Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Świerad

Protokolant: Martyna Miczek

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2018 r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa T. B.

przeciwko K. P.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanego K. P. na rzecz powódki T. B. kwotę 145.982,47 zł (sto czterdzieści pięć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt dwa złote i czterdzieści siedem groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23.04.2018 roku do dnia zapłaty,

II.  W pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  Zasądza od pozwanego K. P. na rzecz powódki T. B. kwotę 4428 zł ( cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) w tym VAT w wysokości 828 zł (osiemset dwadzieścia osiem złotych) tytułem kosztów zastępstwa prawnego udzielonego powódce z urzędu przez adw. P. O.,

IV.  Przyznaje adw. J. S. kwotę 8.856 zł (osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć złotych) w tym VAT w wysokości 1656 zł (tysiąc sześćset pięćdziesiąt sześć złotych) tytułem zastępstwa prawnego udzielonego pozwanemu z urzędu, którą nakazuje wypłacić ze środków budżetowych tut. Sądu.

SSO Monika Świerad

Sygn. akt I C 467/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 8.10.2018 roku

Pozwem inicjującym przedmiotową sprawę nadanym w Urzędzie Pocztowym w dniu 23.04.2018 roku powódka T. B. domagała się zasądzenia od pozwanego K. P. kwoty 248.900 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu (k.1-3).

Motywując pozew powódka podniosła, że poznała pozwanego przypadkowo w kancelarii komornika R. B.. Pozwany prowadzący działalność w zakresie windykacyjnej, namówił ją do powierzenia mu wyegzekwowania kwoty 105.970,00 złotych wraz z odsetkami którą zobowiązany był jej spłacić były mąż M. B. (1) na skutek orzeczenia o podziale majątku wspólnego małżonków. Wcześniejsza egzekucja prowadzona przez komornika R. B. z N. okazała się bezskuteczna. Powódka dodała, że podpisała sporządzoną przez pozwanego umowę przelewu na jego rzecz tej wierzytelności za kwotę 120 tysięcy złotych. Według postanowień umowy cesji pozwany miał jej zapłacić tą kwotę w dniu podpisania umowy tj 15.07.2008 roku. Pozwany przerobił jednak tę umowę przez dopisanie do niej, że powódka „kwituję odbiór umówionej kwoty”. Kwoty tej pozwany jednak nigdy jej nie zapłacił. Pozwany został skazany przez Sąd Rejonowy w Nowym Targu w sprawie sygn. akt Il K801/12, utrzymanym w mocy przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu sygn. akt ll Ka 316/13 na karę grzywny i zakaz wykonywania zawodu na 5 lat z podaniem wyroku do publicznej wiadomości, za przerobienie w/w umowy cesji. Powódka zaznaczyła, że pozwany do tej pory nie zapłacił jej faktycznie wyłudzonej kwoty. Co do podrobionej umowy cesji w/w wyrokiem Sąd Rejonowy w Nowym Targu orzekł jej przepadek na rzecz Skarbu Państwa. Powódka dodała, że wyrokiem z 26 czerwca 2014 r. do sygn. I C 1109/13 wydanym przez tut. Sąd, utrzymanym w mocy przez Sąd Apelacyjny w Krakowie I ACa 1140/14 postanowienie do sygn. I NS 1543/00 zasądzające na jej rzecz spłatę od M. B. (1) zostało pozbawione w stosunku do niej wykonalności, gdyż sądy te przyjęły, że umowa cesji wierzytelności na rzecz K. P. była skuteczna. Powódka nie była zatem już wierzycielem M. B. (1). Powódka podała, że obecnie nie może egzekwować spłaty od byłego męża, nie uzyskała też pieniędzy z umowy cesji od pozwanego. Zdaniem powódki przyjmując zgodnie z treścią „umowy przelewu wierzytelności" uznanej co do swojej treści przez sądy (z wyjątkiem przerobienia przez dopisanie przez pozwanego pokwitowania odbioru) za ważną, należna jej kwota 120 tys. zł stała się wymagalna z dniem jej zawarcia czyli 15 lipca 2008 r. Powódka wyliczyła od tej kwoty odsetki za opóźnienie do dnia 20.04.2018 roku, co dało 128.900 zł. Kwota z umowy cesji razem ze skapitalizowanymi odsetkami wynosi zatem 248.900 zł.

Pozwany w odpowiedzi na pozew (k. 33-35) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu.

Pozwany przyznał, że był stroną umowy przelewu wierzytelności z dnia 15 lipca 2008r. oraz wskutek lekkomyślnego postępowania został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Targu, sygn. akt II K 801/12. Pozwany podniósł jednak, że obecnie nie łączy go z powódką umowa przelewu wierzytelności, gdyż wskutek złożonych przez nią oświadczeń woli przedmiotowa umowa wygasła. Znajduje to odzwierciedlenie w uzasadnieniu Sądu Apelacyjnego w Krakowie, sygn. I ACa 1140/14, który wskazuje, że powódka podjęła działania mające na celu złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy cesji wierzytelności. Powódka wskazywała również, że przedmiotowa umowa jest nieważna. Pozwany nie kwestionuje tych twierdzeń powódki. Już w trakcie toczącej się sprawy karnej nie uważał się za właściciela spornej wierzytelności. Z tej przyczyny pozwany nie prowadził też egzekucji przeciwko dłużnikowi powódki. Według pozwanego nie posiada on żadnych praw do spornej wierzytelności, a co za tym idzie roszczenie powódki o zapłatę wynagrodzenia umownego jest całkowicie niezasadne. Pozwany podniósł też zarzut przedawnienia wierzytelności powódki w całości. Upłynął bowiem 3 letni okres przedawnienia świadczenia głównego w wysokości 120 000 zł, wraz z kwotą skapitalizowanych odsetek - który winien być liczony od dnia 16 lipca 2008r. Z ostrożności procesowej pozwany podniósł zarzut częściowego przedawnienia roszczenia powódki wskazując, że odsetki skapitalizowane przez powódkę za okres powyżej 3 lat licząc od dnia wniesienia pozwu (tj. za okres do dnia 24 kwietnia 2015) uległy przedawnieniu.

Na rozprawie w dniu 24.09.2018 roku (k. 64) pełn pozwanego podniósł dodatkowo, że umowa przelewu jest nieważna z uwagi na jej pozorność. Podtrzymał zarzut przedawnienia w zakresie odsetek od 15.07.2008 roku do 24.04.2015 roku co do roszczenia w łącznej kwocie 94.055,34 zł. Pozwany dodał, że nie wyegzekwował żadnej kwoty od M. B. (1). Zajmował się windykacją, jeździł z nim do banków, lecz dłużnikowi nie udało się uzyskać kredytu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W rozpoznaniu wniosku o podział majątku dorobkowego, postanowieniem z dnia 27 maja 2003 r. Sąd Rejonowy w Nowym Targu m.in. zasądził od M. B. (1) na rzecz T. B. kwotę 116.304 zł, a jej zapłatę rozłożył na określone raty, płatne w określony sposób wraz z ustawowymi odsetkami. W rozpoznaniu apelacji, postanowieniem z dnia 23 listopada 2004 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, iż zasądził od M. B. (1) na rzecz T. B. kwotę 105.970 zł tytułem spłaty, rozkładając zasądzone świadczenie na raty, płatne w następujący sposób: pierwsza rata w kwocie 50.000 zł w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia, a kolejne pięć rat po 11.194 zł każda w terminie do końca kolejnego roku, poczynając od następnego roku po płatności którejkolwiek raty, z zastrzeżeniem, że cała należność staje się wymagalna w przypadku nie zapłacenia dwóch kolejnych rat. Orzeczenie zostało zaopatrzone w klauzulę wykonalności i wydane pozwanej w dniu 5 stycznia 2005 r.

(dowód: w aktach I Ns 1543/00: postanowienie Sądu Rejonowego w Nowym Targu z dn. 27.05.2003 r. k. 265-266 z uzasadnieniem k. 274-278, postanowienie Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dn. 23.11.2004 r. k. 389 z uzasadnieniem k. 381-385)

M. B. (1) nie uregulował wierzytelności wynikającej z w/w tytułu wykonawczego. Powódka wszczynała przeciwko niemu postępowania egzekucyjne. Postępowania egzekucyjne prowadzone z inicjatywy T. B. nie odniosły jednak rezultatu w postaci spłaty jakiejkolwiek części zaległości.

Powódka poznała pozwanego przy okazji prowadzenia egzekucji przez komornika sądowego R. B. w jego kancelarii komorniczej. Pozwany zapewniał ją, że jest w stanie wyegzekwować od jej byłego męża kwotę wynikającą ze spłaty jakiej miał dokonać w wyniku podziału majątku dorobkowego małżonków.

(dowód: częściowo zeznania powódki T. B. k. 64-65 0:13:33, częściowo zeznania pozwanego K. P. k. 65-66 0:46:03)

Pozwany K. P. od 2002 roku prowadził Kancelarię Windykacją należności (...).

(dowód: wydruk z (...) k. 12)

Strony umówiły się na zwarcie odpowiedniej umowy oraz udzielenie pełnomocnictwa w kancelarii windykacyjnej pozwanego. W ramach współpracy nawiązanej z pozwanym powódka T. B. udzieliła mu w dniu 14.07.2008 roku pełnomocnictwa ogólnego do reprezentowania jej w postępowaniu w sprawie przeciwko M. B. (1) z wyroku sądowego wydanego przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu. Powódka upoważniła pozwanego do udzielania dalszych pełnomocnictwa w sprawie.

Strony ustaliły, że wynagrodzenie pozwanego w związku z podjętymi przez niego czynnościami windykacyjnymi będzie zależało od wyniku tych czynności i wyniesie 15-20 % od wyegzekwowanej kwoty.

(dowód: pełnomocnictwo z dnia 14.07.2008 roku k. 63, częściowo zeznania powódki T. B. k. 64-65 0:13:33, częściowo zeznania pozwanego K. P. k. 65-66 0:46:03)

W dniu 15 lipca 2008 r. powódka (jako wierzyciel) zawarła z K. P. prowadzącym działalność pod firmą Kancelaria Windykacji (...) w N. (jako nabywcą wierzytelności) umowę, w której oświadczyła, iż przelewa na rzecz nabywcy wierzytelność pieniężną w wysokości 105.970 zł z tytułu wyroku sądowego sygn. akt I Ns 1543/00 wraz z odsetkami z tytułu opóźnienia w zapłacie. Nabywca wierzytelności oświadczył równocześnie, że przyjmuje przelew tejże wierzytelności i zobowiązuje się - w zamian za uzyskaną wierzytelność - do zapłaty na rzecz wierzyciela kwoty 120.000 zł w dniu zawarcia umowy (§ 1 pkt 1 i 2). Postanowiono równocześnie, iż wierzyciel zobowiązuje się do zawiadomienia dłużnika o zawarciu umowy (§ 2 umowy), wszelkie zaś jej zmiany wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności (§ 3); umowę sporządzono w dwóch egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron (§ 4 umowy) i zaopatrzono podpisami.

Pozwany nie wytłumaczył powódce znaczenia tej umowy, a powódka działając w zaufaniu do pozwanego podpisała ją.

Później na tej umowie pozwany dopisał: „kwituję odbiór umówionej kwoty”.

(dowód: częściowo zeznania powódki T. B. k. 64-65 0:13:33, kserokopia umowy przelewu wierzytelności z dn. 15.07.2008 r. k. 4, w aktach związkowych Sądu Rejonowego w Nowym Targu o sygn. II K 801/12: oryginał umowy przelewu wierzytelności z dn. 15.07.2008 r. k. 34, wyrok SR z dn. 19.04.2013 r. k. 187 z uzasadnieniem k.192-204, wyrok Sądu Okręgowego w Nowym Sączu w sprawie o sygn. II Ka 316/13 z dn. 27.08.2013 r. )

Pozwany przystąpił do czynności windykacyjnych. Nawiązał rozmowy z dłużnikiem M. B. (1). Poinformował go o umowie cesji. Prowadził z dłużnikiem pertraktacje dotyczące zwiększenia jego prowizji. Pozwany pomagał też M. B. (2) uzyskać kredyt bankowy. O planach uzyskania przez M. B. (1) kredytu hipotecznego na początku 2010 roku pozwany poinformował powódkę, wymagając na niej podpisanie oświadczenia o zrzeczeniu się zabezpieczenia hipotecznego.

(dowód: częściowo zeznania powódki T. B. k. 64-65 0:13:33, częściowo zeznania pozwanego K. P. k. 65-66 0:46:03)

W dniu 27.01.2010 roku powódka złożyła oświadczenie, że zrzeka się zabezpieczenia jej istniejącej wierzytelności z tytułu spłat od M. B. (1), zasądzonych jej postanowieniem do sygn. I NS 1543/00 Sądu Rejonowego w Nowym Targu oraz postanowieniem SO w Nowym Sączu do sygn. I Ca 203/14 w sprawie o podział majątku dorobkowego, w postaci hipoteki przymusowej zwykłej w kwocie 50.000 zł wpisanej na jej rzecz w dziale IV Kw (...) na nieruchomości stanowiącej własność M. B. (1) i wyraziła zgodę na wykreślenie tej hipoteki z Kw ze skutkiem określonym w art. 96 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Oświadczyła również, że wierzytelność M. B. (3) nie wygasła.

Oświadczenie to podpisała pod wpływem pozwanego, który twierdził, że w ten sposób dłużnik będzie miał możliwość zaciągnięcia kredytu na spłatę powódki.

(dowód: oświadczenie z dnia 27.01.2010 roku k. 62, częściowo zeznania powódki T. B. k. 64-65 0:13:33)

Po podpisaniu w/w oświadczenia pozwany przestał kontaktować się z powódką. Nie odbierał od niej telefonów. Powódka zwróciła się zatem do innej kancelarii windykacyjnej. Po wypowiedzeniu pozwanemu pełnomocnictwa, ten wystawił jej fakturę na kwotę 18.300 zł za koszty prowadzonej windykacji. W wyniku działań pozwanego powódka zgłosiła zawiadomienie na policji.

(dowód: częściowo zeznania powódki T. B. k. 64-65 0:13:33)

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Targu z dnia 19 kwietnia 2013 r. w sprawie o sygn. II K 801/12, K. P. uznany został za winnego tego, że w bliżej nieustalonym miejscu pomiędzy 15 lipca 2008 r. a 20 lipca 2010 r. dokonał przerobienia umowy przelewu wierzytelności zawartej w dniu 15 lipca 2008 r. w N. z T. B. w ten sposób, że dopisał do niej treść „kwituję odbiór umówionej kwoty”, w celu użycia tejże umowy jako autentycznej tj. o przestępstwo z art. 270 § 1 k.k. Pozwanemu wymierzono karę grzywny w wysokości 20.000 zł oraz orzeczono wobec niego zakaz wykonywania zawodu windykatora oraz zakaz prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na windykacji na okres 5 lat. Równocześnie, orzeczono wobec K. P. środek karny w postaci przepadku na rzecz Skarbu Państwa oryginału umowy przelewu wierzytelności z dnia 15 lipca 2008 r. Treść wyroku podano do publicznej wiadomości przez jednokrotne zamieszczenie na łamach Tygodnika Podhalańskiego.

Wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2013 r. do sygn. II Ka 316/13 Sąd Okręgowy w Nowym Sączu zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

(dowód: wyrok SR z dn. 19.04.2013 r. k. 5, wyrok Sądu Okręgowego w Nowym Sączu w sprawie o sygn. II Ka 316/13 z dn. 27.08.2013 r. k. 6, w aktach związkowych Sądu Rejonowego w Nowym Targu o sygn. II K 801/12: oryginał umowy przelewu wierzytelności z dn. 15.07.2008 r. k. 34, wyrok SR z dn. 19.04.2013 r. k. 187 z uzasadnieniem k.192-204, wyrok Sądu Okręgowego w Nowym Sączu w sprawie o sygn. II Ka 316/13 z dn. 27.08.2013 r. k. 233 z uzasadnieniem k. 238-240)

M. B. (1) wystąpił z pozwem o pozbawienie wykonalności postanowienia Sądu Rejonowego w Nowym Targu z dnia 27 maja 2003 roku w sprawie I Ns 1543/00 oraz postanowienia Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 23 listopada 2004 roku w sprawie I Ca 203/04 zaopatrzonych w klauzulę wykonalności z dnia 5 stycznia 2005 r. w stosunku do T. B., powołując się m.in. na to, że nie jest ona już jego wierzycielką w związku z zwarciem umowy cesji z dnia 15.07.2008 roku.

W toku tej sprawy na rozprawie w dniu 4.02.2014 roku (k. 81/2) T. B. podała, że jej zdaniem umowa przelewu z dnia 15.07.2008 roku jest nieważna, bo wszelkie jej zmiany wymagały formy pisemnej, pod rygorem nieważności, a K. P. dopisał na umowie „kwituję odbiór umówionej kwoty”. Jej zdaniem skoro umowa została sfałszowana jest nieważna.

Pismem z dnia 27.03.2014 roku T. B. reprezentowana przez profesjonalnego pełn. podała, że umowa cesji została oceniona w sprawie karnej jako zdziałana od początku z zamiarem K. P. wyłudzenia od niej wierzytelności. Powódka podniosła dodatkowo zarzut nadużycia prawa przez M. B. (1).

Na rozprawie w dniu 26.06.2014 roku (k. 147) T. B. oświadczyła, że umowa przelewu wierzytelności jest nieważna, bądź bezskuteczna z tego powodu, że została zawarta pod wpływem błędu. Dodała, że była przekonana, że zawiera umowę udzielenia pełnomocnictwa i dopiero gdy toczyła się sprawa karna dowiedziała się o umowie przelewu. T. B. nie uchyliła się od skutków oświadczenia woli.

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2014 roku Sąd Okręgowy w Nowym Sączu pozbawił wykonalności postanowienie Sądu Rejonowego w Nowym Targu z dnia 27 maja 2003 roku w sprawie I Ns 1543/00 oraz postanowienie Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 23 listopada 2004 roku w sprawie I Ca 203/04 zaopatrzone w klauzulę wykonalności z dnia 5 stycznia 2005 r. zasądzające od M. B. (1) na rzecz T. B. kwotę 105.970 złotych tytułem spłaty.

Sąd ten uznał że treść skazującego wyroku karnego za przerobienie w określony sposób treści umowy przelewu wierzytelności nie unicestwia skutków jakie umowa ta wywołuje (art. 510 § 1 k.c.), zwłaszcza w sytuacji gdy, jak w okolicznościach niniejszej sprawy, faktu zawarcia przedmiotowej umowy z dnia 15 lipca 2008 r., T. B. nie kwestionowała. Sąd Okręgowy uznał, że podobnych skutków nie wywołuje także środek karny w postaci przepadku dokumentu umowy dotkniętego przerobieniem. Sąd nie podzielił argumentacji T. B., że zgłoszone w pozwie roszczenie, jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, stanowi nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c. Sąd uznał twierdzenia T. B. o nieważności umowy przelewu z powołaniem się na błąd za spóźnione.

Wyrok ten utrzymał w mocy Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem do sygn. I ACa 1140/14 z dnia 26 listopada 2014 r. SA podkreślił, że umowa przelewu wierzytelności została prawidłowo zawarta i na jej podstawie nastąpiło skuteczne przejście wierzytelności na rzecz K. P., czego powódka w apelacji nie kwestionowała. W związku z zawarciem przedmiotowej umowy powódka utraciła swój status wierzyciela w stosunku do M. B. (1), zatem nie była ona uprawniona do egzekwowania świadczenia, jako że przeszło na inną osobę. Zdarzenie to nastąpiło w dniu 15 lipca 2008 roku, a więc już po wydaniu tytułu wykonawczego, co nastąpiło 5 stycznia 2005 roku.

(dowód: wyrok SA z dnia 26.11.2014 roku do sygn. I ACa 1140/14 z uzasadnieniem k. 7-10, w aktach I C 1190/13: pozew k. 2-3, odpowiedź na pozew k. 42-43, protokół rozprawy z dnia 4.02.2014 roku k. 81-82, pismo z dnia 27.03.2014 roku k. 99-100, protokół rozprawy z dnia 26.06.2014 roku k. 147-148, wyrok z dnia 26.06.2014 roku z uzasadnieniem k. 149 i 155-157, apelacja T. B. k.163-166, wyrok z dnia 26.11.2014 roku k. 180 z uzasadnianiem k. 187-193)

Powódka T. B. w przeszłości leczyła się psychiatrycznie, m.in. z powodu depresji poporodowej. W związku z jej stanem zdrowia odebrano jej pieczę nad małoletnimi dziećmi po rozwodzie z M. B. (1). M. B. (1) z powodu jej choroby starał się też o jej ubezwłasnowolnienie. Obecnie powódka nie leczy się psychiatrycznie.

(dowód: częściowo zeznania powódki T. B. k. 64-65 0:13:33)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez powódkę i zalegających w aktach spraw związkowych. Moc dowodowa tych dokumentów nie była kwestionowana.

Ustaleń w tej sprawie Sąd dokonał również na podstawie zeznań powódki, które uznał za częściowo wiarygodne. Powódka szczegółowo i wiarygodnie opisała okoliczności współpracy z pozwanym. Nieprecyzyjnie i niedokładnie przedstawiła samą kwestie podpisania umowy przelewu, zeznań tych zatem Sąd nie przyjął. Z jednej strony powódka podawała, że podpisała tą umowę, ale faktycznie dowiedziała się co podpisała dopiero później. Następnie wyjaśniła, że dopiero od firmy (...) dowiedziała się, że podpisała umowę cesji. Z tych nieprecyzyjnych zeznań powódki wynikało że pozwany nie wytłumaczył jej szczegółów zawartej umowy cesji, dlatego nie rozumiała tej umowy.

Zeznania pozwanego Sąd uznał za wiarygodne tylko częściowo, w tym zakresie, w którym korespondują z zebranym materiałem dowodowym. Pozwany prawdziwe potwierdził okoliczności nawiązania z powódką współpracy i wynagrodzenie jakie miał od niej uzyskać w ramach udzielonego pełnomocnictwa. Wewnętrznie sprzeczne i nielogiczne były zeznania pozwanego dotyczące przyczyn zawarcia umowy cesji. Pozwany niewiarygodnie twierdził, że na podstawie umowy cesji mógł prowadzić rozmowy z dłużnikiem, podczas gdy dysponował osobnym pełnomocnictwem od powódki z dnia 14.07.2008 roku. Pozwany niewiarygodnie podawał też kwestie tego co przekazał powódce przy zawieraniu tej umowy cesji i czy powódka to rozumiała.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlega częściowemu uwzględnieniu

Zgodnie z art. 365 § 1 KC orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Z mocy art. 366 KPC wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami.

Określony w art. 365 KPC zakres związania sądu treścią prawomocnego orzeczenia oznacza zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego. Moc wiążąca jest przedmiotem rozpoznania wtedy, gdy rozpoznawana jest inna sprawa, a kwestia rozstrzygnięta wcześniejszym wyrokiem stanowi zagadnienie wstępne. Odnosi się ona, po pierwsze do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia, i po drugie do waloru prawnego rozstrzygnięcia zawartego w treści orzeczenia. Skutkiem pozytywnym (materialnym) jest to, że rozstrzygnięcie zawarte w orzeczeniu stwarza taki stan prawny, jaki z niego wynika, czyli sądy rozpoznające spór muszą przyjmować, że dana kwestia kształtuje się tak, jak to przyjęto we wcześniejszym, prawomocnym orzeczeniu. W kolejnym, zatem postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być już badana. Związanie dotyczy sentencji wyroku i motywów w tych granicach, jakie stanowią konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia. W konsekwencji nikt nie może kwestionować faktu istnienia prawomocnego wyroku i jego treści ( por . wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2011 r. III CSK 161/10)

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w sprawie I C 1109/13 oraz Sąd Apelacyjny w Krakowie rozpoznając apelację od wyroku SO w Nowym Sączu do sygn. I ACa1140/14 uznały, że strony łączyła ważna i skuteczna umowa cesji podpisana przez nie w dniu 15.07.2008 roku. Treścią tych wyroków z mocy art. 365 KPC tut. Sąd był związany. Umową przelewu wierzytelności z dnia 15 lipca 2008 roku powódka T. B. skutecznie przeniosła na cesjonariusza wierzytelność jej przysługującą. Przerobienie treści przedmiotowej umowy, którego dopuścił się pozwany K. P., w żadnym zakresie nie unicestwiło skutku rozporządzającego, jaki umowa ta wywoływała na podstawie przepisu art. 510 § 1 KC. Na skuteczność przedmiotowej umowy nie miał również wpływu środek karny w postaci przepadku dokumentu umowy dotkniętego przerobieniem, albowiem jego skutek ograniczał się wyłącznie do usunięcia z obrotu podważonego egzemplarza umowy, nie rzutując na materialnoprawne skutki zgodnie złożonych oświadczeń woli.

Sądy obydwu instancji w sprawie I C 1109/13 nie rozstrzygały merytorycznie podniesionego w toku tej sprawy zarzutu powódki o nieważności umowy przelewu z dnia 15 lipca 2008 r. - z powołaniem się na wadę oświadczenia woli w postaci błędu. Zarzut ten Sąd Okręgowy uznał za sprekludowany. Do błędu występującego po stronie powódki w niniejszej sprawie odwoływał się pozwany. W piśmiennictwie i orzecznictwie uważa się, że błędem jest niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o czynności przy czym ta niezgodność może dotyczyć zarówno faktów jak i prawa (post. SN z dnia 21.02.1973 III CRN 415/72).

W przedmiotowej sprawie powódka nie powołała się na nieważność umowy i jakiekolwiek wady oświadczenia woli złożonego w dniu 15.07.2008 roku. Co więcej nigdy nie złożyła pisemnego oświadczenia woli w trybie art. 88 §1 KC o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu pozwanemu. To pozwany wskazywał na to, że strony nie łączy umowa przelewu, skoro powódka złożyła oświadczenie woli o odstąpieniu od umowy cesji, zatem umowa ta wygasła. Oświadczenie nie odnosi żadnego skutku, skoro to powódka jako osoba mająca pozostawać w błędzie, na ten błąd się nie powołała. Oświadczenie woli złożone pod wpływem błędu jest od chwili złożenia dotknięte nieważnością względną i jako wzruszalne może być pozbawione skutków prawnych przez uchylenie się od nich. Może to uczynić jednak tylko osoba uprawniona. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli pod wpływem błędu w terminie wynikającym z art. 88 § 2 KC oznacza, że takie oświadczenie staje się bezwzględnie nieważne, a w przeciwnym razie ulega konwalidacji i jego ważność nie może być już kwestionowana. Powódka wyjaśniła, że po orzeczeniu przepadku dokumentu umowy przez sąd karny zrozumiała, że umowa ta jest nieważna. Dopiero później w trakcie postępowania przed tut. Sądem do sygn. I C 1109/13 wyjaśniono jej, że umowa ta jest ważna.

Powódka w tej sprawie podawała wprawdzie, że o żadnej umowie cesji w dacie jej podpisywania nie wiedziała, dowiedziała się o niej dopiero po zleceniu innej firmie windykacyjnej próby wynegocjowania środków od byłego męża. Zeznań tych jednak Sąd nie podzielił. Powódka przyznała bowiem że podpisała umowę cesji w dniu 15.07.2008 roku, nie rozumiała jednak celu tej umowy ani jej postanowień. Wykluczenie podpisania umowy cesji , a brak rozumienia treści jej postanowień nie są tożsame. Powódka ani pozwany nie starli się wykazać, że umowa ta jest nieważna z uwagi na działanie powódki w trakcie jej zawierania w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli lub powzięcie decyzji.

Pozwany nie udowodnił też, aby umowa cesji była nieważna jako czynność pozorna. Zgodnie z art. 83 § 1 KC nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze-§ 2.

Pozwany podkreślał, że zawarł z powódką umowę cesji, aby mógł podjąć czynności związane z rozmowami z dłużnikiem, w szczególności aby mógł wynegocjować z nim większą kwotę „prowizji” dla siebie – zeznania pozwanego 0:51:46. Podjęcie działań rozmów z dłużnikiem umożliwiało pozwanemu pełnomocnictwo udzielone mu przez powódkę w ramach, którego mógł reprezentować powódkę w postępowaniach przeciwko byłemu mężowi. Przedłożone przez powódkę pełnomocnictwo z dnia 14.07.2008 roku wskazuje, że strony postępowania łączyły dwie umowy: umowa zlecenia w ramach, której pozwany miał dążyć do wyegzekwowania od byłego męża powódki świadczeń w zawiązku z podziałem majątku wspólnego, z czego miał uzyskać około 15-20% wyegzekwowanej kwoty jako własne wynagrodzenie, jeśli w ogóle coś uda się wyegzekwować. Osobną kwestią była umowa cesji z dnia 15.07.2008 roku, którą jak podawał pozwany podpisał z powódką w celu wyegzekwowania większej kwoty dla siebie od pana B..

Zdanie pierwsze art. 83 § 1 KC zawiera swego rodzaju definicję czynności prawnej pozornej. Została ona scharakteryzowana przez wskazanie jej trzech elementów :oświadczenie musi być złożone tylko dla pozoru; oświadczenie musi być złożone drugiej stronie; adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru. Pozwany nie wykazał, aby powódka zgadzała się na dokonanie czynności prawnej w postaci przelewu jej wierzytelności tylko dla pozoru, tj. tylko w tym celu aby mógł uzyskać wyższą kwotę „prowizji-wynagrodzenia-z wyegzekwowanego świadczenia dla siebie i to w toku negocjacji z dłużnikiem, skoro strony w ramach udzielonej umowy zlecenia rozmawiały o 15-20% dla pozwanego z ewentualnie wyegzekwowanych od dłużnika kwot. Wyrażenie zgody przez powódkę na czynność prawną w takim kształcie podważałaby przede wszystkim sens ekonomiczny w jej zawarciu dla powódki, skoro tylko na takiej umowie przelewu by straciła.

Ponadto podkreślić należy, że brak zgody adresata czynności pozornej, czyli sytuacja, w której tylko jedna ze stron ma zamiar nadać swemu oświadczeniu walor pozorności i nie uzyskuje na to zgody drugiej strony, nie skutkuje pozornością czynności prawnej. Czynność jest ważna i wywołuje zwykłe skutki prawne, objęte treścią oświadczeń woli obu stron. Dla przyjęcia, że doszło do dokonania czynności prawnej dla pozoru, nie wystarczy ustalenie, że jedna ze stron umowy nie miała zamiaru wywołania skutków prawnych, ale nie powiadomiła o tym drugiej strony.

Także kwestia ceny sprzedaży wierzytelności podnoszona przez pozwanego nie może mieć znaczenia w kontekście pozorności umowy cesji. Umowa cesji zawierała cenę, jej zaniżenie czy zawyżenie nie może stanowić o nieważności umowy z powodu pozorności.

Należy też podkreślić, że pozwany uważał umowę cesji za ważną. Poinformował o przelewie wierzytelności dłużnika. Co więcej pomagał mu w znalezieniu banku kredytującego. Trudno zatem zaakceptować tezy pozwanego, że nigdy nie czuł się wierzycielem odnośnie wierzytelności wynikającej z umowy z dnia 15.07.2008 roku.

Skoro strony łączy ważna i skuteczna umowa cesji z dnia 15.07.2008 roku, a pozwany nie wywiązał się ze swojego zobowiązania wynikającego z §1 ust 2 tej umowy, w którym zobowiązał się - w zamian za uzyskaną wierzytelność - do zapłaty na rzecz powódki kwoty 120.000 zł w dniu zawarcia umowy, Sąd uznał roszczenie powódki za usprawiedliwione co do zasady.

Sąd zasądził zatem od pozwanego na rzecz powódki kwotę 120.000 zł wynikającą z zobowiązania umownego - umowy cesji.

Pozwany zasadnie podniósł zarzut przedawnienia co do części roszczenia powódki, konkretnie żądania odsetek za okres do dnia 23.04.2015 roku. Odsetki jako roszczenia okresowe przedawniają się z upływem trzech lat. Odsetki za zwłokę jakich powódka domaga się do daty 22.04.2015 roku uległy przedawnieniu.

Skapitalizowane odsetki (odsetki ustawowe do dnia 31.12.2015 rok i ustawowe za opóźnienie od 1.01.2016 roku) za okres od 23.04.2015 do 20.04.2018 roku według przeliczenia w kalkulatorach internetowych wynoszą natomiast 25.982,47 zł i kwotę tą Sąd doliczył do kwoty żądania głównego. Datę końcową naliczania odsetek tj. 20.04.2018 roku wskazała w pozwie powódka.

Według żądania pozwu dalsze odsetki Sąd zasądził od dnia wniesienia pozwu tj. 23.04.2018 roku zgodnie z art. 482§1 KC.

Całe roszczenie powódki wbrew zarzutom pozwanego nie jest przedawnione.

Zgodnie z art. 118 KC w brzmieniu nadanym mu ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.1104 z dnia 2018.06.08), która weszła w życie 9 lipca 2018 r., „jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.". W art. 5 ust 3 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.1104 z dnia 2018.06.08), zwarto przepis przejściowy, zgodnie z, którym do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym. Powódka jako konsument zawierała umowę cesji z profesjonalistą, w tej sytuacji należało zatem zastosować art. 118 KC sprzed w/w nowelizacji, który określał termin dziesięcioletni dla roszczeń nie będących roszczeniami okresowymi i związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej. Skoro umowa cesji została zwarta w dniu 15.07.2008 roku, a pozew został nadany na poczcie w dniu 23.04.2018 roku, dziesięcioletni termin przedawnienia nie upłynął.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 100 KPC. Powódka wygrała sprawę w 59%. Korzystała ze zwolnienia w całości od kosztów sądowych i pomocy pełnomocnika z urzędu - postanowienie z k. 16. Również pozwany został zwolniony od kosztów sądowych w całości i został mu przydzielony pełnomocnik z urzędu - k.41. Koszty zastępstwa prawnego pozwanego pokryto ze środków SP stosownie do par 8 pkt 7 ROZPORZĄDZENIA MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, w wersji obowiązującej w dacie wniesienia pozwu. Koszty zastępstwa prawnego powódki Sąd rozdzielił z uwagi na wynik postępowania. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki połowę kosztów zastępstwa procesowego reprezentującego ją pełnomocnika z urzędu. W tej części w której powódka przegrała sprawę koszty zastępstwa prawnego zostały pełnomocnikowi reprezentującemu powódkę przyznane ze środków SP - co wynika z postanowienia z dnia 8.11.2018 roku o uzupełnieniu wyroku.

SSO Monika Świerad