkiem). Zadośćuczynienie pieniężne ma na celu przede wszystkim złagodzenie cierpienia osoby poszkodowanej (tak: G. Bieniek w Komentarzu do kodeksu cywilnego, Księga trzecia, Zobowiązania, teza 13 i 14 do art. 445, Warszawa 1999). Ustawa stwierdza jedynie, że sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia. Ze względu na niewymierność krzywdy określenie w konkretnym wypadku odpowiedniej sumy zostało pozostawione Sądowi. Odpowiednia suma w rozumieniu omawianego przepisu nie oznacza jednak sumy dowolnej, określonej wyłącznie według uznania Sądu, a jej prawidłowe ustalenie wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności mogących mieć w danym przypadku znaczenie. Wobec tego Sąd ustalając wysokość należnego poszkodowanemu zadośćuczynienia odwołał się do kryteriów wypracowanych przez orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Zgodnie z dorobkiem judykatury określając wysokość zadośćuczynienia Sąd powinien wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, a zwłaszcza stopień i czas trwania cierpień psychicznych i fizycznych, trwałość skutków czynu niedozwolonego, prognozy na przyszłość, wiek poszkodowanego, a także przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody. W razie uszkodzeń ciała pierwszorzędne znaczenie muszą mieć orzeczenia lekarskie co do charakteru doznanych obrażeń, ich rodzaju i czasu leczenia. Zadośćuczynienie powinno uwzględniać nie tylko krzywdę istniejącą w chwili orzekania, ale również taką, którą poszkodowany będzie w przyszłości na pewno odczuwać oraz krzywdę dającą się z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć (tak też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 10 marca 2006 roku, IV CSK 80/05, OSNC 2006/10/175). Sąd w pełni podziela pogląd, że powyższe kryteria pozwalają określić ramy, w jakich powinno mieścić się zadośćuczynienie, które z jednej strony powinno przedstawiać realną, ekonomicznie odczuwalną wartość, z drugiej zaś powinno być umiarkowane, przez co należy rozumieć kwotę pieniężną, której wysokość jest utrzymana w rozsądnych granicach odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. W orzecznictwie ostatniego okresu podnosi się uzupełniający charakter zasady umiarkowanego zadośćuczynienia – w przyjętym wyżej znaczeniu – w stosunku do kwestii zasadniczej, jaką jest rozmiar szkody niemajątkowej, i wskazuje się, że powołanie się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia na potrzebę utrzymania go w rozsądnych granicach nie może prowadzić do podważenia jego kompensacyjnej funkcji (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 czerwca 2005 roku, III CK 392/04, Lex nr 177203, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2002 roku, IV CKN 1266/00 niepubl. oraz z dnia 30 stycznia 2004 roku, I CK 131/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 40). Zadośćuczynienie spełnia funkcję łagodzącą za doznaną niewymierną materialnie krzywdę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 1999 roku, II UKN 141/99, Lex nr 151535). Długotrwałość cierpień i rodzaj skutków ma znaczenie i to istotne dla określenia wysokości zadośćuczynienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 1975 roku, II CR 18/75, LEX nr 7669).

W tym kontekście Sąd zważył, że powódka doznała bardzo znacznego cierpienia fizycznego i psychicznego, gdyż w wyniku przedmiotowego wypadku doszło u niej do ciężkiego i długotrwałego urazu wielonarządowego, który został opisany powyżej. Uszkodzenia jej ciała niewątpliwie miały bardzo poważny charakter i wiązały się z dużymi doznaniami bólowymi. Bezpośrednio po wypadku poszkodowana trafiła do szpitala, gdzie została poddana zabiegom, następnie hospitalizacji i zabiegom w innym szpitalu, a ostatecznie rehabilitacji. Co istotne, początkowy etap leczenia wiązał się z całkowitym unieruchomieniem powódki, przez co powódka była w dużej mierze zdana na pomoc innych osób. Dopiero po kilku miesiącach od wypadku W. L. zaczęła się poruszać od dwóch kulach, co jednak nie wyeliminowało potrzeby korzystania przez nią z pomocy innych osób.

Jak wynika z poczynionych powyżej przez Sąd ustaleń w wyniku przedmiotowego wypadku W. L. doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu na płaszczyźnie neurologicznej w łącznej wysokości 9,5 %. Dopiero po trzech latach od wypadku zaczęła swobodnie chodzić. Mimo odbycia kilku operacji powódce pozostał przykurcz w obrębie przedramienia, mozaikowe zaburzenia czucia, ograniczona siła mięśniowa lewej kończyny górnej, także zaburzenie czynności ręki lewej – przykurcz zgięciowy palców, blizny w okolicy troczków nadgarstka, brak wyprostu nadgarstka, osłabione czucie powierzchniowe od okolicy nadgarstka lewej ręki, znacznego stopnia ograniczona ruchomość zginaczy palców I – V lewej ręki, zwłaszcza palca IV, wyraźnie osłabiony palec V oraz ciepłota lewej dłoni. Powódka wymagała leczenia i rehabilitacji i nadal wymaga rehabilitacji lewej dłoni, nie można wykluczyć, że w przyszłości powódka będzie wymagała kolejnego zabiegu operacyjnego. Powódka posiada także utrwaloną nerwicę związaną z urazem czaszkowo - mózgowym (opinia biegłego neurologa - k. 722 – 722 v., k. 752 - 755).

W wyniku przedmiotowego wypadku W. L. doznała także trwałego uszczerbku na zdrowiu na płaszczyźnie ortopedycznej w łącznej wysokości 60 %. W wyniku wypadku powódka doznała urazów wielomiejscowych: wstrząśnienia mózgu z utratą przytomności, złamania obustronnego trzonu kości udowej z przemieszczeniem leczonym operacyjnie, opóźnionego zrostu złamanej kości udowej z następowym szpotawym zniekształceniem kości udowej prawej, rany szarpanej okolicy ramienia lewego leczonej chirurgicznie, rany szarpanej okolicy dłoniowej części dalszej przedramienia i nadgarstka lewego z przecięciem tętnicy łokciowej lewej i ścięgien zginaczy I – V powierzchownych i głębokich, nerwu pośrodkowego i łokciowego, następowego przykurczu nadgarstka i placów ręki lewej, stłuczeń ogólnych, odleżyny okolicy krzyżowej. Obrażenia te aktualnie powodują nieznaczne zaburzenia statyki chodu i upośledzają sprawność fizyczną w zakresie kończyn dolnych i kręgosłupa w postaci przewlekłej dolegliwości bólowej stawów kolanowych i bioder oraz kręgosłupa. Lewa kończyna górna powódki jest upośledzona w sposób trwały w ten sposób, że ogranicza istotnie możliwość wykonywania pracy wymagającej sprawności obu rąk. Wobec faktu, iż w dacie wypadku powódka była dzieckiem doznane przez nią w okresie wzrostu urazy w zakresie narządów ruchu miały duży wpływ na dalszy proces rozwojowy powódki. W okresie leczenia powódka wymagała opieki innych osób w czynnościach życia codziennego (opinia biegłego ortopedy – traumatologa S. M. - k. 773 - 830)

W wyniku przedmiotowego wypadku W. L. doznała również trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 8 % w zakresie chirurgii plastycznej. Otóż na skutek wypadku powódka posiada pourazowe skrzywienie osi nosa w części kostnej i chrzęstnej oraz niewielkie upośledzenie oddychania przez nos. Powódka na skutek tego wypadku posiada także blizny na ramieniu lewym w pobliżu barku (6 cm x 1 cm), bliznę na dłoniowej powierzchni ½ dalszej przedramienia lewego, liniowe blizny o długości 5cm, 7 cm, 8 cm i 11 cm, bliznę na bocznej powierzchni uda prawego (23 cm x 1 cm), bliznę na skórze bocznej uda lewego (21 cm x 1 cm) oraz kilka innych blizn o wymiarach od 1 cm do 3 cm. Blizny te są widoczne, dojrzałe i w przyszłości ich wygląd nie ulegnie istotnym zmianom (opinia biegłego chirurga plastyka M. K. (1) - k. 848 – 853, zdjęcia powódki – k. 854)

Wyżej wymienione uszczerbki na zdrowi nadal powodują u W. L. dolegliwości bólowe, w szczególności w obrębie lewej kończyny górnej oraz obu kończyn dolnych. Powódka z uwagi na skrócenie jednej kończyny o 2 cm odczuwa również dolegliwości bólowe kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowym. Przez około 3 lat od wypadku powódka wymagała opieki innych osób w czynnościach życia codziennego w wymiarze od 8 do 3 godzin i nadal wymaga takiej pomocy w wymiarze 1 godziny na dobę. Powódka nadal wymaga rehabilitacji w zakresie narządów ruchu (opinia biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej A. W. (k. 963 – 965, k. 1027 - 1030).

W wyniku przedmiotowego wypadku W. L. nadal ujawnia cechy obniżonego nastroju, podwyższony poziom przeżywanego napięcia wewnętrznego, przewlekły stres. Czynniki te w istotny sposób wpływają na obniżenie poczucia jakości życia powódki, jej samooceny (opinia biegłego psychologa T. G. - k. 1021 - 1022).

W wyniku wypadku W. L. doznała także szeregu innych krzywd, które utrudniają jej codziennie funkcjonowanie. Przykładowo powódka wstydzi się blizn doznanych na skutek wypadku i obawia się uczestnictwa w ruchu drogowym.

W ocenie Sądu opisany wyżej uszczerbek powódki na zdrowiu wiąże się ze znacznym poczuciem krzywdy. Krzywda ta bierze się między innymi ze świadomości, że wypadek spowodował trwałą niemożność wykonywania wszystkich normalnych aktywności życiowych, które wymagają pełnej sprawności ruchowej i psychicznej. Niezmiernie istotne jest to, że poszkodowana ma świadomość, co do tego, w jakim zakresie zmieniło się jej życie po wypadku. Należy przy tym zaznaczyć, że przed wypadkiem poszkodowana była osobą w pełni sprawną, nie miała żadnych dolegliwości.

Rozważając kwestię tego, jak wysokie zadośćuczynienie należy się poszkodowanej, Sąd nie tracił z pola widzenia, że powódka domaga się zadośćuczynienia z powodu naruszenia dobra szczególnie cennego, jakim jest zdrowie. Zdaniem Sądu przyznanie w sytuacji powstania u poszkodowanej ciężkich i nieodwracalnych uszkodzeń ciała zbyt niskiego zadośćuczynienia prowadziłoby do niepożądanej deprecjacji tego dobra (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z 16 lipca 1997 roku, II CKN 273/97, niepubl.).

Powstałe u powódki obrażenia niewątpliwie wywołują znaczne cierpienia psychiczne, związane ze świadomością, że niektóre z nich mają charakter trwały. Pomimo upływu 16 lat od wypadku, powódka nie odzyskała pełnej sprawności, wciąż doznając pewnych ograniczeń związanych z prostymi czynnościami dnia codziennego (chodzenie po schodach, wstawanie z podłogi, wchodzenie do pociągu itp.). W. L. ma obecnie 28 lat, a więc tego typu defekty są dla nie jest niewątpliwie sprawą wstydliwą i powodują pogorszenie ogólnego samopoczucia. Powódka jest także pozbawiona możliwość swobodnego korzystania z aktywności fizycznej, na co z pewnością mogłaby sobie pozwolić, gdyby nie uległa wypadkowi. Jak wynika z opinii w/w biegłych ograniczenia tego typu mają w przypadku powódki charakter trwały. Oczywistym jest przy tym, że trwałość skutków wypadku u zdrowej dotąd osoby, uzasadnia twierdzenie, że odczuwany przez powódkę rozmiar krzywd i cierpień jest dla niej szczególnie dotkliwy właśnie ze względu na świadomość własnych ograniczeń. Podobnie oceniać przy tym należy dalsze cierpienia, i to tak fizyczne, jak i psychiczne, związane z przebiegiem leczenia i rehabilitacji. Zważyć bowiem należy, że powódka była zmuszona przebyć bardzo długie leczenie i rehabilitację, połączone z koniecznością wielokrotnych pobytów w szpitalu. Podkreślić przy tym trzeba, że w chwili wypadku powódka miała zaledwie 13 lat. Dla dziecka w tym wieku konieczność przebywania w szpitalu z dala od bliskich, była niewątpliwie przeżyciem bardzo przykrym, co również wpływa na zakres zadośćuczynienia w niniejszej sprawie. Oprócz zabiegów operacyjnych, łączących się z dolegliwościami bólowymi, powódka musiała przejść długą i żmudną rehabilitację, aby w możliwie jak największym stopniu odzyskać sprawność. Niewątpliwie konieczność przechodzenia tego rodzaju rehabilitacji była zadaniem szczególnie uciążliwym dla trzynastoletniego dziecka, od którego nie można było wymagać w tym względzie takiej konsekwencji i zrozumienia dla zastanych trudności, jak od osoby dorosłej.

W niniejszym postępowaniu powódka domagała się w pozwie zasądzenia kwoty 275.000 zł z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c.

Analizując i oceniając całokształt okoliczności niniejszej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że powódka co do zasady jest uprawniona do otrzymania zadośćuczynienia w żądanej wysokości. Taką też kwotę zasądzono w punkcie pierwszym wyroku. W tym miejscu Sąd podkreśla, że w jego ocenie wobec zakresu i trwałości doznanej krzywdy (łączny trwały uszczerbek na poziomie 77,5 %) powódka mogłaby żądać z tytułu zadośćuczynienia na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. nawet kwoty wyższej niż kwota 275.000 złotych. Mając na uwadze zakaz orzekania przez Sąd ponad żądanie określony w art. 321 kpc Sąd nie był jednak uprawniony do zasądzenia kwoty wyższej niż kwota stanowiąca przedmiot sporu.

Należy także podnieść, że w niniejszym postępowaniu nie ujawniły się żadne okoliczności wskazujące na konieczność obniżenia żądanej kwoty należnej powódce tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w związku z uszczerbkiem na zdrowiu poniesionym w wypadku komunikacyjnym z dnia 22 września 2001 r. W szczególności zostało ustalone, że powódka nie przyczyniła się do powstania szkody oraz że pozwany nie wypłacił do tej pory powódce żadnej kwoty tytułem takiego zadośćuczynienia, o czym była już mowa. Ponadto należy wskazać, że w wyroku z dnia 21 stycznia 2003 r. wydanym w sprawie karnej o sygn. akt II K 25/02 Sąd Rejonowy w Lipnie nie orzekł na rzecz pokrzywdzonej W. L. nawiązki w celu zadośćuczynienia za ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia, a także za doznaną krzywdę, do czego był uprawniony na podstawie art. 46 § 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym w dacie wyrokowania. Niewątpliwie w przypadku wydania takiego orzeczenia od kwoty należnej powódce z tytułu zadośćuczynienia należałoby odjąć kwotę zasądzoną w sprawie karnej tytułem nawiązki na rzecz powódki od sprawcy szkody, przy czym jedynie w sytuacji gdyby sprawca szkody dokonał zapłaty takiej nawiązki na rzecz osoby pokrzywdzonej. Powódce należy się tylko jedno zadośćuczynienie w związku z przedmiotowym wypadkiem. Jednakże sam fakt ewentualnego zasądzenia nawiązki w wyroku karnym nie oznaczałby automatycznie obowiązku odliczenia kwoty nawiązki od zadośćuczynienia żądanego w procesie cywilnym. W ocenie Sądu znaczenie miałby tylko rzeczywiste uiszczenie nawiązki przez sprawcę szkody. Należy bowiem podkreślić, iż sprawca szkody i ubezpieczyciel ponoszą pełną odpowiedzialność in solidum za następstwa zdarzenia spowodowanego ruchem pojazdu mechanicznego, w tym w pełnym zakresie krzywdy. W punkcie VI wspomnianego wyroku na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzeczono obowiązek naprawienia szkody poprzez uiszczenie przez oskarżonego na rzecz R. L. kwoty 41.163,00 złote z ustawowymi odsetkami od dnia 22 września 2001 z tytułu śmierci żony i kwoty 25000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 22 września 2001 r. z tytułu poniesionych obrażeń przez córkę W. L.. Należy przy tym podkreślić, że Sąd Rejonowy w Lipnie wprost wskazał, że powyższe orzeczenie zapadło na podstawie art. 46 § 1 k.k. i dotyczy obowiązku naprawienia szkody poniesionej przez R. L.. Treść wspomnianego wyroku karnego nie nasuwa zatem wątpliwości co do tego, że Sąd nie orzekł na rzecz W. L. nawiązki na podstawie art. 46 § 2 k.k. Wobec tego brak było podstaw do pomniejszania należnego W. L. zadośćuczynienia o jakiekolwiek kwoty orzeczone we wspomnianym wyroku karnym. Ponadto, jak już zostało to uprzednio podniesione, nawet w przypadku zasądzenia przez sąd karny nawiązki na rzecz powódki na podstawie art. 46 par. 2 kk to od kwoty należnej powódce z tytułu zadośćuczynienia należałoby odjąć kwotę zasądzoną w sprawie karnej tytułem nawiązki jedynie w sytuacji gdyby sprawca szkody dokonał zapłaty takiej nawiązki na rzecz osoby pokrzywdzonej. Tym czasem w niniejszej sprawie jest bezsporne, że powódka nie otrzymała od sprawcy szkody żadnej kwoty ani z tytułu nawiązki, ani z tytułu zadośćuczynienia (k. 1080). Strona pozwana nie wykazała odmiennego stanu rzeczy.

Zdaniem Sądu przyznanej powódce kwoty żądanej z tytułu zadośćuczynienia nie można traktować jako zbyt wygórowanej. Krzywdy bowiem jako szkody niemajątkowej nie można wymierzyć w kategoriach ekonomicznych. Uszczerbek na zdrowiu psychicznym i fizycznym poszkodowanego nie może zostać restytuowany w sposób adekwatny przez świadczenia pieniężne, albowiem nie jest możliwe przywrócenie W. L. pełnego zdrowia. Przyznane przez Sąd zadośćuczynienia w takiej kwocie uwzględnia także aktualne stosunki majątkowe panujące w społeczeństwie. Jest rzeczą niewymagającą dowodu, że poziom życia społeczeństwa polskiego ulega powolnemu, ale systematycznemu wzrostowi. Stwierdzenie to odnosi się w szczególności do kwestii finansowych. Przyznane przez Sąd zadośćuczynienie z jednej strony przedstawia ekonomicznie odczuwalną wartość, która z drugiej strony nie jest jednak nadmierna do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych w społeczeństwie. W ocenie Sądu wielkość ta utrzymana jest w rozsądnych granicach, a jednocześnie odpowiada warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Przy czym należy zaznaczyć, że ta przeciętność nie może być wynikiem oceny najbiedniejszych warstw społeczeństwa. Obecnie bowiem ograniczenie się do przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa, przy znacznym zróżnicowaniu dochodów różnych grup społecznych, nie jest wystarczające, a określenie wysokości zadośćuczynienia na podstawie dochodów najuboższych warstw społeczeństwa byłoby krzywdzące (tak: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2006 roku, IV CK 384/05, Lex nr 179739, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 06 czerwca 2003 roku, IV CKN 213/01).

Dokonując oceny roszczenia powódki nie można w tym kontekście tracić z pola widzenia tej okoliczności, iż zadośćuczynienie ma charakter jednorazowy, czyli jest przyznawane poszkodowanemu tylko raz w zakresie danej krzywdy, bez względu na to czy stan zdrowia związany z tą krzywdą ulegnie nawet bardzo znacznemu pogorszeniu (zob. uchwała SN (7) z 21 listopada 1967 r. III PZP 37/67- OSNC 1968/7/113, LEX nr 683). Powyższe oznacza, iż zadośćuczynienie za daną krzywdę powinno być zasądzone zarówno za krzywdę, którą poszkodowany odczuwa obecnie, jak i za krzywdę którą będzie znosił do końca życia i która może zwiększyć swoje rozmiary (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 8.01.2015 r., I ACa 469/14, Lex nr 1665847 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21.01.2015 r., VI ACa 486/14, Lex nr 1661269). Gdyby zatem doszło do pogorszenia stanu zdrowia powódki nie będzie mogła ona już dochodzić ponownie zadośćuczynienia. W ocenie Sądu takiego potencjalnego pogorszenia nie można wykluczyć, a przy uwzględnieniu dotychczasowego stanu zdrowia powódki, w szczególności skali uszczerbku powódki na zdrowiu i w świetle w/w opinii biegłego neurologa, jest ono realnie prawdopodobne.

Sąd uwzględnił także żądanie powódki o zasądzenie odsetek ustawowych od należności głównej z tytułu zadośćuczynienia. Podstawą rozstrzygnięcia w przedmiocie odsetek ustawowych od kwoty żądanej z tytułu zadośćuczynienia jest art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może domagać się odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

O odsetkach ustawowych od kwoty żądanej z tytułu zadośćuczynienia Sąd orzekł mając na uwadze niekwestionowany przez pozwanego fakt, że w dniu 7 kwietnia 2016 r. powódka drogą elektroniczną zgłosiła pozwanemu szkodę i wystąpiła o zapłatę zadośćuczynienia w wysokości 150 000 zł (druki zgłoszenia szkody – k. 184-185v., k. 470-471v, a ponadto kontakt wychodzący z dnia 7 kwietnia 2017 r. - k. 473). Pozwany następnie odmówił wypłaty żądanej kwoty.

Orzekając o odsetkach Sąd kierował się treścią art. 455 k.c. w związku z treścią art. 481 § 1 k.c. i art. 817 k.c. uznając, że bezskuteczny upływ dni 30 od momentu zgłoszenia pozwanemu przez powódkę roszczenia, otwiera prawo żądania odsetek od tej ich części, która ostatecznie okazała się usprawiedliwiona. Sąd orzekający w sprawie niniejszej podzielił przy tym aktualne poglądy orzecznictwa, zgodnie z którymi w długotrwałych okresach stabilnego pieniądza i takich regulacji odnośnie odsetek, z którymi mamy obecnie do czynienia, nie ma uzasadnionych podstaw, aby odsetki za opóźnienie spełnienia przyznawanych wyrokiem świadczeń odszkodowawczych zasądzać od innych dat niż to wynika z ogólnych reguł ich wymagalności – czyli art. 455 k.c. w związku z art. 817 k.c., albowiem prowadziłoby to do nieuzasadnionego uprzywilejowania dłużnika kosztem wierzyciela (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Lublinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 stycznia 2006 roku, I ACa 887/05 oraz Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu do wyroku z dnia 7.09.2007 r., I ACa 458/07, Lex nr 337315).

Wobec powyższego zasadne było żądanie powódki zasądzenia odsetek ustawowych od przyznanego zadośćuczynienia w kwocie 80.000 zł od dnia 8 maja 2016 r., to jest po upływie 30 dni od momentu zgłoszenia pozwanemu roszczenia w takim zakresie ilościowym. Odnośnie pozostałej kwoty zadośćuczynienia, czyli kwoty 70.000 zł Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 9 września 2019 roku (od dnia doręczenia odpisu pisma rozszerzającego powództwo). Wprawdzie zgodnie z tym, co zostało wyżej wskazane, powódka była uprawniona do domagania się odsetek ustawowych od zadośćuczynienia w kwocie 150.000 zł już od dnia 8 maja 2016 r., ale ponieważ sama powódka sformułowała żądanie w taki sposób, że wniosła o zapłatę kwoty 275.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 80.000 zł od dnia 8 maja 2016 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 195.000 zł od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa (k. 1070) to Sąd zgodnie z art. 321 kpc nie był uprawniony do orzekania ponad żądanie.

Natomiast odnośnie pozostałej kwoty zadośćuczynienia, czyli kwoty 125.000 zł Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie dopiero od dnia 10 października 2019 roku. Sąd miał na uwadze, że za wezwanie do zapłaty kwoty przekraczającej 150.000 zł może zostać uznane jedynie doręczenie pozwanemu odpisu pisma rozszerzającego powództwo, co nastąpiło w dniu 9 września 2019 r. (k. 1072 v.). Sąd kierował się treścią art. 455 k.c. w związku z treścią art. 481 § 1 k.c. i art. 817 k.c. uznając, że bezskuteczny upływ dni 30 od momentu doręczenia tego odpisu pisma pozwanemu, otwiera prawo żądania odsetek od tej części należności głównej, tj. od kwoty 125.000 złotych.

Konsekwencją rozstrzygnięcia w przedmiocie żądań pozwu był obowiązek rozstrzygnięcia przez Sąd w przedmiocie kosztów procesu.

Sąd rozstrzygnął o kosztach procesu, w tym o kosztach zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia pozwu. Rozstrzygnięcie to zgodne jest z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, który powódka wygrała w istocie w całości (powództwo zostało oddalone jedynie w zakresie niewielkiej części odsetek ustawowych). Na kwotę zasądzoną tytułem zwrotu kosztów procesu składa się: 5.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, 4.000 zł tytułem zwrotu opłaty od pozwu, 9.750 zł tytułem opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa, 10.421,26 zł tytułem wydatków w postaci wynagrodzeń biegłych sądowych.

Należy podnieść, że zgodnie z par. 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych rozszerzenie powództwa ponad kwotę 200.000 zł nie miało znaczenia dla wysokości kosztów zastępstwa prawnego należnego powódce przed Sądem I instancji.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci wynagrodzenia biegłego od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 659,16 złotych. Wydatek ten został tymczasowo poniesiony w sprawie przez Skarb Państwa i powinien zostać uiszczony ostatecznie przez pozwanego, który przegrał spór sądowy.

Mając na uwadze całokształt poczynionych powyżej rozważań Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.