Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2019 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2019 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

przeciwko P. K. i G. K.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. na rzecz każdego z pozwanych po 10.817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Słupsku od powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. kwotę 5532,74 zł (pięć tysięcy pięćset trzydzieści dwa złote 74/100) tytułem części kosztów wynagrodzenia biegłego poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. I C 250/17

UZASADNIENIE

Powód - Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. (poprzednio Bank (...) Spółka Akcyjna. z siedzibą w K.) wniósł przeciwko pozwanym - P. K. i G. K. pozew w postępowaniu nakazowym o zapłatę kwoty 387.382,08 zł wraz z dalszymi odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP, które na dzień wniesienia pozwu wynoszą 10% w skali roku, liczonymi od łącznej kwoty zadłużenia od 7 lipca 2017 r. do dnia zapłaty. Na uzasadnienie powód podał, że strony zawarły 4 czerwca 2008 r. umowę Kredytu Budowlano-Hipotecznego. Następnie 21 maja 2019 r. strony zawarły aneks do powyższej umowy, w którym zwiększono wysokość udzielonego kredytu. Wobec zaległości płatności rat powód wypowiedział pozwanym umowę i wezwał pozwanych do spłaty należności w terminie 30 dni od daty otrzymania wypowiedzenia. Dodał, że wierzytelność wynikająca z zawartej między stronami umowy kredytu zabezpieczona jest hipoteką umowną zwykłą oraz hipoteką kaucyjną ustanowioną w księdze wieczystej nr (...). Na należność dochodzoną pozwem składają się: kapitał – 310.203,13 zł, odsetki umowne naliczone od 12 stycznia 2015 r. do 5 lutego 2015 r. – 612,08 zł oraz odsetki karne naliczone od 6 lutego 2015 r. do 6 lipca 2017 r.

Wobec braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i upominawczym sprawę skierowano do trybu zwykłego.

Pozwany P. K. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych. Zarzucił, że wypowiedzenie umowy jest bezskuteczne albowiem powód wbrew postanowieniom umowy nie wezwał pisemnie pozwanych do uiszczenia ewentualnych przeterminowanych zaległości ze szczegółowym ich wskazaniem pod rygorem wypowiedzenia kredytu. Podniósł, że pozwani nadal dokonywali spłat kredytu nie mając wiedzy o jego wypowiedzeniu jak i o ewentualnych zaległościach. Nadto zarzucił, że bank dowolnie dokonywał księgowania rat. Z ostrożności pozwany podniósł również zarzut przedawnienia roszczenia.

Pozwana G. K. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wg. norm przepisanych, przytaczając tożsamą argumentację co pozwany P. K..

W odpowiedzi na powyższe strona powodowa podtrzymała stanowisko zawarte w pozwie. W toku procesu pozwani dodatkowo zarzucili brak doręczenia im harmonogramu spłat kredytu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą K. oraz pozwani P. K. i G. K. zawarli 4 czerwca 2008 r. umowę kredytu budowlano-hipotecznego nr (...)- (...), na budowę domu jednorodzinnego systemem gospodarczym, zabezpieczonego m.in. hipoteką ustanowioną na finansowanej nieruchomości. Powód udzielił pozwanym kredytu w wysokości 280.000 zł na okres od 4 czerwca 2008 r. do 13 maja 2047 r. W § 10 ustalono, że kredyt spłacany będzie w ratach malejących tj. kapitał spłacany będzie w równych ratach miesięcznych, zaś odsetki będą naliczane od faktycznego zadłużenia i płatne w terminach miesięcznych (ust.5). Pozwani zobowiązali się dokonać spłat rat kredytu i odsetek w terminach i wysokościach określonych w Harmonogramie spłat stanowiącym integralną cześć umowy. Harmonogram spłat miał zostać przesłany kredytobiorcom w terminie 14 dni od uruchomienia środków kredytu. Harmonogram ten został doręczony pozwanym.

(okoliczności bezsporne, nadto dowód: umowa kredytu budowlano-hipotecznego nr (...)- (...) k. 16-21, przesłuchanie pozwanego P. K. k. 437-439)

W § 13 umowy strony ustaliły, że należność z tytułu zaciągniętego zobowiązania (np. kwota kapitału, rata kapitałowa, kwota wymagalnych odsetek) niespłacona w terminie określonym w umowie lub w terminie wyznaczonym przez bank albo spłacona w niepełnej wysokości uznawana jest przez bank jako zadłużenie przeterminowane.

Zgodnie z § 15 umowy wypowiedzenie umowy przez Bank mogło nastąpić w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej.

(okoliczności bezsporne, nadto dowód: umowa kredytu budowlano-hipotecznego nr (...)- (...) k. 16-21)

W dniu 21 maja 2009 r. strony zawarły aneks do powyższej umowy, na mocy którego kwota kredytu zwiększona została do 360.000,00 zł, data końcowa okresu kredytowania ustalona została na 12 grudnia 2046 r. Planowany termin uruchomienia IV transzy kredytu w wysokości 80.000 zł określono na 21 maja 2009 r. W § 7 pozwani zobowiązali się do spłat rat odsetkowych i/lub kapitałowo odsetkowych w terminach i wysokościach określonych w Harmonogramie spłat stanowiącym załącznik do aneksu. Harmonogram ten kredytobiorcy mieli otrzymać w terminie 14 dni od uruchomienia kwoty zwiększenia kredytu.

(okoliczność bezsporna, nadto dowód aneks nr (...) z 21 maja 2009 k.22-24)

Pozwani nie otrzymali harmonogramu spłaty kredytu po uruchomieniu kwoty zwiększenia kredytu. Spłacali kredyt pozostając w przeświadczeniu, że spłacają raty w wyższej wysokości niż wymagane.

(dowód: przesłuchanie pozwanego P. K. k. 437-439)

Pismami z 12 czerwca 2012 r. powód wezwał pozwanych do spłaty w terminie 7 dni zadłużenia przeterminowanego w wysokości 3.854,50 zł.

Pismem z 11 lipca 2012 r. powodowy bank wypowiedział pozwanym umowę kredytu z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano brak spłaty zadłużenia przeterminowanego, zgodnie z postanowieniami umowy kredytu z 4 czerwca 2008 r. Jednocześnie wskazał, że na dzień 11 lipca 2012 r. zadłużenie pozwanych wynosi 349.252,06 z tytułu kapitału; 2.888,26 zł z tytułu odsetek, 7,20 zł z tytułu innych należności.

(dowód: wezwania do zapłaty z 12 czerwca 2012 r. wraz z zpo k.89 i k.90, wypowiedzenie umowy kredytu k. 10 i k. 12).

Pomimo wypowiedzenia umowy, pozwani przez pewien czas nadal spłacali kredyt, podejmując próby negocjacji z bankiem. Ostatecznie zaprzestali dokonywania spłat kredytu.

(okoliczności bezsporne) .

Pozwani są właścicielami nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...), na której ustanowiona jest hipoteka umowna zwykła w kwocie 360.000 zł oraz hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 262.800,00 zł.

(okoliczność bezsporna)

Sąd zważył, co następuje

Stan faktyczny, co do zasady był pomiędzy stronami bezsporny, w szczególności w zakresie zawarcia przez strony umowy kredytu z czerwca 2008 r., jej aneksowania, wypłacenia pozwanym kwoty kredytu, obowiązku spłaty kwoty kredytu i odsetek w terminach i wysokościach określonych w harmonogramie spłat, który miał zostać przesłany pozwanym w terminie 14 dni od uruchomienia środków kredytu, dokonywania przez pozwanych wpłat na poczet spłaty kredytu (inną rzeczą jest, czy we właściwej wysokości i w terminie).

Odnosząc się w pierwszej kolejności do podnoszonego przez pozwanych - wprawdzie z ostrożności, lecz podtrzymywanego w toku procesu - najdalej idącego zarzutu tj. przedawnienia roszczenia, zarzut ten należy uznać za nieuzasadniony. Pozwani zgłaszając ten zarzut pominęli, że odpowiadają za spłatę zaciągniętego kredytu nie tylko jako dłużnicy osobiści ale i rzeczowi (jako że wierzytelność banku zabezpieczona jest hipoteką ustanowioną na nieruchomości będącej własnością pozwanych). Nie przysługuje im więc, stosownie do treści art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, zarzut przedawnienia.

Przechodząc do merytorycznej oceny powództwa wskazać należy, że jego podstawę faktyczną stanowiło wypowiedzenie pozwanym umowy kredytu. Podstawę wypowiedzenia stanowiło natomiast niedochowanie przez pozwanych warunków umowy kredytowej przez niedotrzymanie terminów zapłaty.

Pozwani obok zarzutu, że powodowy bank nie zachował procedury w zakresie wypowiedzenia, albowiem nie poinformował ich o powstaniu zadłużenia przeterminowanego i nie wezwał do jego spłaty, zarzucali (i kwestii tej przypisywali zasadnicze znaczenie), że spłacali kredyt prawidłowo, a w konsekwencji nie dali powodowi podstaw do wypowiedzenia umowy.

Wobec tak zakreślonych stanowisk stron istotna dla rozstrzygnięcia sprawy była ocena, czy zaistniały podstawy do wypowiedzenia przez bank umowy kredytu, tj. czy na datę wypowiedzenia umowy pozwani mieli zaległość w spłacie rat kredytu (zadłużenie przeterminowane), uprawniającą bank do złożenie takiego oświadczenia. W tym celu konieczne było ustalenie terminów i wysokości spłaty rat.

Materiał dowodowy przedłożony przez stronę powodową nie dawał możliwości poczynienia ustaleń w tym zakresie.

Ustalając powyższe należało mieć bowiem na uwadze, że w umowie z 4 czerwca 2008 r. jak i w aneksie do tej umowy z 21 maja 2009 r. zobowiązano pozwanych do spłaty rat kredytu i odsetek od kredytu w terminach i wysokościach określonych w Harmonogramie spłat, przy czym Harmonogramy te nie były załączone do umów w momencie ich podpisywania, lecz kredytobiorcy mieli je otrzymać w terminie 14 dni od dnia uruchomienia odpowiednio środków kredytu/ kwoty zwiększonego kredytu (§ 10 ust. 3 umowy z 4 czerwca 2008 r. i § 7 aneksu z 21 maja 2009 r.). Kwestia ta jak już wyżej zasygnalizowano nie była objęta sporem.

Przypomnienia wymaga, że zgodnie z art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Procesowym odpowiednikiem powyższej zasady rozkładu ciężaru dowodu jest art. 232 kpc, w myśl którego strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, że Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik postępowania dowodowego, a ryzyko nieudowodnienia podstawy faktycznej żądania ponosi powód. Sąd w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w uzasadnieniu wyroku z 17 grudnia 1996 r. ((...), ), że rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności jeżeli strona jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika.

W kontekście powyższego, powód na poparcie swych twierdzeń winien był przedłożyć przede wszystkim Harmonogram spłaty rat odsetkowych i/lub kapitałowo-odsetkowych, albowiem to ten dokument pozwalałby na ocenę, czy pozwani dokonywali spłaty rat w terminach i w wysokościach określonych w umowie. Dokumentu takiego strona powodowa jednak nie przedłożyła. Za taki, nie mogła zostać uznana niepoświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia harmonogramu spłat opatrzona datą 21 maja 2009 r. i parafami, albowiem strona powodowa nie przedłożyła oryginału tego dokumentu, a otrzymanie go strona pozwana kwestionowała. Jednocześnie strona powodowa nie udowodniła, że doręczyła pozwanym wskazany w ankesie z 21 maja 2009 r. Harmonogram spłaty określający termin spłaty poszczególnych rat i ich wysokość. Okoliczności tej nie można wywieść z opatrzenia tego dokumentu parafami.Parafy przy tym nie tylko nie stanowią potwierdzenia, że pozwanym doręczono harmonogram, ale wręcz przeciwnie – gdyby harmonogram doręczono zgodnie z umową pocztą, nie byłoby możliwe posiadanie przez bank dokumentu opatrzonego parafami.

Skoro brak jest dowodu, że Harmonogram spłaty został pozwanym doręczony, to nie sposób jest ustalić w jakiej wysokości i w jakim terminie pozwani mieli spłacać raty kredytu, a w konsekwencji przy bezspornym fakcie dokonywania przez pozwanych spłat, trudno uznać – wobec braku dowodów, że pozwani naruszyli warunki umowy (tj. że spłacali raty nieterminowo, czy w niepełnej wysokości). Dostrzegając w postawie pozwanych pewną niefrasobliwość w zakresie braku starań uzyskania rzetelnych, konkretnych informacji o wysokości rat i terminach ich spłat, nie można jednocześnie pomijać, że na powodzie jako przedsiębiorcy spoczywał obowiązek dochowania należytej staranności w wypełnieniu postanowień umowy. Niedoręczenie pozwanym Harmonogramu spłaty kredytu nie może prowadzić do obciążenia konsekwencjami powyższego pozwanych tj. do wypowiedzenia im umowy z powodu braku terminowej spłaty rat (przy jednoczesnym wywiązywaniu się pozwanych z obowiązku spłat).

Nie można też pomijać, tego co podkreślał w opiniach biegły z zakresu bankowości A. M. (1) (k. 457-519 i k.549-552), że przedstawiona przez powoda kserokopia Harmonogramu spłaty kredytu z 2009 r. sporządzona została dla spłaty kredytu w ratach równych. Tymczasem kredyt zgodnie z postanowieniami § 10 ust. 5 umowy z 4 czerwca 2008 r. miał być spłacany w ratach malejących. Ten zapis umowy nie został, wbrew twierdzeniom powoda, zmieniony aneksem z 21 maja 2009 r., co wprost wynika z jego treści. Nie ma racji strona powodowa twierdząc, że zmiana sposobu spłaty rat (z malejących na równe) zawarta jest w § 7 aneksu. W przepisie tym wskazano bowiem jedynie, że wydany zostanie pozwanym nowy Harmonogram spłaty kredytu, co jest logiczne jeśli się zważy, że aneksem zwiększono kwotę kredytu. Powyższe także podważa moc dowodową tego dokumentu w zakresie okoliczności istotnych dla rozpoznania sprawy.

Podstawy dla uwzględnienia powództwa nie mogły stanowić też wnioski płynące z opinii biegłego A. M., że w istocie, na dzień złożenia pozwanym oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu, pozwani posiadali zadłużenie przeterminowane. Zwrócić bowiem należy uwagę, że ustalenie powyższego zostało poprzedzone samodzielnym opracowaniem przez biegłego harmonogramu spłaty kapitału kredytu. Harmonogram ten nie jest jednak dokumentem w oparciu o który można uznać zasadność powództwa. Obrazuje on jedynie jak potencjalnie mogłyby wyglądać spłaty rat. Sam w sobie nie stanowi dokumentu o którym mowa w § 7 aneksu z 21 maja 2009 r., ani tym bardziej nie może go zastąpić. Nie bez znaczenia jest też, że strona powodowa kwestionowała harmonogram opracowany przez biegłego twierdząc, że od maja 2009 r. powinny być przyjęte raty równe, a nie malejące. Nie podzielała więc założeń poczynionych przez biegłego.

Przypomnienia jeszcze raz wymaga, że podstawę wypowiedzenia pozwanym kredytu stanowiło jego spłacanie w sposób niezgodny z Harmonogramem. Jednocześnie brak jest dowodu, by Harmonogram taki został pozwanym doręczony, a nadto brak jest materiału źródłowego (Harmonogramu spłaty), umożliwiającego sprawdzenie, czy pozwani zalegali ze spłatą rat. Tym samym skoro, pozwani bezsprzecznie wywiązywali się ze spłaty kredytu, przy jednoczesnym braku określenia wysokości rat i terminu spłaty poszczególnych rat trudno uznać, by naruszyli oni warunki umowy tj. by zalegali ze spłatą kredytu. W konsekwencji uznać należy, że brak było podstaw do wypowiedzenia pozwanym umowy kredytu i żądania zapłaty całości kwoty.

Nieudowodnienie przez stronę powodową podstawy faktycznej powództwa skutkuje jego oddaleniem na podstawie art. 6 kc a contrario, o czym orzeczono jak w pkt. 1 sentencji.

Rozstrzygnięcie to nie oznacza, że pozwani zostają zwolnieni ze spłaty pozostałej części kredytu. Bezsporne między stronami jest, że zadłużenie po stronie pozwanych istnieje. Zgodnie natomiast z treścią bezspornej umowy kredytowej i aneksu pozwani mają obowiązek spłaty kredytu wraz z umówionymi odsetkami do 12 grudnia 2046 r., który to termin jeszcze nie nadszedł.

W pkt. 2 sentencji rozstrzygnięto o kosztach procesu.

Powód przegrał proces w całości. Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 98 kpc strona przegrywająca zobowiązana jest do zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Na koszty procesu poniesione przez pozwanych, do których zwrotu zobowiązany jest powód, składają koszty zastępstwa procesowego z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa tj. po 10.817 zł ustalone stosownie do przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych .

Koszty sądowe (wynagrodzenie biegłych) w części pokrytej tymczasowo ze środków Skarbu Państwa wyniosły 5532,74 zł. Stosownie do treści art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd w pkt.3 wyroku, nakazał je ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od powoda.