Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: sekr. sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 czerwca 2019 r. w Warszawie

sprawy M. J.

przeciwko Prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Likwidatorowi Funduszu Alimentacyjnego

o umorzenie należności wobec likwidowanego funduszu alimentacyjnego

na skutek odwołania M. J.

od decyzji Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Likwidatora Funduszu Alimentacyjnego

z dnia 20 lipca 2018 r. numer: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że umarza M. J. w całości należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego oraz 5% opłaty na pokrycie kosztów związanych z działalnością funduszu,

2.  przyznaje radcy prawnemu J. M. ze Skarbu Państwa Kasy Sądu Okręgowego Warszawa – Praga 2.400,00 zł (dwa tysiące czterysta złotych) podwyższone o kwotę podatku od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz 203,48 zł (dwieście trzy złote czterdzieści osiem groszy) tytułem zwrotu wydatków.

UZASADNIENIE

M. J. w dniu 28 sierpnia 2018r. złożył odwołanie od decyzji Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Likwidatora Funduszu Alimentacyjnego z dnia 20 lipca 2018r., znak: (...)odmawiającej umorzenia należności z tytułu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz 5% opłaty na pokrycie kosztów związanych z działalnością funduszu w łącznej kwocie 15.089,76 zł.

Odwołujący zaskarżył powyższą decyzję w całości i wniósł o jej zmianę poprzez umorzenie w całości lub w części należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a uzasadniając swe stanowisko wskazał, że błędnie przyjęto, że jego sytuacja materialno-bytowa nie przesądza o wystąpieniu szczególnych okoliczności uzasadniających umorzenie zadłużenia. Wyjaśnił, że nieuiszczanie dobrowolnych wpłat na rachunek likwidowanego funduszu nie jest z jego strony wynikiem uchylania się od płacenia, lecz skutkiem rzeczywistego braku środków finansowych na zaspokojenie nawet najbardziej podstawowych potrzeb życia codziennego. Podkreślił, że jest osobą schorowaną z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności i z tego powodu nie pracuje zawodowo. Od wielu lat przewlekle choruje na gruźlicę, niedokrwienie serca, chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, ma również obustronny niedosłuch. Cierpi także na białaczkę szpikową. W dniu 28 lipca 2002r. przebył wypadek komunikacyjny, w wyniku którego doszło do poważnego urazu głowy i złamania kręgu lędźwiowego. Ponadto w okresie od dnia 8 lipca 2011r. do dnia 28 lipca 2011r. był hospitalizowany z powodu preparezy kończyn dolnych oraz wstrząśnienia odcinka szyjnego rdzenia kręgowego. Doznany uraz spowodował u niego trwałe następstwa w postaci obniżenia sprawności narządu ruchu, co wiąże się z koniecznością poruszania o kulach ortopedycznych. Odwołujący wskazał również, że znajduje się w ciężkiej sytuacji materialno-bytowej, gdyż samotnie zamieszkuje w drewnianym domu, w którym nie ma energii elektrycznej oraz bieżącej wody. W wyniku odłączenia energii elektrycznej, w okresie zimowym dom ogrzewany jest piecem kaflowym i kuchnią, na której przygotowywane są też posiłki. Dodał, że w trakcie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w R., dom w którym mieszka, został całkowicie zdewastowany, a jego wyposażenie zniszczone i rozkradzione. Z tego też względu dom ten nie nadaje się do zamieszkiwania, a wręcz do rozbiórki. Nadmienił, że jego jedynym źródłem utrzymania jest zasiłek stały otrzymywany z Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w C. w wysokości 654,00 zł, który to dochód nie pozwala mu na spłatę istniejącego zadłużenia. Nie posiada także żadnego majątku ruchomego, jak i nieruchomego, co czyni jego sytuację majątkową wyjątkowo trudną. Niskie dochody, jakie osiąga z tytułu świadczeń pieniężnych uzyskiwanych z pomocy społecznej, nie pozwalają mu na zakup podstawowych produktów żywnościowych, potrzebnych leków oraz specjalistycznego sprzętu rehabilitacyjnego. Podkreślił, że w tych okolicznościach nie jest w stanie spłacić zadłużenia alimentacyjnego, a jego sytuacja dochodowa i zdrowotna stanowi szczególnie uzasadnioną przesłankę do umorzenia należności wobec likwidowanego funduszu (odwołanie z dnia 28 sierpnia 2018r., k. 3 a.s.).

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Likwidator Funduszu Alimentacyjnego wniósł o oddalenie odwołania, a uzasadniając swe stanowisko wskazał, że ubezpieczony w toku postępowania wyjaśniającego nie złożył oświadczenia o stanie rodzinnym, majątkowym oraz sytuacji materialnej, a także nie wykazał kosztów z tytułu miesięcznych opłat eksploatacyjnych oraz kosztów związanych z leczeniem. Przedstawił nieuwierzytelnione urzędowo kopie dokumentów, które z uwagi na brak oryginałów nie mogły zostać uwzględnione jako dowody w postępowaniu. Organ rentowy wskazał także, że przeciwko ubezpieczonemu prowadzone jest postępowanie egzekucyjne dotyczące zaległości alimentacyjnych, w tym na rzecz Funduszu Alimentacyjnego w kwocie 4.496,6 zł z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej w kwocie 5.040,00 zł oraz na rzecz Likwidatora Funduszu Alimentacyjnego. Dodatkowo organ rentowy podkreślił, że celem spłaty zadłużenia wnioskodawca nie dokonywał dobrowolnych wpłat na konto likwidowanego funduszu alimentacyjnego. Dotychczas nie korzystał także z ulg w spłacie istniejącej należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego w formie miesięcznych rat. Podsumowując, przyjęto, że ubezpieczony nie jest w stanie jednorazowo spłacić swoich zobowiązań, jednakże sytuacja, w jakiej znajduje się, nie przesądza o trwałym braku możliwości spłaty zadłużenia. Samo subiektywne przekonanie ubezpieczonego o braku zdolności do pracy oraz o braku możliwości i realnych perspektyw uzyskania środków materialnych na spłatę zadłużenia alimentacyjnego, które nie uzyskało potwierdzenia w postępowaniu sądowym, wyklucza umorzenie długu alimentacyjnego na podstawie art. 68 ustawy o świadczeniach rodzinnych. W ocenie organu rentowego, w rozważanym przypadku, mimo że sytuacja finansowa dłużnika jest trudna, to jednak nie zachodzą szczególne przesłanki uzasadniające umorzenie należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego (odpowiedź na odwołanie z dnia 28 września 2018r., k. 13-14 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. J. ze związku małżeńskiego z C. J. ma dwie córki: P., ur. (...) i A., ur. (...) W dniu 5 lipca 1996r. C. J. złożyła wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz swoich dzieci P. i A. (wniosek z dnia 5 lipca 1996r., k. 1 tom III akt organu rentowego). Organ rentowy, po rozpoznaniu wniosku, wydał decyzję z dnia 24 lipca 1996r. o przyznaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego w kwotach po 50,00 zł na rzecz każdego z dzieci. Następnie, decyzją z dnia 28 października 1996r. zmienił decyzję z dnia 24 lipca 1996r. w części dotyczącej wysokości wypłacanych świadczeń w ten sposób, że przyznał uprawnionym świadczenia z funduszu alimentacyjnego w kwotach po 100,00 zł (decyzja z dnia 24 lipca 1996r., k. 4-5, decyzja z dnia 28 października 1996r., k. 13-14 tom III akt organu rentowego).

Z wniosku matki P. i A. C. J., a także z wniosku wierzyciela Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w S. oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., a potem Likwidatora Funduszu Alimentacyjnego ZUS prowadzone było postępowanie egzekucyjne. Obowiązek bieżącej alimentacji przez zobowiązanego M. J. wobec jego córki A. J. wygasł z dniem 20 grudnia 2010r. (wyrok Sądu Rejonowego w Przasnyszu III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z dnia 20 grudnia 2010r., k. 33 a.s.). W dniu 27 czerwca 2011r. Komornik Sądowy, działający przy Sądzie Rejonowym w Otwocku umorzył postępowanie egzekucyjne obejmujące egzekucję prowadzoną na rzecz A. i P. J., ponieważ A. i P. J. po osiągnięciu pełnoletności nie wyrażały woli dalszego prowadzenia egzekucji alimentów zaległych oraz bieżących na ich rzecz. Komornik Sądowy prowadzi jednak postępowanie w celu ściągnięcia zaległych alimentów na rzecz Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w S. oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a potem Likwidatora Funduszu Alimentacyjnego ZUS z tytułu wypłaconych świadczeń alimentacyjnych do dnia 30 kwietnia 2004r. (postanowienie Komornika z dnia 27 czerwca 2011r., k. 43 tom I akt organu rentowego). Pismem z dnia 12 stycznia 2012r. Komornik Sądowy poinformował Likwidatora Funduszu Alimentacyjnego - Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. o tym, że z uwagi na sytuację materialno-bytową oraz zdrowotną dłużnika, wyegzekwowanie zadłużenia jest trwale bezskuteczne, a dłużnik z pomocą kuratora będzie wnioskował o umorzenie należności (pismo Komornika z dnia 12 stycznia 2012r., k. 45 tom I akt organu rentowego). W kolejnych pismach z dnia 3 sierpnia 2015r. i z dnia 7 grudnia 2016r. Komornik Sądowy wskazał, że ubezpieczony nie podejmuje stałego zatrudnienia, jest świadczeniobiorcą Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w C., a także nie posiada samochodu, rachunków bankowych, ani żadnego innego majątku podlegającego zajęciu. Mieszka w domu jednorodzinnym o nieuregulowanej sytuacji prawnej (pisma Komornika z dnia 3 sierpnia 2015r. k. 67 i z dnia 7 grudnia 2016r., k. 68 tom I akt organu rentowego). Z tych też względów egzekucja pozostaje bezskuteczna. Na dzień 28 marca 2018r. zaległości dłużnika wobec ZUS z tytułu zaległych alimentów i odsetek wynosiły łącznie 15.089,76 zł (pismo Komornika z dnia 28 marca 2018r., k. 71 tom I akt organu rentowego).

M. J., urodzony w dniu (...), ma 71 lat. Legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności na stałe, wydanym przez Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w W. w dniu 17 września 1998r. Na podstawie dokumentacji medycznej i badania lekarskiego, skład orzekający (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w O. zmienił kwalifikację poprzedniego organu i w dniu 10 maja 2019r. zaliczył odwołującego do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe od dnia 5 marca 2019r. ze wskazaniem symbolu przyczyny niepełnosprawności – 05-R 10-N (upośledzenie narządu ruchu, choroby neurologiczne). Od dnia 1 maja 2011r. odwołujący pobiera zasiłek stały, który został mu przyznany na podstawie decyzji nr: (...) z dnia 18 maja 2011r., wydanej przez Gminny Ośrodek Pomocy (...) w C.. W okresie od dnia 1 maja 2011r. do dnia 31 października 2011r. wysokość wyżej wymienionego świadczenia wynosiła 444,00 zł, następnie od dnia 15 października 2015r. - 604,00 zł, a od dnia 1 października 2018r. wynosi 645,00 zł C. (orzeczenie o ustaleniu stopnia niepełnosprawności nr: (...) z dnia 17 września 1998r. k. 50, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 26 września 2003r. k. 51, karty informacyjne leczenia szpitalnego, k. 53-58, decyzja nr: (...) z dnia 18 maja 2011r., k. 59, pismo z dnia 13 stycznia 2011r., k. 63 tom I akt organu rentowego, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 10 maja 2019r., k. 65-66, korespondencja e-mail, k. 67, zeznania odwołującego, k. 70 a.s.).

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 18 grudnia 2007r. M. J. został skazany na karę sześciu lat pozbawienia wolności za czyn z art. 156 § 1 i § 3 i art. 31 § 2 k.k. Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2010r. Sąd Okręgowy w Radomiu III Wydział Penitencjarny orzekł o przedterminowym warunkowym zwolnieniu odwołującego z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, wyznaczając mu okres próby do dnia 9 grudnia 2012r. W trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w R. M. J. z uwagi na zły stan zdrowia nie wykonywał pracy zarobkowej i nie otrzymywał z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Przed osadzeniem w w/w jednostce penitencjarnej, odwołujący nie był nigdzie zatrudniony, albowiem w lipcu 1996r. uzyskał status rencisty II grupy, jednakże bez prawa do wypłaty świadczenia z uwagi na brak wymaganego okresu zatrudnienia. W tym czasie utrzymywał się ze świadczeń pieniężnych uzyskiwanych z pomocy społecznej. Od 1979r. ubezpieczony leczy się z powodu gruźlicy płucnej. W dniu 28 lipca 2002r. przebył wypadek komunikacyjny. Jadąc na rowerze został potrącony przez samochód osobowy, w wyniku czego doszło u niego do poważnego urazu głowy i złamania kręgu lędźwiowego. W związku z powyższym był leczony operacyjnie z powodu kompresyjnego złamania kręgu L-2. W dniu 26 listopada 2009r. u odwołującego wykonano badanie spirometrii, które wykazało obturację dróg oddechowych średniego stopnia. Ponadto w okresie od dnia 8 lipca 2011r. do dnia 28 lipca 2011r. był hospitalizowany z powodu preparezy kończyn dolnych oraz wstrząśnienia odcinka szyjnego rdzenia kręgowego. Doznany na skutek wypadku uraz spowodował u niego trwałe następstwa w postaci obniżenia sprawności narządu ruchu oraz niedowładu kończyn dolnych, co powoduje, że porusza się z pomocą kul ortopedycznych. Z uwagi na trudności w samodzielnym poruszaniu się, co jest spowodowane osłabieniem kończyn dolnych, odwołujący korzysta z pomocy sąsiada, który zawozi go samochodem na wizyty lekarskie bądź do Ośrodka Pomocy (...) w C.. Odwołujący cierpi także na niedokrwienie serca, chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy i z tego powodu musi przyjmować specjalistyczne leki. Ma także obustronny niedosłuch. W dniu 15 czerwca 2018r. w trakcie hospitalizacji w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w C. rozpoznano u niego przewlekłą białaczkę szpikową. Choroba ta przyczyniła się do pogorszenia stanu zdrowia psychicznego, co z kolei powoduje bezsenność. Z uwagi na stan zdrowia odwołujący nie wykonuje żadnej pracy zarobkowej, a jego jedynym źródłem utrzymania jest zasiłek stały w wysokości 645,00 zł, przyznany przez Gminny Ośrodek Pomocy (...) w C. (karty informacyjne leczenia szpitalnego, k. 53-58, postanowienie o warunkowym przedterminowym zwolnieniu z dnia 9 grudnia 2010r., k. 60, świadectwo zwolnienia, k. 62, pismo z dnia 13 stycznia 2011r., k. 63 tom I akt organu rentowego, zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, k. 5-10, decyzja nr: PS.5100.364.2018 z dnia 12 października 2018r., k. 31, karta informacyjna z dnia 6 czerwca 2018r., k. 32, dokumentacja medyczna, k. 35-41, zeznania odwołującego, k. 70 a.s.).

M. J. obecnie zamieszkuje samotnie w drewnianym domu położonym we wsi S. w gminie C.. Nieruchomość, na której znajduje się wymieniony budynek mieszkalny ma nieuregulowany stan prawny, albowiem wchodzi w skład masy spadkowej po rodzicach odwołującego i stanowi współwłasność jego oraz dwóch braci A. i W. J., przy czym brat A. zmarł kilka lat temu. W związku z udziałem we współwłasności nieruchomości, odwołujący opłaca należny podatek. Dom, w którym mieszka, uległ zniszczeniu na skutek pożaru, który objął prawie całą jego powierzchnię, w tym ściany oraz więźbę dachową. Odwołujący nie dysponuje jednak środkami finansowymi na przeprowadzenie niezbędnego remontu budynku, który obecnie nie nadaje się do zamieszkiwania. W tym zakresie nie uzyskał też pomocy i wsparcia finansowego ze strony Wójta Gminy C.. Ponadto w czasie odbywania kary pozbawienia wolności i pobytu w Areszcie Śledczym w R., dom został zdewastowany przez najemców, a jego wyposażenie zniszczone i rozkradzione. W domu nie ma też dostępu do prądu i bieżącej wody, gdyż media te zostały odłączone z powodu zadłużenia w opłatach. Toaleta znajduje się na zewnątrz budynku. Miesięczne wydatki odwołującego obejmują koszty zakupu leków i żywności w łącznej kwocie 600,00 zł. W okresie zimowym wydatki zwiększają się ze względu na konieczność zakupu węgla, którym opalany jest piec kaflowy, służący do ogrzewania budynku. Z uwagi na bardzo trudną sytuację materialno-bytową i zdrowotną, odwołujący otrzymuje z Gminnego Ośrodka Pomocy (...), poza zasiłkiem stałym w wysokości 645,00 zł, dofinansowanie do zakupu leków na kwotę 200-300,00 zł miesięcznie oraz podstawowe produkty żywnościowe. Ubezpieczony nie posiada żadnego majątku, w tym innych nieruchomości, ruchomości ani oszczędności. Jedynym pojazdem, za pomocą którego czasami porusza się, ale wyłącznie na bardzo krótkich dystansach, jest rower, który służy mu też jako sprzęt do ćwiczenia kończyn dolnych, co zalecił lekarz ortopeda (oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, k. 28-30, zeznania odwołującego, k. 70 a.s.).

M. J. w dniu 4 czerwca 2018r. złożył wniosek do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Likwidatora Funduszu Alimentacyjnego o umorzenie zaległych należności alimentacyjnych (wniosek z dnia 4 czerwca 2018r., k. 1 tom III akt organu rentowego).

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Likwidator Funduszu Alimentacyjnego w dniu 20 lipca 2018r. wydał decyzję nr (...), w której na podstawie art. 68 ust. 1 w związku z art. 63 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, odmówił M. J. umorzenia należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego z tytułu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz 5% opłaty na pokrycie kosztów związanych z działalnością funduszu w łącznej kwocie 15.089,76 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że powstałe zadłużenie z zasądzonego obowiązku alimentacyjnego egzekwowane jest na drodze postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego w O. A. B.. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Likwidator - Funduszu Alimentacyjnego podkreślił, że do ZUS nie wpływają żadne wpłaty komornicze na konto likwidowanego funduszu alimentacyjnego, a odwołujący nie dokonywał bezpośrednich wpłat na poczet zadłużenia i nie ubiegał się o rozłożenie zaległości alimentacyjnych na dogodne raty. Podniesione zostało również, że organ rentowy wypłacał świadczenia w zastępstwie osoby zobowiązanej do alimentów, które są zwrotne, co oznacza, że dłużnicy mają obowiązek zwrotu wypłaconych świadczeń wraz z 5% opłatą na pokrycie kosztów działalności funduszu alimentacyjnego. W ocenie Prezesa w rozpatrywanej sprawie nie zachodzą szczególne okoliczności związane z sytuacją materialno-bytową, uzasadniające umorzenie ubezpieczonemu należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego (decyzja z dnia 20 lipca 2018r., k. 29 - 34 tom III akt organu rentowego).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do swej formy, jak i treści. Zdaniem Sądu, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są one wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Ponadto podstawę poczynionych ustaleń stanowiły wiarygodne zeznania ubezpieczonego M. J. (k. 70 a.s.), które były logiczne i spójne, a nadto znalazły potwierdzenie w dokumentach, w szczególności odnośnie schorzeń, na jakie odwołujący cierpi. Schorzenia te wynikają z dokumentacji medycznej i dały zobiektywizowane podstawy do uznania, że zdolność ubezpieczonego do pracy jest znacznie obniżona. Sąd podzielił także zeznania ubezpieczonego, dając wiarę w kwestii jego trudnej sytuacji materialno-bytowej. Zeznania w tej części były obiektywne i rzetelne, i zostały potwierdzone przez inny zebrany w sprawie materiał dowodowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. J. od decyzji Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Likwidatora Funduszu Alimentacyjnego z dnia 20 lipca 2018r., znak: (...), podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z treścią art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019r., poz. 60 z późn. zm.), w szczególnie uzasadnionych przypadkach związanych z sytuacją zdrowotną lub rodzinną osoby, przeciwko której jest prowadzona egzekucja alimentów lub osoby zobowiązanej do zwrotu bezpodstawnie pobranych świadczeń z funduszu, likwidator może umorzyć, rozłożyć na raty lub odroczyć termin płatności należności likwidowanego funduszu z tytułu wypłaconych lub bezpodstawnie pobranych świadczeń z funduszu.

Do skorzystania z instytucji umorzenia należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego nie jest konieczne równoczesne (kumulatywne) wystąpienie przesłanek przewidzianych w tym przepisie - zarówno w zakresie sytuacji zdrowotnej, jak i rodzinnej zobowiązanego dłużnika. Wystarczające jest istnienie którejkolwiek z tych okoliczności - albo szczególnej sytuacji zdrowotnej, albo szczególnej sytuacji rodzinnej osoby, przeciwko której prowadzona jest egzekucja alimentów, z tym że umorzenie zaległych należności zastrzeżone jest jedynie dla sytuacji szczególnie drastycznych, gdy ze względu na wiek, stan zdrowia, inne względy społeczne, czy znikome źródła przychodu niemożliwym jest wywiązanie się z zobowiązań wobec likwidowanego funduszu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że w rozumieniu art. 68 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych „szczególnie uzasadnione przypadki” związane z sytuacją zdrowotną lub rodzinną zobowiązanego, które umożliwiają umorzenie należności zlikwidowanego funduszu alimentacyjnego to sytuacje nadzwyczajne powstałe w wyniku wypadku losowego, niezależne od zobowiązanego, w następstwie których jego sytuacja ulega takiemu pogorszeniu, że nie jest on w stanie na bieżąco spłacać swoich należności, a nadto nie ma perspektywy poprawy i zmiany tej sytuacji (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 6 sierpnia 2008r., II UK 359/07 oraz z dnia 3 lutego 2010r., I UK 270/09). Podkreśla się także, że osoba, na której ciąży obowiązek lub zaległości alimentacyjne nie powinna być w całości zwolniona z tych zobowiązań, jeżeli ma jakiekolwiek realne możliwości choćby częściowej lub rozłożonej w czasie spłaty długów alimentacyjnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2010r., I UK 119/10). Dodatkowo, w świetle dotychczasowego dorobku judykatury dotyczącego art. 68 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, niemożność zaspokojenia należności funduszu alimentacyjnego odnosi się nie tylko do stanu bieżącego, ale także do perspektyw osoby zobowiązanej do świadczeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010r., I UK 270/2009).

W ocenie Sądu Okręgowego, w przypadku M. J. zachodzi „przypadek szczególny” w rozumieniu art. 68 ww. ustawy. M. J. legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności od dnia 5 marca 2019r. na stałe. Jednocześnie jest osobą niezdolną do pracy z powodu stanu zdrowia, co potwierdza załączona do akt sprawy dokumentacja medyczna. Biorąc pod uwagę zaawansowany wiek skarżącego (71 lat), jak i zgłaszane przez niego dolegliwości związane ze stanem zdrowia, a w szczególności przewlekłą białaczkę szpikową oraz schorzenia natury ortopedycznej, które utrudniają mu samodzielnie poruszanie się, niewątpliwie można uznać, że ma on znacznie ograniczoną możliwość zarobkowania. Stan zdrowia skarżącego oraz rodzaj jego schorzeń, jego sytuacja osobista i bytowa, brak majątku i źródeł finansowania oraz korzystanie od ponad trzydziestu lat z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy (...), uzasadniają uwzględnianie argumentacji podniesionej w uzasadnieniu odwołania. Ubezpieczony utrzymuje się bowiem wyłącznie z zasiłku stałego uzyskiwanego z opieki społecznej w wysokości 645,00 zł. Z otrzymywanej kwoty zasiłku w całości pokrywa koszty związane z zakupem leków, żywności i produktów higienicznych oraz rzeczy codziennego użytku. Pomimo zatem tego, że dysponuje stałym źródłem dochodu, jakim jest zasiłek stały uzyskiwany z Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w C., to jednak niewielka kwota otrzymywanego świadczenia nie daje możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Również stan zdrowia ubezpieczonego nie rokuje poprawy sytuacji materialnej. M. J. wymaga stałego leczenia farmakologicznego przede wszystkim z powodu przewlekłej białaczki szpikowej, ale również schorzeń natury gastrologicznej i pulmonologicznej, nie zawsze jednak wykupuje leki, bo go na to nie stać. W tym zakresie otrzymuje jednak dodatkową zapomogę z pomocy społecznej w wysokości 200-300,00 zł miesięcznie, którą przeznacza na niezbędne leki i środki farmakologiczne. Złe odżywanie oraz skrajne warunki bytowe, w jakich mieszka odwołujący, nie wpływają korzystnie na poprawę stanu jego zdrowia. Ubezpieczony obecnie zamieszkuje w domu, który uległ prawie całkowitemu zniszczeniu na skutek pożaru, który objął większość jego powierzchni, w tym ściany oraz więźbę dachową. Odwołujący nie dysponuje środkami finansowymi na przeprowadzenie niezbędnego remontu budynku, który obecnie nie nadaje się do zamieszkiwania, a wręcz do rozbiórki, gdyż zamieszkiwanie w nim stanowi zagrożenie dla życia ludzkiego. Trudno także wyobrazić sobie sytuację, w której odwołujący, będąc osobą starszą i wymagającą stałego leczenia koncentruje swoje życie osobiste w budynku, w którym nie ma dostępu do bieżącej wody i prądu elektrycznego, gdyż media te zostały odłączone z powodu zadłużenia w opłatach. Toaleta natomiast znajduje się na zewnątrz. Nie ulega zatem wątpliwości, że budynek ten nie powinien stanowić dla nikogo miejsca koncentrowania swojego życia osobistego, a tym bardziej dla osoby schorowanej, która ma problemy ze zdrowiem, tak jak odwołujący. Podkreślić także trzeba, że odwołujący mieszka sam i samotnie zmaga się ze swoimi dolegliwościami zdrowotnymi oraz sytuacją bytową. Przy tym zadłużenie z tytułu zaległych alimentów nie stanowi dla niego jedynego zobowiązania, albowiem posiada także spore zaległości w regulowaniu comiesięcznych opłat za prąd i wodę, które zostały odcięte przez Zakład (...). Nie bez znaczenia dla sprawy pozostaje także fakt, że Ośrodek Pomocy (...) w C. regularnie wspiera swoim działaniem odwołującego, przyznając mu dofinansowanie do zakupu leków w wysokości 200-300,00 zł, a czasem także wyposaża go w podstawowe produkty żywnościowe. Z tego można więc wywodzić, że M. J. z uwagi na znacznie ograniczone środki finansowe i wiele potrzeb, związanych przede wszystkim ze stanem zdrowia, nie jest w stanie zaspokajać swoich niezbędnych i koniecznych potrzeb. Ponadto z powodu obniżenia sprawności narządu ruchu i niedowładu kończyn dolnych, nie jest osobą sprawną fizycznie, gdyż ma trudności w samodzielnym poruszaniu się. W tym zakresie korzysta z kul ortopedycznych, za pomocą których porusza się na krótkich dystansach, natomiast w przypadku zaistnienia konieczności odbycia dłuższej podróży, np. do lekarza, czy urzędu, korzysta z pomocy sąsiada, który zawozi go na miejsce samochodem. Z tych wszystkich względów perspektywa poprawy sytuacji materialnej poprzez uzyskanie dodatkowego źródła dochodu, ale także perspektywa poprawy sytuacji zdrowotnej, nie jest realna. Wiek 71 lat, jak również stan zdrowia, który stale się pogarsza, skutecznie eliminuje ubezpieczonego z rynku pracy i stanowi przeszkodę w staraniach o podjęcie jakiegokolwiek dochodowego zajęcia, dzięki któremu mógłby poprawić swoją sytuację życiową w jakimkolwiek stopniu.

W przekonaniu Sądu Okręgowego, mając na względzie powyższe okoliczności, brak jest realnych przesłanek aby przyjąć, że odwołujący kiedykolwiek zdoła uregulować istniejące zaległości alimentacyjne, chociażby w drodze egzekucji środków pieniężnych. Wspomnieć należy, że skarżący z racji przebiegu ubezpieczenia pracowniczego, mimo choroby, nie może uzyskać świadczenia rentowego. Najprawdopodobniej ma też spore trudności, aby uzyskać świadczenie emerytalne, a jeżeli nawet świadczenie takie by uzyskał, to może ono okazać się niższe niż obecny zasiłek wypłacany z Gminnego Ośrodka Pomocy (...).

Kierując się powyższymi względami, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., oceniając, że w sprawie zachodzą szczególne okoliczności o jakich mowa w art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, zmienił zaskarżoną decyzję i umorzył M. J. w całości należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego oraz 5% opłaty na pokrycie kosztów związanych z działalnością funduszu, o czym orzekł w pkt 1 sentencji wyroku.

Orzeczenie o kosztach dla pełnomocnika z urzędu Sąd Okręgowy oparł na przepisie § 8 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2016r., poz. 1715), zmienionego następnie rozporządzeniem z dnia 20 września 2017r. (Dz. U. z 2017r., poz. 1798), przyznając radcy prawnemu J. M. ze Skarbu Państwa – Kasy Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie kwotę 2.400,00 zł podwyższoną o kwotę podatku od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz zwrot niezbędnych wydatków w łącznej kwocie 203,48 zł (pkt 2 wyroku).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć(...)