Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2019 roku

Sąd Rejonowy w Nowym Sączu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSR Grzegorz Król

Protokolant: st. sekr. sąd. Magdalena Michalik

po rozpoznaniu w dniu 29.11.2019 r. sprawy karnej

M. M. (1) syna E. i M. z domu M.

ur. (...) w N.

oskarżonego o to, że:

w okresie od dnia 9 października 2017 roku do 7 listopada 2018 roku w N. uchylał się od wykonania obowiązku alimentacyjnego wobec swoich małoletnich dzieci M. N. oraz O. N. reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego K. N. określonego co do wysokości w protokole ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Nowym Sączu w dniu 20 marca 2012 roku o sygn. IIIRC 19/12 przez co łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości przekracza równowartość 3 świadczeń czym naraził ich na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych

to jest o przestępstwo z art. 209 § 1a kk

I.  uniewinnia M. M. (1) od popełnienia czynu zarzucanego mu aktem oskarżenia i kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt II K 1722/18

UZASADNIENIE

wyroku z 29 listopada 2019 r.

M. M. (1) jest ojcem O. N. i M. N., pochodzących ze związku z K. N.. Ugodą zawartą 20 marca 2012 r. przed Sądem Rejonowym w Nowym Sączu, II Wydziałem Rodzinnym i Nieletnich w sprawie o sygn. akt III RC 190/12 M. M. (1) zobowiązał się do płacenia alimentów na synów w kwocie po 500 złotych miesięcznie na każdego, łącznie po 1000 zł.

( dowód: protokół ugody sądowej z 20 marca 2012 r. – k. 18, zeznania świadka K. N. – k. 24-25, 58 v., wyjaśnienia oskarżonego M. M. (1) – k. 34 v. 35)

Od zawarcia ugody M. M. (1) nie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego na rzecz synów. Wobec bezskuteczności egzekucji świadczenie alimentacyjne na rzecz synów M. M. (1) w kwocie 1000 zł miesięcznie wypłacane było z Narodowego Funduszu Alimentacyjnego. W związku z tym zadłużenie M. M. (1) na rzecz Funduszu wynosiło w sierpniu 2018 r. ponad 70.000 zł.

( dowód: zeznania świadka K. N. – k. 24-25, 58 v., wyjaśnienia oskarżonego M. M. (1) – k. 34 v. – 35, pismo komornika – k. 17)

W październiku 2017 r. M. M. (1) podjął pracę za granicą w (...) Sp. z o.o. Od tego momentu (a zatem obejmującego okres wskazany w zarzucie oskarżenia) komornik prowadzi w stosunku do M. M. (1) skuteczną egzekucję, dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę w następujących kwotach: październik 2017 r. – 2515,08 zł, listopad 2017 r. – 2229,44 zł, grudzień 2017 r. – 2784,26 zł, luty 2018 r. – 1422,61 zł, marzec 2018 r. – 2582,12 zł, kwiecień 2018 r. – 2518,77 zł, maj 2018 r. – 2293,08 zł, czerwiec 2018 r. – 2255,37 zł, lipiec 2018 r. – 1843,70 zł. Oprócz tego w sierpniu i wrześniu 2018 r. pracodawca M. M. (1) przekazał komornikowi kwoty 800 i 500 euro.

Według oświadczenia komornika kwoty na wykazie przewyższające wysokość alimentów stanowią w dalszym ciągu pokrycie długu, jaki posiada M. M. (1), nie zaś bieżące alimenty.

( dowód: wyjaśnienia oskarżonego M. M. (1) – k. 34 v. – 35, pismo komornika z rozliczeniem zadłużenia oraz dokonanych zajęć z wynagrodzenia – k. 17 i 19, kopie przekazów pieniężnych – k. 36, notatka urzędowa – k. 30)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyjaśnienia oskarżonego M. M. (1), zeznania świadka K. N. oraz na podstawie dowodów z dokumentów w postaci: protokołu ugody sądowej z 12 marca 2012 r., pisma komornika wraz z rozliczeniem zadłużenia oraz dokonanych zajęć z wynagrodzenia oraz kopii przekazów pieniężnych, a także notatki urzędowej.

Sąd uznał za wiarygodne złożone przez oskarżonego M. M. (1) wyjaśnienia z tym zastrzeżeniem, że nie uznał za odpowiadające prawdzie oświadczenie oskarżonego o przyznaniu się do zarzucanego mu czynu i chęci dobrowolnego poddania się karze (k. 35). Podkreślić należy, że oskarżony przesłuchany w toku postępowania przygotowawczego wyjaśnił, że nie płacił alimentów na rzecz dzieci od 2012 r., tj. od zawarcia ugody, natomiast wskazał, że od października 2017 r., gdy rozpoczął pracę na terenie Niemiec co miesiąc ma ściągane z wynagrodzenia alimenty przez komornika. Fakty te znajdują potwierdzenie w dowodach z dokumentów - w piśmie komornika prowadzącego egzekucję wraz wykazem dokonanych zajęć od października 2017 r., w kopiach przekazów pieniężnych dokonanych w sierpniu i wrześniu 2018 r. przez pracodawcę oskarżonego. Wobec tego zdaniem Sądu przyznanie oskarżonego w żaden sposób nie może być dowodem w sprawie świadczącym o popełnieniu przez niego czynu. Oświadczenie to wskazuje jedynie, że oskarżony błędnie zrozumiał stawiany mu zarzut, prawdopodobnie myśląc, że dotyczy on okresu od 2012 r. do października 2018 r., gdyż przesłuchanie miało miejsce 7 listopada 2018 r., z kolei wyrok skazujący dotyczący przestępstwa niealimentacji we wskazanym przedziale czasowym został wydany 9 listopada 2018 r. (k. 57).

Sąd nie dał również częściowo wiary depozycjom świadka K. N. w zakresie, w jakim zeznała, że oskarżony M. M. (1) poprzez niepłacenie alimentów naraził synów na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Jak wskazano wyżej narażenie to nie miało miejsca w okresie zarzucanego oskarżonemu czynu z uwagi na skuteczną egzekucję komorniczą.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z zarzutem aktu oskarżenia, oskarżony M. M. (1) miał dopuścić się przestępstwa z art. 209 § 1a k.k. w okresie od 9 października 2017 r. do 7 listopada 2018 r.

Należy w tym miejscu wskazać, że obecna ustawa karna (od 31 maja 2017 r.) reguluje przestępstwo niealimentacji w postaci uchylania się od obowiązku alimentacyjnego (art. 209 §1 k.k.) oraz typ kwalifikowany, którego znamieniem kwalifikującym jest skutek polegający na narażeniu uprawnionego do alimentów na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (art. 209 § 1a k.k.). Przepis art. 209 §1 k.k. stanowi bowiem, że odpowiedzialności karnej podlega ten, kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Wprawdzie na gruncie w/w nowelizacji ustawodawca wyeliminował znamię uporczywości, jednak nie wyeliminował znamienia uchylania się do wykonania obowiązku alimentacyjnego. Konieczne jest zatem ustalenie i wykazanie, że sprawca uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego. Należy w tym miejscu przytoczyć pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 07.11.2017 r. w sprawie II KK 211/17 ( LEX 2417590) i zawarte w jego uzasadnieniu orzecznictwo i poglądy doktryny, że w pojęciu "uchyla się" zawarty jest zawsze negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do świadczenia - sprawca obowiązku tego nie wypełnia, gdyż go wypełnić nie chce lub lekceważy ten obowiązek. Musi to więc być zachowanie umyślne, w którym wyraża się szczególne nastawienie psychiczne sprawcy (element subiektywny), a z drugiej strony - stan uchylania się trwający przez określony dłuższy czas (element obiektywny). Czas ten został wprost wskazany w art. 209 § 1 k.k.

W sprawie bezspornym jest, że na M. M. (1) ciąży obowiązek łożenia na rzecz synów O. i M. N., jak i to, że oskarżony ze zobowiązania alimentacyjnego nie wywiązywał się do 8 października 2017 r., za co został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Sączu z 9 listopada 2018 r., sygn. akt II K 969/18. Nie mniej, bezsporne jest również to, że od października 2017 r. komornik prowadzi skuteczną egzekucję z jego wynagrodzenia za pracę, a miesięczne zajęcia (za wyjątkiem stycznia 2018 r.) opiewają na kwoty znacznie przewyższające ustalone na 1000 zł alimenty, zatem nie powstała zaległość stanowiąca równowartość 3 świadczeń okresowych (k. 17-19, 36).Wobec tego, nie można przyjąć, że oskarżony w czasie objętym zarzutem aktu oskarżenia uchylał się w obiektywnym znaczeniu tego słowa od wypełnienia obowiązku alimentacyjnego. Nie ma przy tym znaczenia na co komornik przekazuje wyegzekwowane kwoty, tj. czy zalicza je na zaległości czy na bieżące alimenty, gdyż jest to kwestia cywilistyczna niewpływająca na odpowiedzialność karną. Ponadto jak wcześniej wskazano, określony w art. 209 § 1 k.k. występek może być popełniony tylko umyślnie i to z zamiarem bezpośrednim. W pojęciu "uchyla się" zawarty jest zawsze negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do świadczenia, sprawiający, że nie dopełnia ona nałożonego na nią obowiązku, mimo że ma obiektywną możliwość jego wykonania. Sprawca obowiązku nie wypełnia, bo go wypełnić nie chce, lub lekceważy ten obowiązek (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 1996 r., sygn. akt II KRN 204/96, Prok. i Pr. 1996, nr 11, poz. 4). Obowiązek ten sprawca, musi mieć jednak możliwość realnie wykonać (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 maja 1995 r., sygn. akt III KRN 29/95, OSNKW 1995, nr 9-10, poz.64). Oskarżony swój obowiązek alimentacyjny wypełniał znosząc egzekucję z wynagrodzenia. Nie można mu zatem przypisać w żadnej mierze złej woli nakierowanej na chęć uniknięcia płacenia alimentów. Wynika to nawet z wyjaśnień M. M. (1), który przesłuchany stwierdził, że „ściągane mam bieżące alimenty i zadłużenie” (k. 35). Świadczy to o przekonaniu oskarżonego, że za pośrednictwem komornika wywiązuje się z zapłaty alimentów na rzecz synów, a zatem przekonuje o braku umyślności.

Biorąc zatem wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę Sąd uznał, że oskarżony nie wypełnił znamiona przedmiotowych i podmiotowych typu czynu zabronionego z art. 209 § 1a k.k. M. M. (1) nie uchylał się od zapłaty alimentów, tym samym nie zmaterializował się skutek w postaci konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo w postaci niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych przez uprawnionych z tytułu alimentów. Wobec braku znamion Sąd na podstawie art. 17 § 1 pkt. 2 k.p.k. uniewinnił oskarżonego M. M. (1) od zarzucanego mu czynu.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. i w związku z uniewinnieniem oskarżonego w sprawie z oskarżenia publicznego obciążył nimi Skarb Państwa.