Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 30 października 2019 r.

sprawy z wniosku (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

z udziałem R. S.

o wpis w dziale III księgi wieczystej (...) informacji
o wpisie nieruchomości lub jej części do rejestru zabytków

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Chełmnie z dnia 3 czerwca 2019r. (...)

(...)

p o s t a n a w i a :

I. oddalić apelację;

II. ustalić, że każdy z uczestników postępowania ponosi koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

/Sędzia Włodzimierz Jasiński/ /Sędzia Marek Paczkowski/ /Sędzia Marek Lewandowski/

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 3 czerwca 2019 r. Sąd Rejonowy w Chełmnie uchylił w całości zaskarżony wpis w dziale III księgi wieczystej pod pozycją 1 i oddalił wniosek (pkt 1) oraz ustalił, że koszty postępowania ponoszą uczestnicy postępowania, każdy zgodnie ze swoim udziałem
w sprawie (pkt 2).

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że Referendarz sądowy
w Sądzie Rejonowym w Chełmnie postanowieniem z dnia 22 sierpnia 2018 r. dokonała wpisu w księdze wieczystej nr (...) o następującej treści: „ ZESPÓŁ (...)/1 ZOSTAŁ WPISANY DO REJESTRU ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA (...)/ (...)”. Wyżej wymieniony wpis został dokonany na skutek wniosku (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 7 czerwca 2018 r. Na powyższe orzeczenie, w przewidzianym przez ustawę terminie, skargę złożył uczestnik postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 14 lutego 1980 r.(...), która stała się ostateczna w dniu 5 marca 1980 r, wpisano do rejestru zabytków województwa (...) zespół fortyfikacji twierdzy C.. W treści decyzji wskazane zostało, że twierdza - przedmoście projektowana i budowana w latach od 1903 r. do lat I Wojny Światowej, składa się 30 obiektów fortyfikacyjnych: 8 fortów, 10 schronów piechoty, 10 schronów amunicyjnych i 2 stałych baterii artyleryjskich, rozmieszczonych w promieniu ok 6 km od Rynku w C. (na południe i wschód). Forty są lekkimi dziełami piechoty, wyposażone w schron betonowo - ceglany koszarowy i jeden lub dwa schrony pogotowia, otoczone niskim wałem, fosą o profilu trójkąta i stokiem. Schrony piechoty i amunicyjne betonowe i betonowo - ceglane są położone w ukryciach terenowych na międzypolach i zapolach fortów. Baterie są zespołami ziemnych działobitni i betonowego schronu. Zawiadomieniem nr (...).T. (...). (...).(...) z dnia 4 maja 2018 r. (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków poinformował L. T. M. T. oraz R. S., że
w związku z reformą administracji państwa i utworzeniem z dniem 1 stycznia 1999 r. Województwa (...), decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T. z 14 lutego 1980 r., (...)
o wpisie do rejestru zabytków zespołu fortyfikacji twierdzy C. - rejestru zabytków woj. (...) (...), przeniesiona została do księgi rejestru zabytków Województwa (...) pod numer (...). W treści pisma wskazano, że: „W skład zespołu fortyfikacji twierdzy C. wchodzi F. (...) im. S.. Fort ten składa się ze schronu koszarowego nakrytego wałem ziemnym, schronu pogotowia pod wałem, czoła, wału ziemnego otaczającego obiekty kubaturowe i majdan, z szyją od strony zachodniej. Natomiast spłaszczona skarpa wału przechodzi w płytką fosę o profilu trójkąta, skarpę zaś poprzedza przedpole przechodzące w naturalny teren. W oparciu o dane geodezyjne dostępne na stronie internetowej geoportalu województwa (...) stwierdzono, że F. (...) im. S. położony jest obecnie na działkach o numerach geodezyjnych: (...)(dawne działki o numerach: (...)).

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd I instancji zważył, że z treści decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 14 lutego 1980 r. nie wynika, na terenie jakich nieruchomości miałby być położony zespół fortyfikacji twierdzy C.. Jedynym dokumentem łączącym nieruchomość objętą księgą wieczystą nr (...) z treścią decyzji jest zawiadomienie o przeniesieniu decyzji do księgi rejestru zabytków województwa (...) i zmianie numeru rejestru z 4 maja 2018 r. Zdaniem Sądu I instancji skarżący słusznie zauważyli, że w treści tego pisma wskazano, iż przy ustaleniu, że działka (...) stanowi element F. (...) posłużono się dostępnym za pośrednictwem sieci Internet portalem G.. Jest on co prawda prowadzony w oparciu o ustawę z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej, jednakże w ocenie Sądu Rejonowego oparcie się na wskazaniach G. w zakresie numerów działek, na których obecnie miałby znajdować się F. (...) było niewystarczające do dokonania wpisu w księdze wieczystej tych nieruchomości. Sąd Rejonowy podkreślił, że z art. 9 ust. 4 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wynika, iż ujawnienie w księdze wieczystej wpisania zabytku nieruchomego do rejestru następuje na podstawie decyzji o wpisie do rejestru tego zabytku. Z treści tego unormowania można wywieść, że decyzja winna być sformułowana w sposób, który umożliwia zidentyfikowanie, na jakich nieruchomościach dany zabytek się znajduje. Może to nastąpić poprzez wskazanie adresu, numeru działki geodezyjnej, lub stosowne oznaczenie na mapie ewidencyjnej stanowiącej integralną część decyzji, bądź w inny sposób umożliwiający jednoznaczne stwierdzenie, że dany zabytek znajduje się na konkretnej nieruchomości. Brak takich wskazań w decyzji o wpisie do rejestru zabytków skutkuje koniecznością jej modyfikacji we właściwym trybie przewidzianym przez Kodeks postępowania administracyjnego.

Apelację od powyższego postanowienia złożył wnioskodawca, zaskarżając je w całości i wnosząc o jego uchylenie i utrzymanie wpisu
w dziale III, pozycja 3 KW nr (...).

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że na podstawie materiałów znajdujących się w zbiorach Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków
w T. organ stwierdził, że podstawą do wydania decyzji o wpisie do rejestru zabytków zespołu fortyfikacji twierdzy C. były karty ewidencyjne zabytków: karta zbiorcza tego zespołu oraz karty dla jego poszczególnych elementów. Zdaniem skarżącego brak oznaczeń geodezyjnych nie jest przeszkodą w lokalizacji tego dzieła fortecznego na obecnych mapach geodezyjnych i kartograficznych. Na podstawie dokumentów geodezyjnych znajdujących się w teczce obiektowej F. (...)stwierdzono, że obiekt ten w 2009 r. i 2010 r. położony był na działkach (...). Z kolejnych dokumentów w teczce obiektowej wynika, że przed 16 marca 2016 r. dokonano zmiany numeracji działek, na których położony jest F. (...), a następnie ich podziału. Aktualnie F. (...) położony jest na działkach o numerach ewidencyjnych (...), co zostało ustalone na podstawie geoportalu i potwierdzone dokumentami geodezyjnymi. Skarżący podkreślił również, że pomimo, iż decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T. z dnia 14 lutego 1980 r. nie określiła położenia zabytku na konkretnych działkach ewidencyjnych, jest ona dokumentem funkcjonującym w obiegu prawnym. W oparciu o tę decyzję wydano m. in. zgodę dla Agencji Nieruchomości Rolnych na sprzedaż nieruchomości oznaczonych jako działki nr (...), z których obecnie wyodrębniona została działka ewidencyjna nr (...), objęta księgą wieczystą nr (...) oraz działka nr (...) objęta księgą wieczystą nr (...).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Na wstępie należy wskazać, że ustalenia składające się na stan faktyczny sprawy, jak i zastosowanie do tych okoliczności przepisów prawa przez Sąd I instancji, należy ocenić jako w pełni poprawne i niewymagające korekty.

Sąd Rejonowy prawidłowo odwołał się do treści art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., zgodnie z którym sąd, rozpoznając wniosek o wpis do księgi wieczystej, bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do niego dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Przepis ten zakreśla granice kognicji Sądów obu instancji
w postępowaniu wieczystoksięgowym jako węższe niż przewidziane dla innych postępowań sądowych. Dalej należy wskazać, iż badanie treści wniosku polega na sprawdzeniu, czy wniosek został złożony przez osobę legitymowaną i czy przytoczone w nim okoliczności mogą stanowić podstawę dokonania żądanego w nim wpisu, zaś badanie jego formy z kolei polega na sprawdzeniu, czy odpowiada on wymaganiom formalnym.

Analiza treści księgi wieczystej odnosi się do stanu prawnego nieruchomości (praw jawnych) ujawnionego w księdze wieczystej. Szczególnie istotne jest badanie dokumentów załączonych do wniosku, gdyż zadaniem Sądu wieczystoksięgowego jest wówczas ustalenie, czy z ich treści wynika, że wnioskodawcy przysługuje uprawnienie, jakie ma zostać ujawnione w księdze i czy ich forma jest adekwatna do przepisów prawa (ustalanie podstawy wpisu), jak również stwierdzenie, czy treść księgi skonfrontowana z treścią dokumentów nie sprzeciwia się dokonaniu wpisu (brak przeszkody do dokonania wpisu). Jeśli którekolwiek z tych ustaleń wypadnie negatywnie, art. 626 ⁹ k.p.c. nakazuje oddalenie wniosku o wpis, w szczególności Sąd wieczystoksięgowy nie może prowadzić postępowania dowodowego poza granicami określonymi w art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., ani uwzględniać dalszych okoliczności niewynikających ze wskazanych w tym przepisie dowodów. Takie stanowisko zostało już ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (np. w postanowieniu z dnia 20 stycznia 2016 r., IV CSK 438/15, niepubl., w postanowieniu z dnia 11 marca 2015 r. II CSK 273/14, niepubl., czy w postanowieniu z dnia 4 lipca 2014 r. II CSK 574/13, "Monitor Prawa Bankowego" Nr 10 z 2015 r., s. 39) oraz
w orzecznictwie sądów powszechnych.

Odnotować wypada, że zgodnie z art. 626 ² § 3 k.p.c. do wniosku
o dokonanie wpisu w księdze wieczystej należy dołączyć dokumenty stanowiące podstawę wpisu. Dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej określone są w przepisach art. 31 – 34 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2018r. poz. 1916 ze zm.) oraz w przepisach szczególnych. Dokumentami takimi mogą być w szczególności akty notarialne, decyzje administracyjne, orzeczenia sądowe, zaświadczenia wystawiane przez władze i urzędy w zakresie ich właściwości i kompetencji, akty stanu cywilnego, dokumenty geodezyjne i inne.

Dokumenty złożone przez (...) Wojewódzkiego Konserwatora nie spełniają wymogów, które mogłyby uczynić je podstawą wpisu do księgi wieczystej, co do ich formy i treści. Wypada powtórzyć
w ślad za Sądem I instancji, że z art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r.
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2018 r. poz. 2067) wynika, że ujawnienie w księdze wieczystej wpisania zabytku nieruchomego do rejestru następuje na podstawie decyzji o wpisie do rejestru tego zabytku. Decyzja winna być sformułowana w sposób, który umożliwia zidentyfikowanie, na jakich nieruchomościach dany zabytek się znajduje, zaś brak takich wskazań w decyzji o wpisie do rejestru zabytków skutkuje koniecznością jej modyfikacji we właściwym trybie przewidzianym przez Kodeks postępowania administracyjnego. Wnioskodawca bezsprzecznie takiego dokumentu nie przedstawił. Z decyzji w sprawie wpisania dobra kultury do rejestru zabytków z dnia 14 lutego 1980 r. nie wynika bowiem na terenie jakich nieruchomości znajduje się zespół fortyfikacji twierdzy C..

Należy wskazać, że z aktu notarialnego umowy sprzedaży oraz ustanowienia hipoteki wynika wprawdzie, że decyzją z dnia 13 kwietnia
2010 r. (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków zezwolił na sprzedaż spornej nieruchomości. Z aktu notarialnego wynika jednak, że nabywcy objęli swoją wolą, że w miejscowości R., gm. S. na działkach numer (...) znajduje się zabytek. Co istotne, w późniejszym czasie numeracja działek uległa zmianie, a ustalając, że F. (...) położony jest na terenach działek oznaczonych numerami (...) (obecnie stanowiące działkę nr (...)) wnioskodawca posłużył się portalem Geoportal, co w ocenie Sądu Okręgowego nie spełnia przesłanek do dokonania wpisu w księdze wieczystej.

Wreszcie Sąd Okręgowy wskazuje, że jedynym dokumentem, który wskazuje na powiązanie spornej nieruchomości z decyzją z dnia 14 lutego 1980r. jest zawiadomienie (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 4 maja 2018 r. W tym dokumencie wskazano, iż decyzja z dnia 14 lutego 1980 r., przeniesiona została do księgi rejestru zabytków Województwa (...) pod numer (...). Ponadto w zawiadomieniu wskazano, że w oparciu o dane geodezyjne dostępne na stronie internetowej geoportalu województwa (...) stwierdzono, że F. (...) obecnie położony jest na działkach o numerach geodezyjnych (...) (dawne działki o numerach (...)).

W ocenie Sądu Okręgowego również to zawiadomienie nie jest dokumentem stanowiącym podstawę do wpisu w księdze wieczystej. Wnioskodawca, domaga się de facto, by to Sąd wieczystoksięgowy na podstawie przedłożonych przez niego decyzji z dnia 14 lutego 1980 r.
i zaświadczenia z dnia 4 maja 2018 r., jak również w oparciu o jego twierdzenia dotyczące położenia spornej nieruchomości i dokumenty potencjalnie je uprawdopodobniające, zbadał czy zabytek, o którym mowa w decyzji z dnia 14 lutego 1980 r. położony jest faktycznie na działkach ustalonych za pomocą portalu Geoportal, a następnie ujawnił je w księdze wieczystej. Postulaty takie nie mogą przynieść efektu właśnie ze względu na wynikającą z treści art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. ograniczoną kognicję Sądu wieczystoksięgowego, o której była mowa powyżej.

Skoro podstawą wpisu do księgi wieczystej może być jasno sformułowana decyzja organu administracyjnego, to Sąd Rejonowy w rozpoznawanej sprawie mógł zbadać jedynie to, czy wnioskodawca taki dokument - poprawny co do treści i formy - załączył do swego wniosku, natomiast w żaden sposób nie jest uprawniony do przeprowadzania postępowania dowodowego w szerszym zakresie i analizowania położenia spornej nieruchomości. Dopiero, gdy wnioskodawca taki dokument uzyska, będzie mógł on - jako dokument załączony do wniosku i objęty kognicją Sądu wieczystoksięgowego - skutecznie stanowić podstawę wniosku o wpis zabytku w księdze wieczystej.

Z wyżej wymienionych względów, na mocy art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt I. sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono po myśli art. 520 § 1 k.p.c.

/Sędzia Włodzimierz Jasiński/ /Sędzia Marek Paczkowski/ /Sędzia Marek Lewandowski/