Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy w Krośnie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Wiesław Ruszała

Protokolant: sekr. sądowy Gabriela Szymańska-Such

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2018 roku w Krośnie

sprawy M. G. (1), s. S. i T., ur. (...) w D.

T. W. (1) , s. J. i E., ur. (...) w J.

oskarżonego M. G. (1) o przestępstwo z art. 157 § 2 kk

oskarżonego T. W. (1) o przestępstwo z art. 217 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego w Jaśle z dnia 13 lipca 2018 roku, sygn. akt II K 425/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie III w ten sposób, że przyjmując działanie oskarżonego wzajemnego T. W. (1), w warunkach obrony koniecznej z art. 25 § 1 kk odnośnie zarzucanego mu przestępstwa z art. 217 § 1 kk, uniewinnia go od popełnianie zarzucanego mu czynu,

b)  uchyla orzeczenia o zasądzeniu od oskarżonego wzajemnego T. W. (1) na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, w tym opłaty,

II.  w pozostałej części utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy,

III.  kosztami procesu za postępowanie odwoławcze obciąża oskarżonego (oskarżyciela prywatnego wzajemnego) M. G. (1), w tym zasądza od niego na rzecz Skarbu Państwa opłatę za II instancję w kwocie 60 zł /sześćdziesiąt złotych/,

IV.  zasądza od oskarżonego M. G. (1) na rzecz oskarżyciela prywatnego T. W. (1) kwotę 840 zł /osiemset czterdzieści złotych/, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Jaśle rozpoznawał sprawę z oskarżenia prywatnego T. W. (2), M. G. (1), oskarżonego o to, że w dniu 25 października 2017 roku, około godz. 8: 45 w J. na ul. (...), użył wobec T. W. (1) gazu pieprzowego poprzez pryśnięcie gazem z bliskiej odległości w jego twarz, czym spowodował u niego obrażenia ciała w postaci oparzenia chemiczne oka, przydatków oraz oparzenie skóry, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jego ciała i rozstrój zdrowia na czas do dni 7 –miu trwający, tj. o przestępstwo z art. 157§2 kk.

Po wpływie do Sądu powyższego aktu oskarżenia i przeprowadzeniu posiedzenia pojednawczego M. G. (1) wniósł przeciwko T. W. (1) wzajemny akt oskarżenia, w zmodyfikowanym na rozprawie akcie oskarżenia zarzucając mu, że w dniu 25 października 2017r. naruszył jego nietykalność cielesną popychając go w J. przy ul. (...), w ten sposób, że rzucił się na niego całym ciałem i odepchnął go całym ciałem, popełniając w ten sposób na jego szkodę przestępstwo z art. 217§1 kk.

Sąd Rejonowy w Jaśle wyrokiem z dnia 13 lipca 2018 r., sygn.. akt II K 425/17 uznał oskarżonego M. G. (1) za winnego zarzucanego mu czynu, a stanowiącego przestępstwo z art. 157§2 kk i za to na podstawie art. 157§2 kk i art. 33§1 i 3 kk skazał go na karę grzywny 60 stawek dziennych, określając wysokość jednej stawki na kwotę 10 zł oraz na podstawie art. 46§2 kk orzekł od oskarżonego M. G. (1) na rzecz T. W. (1) nawiązkę w kwocie 1 000 zł.

Odnośnie oskarżenia wzajemnego, przyjmując, że T. W. (1) oskarżony został o to, że w dniu 25 października 2017 r., około godz. 08.45, w J. na ul. (...), odepchnął rękami M. G. (1), czym naruszył jego nietykalność cielesną, Sąd Rejonowy, w punkcie III zaskarżonego wyroku, uznał oskarżonego T. W. (1) za winnego zarzucanego mu czynu, a stanowiącego przestępstwo z art. 217§1 kk i na podstawie art. 217§2 kk odstąpił od wymierzenia mu kary.

Na podstawie art. 628 kpk i art. 3 ust. 1 oraz art 5 ust 1. ustawy o opłatach w sprawach karnych Sąd Rejonowy zasądził od oskarżonych M. G. (1) i T. W. (1) na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe, w tym opłaty: oskarżonemu M. G. (1) w kwocie 60 zł , a oskarżonemu T. W. (1) w kwocie 30 zł, a nadto zasądził od oskarżonego M. G. (1) na rzecz T. W. (1) kwotę 2.160 zł tytułem zwrotu poniesionych przez niego kosztów zastępstwa adwokackiego.

Wyrok powyższy zaskarżyli apelacjami obrońcy oskarżonych T. W. (1) i M. G. (1).

Obrońca oskarżyciela prywatnego ( oskarżonego wzajemnego) T. W. (1) zarzucając wyrokowi:

1.  Obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 25 § 1 k.k., w wyniku nie zastosowania tego przepisu i nie uznania, że T. W. (1) odpychając oskarżonego M. G. (1) działał w obronie koniecznej odpierając bezpośredni, bezprawny zamach na swoją osobę.

2.  Obrazę przepisów postępowania, a to art. 7 i 410 k.p.k. poprzez dokonanie oceny postępowania T. W. (1) w oderwaniu od zasad prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego,

wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego T. W. (1) od zarzuconego mu przestępstwa z art. 217 § 1 k.k. oraz o zasądzenie na rzecz oskarżonego kosztów zastępstwa adwokackiego według spisu kosztów.

Obrońca oskarżonego (oskarżyciela wzajemnego) M. G. (1) zarzucając wyrokowi:

1.  naruszenie art. 4 k.p.k. oraz 7 k.p.k. poprzez orzeczenie z naruszeniem zasad obiektywizmu oraz poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, co skutkowało błędnym ustaleniem, że oskarżony M. G. (1) w dniu 25 października 2017 r. poszedł do garażu T. W. (1) i po wypowiedzeniu słów o swojej matce od razu użył gazu pieprzowego, kierując strumień gazu bezpośrednio w twarz oskarżonego T. W. (1), podczas gdy z prawidłowo ocenionego zebranego materiału dowodowego wynika, że użycie gazu pieprzowego przez M. G. (1) było spowodowane agresywnym zachowaniem T. W. (1), i miało na celu odparcie bezpośredniego ataku fizycznego i słownego;

2.  naruszenie art. 4 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k. w sytuacji, gdy mimo istniejących wątpliwości zostały one rozstrzygnięte na niekorzyść oskarżonego, podczas gdy w realiach niniejszej sprawy Sąd winien takie wątpliwości rozstrzygnął na korzyść oskarżonego M. G. (1);

3.  naruszenie prawa materialnego art. 25 k.k., polegający na jego niezastosowaniu i pominięciu w ocenie zdarzenia z dnia 25 października 2017 r. kwestii obrony koniecznej oskarżonego w sytuacji, gdy oskarżony używając gazu pieprzowego odpierał bezpośredni, bezprawny zamach T. W. (1),

a ponadto zarzucając

4.  rażącą niewspółmierność kary grzywny wymierzonej oskarżonym, która jest niewspółmierna do stopnia zawinienia,

wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego, a w przypadku uznania przez Sąd braku podstaw do uniewinnienia wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec M. G. (1) na okres 1 roku, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego (oskarżyciela prywatnego wzajemnego) M. G. (1) jest nieuzasadniona i w związku z tym wnioski tej apelacji nie zasługiwały na uwzględnienie.

Nieuzasadnionym jest w sposób oczywisty zarzut dokonania przez Sąd Orzekający dowolnej , a nie swobodnej oceny dowodów skutkującej błędnym, zdaniem apelacji, ustaleniem, że oskarżony M. G. (1) zaatakował oskarżyciela prywatnego, oskarżonego wzajemnego w jego garażu, pryskając mu gazem pieprzowym w twarz. Twierdzenia takie wyprowadza autor apelacji z odmiennej oceny dowodów, a zwłaszcza z uznania za wiarygodne wyjaśnień M. G. (1), twierdzącego, że został zaatakowany przez T. W. (1), gdy poszedł do jego garażu, zwrócić mu uwagę, że obraża jego matkę, zaś gazu pieprzowego użył wobec T. W. jedynie we własnej obronie.

Tymczasem Sąd Orzekający uprawniony był do dokonania przedstawionej w uzasadnieniu oceny dowodów, a zwłaszcza do uznania za wiarygodne, w zakresie zaatakowania go przez M. G. gazem, wyjaśnień T. W. i do uznania sprzecznych z nimi wyjaśnień M. G. za niewiarygodne.

Taka ocena nie narusza, wbrew twierdzeniom apelacji, zasad swobodnej sędziowskiej oceny dowodów, a zwłaszcza nie wykazano aby była ona sprzeczna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Zauważyć również należy, że fakty, iż to M. G. (1) poszedł do pomieszczenia, w którym przebywał T. W. (1) już wyposażony w gaz pieprzowy, zaś sposób użycia tego gazu, bezpośrednio w oczy T. W. i z bliskiej odległości, a zwłaszcza fakt, iż bezpośrednio po zdarzeniu M. G. (1) nie wspomniał nic swojej matce, aby został zaatakowany przez T. W. (zeznania T. G. k. 92/2-93), powodują, iż nie sposób było zakwestionować uprawnienia Sądu Orzekającego do dokonania takiej właśnie oceny dowodów i to nawet w sytuacji, gdy Sąd ten nie w całości dał wiarę wyjaśnieniom T. W., a mianowicie nie uznał za prawdziwe jego twierdzeń o tym, że M. G. bił go pojemnikiem z gazem po głowie i że w czasie zajścia w ręce miał scyzoryk, trzymając go tak jakby go chciał nim uderzyć.

To właśnie Sąd I instancji, mający bezpośredni kontakt z osobami przesłuchiwanymi, mogący zaobserwować sposób wypowiedzi, emocje, tzw. mowę ciała osób składających wyjaśnienia czy zeznania, jest bowiem najbardziej kompetentny do dokonania oceny czy zeznania takie albo wyjaśnienia zasługują na wiarę i w jakim zakresie.

W odniesieniu do zawartego w apelacji zarzutu naruszenia przepisu art. 5 § 2 k.p.k., podzielając pogląd wyrażony między innymi w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2016 r. , sygn. akt II KK 375/16, stwierdzić natomiast należy, iż skuteczne posłużenie się zaś zarzutem obrazy art. 5 § 2 k.p.k., może przynieść skutek jedynie wówczas, gdy zostanie wykazane, że orzekający w sprawie sąd rzeczywiście miał wątpliwości o takim charakterze i nie rozstrzygnął ich na korzyść oskarżonego. Dla zasadności tego zarzutu nie wystarczy zaś zaprezentowanie przez stronę własnych wątpliwości co do stanu dowodów. Przepis art. 5 § 2 k.p.k. wprost odnosi się do istnienia wątpliwości przy ustalaniu stanu faktycznego, ale po stronie orzekającego sądu. O naruszenia tego przepisu można więc mówić wówczas, gdy sąd ( i tylko sąd, jako organ orzekający ) ustalając, że zachodzą nie dające się usunąć wątpliwości, nie rozstrzygnie ich na korzyść skazanego.

W niniejszej sprawie zarzut ten jest zaś oparty wyłącznie na poglądach obrony, a w dodatku znajdujących oparcie jedynie na wyjaśnieniach M. G. (1).

Ustalając w powyższy sposób działanie oskarżonego M. G. (1) Sąd I instancji nie dopuścił się również , co oczywiste obrazy prawa materialnego art. 25 k.k., bowiem o obrazie takiej można by zasadnie mówić gdyby Sąd Orzekający ustalił, że to M. G. (1) podejmował obronę przed atakiem T. W. (1), a mimo to nie przyjął działania M. G. w obronie koniecznej.

Sytuacja taka nie miała jednak miejsca przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy.

Nieuzasadnionym jest w końcu zarzut rażącej niewspółmierności kary wymierzonej M. G. (1) i jej niewspółmierności do stopnia jego zawinienia.

Uwzględniając drastyczny sposób zaatakowania przez niego T. W. (1), użycie gazu pieprzowego z bliskiej odległości, prosto w oczy i spowodowanie w ten sposób oparzenia chemicznego oka i jego przydatków oraz skóry w okolicy oka, nie sposób bowiem uznać wymierzenia oskarżonemu kary najłagodniejszego rodzaju, a mianowicie kary grzywny, w liczbie stawek dziennych zbliżonej do dolnego ich wymiaru za karę rażąco surową, w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k.

W związku z tym wyrok Sądu I Instancji w części skazującej M. G. (1) i wymierzającej mu karę, orzekającej nawiązkę i w części obciążającej go kosztami procesu musiał zostać utrzymany w mocy.

Uzasadnioną jest natomiast apelacja obrońcy oskarżonego wzajemnego T. W. (1), zarzucająca nie przyjęcie działania oskarżonego w obronie koniecznej, jako odpierającego bezpośredni bezprawny zamach na swoją osobę.

Sąd I instancji ustalił wprawdzie, że oskarżony wzajemny T. W. (1) odepchnął oskarżonego M. G. (1), gdy ten prysnął mu gazem w twarz, a po odepchnięciu wybiegł z garażu wzywając pomocy, jednak z niejasnych, bo nie wynikających z uzasadnienia wyroku, powodów nie przyjął działania T. W. (1) w obronie koniecznej.

Tymczasem oczywistym jest, że odepchnięcie to nie było motywowane chęcią naruszenia nietykalności cielesnej M. G. (1) ale obroną przed zachowaniem napastnika, podjętą dla oddalenia się od niego.

Odepchnięcie M. G. (1) przez oskarżonego wzajemnego miało także miejsce bezpośrednio po zaatakowaniu go, wobec czego nie sposób było także rozważać przekroczenia granic obrony koniecznej w postaci ekscesu ekstensywnego, to jest podjęcia obrony spóźnionej w stosunku do ataku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Odwoławczy na zasadzie art. 437 § 2 k.p.k., art. 449 k.p.k., art. 456 k.p.k. i art. 636 § 1 k.p.k. oraz 634 k.p.k. w zw. z art. 632 pkt 1 k.p.k., zmienił zaskarżony wyrok w punkcie III w ten sposób, że przyjmując działanie oskarżonego wzajemnego T. W. (1), w warunkach obrony koniecznej z art. 25 § 1 kk odnośnie zarzucanego mu przestępstwa z art. 217 § 1 kk, uniewinnił go od popełnianie zarzucanego mu czynu, uchylił orzeczenia o zasądzeniu od oskarżonego wzajemnego T. W. (1) na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, w tym opłaty, a w pozostałej części utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.

Kosztami procesu za postępowanie odwoławcze Sąd obciążył natomiast oskarżonego (oskarżyciela prywatnego wzajemnego) M. G. (1), w tym zasądził od niego na rzecz Skarbu Państwa opłatę za II instancję w kwocie 60 zł i zasądził od oskarżonego M. G. (1) na rzecz oskarżyciela prywatnego T. W. (1) kwotę 840 zł, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.