Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2019 roku

Sąd Rejonowy w Nysie, Wydział II Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Bartłomiej Madejczyk

Protokolant: Ewelina Pasławska

Asesor Prokuratury Rejonowej w Nysie A. Z.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 października 2019 roku

sprawy karnej

1. M. J. (1) (J.)

córki L. i U. z domu S.

urodzona (...) w N.

oskarżonej o to, że:

w dniu 26 kwietnia 2018 roku w N. przez Sądem Rejonowym w toku rozprawy II K 1171/16 przeciwko swojemu mężowi D. J. (1) oskarżonemu o czyn z art. 178 a § 1 k.k. składając zeznania jako świadek i będąc pouczoną o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oraz o prawie do odmowy składania zeznań, z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą mężowi, zeznała nieprawdę odnośnie okoliczności związanych z piciem alkoholu przez D. J. (1) mówiąc, że oskarżony dnia 12 sierpnia 2016 roku nie pił w jej obecności alkoholu, a to policjant zasugerował jej ilość alkoholu, którą oskarżony mógł wypić, podczas gdy w rzeczywistości na imprezie była w towarzystwie oskarżonego, który w jej obecności pił wódkę około 200-300 gram,

tj. o przestępstwo z art. 233 § 1a k.k.

2.D. K. (1) (K.)

córki P. i I. z domu W.

urodzonej (...) w N.

oskarżonej o to, że:

w dniu 26 kwietnia 2018 roku w N. przez Sądem Rejonowym w toku rozprawy II K 1171/16 przeciwko D. J. (1) oskarżonemu o czyn z art. 178 a § 1 k.k. składając zeznania jako świadek i będąc pouczoną o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, zeznała nieprawdę odnośnie okoliczności związanych z piciem alkoholu przez D. J. (1) dnia 12 sierpnia 2016 roku mówiąc, że oskarżony coś wypił, ale nie wie co i ile i że to policjant zasugerował jej ilość alkoholu wypitego przez D. J. (1), podczas gdy w rzeczywistości na imprezie w jej obecności pił wódkę, około 10 kieliszków wódki, a jego wygląd zewnętrzny i zachowanie wskazywało, że jest pijany,

tj. o przestępstwo z art. 233 § 1 k.k.

3.M. P. (1) (P.)

syna M. i H. z domu M.

urodzonego (...) w S.

oskarżonego o to, że:

w dniu 26 kwietnia 2018 roku w N. przed Sądem Rejonowym w toku rozprawy II K 1171/16 przeciwko D. J. (1) oskarżonemu o czyn z art. 178 a § 1 k.k. składając zeznania jako świadek i będąc pouczonym o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, zeznał nieprawdę, odnośnie spożywania przez D. J. (1) alkoholu przed zatrzymaniem przez policję, co uczynił wiedząc, iż jest to niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy,

tj. o przestępstwo z art. 233 § 1 k.k.

1.  uniewinnia oskarżoną M. J. (1) od popełnienia zarzucanego jej czynu,

2.  uniewinnia oskarżoną D. K. (1) od popełnienia zarzucanego jej czynu,

3.  uniewinnia oskarżonego M. P. (1) od popełnienia zarzucanego mu czynu,

4.  na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami procesu obciąża Skarb Państwa, w tym zasądza na rzecz oskarżonych M. J. (1), D. K. (2) i M. P. (1) po 1440 (tysiąc czterysta czterdzieści) złotych, tytułem zwrotu kosztów ustanowienia obrońcy w sprawie.

UZASADNIENIE

W oparciu o dowody przeprowadzone w toku rozprawy głównej, sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Oskarżeni M. J. (1), D. K. (1) oraz M. P. (1) występowali w charakterze świadków w sprawie przeciwko D. J. (1) prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Nysie pod sygn. akt II K 1171/16. Na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2018 r.
M. J. zeznała co do okoliczności związanych z piciem alkoholu przez D. J. mówiąc, że oskarżony 12 sierpnia 2016 r. nie pił w jej obecności alkoholu, a to policjant zasugerował jej ilość alkoholu, którą oskarżony mógł wypić, natomiast D. K. zeznała co do okoliczności związanych z piciem alkoholu przez D. J. w dniu 12 sierpnia 2016 r. mówiąc, że oskarżony coś wypił, ale nie wie co i ile oraz że to policjant zasugerował jej ilość alkoholu wypitego przez niego. Tego samego dnia M. P. zeznał, że widział, jak D. J. wysiadł z samochodu, odkręcił buteleczkę z jakimś napojem i wypił. Przy czym ocenił, że wyglądało to na wódeczkę. Następnie odczytano mu fragment jego zeznań złożonych wcześniej w postępowaniu sądowym na rozprawie w dniu 25 maja 2017 r., w których M. P. również stwierdził, że D. J. wysiadł z samochodu, wyciągnął jakąś butelkę i wypił ją, ale nie wiedział co to było i zeznał, że to chyba była wódka oraz że nie można było dostrzec co to dokładnie jest.

/ dowód: protokół rozprawy z 26 kwietnia 2018 r. – k.5; protokół rozprawy z 25 maja 2017 r.
– k.23/

Zeznania podobnej treści oskarżone M. J. i D. K. złożyły również na rozprawie w dniu 25 maja 2017 r. w związku z czym zostały oskarżone o popełnienie przestępstw z art. 233 § 1 k.k. Sąd Rejonowy w Nysie prowadził przeciwko nim postępowanie pod sygn. akt II K 764/17. Oskarżone w tamtym postępowaniu nie przyznały się do złożenia fałszywych zeznań w dniu 25 maja 2017 r. Sąd Rejonowy w Nysie wyrok w sprawie o sygn. akt II K 764/17 wydał dopiero 24 lipca 2018 r.

/ dowód: protokół rozprawy z 25 maja 2017 r. – k.23; wyrok w sprawie o sygn. II K 764/17 wraz z uzasadnieniem – k.75/

Oskarżona M. J. ma 31 lat, jest mężatką, na utrzymaniu ma dwoje małoletnich dzieci, posiada wykształcenie zawodowe, z zawodu jest fryzjerką, zatrudniona jest na stanowisku sprzątaczki. Oskarżona nie była karana sądownie.

/ dowód: dane osobowe – k.117; dane o karalności – k.120/

Oskarżona D. K. ma 23 lata, jest panną, na utrzymaniu nie ma nikogo, posiada wykształcenie średnie, z zawodu jest fryzjerką, zatrudniona jest na stanowisku fryzjerki. Oskarżona nie była karana sądownie.

/ dowód: dane osobowe – k.118; dane o karalności – k.119/

Oskarżony M. P. ma 38 lat, jest żonaty, na utrzymaniu nie ma nikogo, posiada wykształcenie zawodowe, z zawodu jest operatorem sprzętu budowlanego, zatrudniony jest na stanowisku operatora koparki. Oskarżony nie był karany sądownie.

/ dowód: dane osobowe – k.116; dane o karalności – k.121/

Sąd ustalając stan faktyczny oparł się na dowodach z dokumentów znajdujących się
w aktach sprawy, które nie były kwestionowane przez strony, a ich prawdziwość i autentyczność nie budziły wątpliwości.

Oskarżeni nie przyznali się do popełnienia zarzucanych im czynów i skorzystali z prawa do odmowy składania wyjaśnień.

Sąd zważył, co następuje:

Oskarżonej M. J. zarzucono popełnienie przestępstwa z art. 233 § 1a k.k., zaś D. K. oraz M. P. występków z art. 233 § 1 k.k.

Czyn zabroniony z art. 233 § 1 k.k. popełnia ten kto składając zeznanie mające służyć
za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę. Łagodniejszej odpowiedzialności na podstawie § 1a podlega sprawca jeżeli zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym. Jednakże nie podlega karze za czyn określony w § 1a, kto składa fałszywe zeznanie, nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania.

Dobrem chronionym jest prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Przestępstwo to ma charakter indywidualny, a jego podmiotem może być tylko świadek składający zeznanie mające służyć za dowód.

Przestępstwo fałszywych zeznań może być popełnione z winy umyślnej, w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym.

Sąd rozstrzygający niniejszą sprawę za aktualne uznał orzecznictwo Sądu Najwyższego identyfikujące szeroki zakres materialnego prawa do obrony, w tym świadków, którzy zeznają nieprawdę z obawy przed własną odpowiedzialnością karną, albowiem nie budziło wątpliwości, że taki zakres prawa do obrony ma swoje umocowanie konstytucyjne (art. 42 Konstytucji RP) i nie może być zawężony w drodze ustawy. Stąd art. 233 § 1a k.k. powinien być rozumiany w ten sposób, że zakres jego zastosowania jest zawężony do tych świadków, którzy składają fałszywe zeznania z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą ich najbliższym. Tym samym pogląd o braku bezprawności tego typu zachowań, wynikającej z zakresu konstytucyjnego prawa do obrony, musi prowadzić do wniosku, że ustawą zwykłą nie można wprowadzić penalizacji składania fałszywych depozycji przez sprawcę czynu zabronionego w realizacji jego prawa do obrony (Wróbel Włodzimierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część II. Komentarz do art. art. 212-277d). Zgodnie z dotychczasowym dorobkiem judykatury i doktryny w takiej sytuacji zachodzi pozaustawowy kontratyp prawa do obrony.

Mając na uwadze powyższe oraz poczynione w niniejszej sprawie ustalenia faktyczne sąd podzielił stanowisko obrony, że oskarżone M. J. i D. K., składając zeznania na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2018 r. działały w warunkach pozaustawowego kontratypu prawa do obrony, co znosiło bezprawność ich działania. Rzecz w tym, że zeznania te co do istoty tożsame były z treścią zeznań złożonych przez nie na rozprawie 25 maja 2017 r. Te ostatnie zeznania stały się przedmiotem zarzutów popełnienia przez M. J. i D. K. przestępstw z art. 233 § 1 k.k. w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Nysie pod sygn. akt II K 764/17. Co istotne w dniu 26 kwietnia 2018 r. postępowanie przeciwko M. J. i D. K. o przestępstwa z art. 233 § 1 k.k. było nadal w toku. Słusznie więc podniósł obrońca, że oskarżone by nie dostarczyć dowodu swojej winy w sprawie o sygn. II K 764/17, nie mogły na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2018 r. w sprawie o sygn. II K 1171/16 złożyć odmiennych zeznań, gdyż zostałoby to wykorzystane przeciwko nim, albowiem protokół rozprawy mógłby stanowić dowód ich winy w sprawie o przestępstwa z art. 233 k.k. (sygn. akt II K 764/17). W kontekście tego należy mieć na uwadze pogląd, że fałszywe depozycje sprawcy czynu zabronionego odnośnie kwestii mogących następnie być wykorzystanymi przeciwko niemu w postępowaniu karnym o ten czyn, z materialnego punktu widzenia mają charakter zbliżony do wyjaśnień, a nie zeznań świadka (wyrok SN 22 listopada 2012 r., sygn. akt V KK 265/12). Jedynie na marginesie zauważyć należy, że oskarżone nie wiedziały o przysługującym im uprawnieniu z art. 183 § 1 k.p.k., gdyż nie zostały o tym pouczone.

Co do M. P. przedmiotem stawianego mu zarzutu było to, że zeznał nieprawdę, odnośnie spożywania przez D. J. alkoholu przed zatrzymaniem przez policjantów. Podkreślić należy, że przedmiotem dowodzenia w postępowaniu karnym, a tym samym przedmiotem zeznań w znaczeniu materialnym mogą być fakty, gdyż tylko takie wypowiedzi można oceniać w kategoriach prawdy lub fałszu. Tym samym tylko takie wypowiedzi mogą być oceniane przez pryzmat znamion czynu zabronionego z art. 233 k.k. Oznacza to, że opinie, oceny czy przypuszczenia, choć mogą pojawić się w relacji danego świadka, nie są faktami i nie stanowią dowodu w sprawie. Jest to istotne w niniejszej sprawie, gdyż jak wynika z protokołu rozprawy z 26 kwietnia 2018 r. M. P. zeznał, że D. J. wysiadł z samochodu, odkręcił buteleczkę z jakimś napojem i wypił. Natomiast kwestia tego, czy D. J. spożywał alkohol pozostawała jedynie w kwestii przypuszczeń, co zresztą M. P. zaznaczył, przesłuchiwany na tę okoliczność nie tylko 26 kwietnia 2018 r., ale również 25 maja 2017 r.

Tak więc skoro z przyczyn wskazanych powyżej, oskarżone M. J. i D. K. działały w warunkach kontratypu, co znosiło bezprawność ich czynu, zaś oskarżony M. P. swoim zachowaniem nie wyczerpał znamion strony przedmiotowej czynu zabronionego z art. 233 § 1 k.k., sąd zgodnie z przepisem art. 414 § 1 k.p.k. wydał wyrok uniewinniający.

Zgodnie z przepisem art. 632 pkt 2 k.p.k., wobec uniewinnienia oskarżonych kosztami procesu obciążono Skarb Państwa, w tym zasądzono na rzecz każdego z nich zwrot kosztów z tytułu ustanowienia obrońcy w sprawie.