Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2019 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SR (del.) Jolanta Stasińska

Protokolant: Magdalena Żabińska

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2019 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 21 czerwca 2018 roku, Nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SR (del.) Jolanta Stasińska

Sygn. akt. XVII AmA 37/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 czerwca 2018 r., Nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów orzekł:

I.  na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2017 r., poz. 229 ze zm.) oraz stosownie do art. 33 ust. 4, 5 i 6 tej ustawy, po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wszczętego z urzędu przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. uznaje się za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, działanie ww. przedsiębiorcy polegające na wprowadzeniu do obrotu konsumenckiego wzorca umowy o nazwie „Regulamin sklepu internetowego”, zawierającego niejednoznaczną informację dotyczącą kursu kupna/sprzedaży złota zastosowanego przy transakcji, co narusza dobre obyczaje, zakazujące przedsiębiorcom nadużywania posiadanej przewagi kontraktowej i w związku z tym godzi w zbiorowe interesy konsumentów, o których stanowi art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i stwierdza się zaniechanie jej stosowania z dniem 22 marca 2018 r.,

II.  na podstawie art. 77 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w związku z art. 80 tej ustawy oraz na podstawie art. 263 § 1 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r., poz. 1257 ze zm.), w związku z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 33 ust. 4, 5 i 6 tej ustawy, postanawia się o obciążeniu (...) Sp. z o.o, z siedzibą we W. kosztami przeprowadzonego postępowania i zobowiązać ww. przedsiębiorcę do zwrotu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwoty 31,20 zł (słownie złotych: trzydzieści jeden 20/100) w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji.

Od powyższej decyzji powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. wniósł odwołanie. Zaskarżył decyzję w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

1.  naruszenie art. 24 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: „UOKiK”) przez niewłaściwe zastosowanie w przedmiotowej sprawie i uznanie, że Spółka stosowała praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów wprowadzając do obrotu konsumenckiego wzorzec umowy o nazwie „Regulamin sklepu internetowego” zawierający niejednoznaczną informację dotyczącą kursu kupna/sprzedaży złota zastosowanego przy transakcji, co narusza dobre obyczaje, zakazujące przedsiębiorcom nadużywania posiadanej przewagi kontraktowej i w związku z tym godzi w zbiorowe interesy konsumentów, w sytuacji gdy Regulamin w pkt. IV ppkt. 4-7 w sposób jednoznaczny określał moment ustalania przez Spółkę kursów złota zaś treść kwestionowanych przez Prezesa UOKiK pkt IV ppkt 9,11 i 12 Regulaminu w żaden sposób nie odnosił się do kwestii ustalania kursów złota i tym bardziej nie modyfikowała zasady ustalania kursów złota określonej w pkt IV ppkt 4-7,

2.  z ostrożności procesowej, naruszenie art. 7, 8, 77 k.p.a. w zw. z art. 83 UOKiK oraz art. 233 k.p.c. w zw. z art. 84 UOKiK poprzez nieuprawnione, nielogiczne i sprzeczne z treścią Regulaminu sklepu internetowego przyjęcie, że:

a)  regulamin sklepu internetowego (...).pl zawiera niejednoznaczną informację dotyczącą kursu kupna/sprzedaży złota stosowanego przy zawieraniu transakcji,

b)  pkt IV ppkt 9, pkt IV ppkt 11 oraz pkt IV ppkt 12 regulaminu sklepu internetowego mogą być interpretowane w ten sposób, że wpływają na moment ustalania kursu złota w transakcjach zawieranych z klientami.

Wskazując na powyższe, wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

2.  zasądzenie na rzecz powoda zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód w treści odwołania wskazał, że stan faktyczny w zakresie kluczowym dla rozstrzygnięcia dokonanego przez Prezesa UOKiK w zaskarżonej decyzji jest niesporny. Powód nie kwestionował ustaleń faktycznych Prezesa UOKiK dotyczących ustalania przez Powoda kursów złota w umowach sprzedaży w oparciu o pkt IV ppkt 4-7 oraz stosowania przez niego zasad określonych w pkt IV ppkt 9,11 i 12. Sporna pozostaje jedynie prawidłowa wykładnia oświadczeń woli składanych przez powoda w pkt IV ppkt. 9,11 i 12 Regulaminu, a mianowicie to, czy wbrew ich literalnej treści można je interpretować, jak zarzuca Prezes UOKiK w ten sposób, że dają powodowi uprawnienie do ponownego ustalenia kursów złota na moment dokonania przez powoda kolejnych czynności technicznych związanych z zawieraniem umowy z klientem (a więc na moment zamieszczenia w Panelu Klienta informacji o ilości gramów złota zakupionych przez Klienta (pkt IV ppkt 9), otrzymania przez Klienta na maila potwierdzenia dokonania wpłaty (pkt IV ppkt 11), otrzymania przez Klienta potwierdzenia zawarcia umowy (pkt IV ppkt 12). W uzupełnieniu stanu faktycznego opisanego przez pozwanego w zaskarżonej decyzji, powód wskazał dodatkowo, że przy zawieraniu transakcji sprzedaży złota inwestycyjnego Spółka pozwala klientom decydować o kwocie pieniężnej, jaką klienci chcą w danym momencie przeznaczyć tytułem ceny na zakup złota inwestycyjnego. W treści regulaminu sklepu internetowego (pkt IV ppkt 4-7) Spółka wskazywała jasno i precyzyjnie, iż to moment dokonania wpłaty przez klienta (i tylko on) jest wiążący dla określania momentu ustalania kursów złota. Z kolei w pkt IV ppkt 8 Regulaminu Spółka informuje klientów, iż zamieszcza w sklepie internetowym informacje o kursach złota. W podpunkcie tym Spółka wskazuje również, że z przyczyn niezależnych od Spółki mogą wystąpić opóźnienia w publikacji kursu (każde notowanie kursu złota LBMA musi zostać opublikowane przez LBMA), niemniej nie wpływają one na kurs złota stosowany do każdej transakcji, bo zgodnie z zasadami opisanymi bezpośrednio powyżej ppkt 8 (w ppkt 4-7) momentem ustalania kursu jest moment zaksięgowania wpłaty. Żaden z klientów powoda, którzy na dzień wniesienia odwołania przeprowadzili łącznie ponad 21 200 transakcji nie złożył ani jednej reklamacji, w której zarzucałby Spółce, że zamiast na moment zaksięgowania wpłaty Spółka ustala kurs złota na moment dokonania czynności wymienionych w ppkt. 9, 11 i 12, albo też który sam domagałby się ustalenia kursów złota na moment wykonania przez Spółkę jednej z czynności technicznych opisanych w pkt IV ppkt 9, 11, 12 (a więc na moment zamieszczenia w Panelu Klienta informacji o ilości gramów złota zakupionych przez Klienta (pkt IV ppkt 9), na moment otrzymania przez Klienta na maila potwierdzenia dokonania wpłaty (pkt IV ppkt 11), lub na moment otrzymania przez Klienta potwierdzenia zawarcia umowy (pkt IV ppkt 12). Również dowody załączone przez Spółkę do pisma z dnia 21 grudnia 2016 r. w postaci wykazu transakcji dla przykładowego okresu wraz datami księgowania wpłat i zastosowanymi kursami pokazuje, iż spółka konsekwentnie ustala kursy na moment zaksięgowania wpłaty dokonanej przez klienta.

Zdaniem Spółki postanowienia Regulaminu są jasne oraz precyzyjne i w żadnym stopniu nie stwarzają podstawy dla ustalania przez Spółkę kursów na potrzeby zawierania umowy z klientem inaczej, niż według chwili zaksięgowania wpłaty od klienta. Według powoda, o powyższym świadczy to, że Regulamin nie przyznaje Stronom możliwości innego ustalenia kursów złota i USD, aniżeli na moment zaksięgowania wpłaty klienta. O niezasadności zarzutu Prezes UOKiK, co do możliwości ponownego przeliczenia wpłaty dokonanej przez klienta i możliwości arbitralnego wybierania przez powoda momentu ustania kursu złota świadczy literalne brzmienie każdego w/w postanowień Regulaminu oraz systematyka wewnętrzna całego punktu IV Regulaminu. Żadne z kwestionowanych postanowień nie zawiera żadnych słów, które stwarzałyby choćby potencjalną możliwość przyjęcia innego momentu ustalenia kursów, niż wynikającego z pkt IV ppkt 4-7 (a więc momentu zaksięgowania wpłaty dokonanej przez Klienta). Zdaniem powoda, nie istnieją również żadne zasady współżycia społecznego ani ustalone zwyczaje przy zawieraniu umów w sklepach internetowych, które wskazywałyby na możliwość przyznania sprzedawcy, mimo braku literalnego wyrażenia w treści danego postanowienia umownego, uprawnienia do ponownego ustalania ceny (tu: kursu złota) w związku z dokonaniem przez sprzedawcę czynności wymienionych pkt IV ppkt 9, 11, 12. Z tych względów sformułowany przez Prezesa Urzędu zarzut naruszenia przez powoda dobrych obyczajów jakimi jest obowiązek przekazywania konsumentom jednoznacznej i rzetelnej informacji poprzez zamieszczenie niejednoznacznej regulacji w kwestii stosowanego kursu złota w momencie składania przez klienta - konsumenta zlecenia w związku z tym, że Spółka zdaniem Prezesa UOKiK miałaby przyznać sobie możliwość przeprowadzenia transakcji po korzystniejszym dla powoda kursie złota, w sytuacji wystąpienia na rynku większych wahań kursów złota lub dolara, z którymi kurs złota jest powiązany, należy uznać za całkowicie bezzasadny.

Według powoda powód zostałby ukarany za to, że konsument mógłby hipotetycznie źle zrozumieć Regulamin z tego powodu, że nie będzie prawidłowo posługiwać się regułami gramatycznymi języka polskiego, lub będzie interpretować treść pkt IV regulaminu sklepu internetowego w sposób nielogiczny lub niezgodny z zasadami doświadczenia życiowego. To zaś byłoby sprzeczne z powszechnie przyjętym wzorem przeciętnego konsumenta jako osoby właściwie poinformowanej oraz dostatecznie uważnej i rozsądnej (wyrok TSUE C-186/16 z dnia 20-09-2017). Powód nadmienił, że stosuje wszelki środki usuwające nawet hipotetyczne wątpliwości klientów odnośnie stosownych kursów złota oraz podkreślił, że od samego początku funkcjonowanie sklepu internetowego wartość transakcji ustalona za pomocą panelu klienta była wartością, która była przekierowana do systemu płatności bez możliwości jakichkolwiek zmian, zarówno z poziomu Spółki (jako administratora strony (...).pl), jak i użytkownika.

Zdaniem powoda nie sposób zgodzić się również z zarzutem odnośnie naruszenia przez Spółkę dobrych obyczajów w związku z brakiem zamieszczenia przez Spółkę w Regulaminie sklepu internetowego precyzyjnej informacji o terminie zaksięgowania płatności, z uwagi na treść z pkt IV ppkt 4 regulaminu. Powód podniósł również, że faktem notoryjnym, znanym również każdemu użytkownikowi sklepów internetowych jest to, że to nie sprzedawca, ale niezależny operator płatności (tu: serwis (...).com) decyduje o momencie zaksięgowania płatności, a nie sprzedawca; że umowy zawierane w ramach sklepów internetowych są obsługiwane przez systemy informatyczne, zaś Sprzedawca nie może decydować o momencie wykonania określonych czynności przez system informatyczny (tu: na przeliczenie dokonanej wpłaty na ilość złota zakupionego przez klienta) oraz, że żaden regulamin sklepu internetowego nie informuje o tym fakcie użytkowników, bo jest to dla nich oczywiste.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany - Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w zaskarżonej decyzji. Wniósł o oddalenie odwołania, jako bezzasadnego oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zdaniem Prezesa w uzasadnieniu decyzji wystarczająco opisano sprzeczność działań powoda z dobrymi obyczajami, która naruszyła w tym zakresie obowiązek przekazywania konsumentom jednoznacznej i rzetelnej informacji w zakresie zasad ustalania kursu złota, tj. podstawowego parametru do rozliczania zleconych przez konsumentów transakcji. Jak wskazano w decyzji, zakwestionowany sposób regulacji umownej w tym zakresie spowodował, iż spółka miała możliwość przeprowadzenia transakcji po korzystniejszym dla niej kursie złota, w sytuacji wystąpienia na rynku większych wahań kursów złota lub dolara, z którymi kurs złota jest powiązany – co zostało szczegółowo opisane w zaskarżonej decyzji. Ponadto, w ocenie pozwanego, właśnie dokonana przez powoda we wskazanym zakresie zmiana regulaminu spowodowała usunięcie niejednoznaczności w tym zakresie, tj. wskazano wprost na moment ustalania kursu słota i usunięto wątpliwość na okoliczność, że czynności wymienione w pkt 9, 11 i 12 nie mają charakteru cenotwórczego, co dało pozwanemu podstawę do stwierdzenia zaniechania przez powoda zarzucanej praktyki z chwilą ich wprowadzenia do regulaminu w dacie wskazanej przez powoda tj. z dniem 22 marca 2018 roku.

W toku rozprawy strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. jest spółką prawa handlowego wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS: (...). (...) Sp. o.o. jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność w zakresie sprzedaży i kupna złota inwestycyjnego na rzecz konsumentów za pośrednictwem sklepu internetowego (...).pl. W powyższym zakresie spółka prowadzi działalność kantorową w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe (Dz.U. z 20012, poz. 826 z późn. zm.) i podlega nadzorowi Narodowego Banku Polskiego. W ramach wskazanego serwisu internetowego spółka umożliwia klientom kupowanie złota o dowolnej, wybranej przez klienta wadze, mniejszej niż 1 uncja złota (tj. 31,1 grama), a cena jest określona na podstawie aktualnego kursu publikowanego przez międzynarodową organizację The London Bullion Market Association (dalej: LBMA) na stronie internetowej: (...) Kurs ten ustalany jest dwukrotnie w ciągu dnia o określonych z góry godzinach - 11:30 i 16:00 czasu polskiego. /okoliczność bezsporna/

(...) Sp. o.o. stosowała w Regulaminie Sklepu (...) pkt IV ppkt 9, pkt IV ppkt 11 oraz pkt IV ppkt 12, w których opisywała kolejne czynności wykonywane przez Spółkę po dokonaniu wpłaty ceny przez Klienta. Zgodnie z ich brzmieniem:

1) pkt IV ppkt 9: " Każdorazowo, po zaksięgowaniu i przeliczeniu wpłaty, masz możliwość podglądu w Twoim panelu klienta ilości gramów złota zakupionych za Twoją wpłatę. Wskazane informacje będziemy umieszczać w panelu klienta niezwłocznie po pobraniu Kursu złota LBMA oraz Kursu USDPLN dla danego dnia".

2) pkt IV ppkt 11:" Po każdorazowej wpłacie otrzymasz na adres e-mail podany w Twoim panelu klienta potwierdzenie dokonania wpłaty. Z tą chwilą będziesz miał pewność, że otrzymaliśmy Twoją ofertę zawarcia umowy na zasadach opisanych w niniejszym Regulaminie oraz że oferta ta jest wiążąca i skuteczna."

3) pkt IV ppkt 12: "Po każdorazowej wpłacie, nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia dokonania wpłaty, otrzymasz na adres e-mail podany w Twoim panelu klienta potwierdzenie zawarcia umowy („Potwierdzenie zawarcia umowy")”./k.66-72 akt adm./

Postanowieniem nr (...) z dnia 1 grudnia 2016 r., Prezes Urzędu wszczął z urzędu postępowanie w sprawie stosowania przez Spółkę praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, z art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegających na stosowaniu w obrocie konsumenckim wzorca umownego o nazwie „Regulamin sklepu internetowego” zawierającego niejednoznaczną informację dotyczącą kursu kupna/sprzedaży złota zastosowanego przy transakcji, co może naruszać dobre obyczaje, zakazujące przedsiębiorcom nadużywania posiadanej przewagi kontraktowej, a nadto godzić w zbiorowe interesy konsumentów. /k. 1-2 akt adm./

W piśmie z dnia 21 grudnia 2016 r. Spółka ustosunkowała się do treści zarzutów oraz wypowiedziała się w kwestii dalszego stosowania, wskazanych jako niejednoznacznych, regulacji umownych zawartych w Regulaminie. Spółka zasadniczo nie zgodziła się z zarzutem postawionym w ww. postanowieniu (...), podkreślając, iż każda wpłata klienta jest przeliczana na odpowiednią ilość złota według kursu dla danego dnia i godziny dokonania wpłaty, zgodnie z Regulaminem. Z kolei system płatności elektronicznej tPay gwarantuje, iż dokonywane za jego pośrednictwem wpłaty są automatycznie i natychmiastowo księgowane. Wskazała, też, że kurs złota na podstawie którego jest obliczane jest złoto, ustalany jest na podstawie kursu ustalanego przez niezależną, międzynarodową instytucję - L. Bullion Market Association (LBMA), która publikuje kursy dwa rzay dziennie o określonych z góry godzinach (11:30 i 16:00 czasu polskiego), co sprzyja przyporządkowaniu danej płatności do określonego kursu. Jedyne zagrożenie po stronie klienta jest takie, że dokona płatności na pograniczu zmiany kursu złota publikowanego przez LBMA, tj. na chwilę (np. 1 minutę) przed godziną 11:30 lub 16:00 i płatność zostanie zaksięgowana po upływie tej godziny, przez co zostanie przyporządkowana do nowego kursu złota LBMA obowiązującego od 11:30 lub 16:00, (tj. niezwłocznie po dokonaniu wpłaty przez klienta). /k. 5-21 akt adm./

W piśmie z dnia 21 marca 2017 roku spółka złożyła wniosek o wydanie – na podstawie art. 28 uokik – decyzji zobowiązującej, składając propozycję bezzwłocznego wprowadzenia zmian do Regulaminu, poprzez uzupełnienie dotychczasowych treści trzech postanowień Regulaminu. /k. 80 akt adm./

Pismem z dnia 31 stycznia 2018 r. (ponowionym dnia 27 lutego 2018 r.) – Prezes UOKiK poinformował Spółkę o dotychczasowych ustaleniach poczynionych w toku postępowania wszczętego wobec (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. w sprawie stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów oraz o planowanym rozstrzygnięciu. /k. 82-95akt adm./

W odpowiedzi na powyższą informację, w pismach z dnia 16 i 23 marca 2018 r., Spółka przedstawiła swoje stanowisko i uwagi w zakresie dokonanych przez Prezesa Urzędu ustaleń faktycznych i oceny prawnej oraz poinformowała, iż z dniem 22 marca 2018 r. wprowadziła zmiany do Regulaminu uwzględniające zarzuty Prezesa Urzędu, opisane w „Szczegółowym Uzasadnieniu Zarzutów” i przedstawiła nowy tekst Regulaminu z m.in. zmienionymi punktami IV ppkt 9, 11 i 12, którym nadano następującą treść:

a) pkt IV ppkt 9: „ Każdorazowo po zaksięgowaniu i przeliczeniu wpłaty, masz możliwość podglądu w Twoim panelu klienta ilości gramów złota zakupionych przez Twoją wpłatę. Wskazane informacje będziemy umieszczać w Panelu Klienta niezwłocznie po opublikowaniu Kursu złota LBMA oraz Kursu USDPLN dla danego dnia. Przypominamy, że to moment zaksięgowania wpłaty w systemie płatności elektronicznych (według zasad ujętych w pkt IV ppkt 4-7) decyduje o zastosowanym Kursie złota LBMA oraz Kursie USDPLN, więc zawsze masz pewność jakie kursy powinny zostać zastosowane dla danej wpłaty i zawsze masz możliwość zweryfikowania czy zostały zastosowane te właściwe”;

b) pkt IV ppkt 11: „ Po każdorazowej wpłacie otrzymasz na adres e-mail podany w Twoim panelu klienta potwierdzenie dokonania wpłaty. Z tą chwilą będziesz miał pewność, że otrzymaliśmy Twoją ofertę zawarcia umowy na zasadach opisanych w niniejszym Regulaminie oraz, że oferta jest wiążąca i skuteczna. Przypominamy, że moment zaksięgowania wpłaty w systemie płatności elektronicznych (według zasad ujętych w pkt IV ppkt 4-7) decyduje o zastosowanym Kursie złota LBMA oraz Kursie USDPLN, więc zawsze masz pewność jakie kursy powinny zostać zastosowane dla danej wpłaty i zawsze masz możliwość zweryfikowania czy zostały zastosowane te właściwe”;

c) pkt IV ppkt 12: „ Po każdorazowej wpłacie, nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia dokonania wpłaty, dla potwierdzenia zakupu przez Ciebie złota na zasadach opisanych w niniejszym Regulaminie, otrzymasz na adres e-mail podany w Twoim panelu klienta potwierdzenie zawarcia umowy („Potwierdzenie zawarcia umowy”). Przypominamy, że to moment zaksięgowania wpłaty w systemie płatności elektronicznych (według zasad ujętych w pkt IV ppkt 4-7) decyduje o zastosowanym Kursie złota LBMA oraz Kursie USDPLN, więc zawsze masz pewność jakie kursy powinny zostać zastosowane dla danej wpłaty i zawsze masz możliwość zweryfikowania czy zostały zastosowane te właściwe”. (okoliczność bezsporna)/k. 96-127 akt adm./

W dniu 21 czerwca 2018 r. Prezes UOKiK wydał decyzję Nr (...).

Powyżej opisany stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, których prawdziwość, wiarygodność i moc dowodowa nie była podważana w postępowaniu sądowym, jak również w ocenie Sądu nie budziła wątpliwości.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2017 r., poz. 229 ze zm.) nie wydaje się decyzji, o której mowa w art. 26, jeżeli przedsiębiorca zaprzestał stosowania praktyki, o której mowa w art. 24. Zgodnie z ust. 2, w przypadku określonym w ust. 1 Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania.

Bezsporny był w niniejszej sprawie stan faktyczny, w szczególności w zakresie stosowania przez powoda w obrocie z konsumentami postanowień punkt IV podpunkt 9, 11, 12 Regulaminu w brzmieniu obowiązującym przed dniem 22 marca 2018 roku (k. 66-72 akt adm.)

Powód zakwestionował przyjęcie przez pozwanego, że postanowienia powyższe w poprzednim ich brzmieniu zawierały niejednoznaczną informację dotyczącą kursu kupna/sprzedaży złota zastosowanego przy transakcji, a konsekwencji, aby zaistniały podstawy do przyjęcia, iż działanie powoda narusza dobre obyczaje, zakazujące przedsiębiorcom nadużywania posiadanej przewagi kontraktowej i w związku z tym godzi w zbiorowe interesy konsumentów, o których stanowi art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Zgodnie z treścią art. 24 ust. 1 uokik zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Według ust. 2 przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy.

Z powyższego wynika, że zakaz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów sformułowany w art. 24 ust. 1 ustawy odnosi się do sytuacji w której spełnione są następujące warunki:

1) Praktyka jest działaniem lub zaniechaniem przedsiębiorcy

2) Praktyka jest sprzeczna z prawem lub

3) Praktyka jest sprzeczna z dobrymi obyczajami

4) Praktyka godzi w zbiorowy interes konsumentów.

Warto zauważyć, że praktyki o których mowa w art. 24 uokik oznaczają wszelkie formy zachowania przedsiębiorcy w jego relacji z konsumentami, czyli działanie jak i zaniechanie.

Dalej wskazać należy, że nowelizacja konsumencka wyodrębniła z definicji praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów cechę „sprzeczności z dobrymi obyczajami”, choć kryterium dobrych obyczajów znane było już wcześniej. Nowelizacja z 2016 roku podkreśla wagę zachowania dobrych obyczajów w obrocie konsumenckim. Warto tu też zwrócić uwagę na fakt odwoływania się przez ustawodawcę do dobrych obyczajów w przepisach k.c. w szczególności dotyczących umów konsumenckich (art. 385 ¹, 385 ² k.c.). W doktrynie wskazuje się że: „Współcześnie w orzecznictwie i doktrynie zachodnioeuropejskiej panuje podejście, które można nazwać ekonomiczno-funkcjonalnym. Podkreśla się, że nie chodzi o przestrzeganie dobrych obyczajów "w ogóle", lecz o zachowanie przedsiębiorców w działalności gospodarczej. Kryterium nie powinny więc stanowić poglądy uczciwego przeciętnego człowieka, ale oceny zorientowane na zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania konkurencji, poprzez rzetelne i niezafałszowane współzawodnictwo jakością, ceną i innymi pożądanymi przez klientów cechami oferowanych towarów lub usług (…)(J. Szwaja (red.), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2019). Mając na uwadze powyższe przyjąć należy, iż w relacji przedsiębiorca – konsument również nie chodzi o przestrzeganie dobrych obyczajów w ogóle, lecz o zachowanie przedsiębiorcy w działalności gospodarczej, z uwzględnieniem dobrych obyczajów jako norm pozaprawnych moralnych i obyczajowych, przyjętych w stosunkach gospodarczych w celu realizacji wartości takich jak lojalność , rzetelność i fachowość.

Bezprawność w rozumieniu art. 24 ust. 1 i 2 u.o.k.k. ma miejsce, gdy działanie przedsiębiorcy jest sprzeczne z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym, a więc zarówno z normami prawnymi, jak również z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami. Tak rozumiana bezprawność jest czynnikiem obiektywnym, a więc jest niezależna od winy i jej stopnia, jak również nie zależy od istnienia świadomości naruszeń po stronie przedsiębiorcy, a także jest niezależna od wystąpienia szkody. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 22 marca 2017 r., VI ACa 1863/15, Lex nr 2308678).

Zgodnie z przyjętym stanowiskiem judykatury, za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać m.in. działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc działania potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać przede wszystkim należy na okoliczność, że w skutek wszczęcia postępowania administracyjnego doszło do zmiany regulaminu w kwestionowanych podpunktach regulaminu pkt IV, tj. ppkt 9, 11, 12 w ten sposób, że do każdego podpunktu dodano następujące postanowienie: „ Przypominany, że to moment zaksięgowania wpłaty w systemie płatności elektronicznych (według zasad ujętych w pkt IV ppkt 4-7) decyduje o zastosowanym Kursie złota LBMA oraz Kursie USDPLN, więc zawsze masz pewność jakie kursy powinny zostać zastosowane dla danej wpłaty i zawsze masz możliwość zweryfikowania, czy zostały zastosowane te właściwe”. Ponadto w podpunkcie 9 zamieniono słowo „ pobraniu” na „ opublikowaniu”.

Przede wszystkim wskazać należy, iż ma rację pozwany, że powyższe zmiany regulaminu dodane przez powoda, doprecyzowujące, który moment należy uznać za bazowy, w ocenie pozwanego zniosły tę niejednoznaczność, ponieważ wskazano wprost na moment ustalania kursu złota i usunięto tym samym niejednoznaczność w tym zakresie. Niezasadnie wskazywał powód, że wystarczającym było zawarcie treści regulaminu sklepu internetowego pkt IV ppkt 4-7, w których spółka wskazywała jasno i precyzyjnie, iż to moment dokonania wpłaty przez klienta (i tylko on) jest wiążący dla określania momentu ustalania kursów złota, natomiast w pkt IV ppkt 8 Regulaminu spółka informuje klientów, że zamieszcza w sklepie internetowym informacje o kursach złota. Powód zapewnił również, że spółka podczas zwierania umów postępuje zgodnie z procedurą wskazaną w powyższych podpunktach. Powyższe w przekonaniu powoda uniemożliwia przyjęcie, że informacje w kwestionowanych podpunktach są niejednoznaczne. Powyższe stanowisko nie jest zasadne z tego względu, że zarówno podpunkty 4-7 jak i 9, 11, 12 dotyczą dokonywania wpłat na zakup złota i ich księgowania. Zgodnie z pkt IV ppkt 9 Regulaminu spółka ma obowiązek zaksięgowania wpłaty i przeliczenia wpłaty, a następnie zamieszczenia w panelu klienta, co jednak jest istotne w przypadku wahań kursu złota lub dolara, w szczególności z tego względu, że pkt IV ppkt 12 wskazują na 3 dniowy termin od dnia dokonania wpłaty, w którym spółka ma obowiązek na przesłanie e-maila potwierdzającego zwarcie umowy. Z tego względu wprowadzenie powyższych zmian, nie nastręcza już żadnych wątpliwości po obu stronach transakcji, który „moment” decyduje o „zastosowanym Kursie złota LBMA oraz Kursie USDPLN”. W sposób nie budzący wątpliwości sprecyzowano też obowiązek dotyczący zamieszczenia informacji dotyczących zaksięgowania i zaliczenia wpłaty w Panelu Klienta niezwłocznie po „ opublikowaniu”, nie zaś jak wskazywano poprzednio „ pobraniu” Kursu złota LBMA oraz Kursu USDPLN dla danego dnia. Zasadnie przyjął pozwany, iż stosowanie w obrocie z konsumentami Regulaminu w pkt IV ppkt 9, 11,12 w poprzednim brzmieniu pozwalało powodowi na dowolność w ustalaniu obowiązującego kursu transakcji, którym może być stosownie do umowy – np. moment zaksięgowania i przeliczenia wpłaty, czy zamieszczenia takiej informacji na panelu klienta. Zasadnie pozwany wskazał przy tym, że w związku z tym, kurs zastosowany dla danego zlecenia może być inny, od kursu oczekiwanego przez konsumenta zamierzającego przeprowadzić transakcję kupna/sprzedaży złota. Zasadnie zauważył też, pozwany, że brak wskazania precyzyjnego terminu zaksięgowania i przeliczenia wpłat powoduje w konsekwencji niejednoznaczność w zakresie ustalenia obowiązującego kursu transakcji pomiędzy powodem a konsumentem. Podkreślić tu należy, że subiektywne przekonanie powoda o jednoznaczności Regulaminu w pkt IV ppkt 9, 11, 12 w jego poprzednim brzmieniu nie niweczy faktu, że poprzednie brzmienie umożliwiało spółce dowolność w interpretacji kursu, co kolei mogło negatywnie wpływać na sytuację konsumenta, jako „słabszej” strony kontraktu.

Zgodnie z treścią art. 24 ust. 2 pkt 2 uokik tj.: „Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności: naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji;”. Z tego względu w przekonaniu Sądu wprowadzenie wzorca do obrotu konsumenckiego zawierającego kwestionowane postanowienia pkt 9, 11, 12 Regulaminu w poprzednim brzmieniu należało uznać jako praktykę sprzeczną z dobrymi obyczajami, gdyż zmierzały do niedoinformowania i dezorientacji przeciętnego konsumenta jako osoby rozsądnej, uważnej, należycie poinformowanej, i mogły niestety mogły służyć, dokonaniu interpretacji - podczas wykonania umowy w sposób ekonomicznie niekorzystny dla konsumenta. Powyższe zapisy w pierwotnym brzmieniu nie można było uznać za rzetelne w swej treści.

O konieczności uznania powyższych zapisów w pierwotnym brzmieniu na nierzetelne przemawia również okoliczność zupełnej implementacji dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 roku (Dz.U.UE.L.2005.149.22). W treści art. 2 pkt h, zawarto definicję staranności zawodowej, wskazując że: „staranność zawodowa oznacza standard dotyczący szczególnej wiedzy i staranności, których można w racjonalny sposób oczekiwać od przedsiębiorcy w jego relacjach z konsumentami, zgodnie z uczciwymi praktykami rynkowymi i/lub ogólną zasadą dobrej wiary w zakresie jego działalności”. Zatem wnioskować należy, że pojęcia staranności w dyrektywie jak i przepisach k.c. zostało ściśle związane z zawodowym charakterem prowadzonej działalności gospodarczej. Wobec tego wypełnienie przez przedsiębiorcę przesłanki starannego działania w przedmiocie praktyk rynkowych objętych treścią przepisu art. 24 dotyczy przede wszystkim rzetelności świadczeń informacyjnych kierowanych do konsumenta. Pojęciem rzetelności w rozumieniu nowej ustawy obejmuje przekazywanie konsumentom informacji istotnych i transparentnych.

Z tego względu wprowadzenie do obrotu wzorca w poprzednim brzmieniu zawierającego kwestionowane zapisy – niejednoznaczne a tym samym nierzetelne, gdyż pozwalające powodowi na dowolność w ustaleniu kursu transakcji, który będzie zastosowany przy składanym przez klienta zleceniu kupna/sprzedaży należało uznać za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Za pomocą powyższych zapisów zachodziła możliwość manipulacji konsumentami tak, aby działając w zaufaniu do profesjonalisty, korzystali z przysługujących im na podstawie umowy uprawnień w sposób niekorzystny dla ich interesów, lecz korzystny dla profesjonalisty. Zasadnie zatem przyjął pozwany, że powód naruszył obowiązek poszanowania partnera kontraktowego tzn., nienadużywania wobec konsumentów posiadanej przez przedsiębiorcę korzystniejszej pozycji kontraktowej wynikającej przede wszystkim z dysponowania przez przedsiębiorcę wiedzą fachową, doświadczeniem zawodowym przewagą technologiczną i szybszym dostępem do informacji.

Wbrew zatem argumentacji powoda podkreślić należy, że informacja przekazywana konsumentom powinna być każdorazowo rzetelna, jasna, prawdziwa i pełna. Podanie konsumentowi informacji niepełnej mogło przyczynić się do podjęcia przez niego decyzji rynkowej, której w innych okolicznościach by nie podjął.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny, konsument - nawet dobrze zorientowany i bardzo uważny - nie jest profesjonalistą. Jego wiadomości nie obejmują wiedzy specjalistycznej i nie potrafi on ocenić sytuacji tak jak profesjonalista. Niemniej jednak nawet ostrożny, uważny konsument ma prawo do rzetelnej informacji, pozostającej w zgodzie z prawem, która nie będzie go wprowadzać w błąd. Jako praktykę wprowadzającą w błąd należy kwalifikować każdą praktykę, która w jakikolwiek sposób, w tym również przez swoją formę, wywołuje skutek w postaci co najmniej możliwości wprowadzenia w błąd przeciętnego konsumenta, do którego jest skierowana i która może zniekształcić jego zachowanie rynkowe. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lutego 2015 r., sygn. akt VI ACa 567/14, Legalis Nr 1285001)

Zostały również wykazane pozostałe przesłanki o których mowa w art. 24 uokik, gdyż nie budzi wątpliwości że powód jest przedsiębiorcą, oraz powyższe narusza zbiorowe interesy konsumentów. Zasadnie przy tym wskazał pozwany, że nie ilość faktycznych potwierdzonych naruszeń ale przede wszystkim ich charakter, a w związku z tym możliwość (chociażby tylko potencjalna) wywołania negatywnych skutków wobec określonej zbiorowości, przesądza o naruszeniu zbiorowego interesu. Potencjalnie ofiarą niekorzystnej interpretacji umowy może być bowiem każdy konsument będący klientem powoda lub potencjalnym klientem powoda.

W związku z tym zasadnie pozwany uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, działanie powoda polegające na wprowadzeniu do obrotu konsumenckiego wzorca umowy o nazwie „Regulamin sklepu internetowego”, zawierającego niejednoznaczną informację dotyczącą kursu kupna/sprzedaży złota zastosowanego przy transakcji, co narusza dobre obyczaje, zakazujące przedsiębiorcom nadużywania posiadanej przewagi kontraktowej i w związku z tym godzi w zbiorowe interesy konsumentów, o których stanowi art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 22 marca 2018 roku.

Odnosząc się do zarzutu strony powodowej, w przedmiocie naruszenia zasady prawdy obiektywnej wynikającej z art. 7 k.p.a. i 77 k.p.a. poprzez nieprawidłowe ustalenia stanu faktycznego z pominięciem treści całego punktu IV regulaminu i przyjęcie, iż skarżący stosował praktykę godzącą w zbiorowe interesy konsumentów, w ocenie Sądu pozwany dołożył wszelkich starań skutkiem czego było dokonanie ustaleń stanu faktycznego w sposób rzetelny. Brak jest podstaw do stwierdzenia jakichkolwiek naruszeń procedury. Brak zatem było jakichkolwiek podstaw do oceny działań pozwanego jako sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania wbrew treści art. 233 k.p.c. w zw. z art. 84 uokik.

Reasumując powyższe rozważania, zdaniem Sądu Okręgowego, odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż zaskarżona decyzja odpowiada przepisom prawa. Z tych względów, na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c. Sąd orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu, Sąd orzekł stosownie do wyników postępowania na podstawie art. 98 k.p.c. oraz Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Na koszty procesu po stronie pozwanego złożył się koszt zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł.

SSR (del.) Jolanta Stasińska