Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Padarewska - Hajn

Sędziowie:SSA Ewa Chądzyńska

SSA Jacek Zajączkowski (spr.)

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2012 r. w Łodzi

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o emeryturę,

na skutek apelacji M. K.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu z dnia 17 lutego 2012 r., sygn. akt: V U 2378/11;

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 663/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lutego 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił M. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, gdyż wnioskodawca nie osiągnął wymaganego 15-letnego okresu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawcy do okresu takiej pracy, zatrudnienia w okresie od 15 września 1977 roku do 4 marca 1990 roku w Zakładach (...)
(a następnie Fabryce (...) S.A.) w O. z uwagi na fakt, że ubezpieczony w powyższym okresie przebywał na urlopie bezpłatnym
w macierzystym zakładzie w związku z pełnieniem funkcji w organizacjach politycznych. Nadto organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do okresu składkowego wskazanego w świadectwie pracy okresu od 1 listopada 1980 roku do
4 marca 1990 roku z uwagi na brak pieczątki imiennej pracownika wystawiającego dokument.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył M. K. wnosząc
o zmianę decyzji i przyznanie prawa do emerytury poprzez uznanie spornego okresu pracy od 15 września 1977 roku do 4 marca 1990 roku jako pracy w warunkach szczególnych oraz spornego okresu od 1 listopada 1980 roku do 4 marca 1990 roku jako okresu składkowego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 17 lutego 2012 roku Sąd Okręgowy w Kaliszu oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na tle następującego stanu faktycznego.

M. K., urodzony dnia (...), w okresie od 19 listopada 1969 do 28 sierpnia 2000 roku był pracownikiem Zakładów (...) w O. a następnie Fabryki (...) S.A. w O., gdy ta przejęła Zakłady, wchodząc w prawa
i obowiązki przejmowanego zakładu.

Z powyższego okresu Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał okres pracy
w warunkach szczególnych uprawniający do ubiegania się o emeryturę w skróconym wieku emerytalnym w łącznym wymiarze 12 lat i 8 miesięcy przypadający w okresach:

-

od 19 listopada 1969 roku do 14 kwietnia 1973 roku,

-

od 9 maja 1973 roku do 14 września 1977 roku,

-

od 5 marca 1990 roku do 31 stycznia 1995 roku.

W okresie od 15 września 1977 roku do 31 października 1980 roku odwołujący przebywał na urlopie bezpłatnym w Zakładach (...) w O. w związku z pełnieniem funkcji
w Związku (...), a w okresie od 1 listopada 1980 roku do 4 marca 1990 roku w związku z pełnieniem funkcji w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Po likwidacji (...), w dniu 5 marca 1990 roku, ubezpieczony podjął pracę w macierzystym zakładzie pracy.

Za okres wykonywania pracy w (...), odwołującemu wystawiono w dniu 3 marca 1990 roku świadectwo pracy. Jednostką wystawiającą był Komitet Wojewódzki (...) w K.. Dokument wystawił inspektor do spraw kadr. Dokument opatrzony został pieczątką wskazującą na stanowisko oraz imię i nazwisko osoby ją wystawiającej, a także nieczytelnym podpisem pod pieczątką.

Łączny okres składkowy i nieskładkowy M. K. na dzień
l stycznia 1999 roku uznany przez ZUS wynosi 19 lat, 8 miesięcy i 16 dni.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy w Kaliszu, powołując się na treść art. 40, art. 42 ust. 1, art. 43 oraz art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku Nr 153, poz. 1227, ze zmianami), uznał odwołanie M. K. od decyzji odmawiającej prawa do świadczenia emerytalnego za bezzasadne.

W ocenie Sądu pierwszej instancji okres pracy odwołującego w Zarządzie Wojewódzkim byłego (...), a następnie okres pracy w Zarządzie Wojewódzkim byłej (...), nie stanowi okresu równorzędnego z okresem zatrudnienia na kolei, w rozumieniu art. 40 cytowanej ustawy.

Zdaniem Sądu Okręgowego przy ustalaniu uprawnień emerytalnych M. K. nie mają zastosowania przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974 roku w sprawie zasad udzielania bezpłatnych urlopów pracownikom powołanym do pełnienia z wyboru funkcji w organizacjach społecznych (Dz. U. z 1974 roku Nr 37, poz. 218), gdyż przepisy tegoż rozporządzenia obowiązywały do czerwca 1992 roku i odnosiły się wyłącznie do zachowania uprawnień przysługujących powracającemu pracownikowi w danym zakładzie.

Jednocześnie Sąd wskazał, że co prawda przepisy obowiązującej do dnia 31 grudnia 1998 roku ustawy z dnia 28 kwietnia 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz. U. z 1983 roku Nr 23, poz. 99, ze zmianami) za okresy równorzędne z okresami zatrudnienia na kolei uważała również okresy pracy przedstawione przez ubezpieczonego, jednakże, w ocenie tegoż Sądu, powyższe uregulowania miałyby zastosowanie do wnioskodawcy jedynie, gdyby spełnił wszystkie przesłanki nabycia prawa do emerytury kolejowej do dnia 31 grudnia 1998 roku, co nie ma miejsca w rozpoznawanej sprawie.

W tym stanie rzeczy, uznając, że M. K. nie udowodnił posiadania 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych na dzień
1 stycznia 1999 roku, Sąd Okręgowy w Kaliszu oddalił odwołanie ubezpieczonego na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł M. K., zaskarżając wyrok Sądu pierwszej instancji w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, a mianowicie przepisu art. 40 i art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974 roku w sprawie zasad udzielania bezpłatnych urlopów pracownikom powołanym do pełnienia z wyboru funkcji w organizacjach społecznych, poprzez błędną ich wykładnię i przyjęcie, że okres wykonywania przez odwołującego pracy w (...) oraz w (...) nie wlicza się do okresu zatrudnienia na kolei.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelant wskazał, że wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji kategoryczne brzmienie przepisu § 6 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 20 września 1974 roku daje podstawę do zaliczenia urlopu bezpłatnego skarżącego od dnia 15 września 1977 roku do 4 marca 1990 roku do stażu pracy
w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja M. K. nie odnosi skutku, gdyż rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji jest prawidłowe.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy, jak również ocenę materialno-prawną roszczenia.

Nie ma racji skarżący, że Sąd pierwszej instancji dopuścił się naruszenia wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego, a mianowicie przepisu art. 40
i art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974 roku w sprawie zasad udzielania bezpłatnych urlopów pracownikom powołanym do pełnienia z wyboru funkcji w organizacjach społecznych.

Według przepisu art. art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Przepis § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43, ze zmianami) stanowi zaś, że do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach zalicza się także okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

Z kolei przepis art. 40 cytowanej ustawy stanowi, że kolejowa emerytura przysługuje pracownikowi kolejowemu urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 roku, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 55 lat, mężczyzn 60 lat;

2)ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny, w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia na kolei, łącznie
z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia na kolei,
o których mowa w art. 44-45.

W ocenie Sądu Apelacyjnego kluczowe znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma przepis art. 186 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie
z którym uprawnienia wnioskodawcy do emerytury kolejowej oceniane są na podstawie przepisów tej ustawy, gdyż pod jej rządem wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w judykaturze, gdyż w wyroku z dnia 19 lipca 2001 roku Sąd Najwyższy uznał, że okresy zatrudnienia od których uzależnione są szczególne uprawnienia emerytalne dla pracowników kolejowych na podstawie art. 40 ustawy z dnia 17 grudnia 1997 roku o emeryturach i rentach z FUS, ustalane są w stosunku do osoby, która osiągnęła wiek emerytalny po wejściu w życie tej ustawy, według zasad określonych w niej, a nie w przepisach obowiązujących w dacie wykonywania zatrudnienia (wyrok SN z 19 lipca 2001 r., II UKN 490/00, opubl. OSNP 2003/9/231). W konsekwencji jako okresy zatrudnienia na kolei mogą być uwzględnione tylko te okresy składkowe i nieskładkowe, które są wymienione w art. 43, 44 i 45 ustawy emerytalnej. Analiza wymienionych wyżej przepisów doprowadziła Sąd pierwszej instancji do prawidłowej konkluzji, że okres pełnienia przez M. K. funkcji w Związku (...),
a następnie w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w okresie od dnia 15 września 1977 roku do dnia 4 marca 1990 roku nie może być zaliczony do stażu pracy
w szczególnych warunkach, gdyż przepisy art. 44 i 45 powołanej ustawy nie traktują tego rodzaju pracy jako zatrudnienia na kolei. Wskazać należy, że przepisy art. 44 i 45 wymieniają okresy równorzędne i zaliczane w sposób wyczerpujący i nie może być uznany za okres zatrudnienia na kolei okres działalności niewymieniony w którymś
z tych przepisów. Niewątpliwie natomiast wskazane przepisy nie przewidują możliwości zaliczenia do okresu pracy na kolei okresu pełnienia funkcji w organizacji partyjnej. Podobnie brak jest podstaw do zaliczenia spornego okresu do pracy na kolei na podstawie przepisu art. 43 ust. 1 ustawy emerytalnej, który stanowi, iż za okresy zatrudnienia na kolei uważa się okresy pozostawania w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy. Bezspornym w sprawie jest bowiem okoliczność, że w okresie od dnia 15 września 1977 roku do dnia 4 marca 1990 roku wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym w macierzystym zakładzie pracy, a tym samym nie otrzymywał z tego tytułu żadnego wynagrodzenia, czy też zasiłków.

Mając na uwadze powyższe uznać należy, że Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, iż sporny okres pełnienia funkcji w organizacjach partyjnych nie może być doliczony M. K. do okresu zatrudnienia na kolei, a bez tego doliczenia nie został spełniony warunek określony w art. 40 pkt 2 oraz art. 184 ust. 1 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS.

Bezzasadny jest zarzut, że uwzględnienie spornego okresu do stażu pracy na kolei winno nastąpić na zasadach określonych w § 6 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 20 września 1974 roku w sprawie zasad udzielania bezpłatnych urlopów pracownikom powołanym do pełnienia z wyboru funkcji w organizacjach społecznych, które to rozporządzenie obowiązywało w czasie pełnienia przez M. K. funkcji w organizacjach partyjnych – (...) oraz (...). Zgodnie bowiem z cytowanym wyżej przepisem art. 186 ust. 2 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS okresy zatrudnienia, od których uzależnione są szczególne uprawnienia emerytalne ustalane są w stosunku do osoby, która osiągnęła wiek emerytalny, według zasad określonych w ustawie, a nie w przepisach obowiązujących w dacie wykonywania tego zatrudnienia, na co słusznie również zwrócił uwagę Sąd Okręgowy. Niemniej jednak także przepis § 6 cytowanego rozporządzenia nie dawałby podstaw do zaliczenia spornego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych. Zgodnie bowiem z jego kategorycznym brzmieniem pracownikowi, który po bezpłatnym urlopie stawi się do pracy w terminie przewidzianym w art. 74 kodeksu pracy, okres bezpłatnego urlopu wlicza się do okresu pracy w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w danym zakładzie pracy.
Z powyższego wynika, że sporny okres pełnienia funkcji w organizacji partyjnej może zostać zaliczony M. K. w macierzystym zakładzie pracy wyłącznie w zakresie uprawnień pracowniczych, takich jak przykładowo prawo do dodatku stażowego, nagrody jubileuszowej czy też w zakresie ustalenia długości okresu wypowiedzenia. Wbrew zaś twierdzeniu skarżącego, przepis ten nie odnosi się do sfery ubezpieczeń społecznych i nie może dawać podstawy do zaliczenia wnioskodawcy spornego okresu do pracy w warunkach szczególnych, gdyż de facto pracy w takich warunkach ubezpieczony wówczas nie wykonywał, nie będąc narażonym na czynniki szkodliwe dla zdrowia.

Kierując się wskazaną argumentacją Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c., nie podzielając zarzutów apelacyjnych i nie znajdując podstaw, które należałoby wziąć pod rozwagę z urzędu, oddalił apelację jako bezzasadną.