Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 listopada 2019 r.

Sąd Rejonowy w Opocznie I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Zofia Michałowska

Protokolant: Magdalena Domagała

po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2019 r. w Opocznie na rozprawie sprawy

z wniosku W. J. (1)

z udziałem A. M., M. J. (1), A. S., I. J., G.

C., R. K., J. J. (1), K. J., D. K., M. J. (2), J. J. (2), M. Z., N. R., D. S., M. H., A. R., W. O., T. K., M. K. i M. J. (3)

o stwierdzenie nabycia spadku

1.  stwierdza, że spadek po W. J. (2) z domu Ł. c. J. i M.,

zmarłej dnia 27 grudnia 1978 roku w K.,

ostatnio stale zamieszkałej w K.

na podstawie ustawy nabyli mąż W. J. (3) s. S. i M. w 6/24 (sześć dwudziestych czwartych) częściach oraz dzieci: G. C. (1)
z domu J. c. W. i W., H. H. (1) z domu J.
c. W. i W., W. J. (2) s. W. i W., J. J. (1) s. W. i W., K. J.
s. W. i W. i D. J. s. W. i W.
po 3/24 (trzy dwudzieste czwarte) części każdy z nich

z tym, że wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne z mocy ustawy dziedziczą mąż W. J. (3) s. S. i M. oraz synowie: W. J. (2) s. W. i W., K. J. s. W.
i W. i D. J. s. W. i W. po 1/4 (jednej czwartej) części każdy z nich;

2.  stwierdza, że spadek po W. J. (3) s. S. i M.,

zmarłym dnia 2 czerwca 1991 roku w W.,

ostatnio stale zamieszkałym w W.

na podstawie ustawy nabyli żona S. J. (1) z domu G.
c. W. i J. w 6/24 (sześć dwudziestych czwartych) częściach oraz dzieci: G. C. (2) z domu J. c. W. i W., H. H. (1) z domu J. c. W. i W., W. J. (2) s. W.
i W., J. J. (1) s. W. i W., K. J. s. W. i W. i D. J. s. W.
i W. po 3/24 (trzy dwudzieste czwarte) części każdy z nich

z tym, że wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne z mocy ustawy dziedziczą żona S. J. (1) z domu G. c. W. i J. w 6/24 (sześć dwudziestych czwartych) częściach oraz dzieci: G. C. (2) z domu J. c. W. i W., H. H. (1) z domu J. c. W.
i W., W. J. (2) s. W. i W., J. J. (1) s. W. i W., K. J. s. W.
i W. i D. J. s. W. i W. po 3/24 (trzy dwudzieste czwarte) części każdy z nich;

3.  stwierdza, że wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 674/18

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni W. J. (1) – reprezentowana przez pełnomocnika radcę prawnego – we wniosku z dnia 10 grudnia 2018 r. (data wpływu do Sądu) wnosiła:

- o stwierdzenie, że spadek po W. J. (2) zmarłej 27 grudnia 1978 r. ostatnio stale zamieszkałej w miejscowości K., gmina Ż. na podstawie ustawy nabyli: mąż W. J. (3), córki G. C. (1) i H. H. (2) oraz synowie W. J. (2), J. J. (1), K. J. i D. J. z tym, że wchodzący w skład spadku udział w gospodarstwie rolnym nabyli W. J. (2) oraz D. J.,

- o stwierdzenie, że spadek po W. J. (3) zmarłym 2 czerwca 1991 r. ostatnio stale zamieszkałym w miejscowości W., gmina A. na podstawie ustawy nabyli: żona S. J. (2), córki G. C. (1) i H. H. (2) oraz synowie W. J. (2), J. J. (1), K. J. i D. J. z tym, że wchodzący w skład spadku udział w gospodarstwie rolnym nabył syn W. J. (2).

W uzasadnieniu wniosku podała, że spadkodawczyni W. J. (2) zmarła 27.12.1978 r. Ostatnio stale zamieszkiwała w miejscowości K., gmina Ż.. Nie pozostawiła testamentu. W dacie śmierci spadkodawczyni pozostawała w związku małżeńskim z W. J. (3).

Jako spadkobierców ustawowych pozostawiła:

- męża W. J. (3),

- córkę H. H. (2),

- córkę G. C. (1),

- syna W. J. (2),

- syna J. J. (1),

- syna D. J.,

- syna K. J..

Nie toczyło się wcześniej postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po W. J. (2). Nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia po spadkodawczyni.

Spadkodawca W. J. (3) zmarł dnia 2.06.1991 r. Ostatnio stale zamieszkiwał w miejscowości W., gmina A.. Spadkodawca nie pozostawił testamentu. W dacie śmierci spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim ze S. J. (2) (z domu G.), z którą zawarł związek małżeński po śmierci pierwszej żony W. J. (2).

Jako spadkobierców ustawowych pozostawił:

- żonę S. J. (2),

- córkę H. H. (2),

- córkę G. C. (1),

- syna W. J. (2),

- syna J. J. (1),

- syna D. J.,

- syna K. J..

Nie toczyło się wcześniej postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po W. J. (3). Nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia po spadkodawcy.

Dnia 1.11.1996 r. zmarła córka spadkodawców H. H. (2). Jej spadkobiercami są uczestnicy:

- N. R.,

- D. S.,

- M. H.,

- A. R..

Dnia 28.08.2015 r. zmarł syn spadkodawców – D. J.. Spadkobiercami D. J. są uczestnicy:

- M. J. (3),

- D. K.,

- J. J. (2),

- M. J. (2).

Druga żona W. S. J. zmarła 27.01.2018 r. Spadkobiercami S. J. (2) są:

- syn W. O.,

- wnuk R. K.,

- wnuk T. K.,

- wnuk M. K..

Dnia 29.01.2018 r. zmarł syn spadkodawców W. J. (2). Spadkobiercami W. J. (2) są:

- żona W. J. (1),

- córka A. M.,

- córka M. J. (1),

- córka A. S.,

- córka I. J..

/vide: - wniosek z uzasadnieniem i załącznikami k. 3 – 28/

Uczestnicy postępowania A. M., M. J. (1), A. S., I. J., G. C. (1), J. J. (1), K. J., D. K., M. J. (2), J. J. (2), M. Z., N. R., D. S., M. H., A. R., W. O., R. K. i M. K. przyłączyli się do wniosku.

/vide: -pisma k.34-35, 68, 69, 72

-skrócony protokół rozprawy z dnia 20 marca 2019r. k.59

-skrócony protokół rozprawy z dnia 24 lipca 2019r. k.77/

Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2019 r. na podstawie art. 510 § 2 k.p.c. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestniczki postępowania M. J. (3).

/vide: - postanowienie z dnia 18.04.2019 r. k. 65/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. J. (2) zmarła 27 grudnia 1978 r. ostatnio stale zamieszkiwała w miejscowości K., gmina Ż.. Nie pozostawiła testamentu. W dacie śmierci pozostawała w związku małżeńskim z W. J. (3).

Jako spadkobierców ustawowych pozostawiła: męża W. J. (3), córkę H. H. (2), córkę G. C. (1), syna W. J. (2), syna J. J. (1), syna D. J., syna K. J..

Były to dzieci z małżeństwa. Dzieci pozamałżeńskim ani osób przysposobionych nie miała. Nikt nie składał oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Nikt też nie został uznany za niegodnego do dziedziczenia.

Nie toczyło się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po W. J. (2). Nie został także sporządzony po niej akt poświadczenia dziedziczenia.

W. J. (3) zmarł dnia 2 czerwca 1991 r. Ostatnio stale zamieszkiwał w miejscowości W., gmina A.. Nie pozostawił testamentu. W dacie śmierci pozostawał w związku małżeńskim ze S. J. (2) (z domu G.), z którą zawarł związek małżeński po śmierci pierwszej żony W. J. (2).

Jako spadkobierców ustawowych pozostawił: żonę S. J. (2), córkę H. H. (2), córkę G. C. (1), syna W. J. (2), syna J. J. (1), syna D. J., syna K. J..

Były to dzieci z małżeństwa. Dzieci pozamałżeńskim ani osób przysposobionych nie miał. Nikt nie składał oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Nikt też nie został uznany za niegodnego do dziedziczenia.

Nie toczyło się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po W. J. (3). Nie został także sporządzony po nim akt poświadczenia dziedziczenia.

Dnia 1 listopada 1996 r. zmarła córka spadkodawców W. i W. małżonków J. – H. H. (2).

Jako spadkobierców ustawowych pozostawiła: N. R.,, D. S., M. H. i A. R..

Dnia 28 sierpnia 2015 r. zmarł syn spadkodawców W. i W. małżonków J. – D. J..

Jako spadkobierców ustawowych pozostawił: M. J. (3), D. K., J. J. (2) i M. J. (2).

Druga żona W. S. J. zmarła dnia 27 stycznia 2018 r.

Jako spadkobierców ustawowych pozostawiła: syna W. O., wnuka R. K., wnuka T. K. i wnuka M. K..

Dnia 29 stycznia 2018 r. zmarł syn spadkodawców W. i W. małżonków J. – W. J. (2).

Jako spadkobierców ustawowych pozostawił: żonę W. J. (1), córkę A. M., córkę M. J. (1), córkę A. S. i córkę I. J..

/dowód: - zapewnienie spadkowe uczestnika postępowania K.

J. skrócony protokół rozprawy z dnia 24.07.2019 r. k.

77v min. 00:06:22 – 00:16:49 nagranie koperta k. 79,

- odpisy skrócone aktów stanu cywilnego k. 14 - 24/

W skład spadku po W. J. (2) i W. J. (3) wchodzi gospodarstwo rolne położone we wsi K., gmina Ż. oznaczone w ewidencji gruntów numerami działek (...) o powierzchni 5,98 ha.

/dowód: - akt własności ziemi nr (...).ON- (...) k. 27,

- postanowienie z dnia 31.03.1978 r. k. 28/

D. J. urodził się (...)

/bezsporne/

K. J. urodził się (...), w dacie śmierci matki W. J. (2) miał ukończone 18 lat, mieszkał i pracował w spadkowym gospodarstwie rolnym. Jeszcze przed śmiercią spadkodawczyni wykonywał wszystkie czynności, zarówno polowe, jak i inwentarzowe w tym gospodarstwie rolnym, bo tylko 2 tygodnie chodził do szkoły zawodowej.

Po śmierci spadkodawczyni wyjechał do pracy w kopalni na (...), za rok wrócił i pracował w spadkowym gospodarstwie rolnym, mieszkając przez rok razem z bratem W. i bratową. Potem zamieszkał u swojego ojca w W. i u jego drugiej żony. Mieszkał tam rok i sześć miesięcy i pracował w gospodarstwie rolnym, które stanowiło własność drugiej żony jego ojca. Gospodarstwo to prowadził wspólnie z ojcem i macochą. Stanowiło ono źródło jego utrzymania do czasu zawarcia związku małżeńskiego w 1983r.

/bezsporne: oświadczenie uczestnika postępowania K. J. – skrócony protokół rozprawy z dnia 24 lipca 2019r. k.78 min.00:23:33-00:30:57, nagranie koperta k.79/

J. J. (1) urodził się (...) W dacie śmierci spadkodawczyni miał 23 lata. Od szkoły podstawowej do 1975r. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, wykonując wszystkie prace polowe i przy inwentarzu i będąc we wspólnym gospodarstwie domowym z rodzicami. W 1975r podjął pracę w G. jako pracownik budowlany.

/bezsporne: oświadczenie uczestnika postępowania J. J. (1) – skrócony protokół rozprawy z dnia 24 lipca 2019r. k.78-78v min.00:30:57-00:34:27, nagranie koperta k.79/

W. J. (2) urodzony (...), bezpośrednio przed otwarciem spadku i po otwarciu spadku pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców, w którym mieszkał razem z żoną.

Posiadał on tytuł wykwalifikowanego rolnika.

/bezsporne: - oświadczenie uczestniczki postępowania W. J. (1), A. M., M. J. (1), A. S. i I. J. – skrócony protokół rozprawy z dnia 24 lipca 2019r. k.78v min.00:34:27-00:37:42, nagranie koperta k.79

-zaświadczenia k.26/

G. C. (1), z domu J., urodziła się (...), związek małżeński zawarła 4 stycznia 1969r. Co najmniej rok od osiągnięcia pełnoletności pracowała w gospodarstwie rolnym jej rodziców tj. do 25 marca 1971r. W dacie śmierci jej ojca W. J. (3) pracowała w Państwowym Gospodarstwie Rolnym – Kombinat w S..

/bezsporne: pismo uczestniczki postępowania G. C. (1) k.90/

H. H. (2), z domu J., urodziła się (...) Po osiągnięciu pełnoletności pracowała w spadkowym gospodarstwie rolnym przez 1,5 roku. W grudniu 1969r. wyjechała na (...), gdzie zamieszkała na stałe i podjęła pracę zarobkową.

/bezsporne: -pismo uczestniczek postępowania D. S. i N. R. k.95-95v

-zaświadczenie Prezydenta Miasta G. dotyczące zameldowania H. H. (2) k.96/

Druga żona W. J. (3), S. J. (2), z domu G., w dacie zawierania z nim związku małżeńskiego była rolniczką, posiadała własne gospodarstwo rolne w W., które prowadziła także z mężem W. J. (2) i w którym pracował przez okres 1,5 roku syn W. K. J..

/bezsporne: -odpis skrócony aktu małżeństwa S. O., z domu G., i W. J. (3) k.22

oświadczenie uczestnika postępowania K. J. – skrócony protokół rozprawy z dnia 24 lipca 2019r. k.78 min.00:23:33-00:30:57, nagranie koperta k.79/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej powołane dowody i oświadczenia stronn, które nie były kwestionowane.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek zasługuje na uwzględnienie.

Prawa i obowiązku majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie przepisów Księgi czwartej Kodeksu cywilnego (art.922 § 1 k.c.).

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 k.c.).

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 k.c.).

Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu (art. 926 § 1 k.c.).

W przypadku dziedziczenia ustawowego w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek: dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku (art. 931 § 1 k.c.).

W przedstawionym stanie faktycznym każdy ze spadkodawców pozostawił współmałżonka i sześcioro dzieci. Zatem ich udziały w spadku wynoszą 6/24 części dla współmałżonka i po 3/24 części dla dzieci.

Zarówno W. J. (2), jak i W. J. (3) pozostawili w spadku gospodarstwo rolne.

Art. 670 § 2 k.p.c. stanowi, że Sąd spadku bada z urzędu, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne oraz, którzy spośród spadkobierców powołanych z ustawy do spadku odpowiadają warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego.

W przypadku badania kwalifikacji spadkobierców do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, Sąd nie jest związany żądaniem wniosku.

Zgodnie z treścią art. 1059 k.c. w brzmieniu obowiązującym w chwili śmierci spadkodawczyni W. J. (2), czyli 27 grudnia 1978r., spadkobiercy dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli:

1)  bezpośrednio przed otwarciem spadku pracowały w tym gospodarstwie nieprzerwanie co najmniej od roku, albo

2)  w chwili otwarcia spadku są członkami rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub pracują w gospodarstwie rolnym takiej spółdzielni, albo

3)  w chwili otwarcia spadku bądź prowadzą inne indywidualne gospodarstwo rolne, bądź też pracują w gospodarstwie rolnym swoich rodziców, małżonka lub jego rodziców, albo

4)  w chwili otwarcia spadku bądź są małoletnie, bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół, albo

5)  w chwili otwarcia spadku są trwale niezdolne do pracy.

W tej sprawie warunkom do dziedziczenia gospodarstwa rolnego wchodzącego w skład spadku po W. J. (2) odpowiadali:

- jej mąż W. J. (3) – bezpośrednio przed otwarciem spadku pracował w tym gospodarstwie rolnym nieprzerwanie co najmniej od roku będąc jego współwłaścicielem (art.1059 pkt 1 k.c.),

- syn W. J. (2) – bezpośrednio przed otwarciem spadku pracował w tym gospodarstwie rolnym nieprzerwanie co najmniej od roku (art.1059 pkt 1 k.c.),

- syn K. J. – bezpośrednio przed otwarciem spadku pracował w tym gospodarstwie rolnym nieprzerwanie co najmniej od roku (art.1059 pkt 1 k.c.),

- syn D. J. był małoletni (art.1059 pkt 4 k.c.).

Zatem udziały tych spadkobierców w dziedziczeniu gospodarstwa rolnego po W. J. (2) wynoszą po 1/4 części na rzecz każdego z nich.

Zgodnie z treścią art. 1059 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie śmierci W. J. (3), zmarłego 2 czerwca 1991r., spadkobiercy dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku:

1)  stale pracują bezpośrednio przy produkcji rolnej albo

2)  mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo

3)  są małoletni bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół, albo

4)  są trwale niezdolni do pracy.

Przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia (por. art. 1064). Zgodnie z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 12 grudnia 1990 r. w sprawie warunków dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 89, poz. 519) spadkobierca ma przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej uprawniające do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, jeżeli:

1)ukończył zasadniczą lub średnią szkołę rolniczą albo szkołę ekonomiczną o specjalności przydatnej do prowadzenia produkcji rolnej,

2)ukończył szkołę wyższą o kierunku rolniczym lub ekonomicznym, jeżeli kierunek ukończonych studiów daje przygotowanie do prowadzenia produkcji rolnej,

3)uzyskał przygotowanie zawodowe do pracy w rolnictwie na skutek doskonalenia zawodowego prowadzonego przez uprawnione do tego zakłady pracy, jednostki organizacyjne i inne osoby prawne lub fizyczne,

4)wykaże się stałą pracą przy produkcji rolnej przez okres co najmniej roku.

Wymagania stałej pracy przy produkcji rolnej przez okres co najmniej roku określany jest jako praktyczne przygotowanie zawodowe do produkcji rolnej (praktyczne kwalifikacje rolnicze). Pojęcie pracy użyte przez ustawodawcę (jak wskazano w orzecz. SN z 12 czerwca 1997 r., III CKN 94/97 – nie publ.) występuje w szerokim, ekonomicznym pojęciu i nie może być utożsamiana z zatrudnieniem opartym na stosunku pracy. Może być wykonywana np. we własnym gospodarstwie lub świadczona w ramach wspólnoty rodzinnej. Nie jest też wymagane, aby stanowiła główne źródło utrzymania spadkodawcy ani też, aby spadkodawca nie był jednocześnie zatrudniony gdzie indziej.

W tej sprawie warunkom do dziedziczenia gospodarstwa rolnego wchodzącego w skład spadku po W. J. (3) odpowiadali wszyscy jego spadkobiercy:

- żona S. J. (2) – stale pracowała przy produkcji rolnej we własnym gospodarstwie rolnym (art.1059 pkt 1 k.c.),

- syn W. J. (2) – stale pracował przy produkcji rolnej w spadkowym gospodarstwie rolnym i posiadał przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej (art.1059 pkt 1 i 2 k.c.),

- syn K. J. – posiadał przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej z tego tytułu, że wykazał się stałą pracą przy produkcji rolnej przez okres co najmniej roku – m. in. w gospodarstwie rolnym swoich rodziców do 1983r. (art.1059 pkt 2 k.c. w zw. z § 1 lit. d rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1990r. w sprawie warunków dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych),

- syn J. J. (1) - posiadał przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej z tego tytułu, że wykazał się stałą pracą przy produkcji rolnej przez okres co najmniej roku – w gospodarstwie rolnym swoich rodziców do 1975r. (art.1059 pkt 2 k.c. w zw. z § 1 lit. d rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1990r. w sprawie warunków dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych),

- córka H. H. (2) - posiadała przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej z tego tytułu, że wykazała się stałą pracą przy produkcji rolnej przez okres co najmniej roku – w gospodarstwie rolnym swoich rodziców do grudnia 1968r. (art.1059 pkt 2 k.c. w zw. z § 1 lit. d rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1990r. w sprawie warunków dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych),

- córka G. C. (1) - posiadała przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej z tego tytułu, że wykazała się stałą pracą przy produkcji rolnej przez okres co najmniej roku – w gospodarstwie rolnym swoich rodziców do marca 1971r. (art.1059 pkt 2 k.c. w zw. z § 1 lit. d rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1990r. w sprawie warunków dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych),

- syn D. J. - posiadał przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej z tego tytułu, że wykazał się stałą pracą przy produkcji rolnej przez okres co najmniej roku – z tytułu dziedziczenia gospodarstwa rolnego po matce (art.1059 pkt 2 k.c. w zw. z § 1 lit. d rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1990r. w sprawie warunków dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych).

Wobec powyższego udziały spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne po W. J. (3) są takie same, jak i dziedziczenie spadku w ogólności, i wynoszą żony 6/24 części a dzieci po 3/24 części.

Z tego względu Sąd orzekł, jak w pkt 1 i 2 sentencji postanowienia.

Podstawę rozstrzygnięcia zawartego w pkt 3 postanowienia stanowi przepis art.520 § 1 k.p.c.