Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

14 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Tomasz Deptuła

Protokolant: st. sekr. sąd. Marta Domurad

po rozpoznaniu 14 stycznia 2020 r. w Ostrołęce na rozprawie

sprawy z powództwa D. K. (1)

przeciwko K. G.

o ochronę dóbr osobistych oraz zapłatę

orzeka:

oddala powództwo.

Data wniesienia pozwu – 11 lipca 2019 r.

Roszczenie.

Wskazana podstawa faktyczna – powód swoje roszczenie opierał na zarzucie, że pozwana pomawiała go o rzeczy niezgodne z prawdą, tj. używała określeń „mafioza”, „złodziej”, „znajomości w policji”. Podniósł, że była małżonka wielokrotnie w okresie od czerwca 2018 r. do maja 2019 r. w pismach kierowanych do Komendy Wojewódzkiej w R., a także w rozmowach ze znajomymi i przyjaciółmi używała tych pomówień. Wskutek tego powód doznał w rodzinnej miejscowości stygmatyzacji, polegającej na utracie kontaktu z wieloma osobami. Powód argumentował, że używanie takich określeń i pomówień szkodzi jego interesom związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą, podważa zaufanie do niego. Oświadczył, że nigdy nie był członkiem żadnej mafii, nigdy nikomu nic nie ukradł i nie ma żadnych „znajomości” w policji, czy innych organach ścigania. Działania pozwanej naruszyły zaś jego dobra osobiste, gdyż używane określenia w powszechnym odczuciu społecznym mają wydźwięk negatywny i obraźliwy.

Wskazując na powyższe, powód wniósł w pozwie (k. 4-5) o zobowiązanie pozwanej do:

⚫

ustnych przeprosin za naruszenie jego dóbr osobistych przed Sądem i ich zaprotokołowanie do protokołu (pkt 1.),

⚫

zamieszczenia oświadczenia w (...) o treści: „Ja, niżej podpisana K. G., wyrażam szczere ubolewanie z powodu naruszenia dóbr osobistych Pana D. K. (1) w postaci jego godności osobistej, dobrego imienia, które naruszyłam poprzez pomawianie go o rzeczy niezgodne z prawdą, za co pragnę przeprosić” (pkt 2.),

⚫

złożenia pisemnego oświadczenia w Komendzie Wojewódzkiej Policji w R., Komendzie Powiatowej Policji w O. oraz na Komisariacie Policji w M. o treści: „Ja, niżej podpisana K. G., wyrażam szczere ubolewanie z powodu naruszenia dóbr osobistych Pana D. K. (1) w postaci jego godności osobistej, dobrego imienia, które naruszyłam poprzez pomawianie go o rzeczy niezgodne z prawdą, za co pragnę przeprosić” (pkt 3.),

a także zasądzenie od pozwanej kwoty 1.000 zł na rzecz Ochotniczej Straży Pożarnej w K., gm. A. (pkt 4.).

Na terminie rozprawy 5 listopada 2019 r. powód cofnął żądanie zawarte w pkt 3. pozwu, zrzekając się roszczenia w tym zakresie (k. 80). Skutkowało to częściowym umorzeniem postępowania w sprawie (k. 87).

Uprzednio powód doprecyzował podstawę faktyczną powództwa, wskazując, że żądanie ochrony dóbr osobistych wynika z naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci godności, czci i dobrego imienia przez pozwaną, przejawiającym się używaniem wobec powoda przez pozwaną nieprawdziwych określeń „mafioza”, „złodziej”, w okresie od 1 czerwca 2018 r. do 30 maja 2019 r. wobec organów Policji Państwowej, jak również wielu mieszkańców miejscowości A. (k. 53, 59).

Stanowisko pozwanej.

Pozwana konsekwentnie wnosiła o oddalenie powództwa w całości jako całkowicie bezzasadnego (k. 19, 108). Argumentowała, że składając pozew powód nie wskazał naruszenia, jakiego rodzaju dóbr osobistych miałaby się dopuścić pozwana, jak również nie udowodnił, że naruszenia tego rodzaju w ogóle miały miejsce, i że spowodowały powstanie krzywdy po jego stronie. Pozwana wskazała, że prawdopodobną motywacją wystąpienia z powództwem jest chęć dokuczenia jej, strony pozostają bowiem ze sobą w silnym konflikcie, wynikającym m.in. z toczących się z ich udziałem spraw karnych, jak również postępowania dotyczącego opieki nad wspólną małoletnią córką. Zgłoszone przez powoda roszczenia określiła dodatkowo, jako nieuzasadnione, z uwagi na to, że treść oświadczeń, jakich powód żąda jest bardzo ogólnikowa i w rzeczywistości ma na celu uzyskanie od pozwanej oświadczenia, że odwołuje swoje wszelkie opinie co do osoby powoda.

Fakty uznane przez Sąd Okręgowy w Ostrołęce za udowodnione.

K. G. i D. K. (1) byli małżeństwem od 2009 r. Małżeństwo to zostało rozwiązane prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Ostrołęce z 26 marca 2018 r., sygn. akt I C 1070/17, bez orzekania o winie. Ze związku stron pochodzi jedno dziecko, małoletnia K. K.. Stosownie do wyroku rozwodowego obie strony wykonują władzę rodzicielską nad córką, piecza sprawowana jest naprzemiennie, co tydzień od poniedziałku do poniedziałku.

Od 2017 r. strony pozostają w konflikcie, którego rozwód nie złagodził. Nieporozumienia dotyczą spraw związanych z prowadzoną uprzednio wspólnie działalnością gospodarczą oraz opieki nad małoletnią córką. Przy okazji cotygodniowego wydawania dziecka drugiemu rodzicowi, strony kłócą się, częstokroć odnoszą się do siebie bez szacunku, czynią złośliwości, wypowiadają oskarżenia. W urodziny powoda, 29 maja 2019 r., gdy ten przyjechał do miejsca zamieszkania pozwanej, aby zabrać córkę na grilla, między stronami doszło do kolejnej awantury.

W swój konflikt strony angażują organy ścigania, wzajemnie inicjują wobec siebie postępowania karne. W latach 2017-2019 r. pozwana zgłosiła 7 interwencji dotyczących powoda. Zostały one zakwalifikowane, jako dotyczące konfliktów rodzinnych, sporów o wspólnie prowadzoną działalność, nieporozumień z pracownikami. Na wniosek powódki prowadzone były przez Komisariat Policji w M. dwa postępowania: jedno z art. 190 § 1 k.c., (...) (...), które zostało zakończone 28 grudnia 2017 r. brakiem cech popełnienia przestępstwa, kolejne z art. 288 § 1 k.k., (...) (...) (uszkodzenie drzwi samochodu powodujące stratę w wysokości 3.600 zł), które zostało zakończone aktem oskarżenia wobec powoda (sprawa toczy się przed Sądem Rejonowym w Ostrowi Mazowieckiej, sygn. akt (...)). Prowadzone jest również postępowanie w związku ze zniszczeniem mienia ojca pozwanej poprzez dwukrotne podpalenie jego samochodu, o co ten podejrzewa powoda. Powód powiadomił natomiast organy ścigania o popełnieniu przez pozwaną czynu z art. 284 § 1 k.k., (...) (...)(przywłaszczenia mienia ruchomego w postaci bel wysłodków).

Dowody, na jakich oparł się Sąd Okręgowy.

Dowody wskazane przez strony, objęte postanowieniami dowodowymi wydanymi ba kolejnych terminach rozprawy:



3 października 2019 r. (k. 49) – na skutek wniosku dowodowego powoda: informacja z KWP w R. (k. 36), KP w M. (k. 41) oraz na skutek wniosku pozwanej: informacja z PR w O. M.., k. 37, na okoliczność pism, które miałaby składać pozwana do wskazanych instytucji,



5 listopada 2019 r. (k. 79) – na skutek wniosku dowodowego powoda: informacja z KP w M. (k. 69) oraz KWP w R. (k. 73), na okoliczność ich treści; dowód z zeznań świadków: J. G. (wniosek pozwanej) oraz A. K. i J. K. (wniosek powoda), na okoliczność ewentualności podjęcia przez pozwaną zachowań mających naruszać dobra osobiste powoda w okresie od 1 czerwca 2018 r. do 30 maja 2019 r. polegających na używaniu określeń "mafioza", "złodziej" (k. 82-85);



21 listopada 2019 r. (k. 91) – na skutek wniosku dowodowego powoda: dowód z zeznań świadka D. K. (2) (k. 92-93), na okoliczność zachowań pozwanej mających naruszać dobra osobiste powoda;



14 stycznia 2020 r. (k. 105) – na skutek wniosku pozwanej: dowód z odtworzenia nagrania zdarzenia z 29 maja 2019 r. znajdującego się na załączonej do pisma płycie dvd (k. 98), na okoliczność jego przebiegu; dowód z przesłuchania stron (k. 106-108), na okoliczność przebiegu zdarzenia z udziałem stron będącego przedmiotem odtworzenia, nadto zachowań pozwanej objętych twierdzeniami pozwu mających naruszać (wskazane) dobra osobiste powoda.

Podstawa prawna wyroku.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. W sprawie nie zostały spełnione przesłanki wynikające z art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c., które uzasadniałyby uwzględnienie roszczeń powoda wynikających z zarzucanego naruszenia przez pozwaną jego dóbr osobistych1.

Rozpoznając sprawę, której przedmiotem jest ochrona dóbr osobistych, w pierwszej kolejności należy ustalić, czy doszło do naruszenia konkretnego dobra osobistego oraz czy strona pozwana była jego sprawcą. Dopiero zaś w przypadku pozytywnej odpowiedzi na te dwa pytania podlega przesądzeniu, czy działanie to było bezprawne. Punktem wyjścia jest bowiem wykazanie, na podstawie reguły dowodowej wynikającej z art. 6 k.c., przez osobę żądającą ochrony dóbr osobistych, że – z obiektywnego punktu widzenia – faktycznie doszło do naruszenia tego rodzaju prawa niemajątkowego ( wyrok Sądu Najwyższego z 11 marca 1997 r., III CKN 33/97). W przypadku udowodnienia tej okoliczności, na stronie pozwanej spoczywa ciężar dowodu, że jej działanie nie było bezprawne. Wymaga też podkreślenia, że o tym czy w konkretnym przypadku doszło do naruszenia dóbr osobistych decydują kryteria obiektywne w postaci reakcji na naruszenia w powszechnym odbiorze społecznym, a nie subiektywne odczucia osoby poszkodowanej.

Zdaniem Sądu, brak jest dowodów, że pozwana naruszyła dobra osobiste powoda poprzez wskazane przez niego działania – tj. używanie w stosunku do byłego męża nieprawdziwych określeń „mafioza”, „złodziej”, wobec organów policji oraz mieszkańców A.. Nie przemawiało za tym przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe które nie potwierdziło wyjaśnień powoda w powyższym zakresie. Zaoferowane przez powoda dowody nie stanowiły wystarczającej podstawy dowodowej do tego, aby przypisać pozwanej takie zachowania. W istocie są to bowiem twierdzenia samego powoda. Zeznania świadka D. K. (2), które dowodzić miały zachowania pozwanej 29 maja 2019 r., zostały zdyskwalifikowane nagraniem, w oparciu o które stwierdzić można, że to powód zachował się w sposób bardziej naruszający normy społeczne, aniżeli pozwana. Pozostałe osoby, które powód zaoferował, jako osobowe źródła dowodowe do sprawy, albo były świadkami z tzw. słyszenia, tj. relacjonowały Sądowi to co usłyszały od powoda lub innych, bliżej nieokreślonych osób, bądź też w istocie nic konkretnego o sprawie nie potrafiły powiedzieć.

Niewątpliwie strony pozostają w konflikcie, jest to okoliczność bezsporna, jednakże ma on zdecydowanie głębsze podłoże, niż rzekome pomówienia ze strony pozwanej. Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że niniejsza sprawa stanowi kolejny akord toczonej wzajemnie między byłymi małżonkami wendety. I powód, i pozwana dopuszczają się wobec siebie zachowań, które stanowią naruszenia norm co najmniej społecznych. Nie wydaje się jednakże, żeby niniejszy proces był właściwym instrumentem pacyfikacji stanu relacji między stronami. Przedmiotowy proces, jak poczytywać należy z prezentowanego zamysłu powoda, nie może stanowić swoistej formy zabezpieczenia przed zachowaniami powódki, które mogłoby w przyszłości naruszać jakieś normy prawne, czy jego dobra osobiste prawnie chronione. Do tego bowiem sprowadzała się postawa procesowa powoda, który stwierdził, że chciałby, że by „Sąd mu pomógł, żeby to skończyć” (k. 51, [00:12:57]). Tymczasem powództwo oparte na art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. nie stanowi takiego środka, kompensować ma określone straty w dobrach osobistych. Powód nie udowodnił natomiast, aby zarzucane pozwanej zachowania miały miejsce. Znamienną jest przy tym sama postawa procesowa powoda, który w miarę gromadzenia materiału dowodowego, zmieniał przypisywane pozwanej źródła naruszeń. Pierwotnie twierdził bowiem, że pozwana miała nazywać go „mafiozą, „złodziejem”, przypisywać „znajomości w policji”, w korespondencji kierowanej do Komendy Wojewódzkiej Policji w R., a gdy nie zostało to potwierdzone, wówczas powód cofnął żądanie w tym zakresie i nakierował swoją inicjatywę w innym kierunku (używania określeń „mafioza”, „złodziej wobec wielu mieszkańców miejscowości A.), który również nie został udowodniony.

Jeszcze raz podkreślić należy, że z zasady kontradyktoryjności procesu wynika, że to strony obarczone zostały odpowiedzialnością za wynik procesu. Przy rozpoznawaniu sprawy rzeczą Sądu nie jest zarządzanie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Rola Sądu nie polega bowiem na wykonywaniu przezeń obowiązków procesowych ciążących na stronach. Strona prowadzi więc proces na własne ryzyko dowodowe.

Mając powyższe okoliczności w uwadze, Sąd na podstawie art. 23 k.c. i art. 24 §1 k.c. oddalił powództwo, orzekając jak w wyroku.

Końcowo dodać można, że na wzajemnym konflikcie tracą niewątpliwie obydwie strony, które powinny zweryfikować swoje zachowania dla dobra wspólnego małoletniego dziecka, które jest ofiarą owych nieporozumień.

1 Z wymienionych przepisów wynika, że pozostają pod ochroną prawa cywilnego dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim. Ponadto ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności, ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Ponadto osoba, której dobro osobiste jest zagrożone lub zostało już naruszone może także żądać zadośćuczynienia pieniężnego na zasadach przewidzianych w kodeksie cywilnym lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Ustawodawca przewidział nadto uprawnienie do żądania naprawienia szkody wyrządzonej wskutek naruszenia dobra osobistego, na zasadach ogólnych. Jeżeli chodzi o świadczenie zasądzane na określony cel społeczny to podstawą prawną rozstrzygnięcia w tym zakresie jest art. 448 k.c., przy czym w orzecznictwie przyjmuje się, że jedną z przesłanek tego roszczenia jest czyn sprawcy naruszenia dobra osobistego, noszący znamiona winy w każdej postaci ( uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 9 września 2008 r., III CZP 31/08, OSNC 2009/3/36). Z kolei z przepisu art. 24 § 2 k.c. wynika domniemanie, iż naruszenie dobra osobistego nastąpiło bezprawnie, w związku z czym na podmiocie, który określone dobro osobiste naruszył ciąży obowiązek udowodnienia, iż naruszenie to nastąpiło w okolicznościach uchylających bezprawność zachowania. Do takich okoliczności należy działanie w ramach porządku prawnego albo w obronie uzasadnionego interesu, wykonywanie prawa podmiotowego, jak też zgoda pokrzywdzonego na ingerencję w sferę jego dóbr osobistych ( wyrok Sądu Najwyższego z 19 października 1989 r., II CR 419/89).