Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ca 203/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

Sędziowie Elżbieta Zalewska-Statuch

Joanna Składowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa R. D.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 15 marca 2019 roku, sygnatura akt I C 554/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1, 2, 3, 4 i 5 w ten sposób, że:

a)  podwyższa kwotę zasądzoną w punkcie 1. z 3000 złotych do 7000 (siedem tysięcy) złotych;

b)  nadaje punktowi 3. następujące brzmienie: „zasądza od Skarbu Państwa - (...) Zarządu (...) w B. na rzecz R. D. 3967 (trzy tysiące dziewięćset sześćdziesiąt siedem) złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu;

c)  podwyższa kwotę zasądzoną w punkcie 4. z 640,70 złotych do (...),39 (jeden tysiąc dwieście osiemdziesiąt jeden 39/100) złotych;

d)  eliminuje punkt 5;

II.  zasądza od Skarbu Państwa - (...) Zarządu (...) w B. na rzecz R. D. 2150 (dwa tysiące sto pięćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  nakazuje pobrać od Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu 401,78 (czterysta jeden 78/100) złotych z tytułu zwrotu wydatków.

Sygn. akt I Ca 203/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 marca 2019 r. Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie o sygn. akt I C 554/18 zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki R. D. kwotę 3.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 października 2017 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części oraz wzajemnie zniósł pomiędzy stronami koszty procesu. Nadto Sąd zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 640, 70 zł tytułem zwrotu części kosztów opinii biegłego pokrytych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa i nie obciążył powódki kosztami opinii biegłego pokrytymi tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Powódka R. D. jest właścicielem niezabudowanej działki nr (...) położonej w G. gmina Ł.. Nieruchomość strony powodowej jest położona w obszarze oddziaływania hałasu z lotniska wojskowego w Ł.. Hałas emitowany przez lotnisko przekracza dopuszczalny poziom hałasu w porze dziennej i nocnej. Z tego względu w dniu 25 października 2016 roku Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę Nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. ( Dz. U. Woj. (...) nr 2016 roku poz. 4929 z 22 listopada 2016 roku ). Przedmiotowa uchwała weszła w życie 07 grudnia 2016 roku. Nieruchomość strony powodowej jest położona w podobszarze A obszaru ograniczonego użytkowania utworzonego w/w uchwałą. Wymieniona uchwała ogranicza właścicieli nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania w ten sposób, że nie mogą oni skutecznie dochodzić zaniechania emisji hałasu przez lotnisko. Ponadto w podobszarze A wymieniona uchwała wprowadziła zakaz:

- przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno- i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo-usługową,

- tworzenia terenów rekreacyjno-wypoczynkowych,

- tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- budowy budynków jedno- i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowych, mieszkaniowo-usługowych, szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, mieszkaniowo-usługowego oraz na zabudowę zagrodową i na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

W podobszarze A dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

W podobszarze B wymieniona uchwała wprowadziła zakaz:

- tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy.

Wymieniona uchwała wprowadziła także następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

- w podobszarze A w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

- w podobszarze B w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

Spadek wartość prawa własności do przedmiotowej nieruchomości, w związku z jej położeniem na obszarze ograniczonego użytkowania lotniska wojskowego, zdaniem sądu pierwszej instancji wynosi 3000 zł. Pełnomocnik strony powodowej wystosował do pozwanego pisemne wezwanie do zapłaty kwoty 80.000 zł . Pozwany pismem z dnia 26 października 2017 roku nie uznał roszczenia. Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powódki o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego rzeczoznawcy majątkowego, ponieważ, według sądu merirti opinia biegłego A. D. (1) nie budziła wątpliwości.

Przy takim stanie faktów w sprawie, sąd rejonowy powołał się na art.129 ust.2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska ( Dz. U. z 2008 roku Nr 25, poz.150 z późniejszymi zmianami ), zgodnie z którym w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Na tej podstawie uznał, iż stronie powodowej przysługuje od pozwanego odszkodowanie w kwocie 3000 zł, ponieważ o taką wartość zmniejszyła się wartość nieruchomości stanowiącej własność strony powodowej. Z powyższych względów orzeczono jak w punkcie 1 wyroku. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 par.1 i 2 k.c. i art.455 k.c. Kwotę należną stronie powodowej zasądzono z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia, w którym pozwany odmówił uznania roszczenia. W pozostałym zakresie powództwo oddalono jako niezasadne, (punkt 2 wyroku ). O kosztach procesu orzeczono na podstawie art.100 k.p.c.. (punkt 3 wyroku ). Na podstawie art.100 k.p.c. oraz art.83 ust.2 i art.113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 300 z późniejszymi zmianami ) zasądzono od pozwanego, który sprawę przegrał w połowie, na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Łasku połowę kosztów opinii biegłego pokrytych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa (postanowienie k.62 ). ( punkt 4 wyroku )

Z uwagi na niską wysokość zasądzonego świadczenia na podstawie art.83 ust.2 i art.113 ust.1 i 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 300 z późniejszymi zmianami ) nie obciążano powódki kosztami opinii biegłego pokrytymi tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa, (punkt 5 wyroku ).

Apelację od powyższego wyroku w ustawowym terminie wywiódł pełnomocnik powódki R. D., który zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo i zarzucił mu:

1.  . naruszenie prawa materialnego:

a.  poprzez błędną wykładnię art. 129 ust. 2 ustawy prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. [Dz. U. nr 62, poz. 627] w zw. z art. 361 k.c. polegające na: uchybieniu zasadzie pełnej kompensacji szkody i ustaleniu odszkodowania za utratę wartości nieruchomości powódki w sposób zaniżony tj.: poprzez niewłaściwe przyjęcie wartości wag cech położenia nieruchomości powódki w strefie A, z uwagi na fakt, iż na przedmiotową nieruchomość została wydana decyzja o warunkach zabudowy, co implikuje możliwość wybudowania domu mieszkalnego, pomimo strefy A, podczas gdy istnieją inne istotne ograniczenia w korzystaniu z tej nieruchomości wpływające na utratę jej wartości, pominięciu zakresu dalszych faktycznych i prawnych ograniczeń dotyczących działki powódki, a w szczególności polegających na braku możliwości wybudowania innego domu mieszkalnego niż wskazany w decyzji, wybudowania kolejnego domu mieszkalnego ponad ten wskazany w decyzji, rozbudowy lub przebudowy domu mieszkalnego wskazanego w decyzji, poprzez przyjęcie, że szkoda powoda zawęża się tylko do rynkowej wartości nieruchomości, a nie do wartości całej wiązki uprawnień przysługującej powódce z tytułu własności przedmiotowej nieruchomości,

2.  naruszenie przepisów postępowania, mających wpływ na treść wyroku tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie dowodów tj. w szczególności oparciu wyroku na częściowo wadliwej opinii pisemnej biegłego rzeczoznawcy A. D. (1), w której to opinii biegły wylicza utratę wartości nieruchomości powódki bez uwzględnienia pełni ograniczeń w korzystaniu z przedmiotowej nieruchomości, a wynikających ze strefy A obszaru ograniczonego użytkowania,

b) art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. polegające na oddaleniu wniosków dowodowych pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego rzeczoznawcy, podczas gdy przeprowadzenie ww. dowodu pozwoliłoby na usunięcie braków materiału dowodowego, który - w zakresie opinii biegłego D. - jest materiałem dowodowym niepozwalającym na precyzyjne ustalenie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy,

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz powódki od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Szefa (...) Zarządu (...) w B. kwoty 7.000 złotych wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia 26 października 2017 r. do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości nieruchomości należącej do strony powodowej nieruchomości , ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do sądu I instancji celem ponownego rozpoznania, z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego oraz o zasądzenie za obie instancje kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa adwokackiego od strony pozwanej na rzecz powódki, wg norm przepisanych. Nadto pełnomocnik powódki wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego rzeczoznawcy na okoliczność ustalenia czy w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania oraz powstaniem ograniczeń w korzystaniu z terenu (uwzględniając ograniczenia spowodowane obowiązkiem prawnym znoszenia hałasu lotniczego), a wprowadzonych uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia 25.10.2016 r. nr (...) nastąpił spadek wartości nieruchomości powódki, a jeśli tak to jaki i czym spowodowany.

Postanowieniem z dnia 12 czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie o sygn. akt I Ca 203/19 z powództwa R. D. przeciwko Skarbowi Państwa (...) Zarządowi (...) w B. dopuścił dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy K. N. (1), na okoliczność wskazania, czy w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania i wprowadzonymi w związku z utworzeniem tegoż obszaru ograniczeniami w korzystaniu z nieruchomości nastąpił spadek rynkowej wartości nieruchomości powódki, a jeśli tak - to czym spowodowany i jaki jest poziom tego spadku.

W opinii sporządzonej potrzeby niniejszego postępowania biegły sądowy K. N. (1) stwierdził, że w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej własność powódki łączny spadek wartości rynkowej w następstwie wejścia w życie uchwały (...) Sejmiku Województwa (...) ustanawiającej nowe granice obszaru ograniczonego użytkowania został określony w wysokości 8.700 zł. (dowód: opinia biegłego K. N. (1) k. 118-174).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pełnomocnika powódki R. D. zasługiwała na uwzględnienie i skutkować musiała zmianą zaskarżonego orzeczenia w kierunku postulowanym w jego środku odwoławczym.

Na wstępie podnieść należy, iż Sąd Odwoławczy jest sądem merytorycznym uprawnionym w trybie art. 380 k.p.c. do kontroli tych postanowień sądu pierwszej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia , a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Takim orzeczeniem było postanowienie o oddaleniu wniosku powódki o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego rzeczoznawcy. Sąd Okręgowy nie podzielił bowiem przez pryzmat zarzutów apelacyjnych oceny sądu pierwszej instancji co do rzetelności i kompleksowej oceny zawartej w opinii biegłego A. D. , tym samym podzielił zastrzeżenia strony skarżącej dotyczące tej opinii. Złożona następnie w sprawie opinia biegłego K. N. (1), w której biegły wnioskował , że w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej własność powódki łączny spadek wartości rynkowej w następstwie wejścia w życie uchwały (...) Sejmiku Województwa (...) ustanawiającej nowe granice obszaru ograniczonego użytkowania został określony w wysokości 8.700 zł. jest przekonująca, zawiera ocenę w szerszym aspekcie, uwzględniając istotne cechy i specyfikę uwarunkowań przedmiotowej nieruchomości, która wprawdzie jest niezabudowana ale posiada obowiązującą decyzję o warunkach zabudowy. Rację ma apelujący, podnosząc, że działka o charakterze budowlanym położona wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania w strefie A doznaje jednego z najistotniejszych ograniczeń w korzystaniu w postaci zakazu bezwzględnego i zabudowy mieszkaniowej i zakazu przeznaczania takiego gruntu pod pod zabudowę mieszkalną. Specyfika tej konkretnej nieruchomości wymagała więc szczególnej oceny zwłaszcza w aspekcie doboru materiału porównawczego, przy zastosowaniu metody porównania przy szacowaniu i nadania odpowiedniej wagi cechom przy przyjęciu metody szacowania poprzez korygowanie ceny średniej. Treść wskazanej opinii oraz zawarte w niej wnioski przesądziły o tym, iż Sąd Odwoławczy zmuszony był podzielić zarzuty strony skarżącej względem zaskarżonego rozstrzygnięcia. Z analizy danych transakcyjnych dotyczących obrotu nieruchomościami na rynku lokalnym wynika, że usytuowanie nieruchomości w strefie oddziaływania lotniska ma wpływ na ich wartość rynkową. Wyższe ceny uzyskiwane były za nieruchomości położone poza obszarem oddziaływania lotniska niż w obrębie tego obszaru. W odbiorze uczestników rynku czynnikiem negatywnym jest hałas, a potencjalni nabywcy są skłonni zawierać transakcje, lecz za odpowiednio niższą cenę. Jednocześnie z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania wiąże się niemożność dochodzenia roszczeń o zaniechanie działań szkodliwych dla środowiska, przekraczających standardy jego ochrony, a przejawiających się w nadmiernej immisji hałasu. Jest to odzwierciedleniem szkody obejmującej ograniczenie prawa własności. Do bezpośrednich obliczeń biegły wykorzystał dane z lokalnego rynku nieruchomości, natomiast analiza rynku obejmuje również inne obszary. W ramach przyjętej metodyki wyceny wstępnie rozważona została możliwość określenia czynnika lokalizacyjnego powiązanego z koniecznością znoszenia immisji w aspekcie cechy wagowej przy ustalaniu ewentualnego zmniejszenia wartości nieruchomości. Według oceny biegłego takie rozwiązanie byłoby skuteczne, gdyby w obrocie rynkowym występowały nieruchomości porównywalne różniące się tylko tą jedną cechą. Jednak w obecnej sytuacji mało zrównoważonego rynku, przy stosunkowo niewielkiej liczbie transakcji w obszarze ograniczonego użytkowania oraz dużym zróżnicowaniu cech nieruchomości, metoda ta może być obarczona zbyt dużym błędem. Jej skuteczność zależy od reprezentatywności badanych zbiorów nieruchomości. Z tego względu biegły za bardziej miarodajne uznał określenie zmiany wartości poprzez porównywanie poziomów cen transakcyjnych dla danego segmentu nieruchomości w zależności od ich lokalizacji w stosunku do lotniska -w obszarze ograniczonego użytkowania bądź poza nim, a następnie ustalenie na tej podstawie współczynnika odzwierciedlającego różnicę w tych poziomach na podstawie reprezentatywnej jednostki odniesienia (m2 powierzchni). W efekcie ustalenie tego współczynnika również prowadzi do określenia wagi cechy lokalizacyjnej w ujęciu procentowym. Wyniki zostały określone w oparciu o dane rynkowe z obszarów o podobnych relacjach cenowych. Z analizy rynku wynika, że rozrzut cenowy zawieranych transakcji jest znaczny nawet przy nieruchomościach charakteryzujących się dużym podobieństwem. Obiekty porównawcze zostały dobrane w taki sposób, aby odzwierciedlały przekrój rynku w jego danym segmencie. Oszacowana wartość nieruchomości, stanowiąca podstawę do ustalenia utraty wartości, mieści się wewnątrz przedziałów cenowych zanotowanych na rynku lokalnym dla poszczególnych rodzajów nieruchomości. Do obliczeń biegły przyjął dane o transakcjach, które według jego wiedzy można uznać za wiarygodne i obiektywne, w których nie występowały szczególne warunki ich zawierania.

W niniejszej sprawie powódka wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, obejmującego stanowiącą jej własność nieruchomość, poniosła szkodę polegającą na ograniczeniu w sposobie korzystania z niej, a w konsekwencji - zmniejszeniu jej wartości. Dla nieruchomości powódki brak jest aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego. Z załączników graficznych oraz wykazu obrębów ewidencyjnych ze spisem działek wynika, że działka powódki znajdują się w podobszarze A. Wskutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 roku w podobszarze A, na terenie którego usytuowana jest działka powódki uległo zmianie przez wprowadzenie ograniczeń dotychczasowego sposobu korzystania z niej. R. D. nie mogą skutecznie dochodzić zaniechania imisji hałasu przez lotnisko, w związku z czym doszło do zawężenia przysługujących im, wynikających z prawa własności, uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności. Ponadto z § 9 uchwały wynika, m.in. zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo – usługową. Niewątpliwie zatem, wskutek uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości oraz zmuszenia właścicieli do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia, co wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania w obrębie którego usytuowana jest stanowiąca własność R. D. nieruchomość, powódka doznała szkody obejmującej obniżenie wartości jej nieruchomości. Nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy jej właściciel zamierza zbyć swoją własność, czy też nie poczynił w tym zakresie żadnych kroków (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 30 września 2009 r., I ACa 484/09, lex 756606, I Aca 772/09 z 17 czerwca 2010 r., lex 756717).

Wobec powyższego mając na uwadze opinię biegłego rzeczoznawcy K. N., uwzględniając obliczony dla podobszaru A współczynnik utraty wartości Sąd Okręgowy ustalił, że wartość rynkowa należących do powódki nieruchomości uległa obniżeniu o kwotę 8.700 zł. Mając jednak na uwagę treść art. 378 § 1 k.p.c. który stanowi, że Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji oraz fakt, iż skarżący zaskarżyli orzeczenie jedynie do poziomu kwoty 7.000 zł Sąd zmienił zaskarżone orzeczenie i podwyższył kwotę zasądzoną w punkcie 1 z 3.000 zł do kwoty 7.000 zł. na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Zmiana rozstrzygnięcia Sądu I instancji we wskazanym zakresie skutkowała koniecznością zmiany orzeczenia w zakresie kosztów sądowych, dlatego też Sąd nadał punktowi 3 następujące brzmienie: „zasądza od Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. na rzecz R. D. 3.967 zł z tytułu zwrotu kosztów sądowych oraz podwyższył kwotę zasądzoną w punkcie 4 z 640,70 zł do 1.281,39 zł. Nadto Sąd Okręgowy wyeliminował punkt 5 wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego, należnych od pozwanego na rzecz powoda Sąd Okręgowy orzekł w punkcie II wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, który pozwany przegrał w instancji odwoławczej w całości.