Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - SędziaSA Agata Wolkenberg

Sędziowie:SA Agata Zając (spr.)

SA Jacek Sadomski

Protokolant:Patryk Pałka

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2019 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 21 listopada 2017 r., sygn. akt XXV C 289/16

I.  oddala apelację;

I.  odstępuje od obciążania powódki kosztami postępowania apelacyjnego na rzecz Skarbu Państwa – (...).

Sygn. akt VI ACa 160/18

UZASADNIENIE

Pozwem z 6 lutego 2016 r. M. M. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Skarbu Państwa działającego przez (...) w W., kwoty 456.000 zł tytułem odszkodowania za pozbawienie możliwości korzystania i pobierania pożytków z należącej do powódki działki gruntu nr (...) położonej w obrębie P., gmina W., o powierzchni 0,38 ha, dla której Sąd Rejonowy w K.prowadzi Księgę Wieczystą nr (...), która od roku 1993 jest zarezerwowana dla potrzeb poszerzenia drogi krajowej (...). Ponadto powódka wniosła o zasądzenie odsetek za zwłokę w realizacji powyższego świadczenia, od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo, zasądził od M. M. na rzecz Skarbu Państwa- (...) kwotę 14 400zł tytułem zwrotów kosztów zastępstwa procesowego, zaś nieuiszczone koszty sądowe przejął na rzecz Skarbu Państwa.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych:

M. M. jest właścicielem nieruchomości gruntowej
o numerze ewidencyjnym (...) położonej w obrębie P., gmina W., o powierzchni 0,38 ha, dla której Sąd Rejonowy w K.prowadzi Księgę Wieczystą nr (...). Sposób korzystania oznaczony jest jako użytki rolne.

Pierwotnie teren należący do powódki, którego częścią była działka (...), miał łączną powierzchnię ponad 9 ha i wykorzystywany był jako obszar rolniczo-sadowniczy. Pas stanowiący działkę (...) był porośnięty trawą. Nie prowadzono na nim uprawy drzew ze względu na zanieczyszczenia z pasa jezdni. Obszar ten o szerokości 5,5 metra, stanowił teren po którym przemieszczały się maszyny rolnicze wykorzystywane przy uprawie drzew.

Z wnioskiem o podział nieruchomości, do Kierownik Urzędu (...)w K., wystąpiła powódka.

Nieruchomość o nr ewidencyjnym (...)powstała na skutek decyzji z 28 września 1993 r., o sygn. (...), którą to Kierownik Urzędu (...)w K. zatwierdził projekt podziału działek (...) o pow. 4,50 ha oraz działki nr (...) o pow. 5,36 ha, stanowiących własność powódki.

Na mocy powyższej decyzji, w oparciu o przepisy ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, doszło do wyodrębnienia działki nr (...) o pow. 0,38 ha jako terenu przeznaczonego jako rezerwa pod modernizację drogi ekspresowej L.-K.-R..

Powódka zaprzestała prowadzić działalność sadowniczą w 1993 r., jednakże teren był wykorzystywany zgodnie z przeznaczeniem rolniczym aż do momentu sprzedaży poszczególnych działek pod zabudowę jednorodzinną.

Część działek powstałych w wyniku podziału (w tym działki nr (...)) została przez powódkę sprzedana osobom trzecim pod zabudowę jednorodzinną.

Powódka wystąpiła pismem z 3 lutego 2009 r. do (...) o wypłatę odszkodowania za wydzieloną działkę nr (...), położoną w miejscowości P. z przeznaczeniem na poszerzenie drogi krajowej Nr (...).

(...) pismem z 9 lutego 2009 r., odpowiadając na pismo powódki, wskazała że wypłata odszkodowania za przejętą z mocy prawa w trybie art. 98 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami działkę o nr ewidencyjnym nr (...), wydzieloną na poszerzenie pasa drogi krajowej nr (...), nastąpi niezwłocznie po przyznaniu środków budżetowych na regulację stanów prawnych, której pozwolą na zlecenie wykonania wyceny przez uprawnionego rzeczoznawcę majątkowego. Termin prac określono na drugie półrocze 2009 r.

Następnie pismem z 26 października 2009 r. (...) odmówiła wypłaty odszkodowania, powołując się na okoliczność, że pomimo iż w podstawie prawnej Decyzji Kierownika Urzędu (...)w K. z 28 września 1993 r. wymieniono art. 10 ust. 5 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, działka nr (...) nadal jest własnością powódki. Natomiast przejęcie tej działki na własność Skarbu Państwa, który wówczas i nadal jest właścicielem dróg krajowych, nie było możliwe w ocenie (...) ze względu na brzmienie powyższego przepisu w dacie wydania decyzji. Tym samym, jak wskazała (...), przejęcie własności gruntów w oparciu o ten przepis mogło nastąpić wyłącznie na rzecz gminy, co wyklucza nabycie nieruchomości pod drogi krajowe, których właścicielem jest Skarb Państwa. Ponadto, jak zauważyła (...), sformułowanie zawarte w treści przepisu odnosi się tylko do budowy ulic, co dodatkowo wyklucza wywłaszczenie nieruchomości pod przebudowę drogi krajowej. W podsumowaniu (...) stwierdziła, że działka nr (...) nadal stanowi własność powódki i nie była nigdy zajęta pod drogę krajową (...), skutkiem czego odmówiono wypłaty odszkodowania.

Jednocześnie w zaświadczeniu gminy W. z 4 listopada 2009 r. Urząd Gminy W. stwierdził, że działka nr (...) zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego gminy W. przeznaczona jest pod linie rozgraniczające drogę krajową nr (...) na odcinku przewidzianym do dostosowania do warunków drogi ekspresowej (...). Szerokość drogi ekspresowej w liniach rozgraniczających wynosi 70 m.

Na działce ewidencyjnej (...) w 2003 r. umieszczona została tablica reklamowa, z tytułu której powódka otrzymywała 700 zł rocznie.

Decyzją z 8 lipca 2015 r. (...) Inspektor Nadzoru Budowlanego w L. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję (...) Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z 13 maja 2015 r., znak (...), nakazującą p. W. O. rozbiórkę tablicy reklamowej o wymiarach 5,02 x 3,11 m, usytuowanej w odległości 8,35 m od zewnętrznej krawędzi jezdni drogi krajowej Nr (...), na działce ewidencyjnej nr (...) położonej w P., gmina W..

Przedmiotowo istotny obszar gruntu o szerokości 5,5 metra, przyległy do pasa jezdni nie uległ zmianie od 1993 r. i nadal jest to teren zielony, pokryty trawą i krzewami.

Przed Sądem Okręgowym w L.toczy się sprawa z powództwa M. M. przeciwko gminie W. o wykup działki (...).

Dokonując powyższych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy oparł się o zgromadzone w toku postępowania dokumenty oraz dowód z przesłuchania stron, ograniczony do przesłuchania powódki. Prawdziwość dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Zdaniem Sądu Okręgowego wyjaśnienia złożone przez powódkę należało ocenić jako wiarygodne w zakresie opisu przez nią stanu faktycznego.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny uznając, że wniosek ten był spóźniony, a ponadto dowód ten nie był istotny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, albowiem jak sama powódka wyjaśniła, przedmiotowa nieruchomość była i jest wykorzystywana rolniczo. Powódka przesłuchiwana w charakterze strony nie wyjaśniła na czym polega zmiana możliwości korzystania z tego gruntu w związku z decyzją rezerwacyjną.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia powództwa.

Oceniając zasadność powództwa na wskazanej przez powódkę podstawie prawnej, tj. art. 417 k.c., Sąd Okręgowy wskazał, że na stronie powodowej ciążył obowiązek wykazania, wszystkich przesłanek odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej.

Jedną z tych przesłanek jest wystąpienie szkody jako uszczerbku majątkowego, czyli zmniejszenia się majątku wskutek określonego zdarzenia, z pominięciem tych, które zależą od woli doznającego uszczerbku.

W ocenie Sądu Okręgowego powódka nie wykazała tej podstawowej przesłanki dochodzonego roszczenia. Powódka podniosła, że jej szkoda polegała na tym, że mogłaby potencjalnie sprzedać większy obszar gruntu w ramach kolejno sprzedawanych nieruchomości pod zabudowę jednorodzinną. W ocenie Sądu Okręgowego środki jakie powódka mogłaby uzyskać w ten sposób nie stanowią straty, bowiem nadal ma możliwość ich uzyskania w ramach toczącego się postępowania przed Sądem Okręgowym w L.. Tym samym powódka dochodzi w odrębnym postępowaniem naprawienia rzeczywistej straty jakiej doznała na skutek tego, że nie mogła sprzedać pasa gruntu stanowiącego działkę (...) osobom, którym sprzedawała działki budowlane, przyległe do tego pasa. Zdaniem Sądu wartość wykupu z daty orzekania w sprawie przeciwko gminie W. jest ekwiwalentna do tego co otrzymałaby powódka sprzedając ten pas gruntu jako część działek budowlanych przylegających do niego.

Sąd Okręgowy zauważył, że w 1993 r. przedmiotowa nieruchomość była wykorzystywana jako pas zieleni oddzielający sad od drogi (...) (był to pas, na którym rosła trawa) i ułatwiający maszynową uprawę drzewek owocowych. Nie znajdowały się na tym obszarze żadne uprawy, które mogłyby przynosić pożytki. Wskutek podziału przeznaczenie działki (...) nie uległo zmianie, bowiem teren ten nadal nie był w żaden sposób wykorzystywany. Powódka wskazywała jako wartość utraconych korzyści kwotę czynszu najmu wyliczoną w oparciu o przyjęte przez siebie kryteria, jednak powódka nigdy nie wynajmowała przedmiotowej nieruchomości, zaś przyjęte przeznaczenie użytkowo-gospodarcze nie odpowiadało rzeczywistemu przeznaczeniu i wykorzystaniu tego terenu. W konsekwencji niemożliwe było oszacowanie utraconych korzyści poprzez potencjalne kwoty czynszu najmu.

Powódka podnosiła też, że na nieruchomości stanowiącej jej własność przez okres około 10 lat znajdował się znak reklamowy (banner), przynoszący dochód w wysokości 700 zł rocznie, zatem mogłaby umieścić na całej długości nieruchomości kilka lub nawet kilkanaście reklam.

Odnosząc się do powyższego Sąd Okręgowy wskazał, że w odróżnieniu od szkody w postaci lucrum cessans nie jest objęta obowiązkiem odszkodowawczym tzw. szkoda hipotetyczna, stanowiąca jedynie szansę uzyskania korzyści. Sąd Okręgowy zauważył, że już z samej decyzji (...) Inspektora Nadzoru Budowlanego, utrzymanej następnie w mocy decyzją (...) Inspektor Nadzoru Budowlanego w L. wynika, że urządzenia reklamowe w myśl art. 43 ust. 1 winny znajdować się w odległości co najmniej 25 m od zewnętrznej krawędzi jezdni dla ogólnodostępnej drogi krajowej (na odcinku poza terenem zabudowanym). Powódka zatem nie mogła i nie miałaby możliwości postawienia nowych tablic na działce (...) , bo jest to niezgodne z przepisami.

Ponadto powódka nie przedstawiła żadnych dowodów w postaci umów lub dowodów wpłat z tytułu wynajmowanego terenu pod banner reklamowy, wskazując jedynie że kwestiami finansowymi zajmował się przedsiębiorca wynajmujący tą powierzchnię reklamową.

Sąd Okręgowy wskazał, że działka (...) w momencie podziału w 1993 r. i wydania decyzji rezerwacyjnej była wykorzystywana jako pas zieleni i możliwość takiego korzystania z tej działki nie uległa zmianie do dnia dzisiejszego. Powódka może w tożsamy sposób korzystać z tego terenu. Jeżeli zaś chodzi o kwestię potencjalnej sprzedaży tego gruntu, to ta możliwość niejako realizuje się w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w L., w sprawie jaką powódka wytoczyła gminie W.. Brak jest zatem podstaw do ustalenia aby powódka doznała jakiejkolwiek szkody w postaci utraconych pożytków, skutkiem czego roszczenie podlegało oddaleniu w całości jako niezasadne.

Odnosząc się do drugiej z przywoływanych przez powódkę podstaw, tj. przepisu art. 36 ust. 1 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że użyty w art. 36 ust. 1 ustawy zwrot „w związku z uchwaleniem planu miejscowego lub jego zmianą” oznacza, że przesłanką powstania roszczeń określonych tym przepisem jest wyłącznie zajście tego zdarzenia prawnego ( por.: wyrok Sądu Najwyższego z 19 października 2016 r., V CSK 117/16, Legalis nr 1564941).

Tymczasem podstawą z której powódka wywodzi swoje roszczenia jest nie tyle zmiana planu zagospodarowania przestrzennego, co treść decyzji administracyjnej z 28 września 1993 r., o sygn. (...), wydanej na wniosek powódki przez Kierownika Urzędu (...) w K.. Decyzja ta doprowadziła do powstania stanu z którego powódka wywodzi swoje roszczenia dotyczące terenu działki nr (...).

Ponadto jedną z podstawowych przesłanek roszczeń z art. 36 ust. 1 powyższej ustawy jest niemożność korzystania z nieruchomości zgodnie z jej dotychczasowym przeznaczeniem, co niewątpliwie oznacza przeznaczenie dotychczas istniejące, zaś możliwość korzystania z przedmiotowej nieruchomości nie uległa zmianie w stosunku do stanu z 1993 r. Sąd Okręgowy zwrócił też uwagę, że legitymowana biernie na podstawie omawianego przepisu jest gmina nie Skarb Państwa.

W konsekwencji Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia roszczenia.

Sąd Okręgowy rozstrzygnął o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., ponieważ zaś powódka postanowieniem referendarza sądowego z 6 kwietnia 2016 r. została zwolniona od kosztów sądowych w części, tj. od opłaty od pozwu ponad kwotę 1.000 zł, w tym zakresie przejął pozostałe nieuiszczone koszty na rzecz Skarbu Państwa.

Natomiast zgodnie z art. 108 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 623) zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. W tym zakresie powódka jako strona w całości przegrana obowiązana jest do zwrotu kwoty 14.400 zł ustalonej w oparciu o art. 99 k.p.c. w zw. z § 8 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2015 r. poz. 1801).

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniosła powódka, zaskarżając wyrok w punktach 1 i 2 i zarzucając:

1.  nierozpoznanie istoty sprawy polegające na oddaleniu powództwa

głównie w oparciu o błędne ustalenie przez sąd I instancji, że powódka nie odniosła szkody z powodu utraconych korzyści na skutek rezerwacji działki nr (...) w obrębie P. gmina W., bowiem wytoczyła przed Sądem Okręgowym w L. powództwo przeciwko Gminie W. o zobowiązanie do złożenia zastępczego oświadczenia woli w przedmiocie wykupu działki gruntu nr (...) i w tamtym postępowaniu powódka może uzyskać rekompensatę;

2.  naruszenie art. 217 § 1 i 2 k.p.c. przez bezzasadne oddalenie wniosku

dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny faktycznej straty powódki jako dowodu spóźnionego w sytuacji, gdy dowód ten był konieczny, gdyż pozwany w odpowiedzi na pozew zakwestionował wycenę wartości szkody przedstawioną przez powódkę w pozwie;

3.  naruszenie art. 217 § 1 i 2 k.p.c. przez bezzasadne oddalenie wniosku

dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny faktycznej straty powódki jako dowodu nieprzydatnego dla rozpoznania sprawy, pomimo tego, że dowód ten był w rzeczywistości kluczowy wobec zakwestionowania wartości szkody przez pozwanego oraz faktów wyjawionych przez powódkę na rozprawie, że przedmiotowy grunt przed rezerwacją był wykorzystywany na specjalistyczną produkcję rolniczą w postaci sadu jabłkowego;

4.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. i dokonanie przez Sąd dowolnej oceny

zeznań powódki w trybie art. 299 k.p.c. polegające na błędnym ustaleniu wbrew treści zeznania, że powódka nie była w stanie wskazać jakie korzyści utraciła wskutek decyzji Kierownika Urzędu (...)w K. o rezerwacji działki nr (...) na teren służący modernizacji drogi (...) oraz polegające na błędnym przyjęciu, że część ziemi stanowiąca obecnie działkę gruntu (...) nie była wykorzystywana do celów specjalistycznej produkcji rolniczej, a wskutek podziału wykorzystanie tego gruntu nie uległo zmianie;

5.  naruszenie art. 228 § 1 k.p.c. polegające na sprzecznym z powszechną

wiedzą i logiką ustaleniu przez sąd I instancji, że do powierzchni sadu nie wlicza się powierzchni gruntów niezbędnych do przejazdu maszyn rolniczych służących do pielęgnacji drzew i zbioru jabłek;

6.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na stwierdzeniu, że szkoda

powódki w postaci utraconych korzyści jest jedynie hipotetyczna i nie stanowią straty powódki środki jakie powódka mogłaby uzyskać ze sprzedaży pozostawionego jej pasa ziemi wraz z innymi działkami powstałymi w 1993 r. z podziału wskutek decyzji Kierownika Urzędu (...)w K. z dnia 28.09.1993 r., czy też środki, jakie powódka mogłaby uzyskać z najmowania przedmiotowego pasa gruntu na reklamę czy normalnego korzystania z tej ziemi jako części sadu z jabłkami;

7.  błąd w ustaleniach faktycznych wynikający z nieprawidłowej wykładni

art. 43 ust. 1 ustawy o drogach publicznych polegający na stwierdzeniu sądu I instancji, że powódka nie mogłaby stawiać tablic reklamowych na działce w okresie 10 lat wstecz od daty wniesienia powództwa, bo było to niezgodne z obowiązującymi przepisami, w sytuacji, gdy faktyczne ograniczenie stawiania reklam w pasie drogowym (25 m od krawędzi jezdni) ustanowiono dopiero zmianą art. 43 ust. 1 o drogach publicznych z dnia 11 wrześni 2015 r.

8.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na stwierdzeniu, że powódka

może korzystać z działki gruntu (...) na cele rolnicze i nie doznała jakiejkolwiek szkody w wyniku zarezerwowania jej działki na cele modernizacji drogi krajowej (...) w sytuacji, kiedy fakt rezerwacji spowodował konieczność wykarczowania sadu posadowionego na części objętej rezerwacją i zaprzestania produkcji jabłek.

Na podstawie art. 380 k.p.c. powódka wniosła o uchylenie postanowienia sądu I instancji oddalającego wniosek powódki o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego i dopuszczenie takiego dowodu na okoliczność szkody powódki w dwóch wariantach:

1.  w oparciu o średnie ceny najmu nieruchomości wynajmowanych pod potrzeby działalności gospodarczej

2.  w oparciu o wartość przychodu uzyskiwanego z sadowniczej produkcji jabłek w woj. (...) wyliczonej wg. aktualnych stawek za okres 10 lat wstecz.

Powódka wniosła też o dopuszczenie dowodu z załączonych do apelacji

- Tabel (...) upraw rolnych i ogrodniczych w 2015 r. W. kwiecień 2016 r. str. 1 i 70

- wydruku notowań cen jabłek (...)

na okoliczność wartości szkody powódki.

Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 196308 zł z odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na rzecz Skarbu Państwa - (...) kosztów zastępstwa procesowego oraz na rzecz Skarbu Państwa – (...) pozostałych kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny w pełni przyjmuje za własne i które w znacznej części są oparte na zeznaniach samej powódki.

Przede wszystkim należy zauważyć, że roszczenia powódki dotyczą nieruchomości stanowiącej pas przydrożny, której stan nie uległ zmianie od 1993 r. Ten grunt nigdy nie był użytkowany rolniczo przez powódkę, zaś samo wytyczenie pasa gruntu zarezerwowanego na potrzeby poszerzenia drogi krajowej (...) nie pozbawia powódki możliwości korzystania z tej części działki w taki sposób, jak przed wydaniem decyzji. Niewątpliwie przed 1993 r. działka nr (...) stanowiła część większej nieruchomości, na której znajdował się sad, jednak, jak wskazała sama powódka, nie były tam posadzone drzewa, zatem przydrożny pas mógł był wykorzystywany tylko dla czynności pomocniczych np. transportowych. Brak możliwości wykorzystania działki w ten sposób nie jest skutkiem wydania decyzji rezerwacyjnej, ale wynika z dokonanego przez powódkę podziału nieruchomości, zmiany jej przeznaczenia i zbycia pozostałej części nieruchomości jako działek budowalnych.

Nie ma podstaw do uznania, że powódka poniosła jakąkolwiek szkodę wynikającą z wydania decyzji podziałowej, zaś fakt toczącej się przed Sądem Okręgowym w L.sprawy z powództwa M. M. przeciwko Gminie W. o zobowiązanie do złożenia zastępczego oświadczenia woli w przedmiocie wykupu działki gruntu nr (...) nie ma żadnego znaczenia dla oceny zasadności roszczeń. Bezzasadne są też zarzuty skarżącej dotyczące nierozpoznania przez Sąd Okręgowy istoty sprawy, gdyż trafnie Sąd ten uznał, iż powódka nie wykazała szkody będącej następstwem wydania decyzji rezerwacyjnej.

Za bezzasadne należy uznać podniesione w apelacji zarzuty naruszenia art. 217 § 1 i 2 k.p.c.

Trafnie bowiem Sąd Okręgowy uznał za nieprzydatny dla rozstrzygnięcia sprawy wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości w przedmiocie ustalenia czynszu miesięcznego za wynajem działki nr (...) przy uwzględnieniu aktualnych cen wynajmu pod potrzeby działalności gospodarczej.

Potrzeba dopuszczenia dowodu z opinii biegłego zaktualizowałaby się bowiem dopiero w sytuacji, gdyby powódka wykazała inne przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, a tylko wykazanie wysokości poniesionej szkody wymagałoby wiedzy specjalnej.

Tymczasem stanowisko powódki prezentowane w toku postępowania, jak i w treści apelacji wskazuje na brak określenia, co w istocie stanowi szkodę powódki wynikającą z wydania decyzji rezerwacyjnej.

W pozwie powódka wskazała, że wysokość dochodzonej kwoty z tytułu odszkodowania została wyliczona o oparciu o średnie ceny wynajmu 1m ² gruntów w woj. (...) na potrzeby użytkowo-gospodarcze, tj. 1 zł za m ² pomnożone przez powierzchnię działki (...) m ² tj. 3800 zł za miesiąc przez 10 lat. Tak określonej szkody dotyczył też wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego.

Należy jednak zauważyć, że powódka nadal pozostaje właścicielką przedmiotowej nieruchomości, zaś brak możliwości jej gospodarczego wykorzystania jest konsekwencją dokonanego przez powódkę podziału nieruchomości i zmiany jej dotychczasowego przeznaczenia. Tym samym okoliczność, że przed dokonanym podziałem sporna działka stanowiła część nieruchomości wykorzystywanej jako sad nie ma znaczenia dla oceny, że tak określona przez powódkę szkoda – brak możliwości korzystania z działki w sposób dotychczasowy – nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z wydaniem decyzji rezerwacyjnej.

Z treści apelacji wynika, że powódka dochodzi naprawienia szkody stanowiącej utracone korzyści związane z utratą możliwości wynajmowania działki na potrzeby działalności gospodarczej oraz utratą możliwości pozyskiwania przychodu z sadowniczej produkcji jabłek.

Jak jednak wskazano wyżej, utrata tak określonych korzyści nie pozostaje w związku przyczynowym z decyzją rezerwacyjną, a tym samym za zbędny dla rozstrzygnięcia sprawy należało uznać zawarty w apelacji wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność szkody powódki w dwóch wariantach:

1.  w oparciu o średnie ceny najmu nieruchomości wynajmowanych pod potrzeby działalności gospodarczej

2.  w oparciu o wartość przychodu uzyskiwanego z sadowniczej produkcji jabłek w woj. (...) wyliczonej wg. aktualnych stawek za okres 10 lat wstecz.

Za bezzasadny Sąd Apelacyjny uznał także zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. dotyczący dokonanej przez Sąd I instancji oceny dowodu z zeznań powódki.

Należy podkreślić, że Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że postawienie zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów; skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że Sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000/7-8 poz. 139 i z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, OSNC 2000/10 poz. 189). Jeżeli zatem z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Z uwagi na powyższe, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. sformułowany przez skarżącą, nie mógł być uwzględniony, gdyż Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zeznania powódki i na treści tych zeznań oparł w znacznej części poczynione ustalenia faktyczne.

Sąd Apelacyjny podziela zarówno ocenę tych zeznań dokonaną przez Sąd Okręgowy, jak i uznanie, że powódka nie wykazała szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z decyzją Kierownika Urzędu (...)w K. o rezerwacji działki nr (...) na teren służący modernizacji drogi (...), a także stwierdzenie, iż na skutek wydania tej decyzji wykorzystanie tego gruntu nie uległo zmianie.

Trafnie skarżąca wskazuje, że brak możliwości wykorzystania tej części nieruchomości w sposób dotychczasowy, a więc w ramach działalności sadowniczej prowadzonej wcześniej przez powódkę wynika z podziału nieruchomości, jednak decyzja podziałowa została wydana na wniosek powódki i nie została przez nią zaskarżona. W wyniku tej decyzji powódka uzyskała możliwość zbycia nieruchomości jako działek budowlanych i osiągnięcia korzyści finansowych.

Za bezzasadny Sąd Apelacyjny uznaje zarzut błędu w ustaleniach faktycznych polegający na stwierdzeniu, że szkoda powódki w postaci utraconych korzyści jest jedynie hipotetyczna i nie stanowią straty powódki środki jakie powódka mogłaby uzyskać ze sprzedaży pozostawionego jej pasa ziemi wraz z innymi działkami powstałymi w 1993 r. z podziału wskutek decyzji Kierownika Urzędu (...)w K. z dnia 28.09.1993 r., czy też środki, jakie powódka mogłaby uzyskać z najmowania przedmiotowego pasa gruntu na reklamę czy normalnego korzystania z tej ziemi jako części sadu z jabłkami.

Treść tak sformułowanego przez skarżącą zarzutu wskazuje, iż nie jest ona w stanie wskazać szkody będącej wynikiem wydania decyzji rezerwacyjnej.

W ramach podstawy faktycznej powództwa odszkodowawczego powód obowiązany jest wskazać także fakty określające poniesioną szkodę pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem skutkującym odpowiedzialnością odszkodowawczą pozwanego. Tylko te fakty mogą być poddane ocenie sądu, zaś zgodnie z art. 321 k.p.c. nie jest możliwe wyjście przez sąd poza wskazaną przez powoda podstawę faktyczną roszczenia.

W toku postępowania przed sądem I instancji skarżąca wskazywała tylko na szkodę związaną z utratą korzyści wynikających z możliwości wynajmu działki dla potrzeb gospodarczych. Wskazywanie w postępowaniu apelacyjnym innych faktów mających służyć wykazania poniesionej przez powódkę szkody w ocenie Sądu Apelacyjnego stanowi niedopuszczalną na tym etapie postępowania próbę zmiany podstawy faktycznej roszczenia.

Za bezzasadny należy uznać też zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, który zdaniem skarżącej ma wynikać z nieprawidłowej wykładni art. 43 ust. 1 ustawy o drogach publicznych, a polegający na stwierdzeniu, że powódka nie mogłaby stawiać tablic reklamowych na działce w okresie 10 lat wstecz od daty wniesienia powództwa, bo było to niezgodne z obowiązującymi przepisami, w sytuacji, gdy faktyczne ograniczenie stawiania reklam w pasie drogowym (25 m od krawędzi jezdni) ustanowiono dopiero zmianą art. 43 ust. 1 o drogach publicznych z dnia 11 wrześni 2015 r.

Należy bowiem zauważyć, że z zeznań samej powódki wynika, że przez 10 lat uzyskiwała z reklamy usytuowanej na spornym pasie 700 zł rocznie. Data zmiany przepisów ograniczających możliwość sytuowania reklam w pobliżu drogi publicznej nie ma żadnego znaczenia dla oceny zasadności powództwa, bowiem powódka będąc właścicielką nieruchomości mogła z niej korzystać w granicach wyznaczonych przepisami prawa, zatem nie było żadnych przeszkód, aby powódka czerpała dochody z reklam usytuowanych na spornej działce, zaś żadne ograniczenia w tym zakresie nie były związane ani z decyzją podziałową, ani z decyzją rezerwacyjną.

Za całkowicie chybiony Sąd Apelacyjny uznał zarzut błędu w ustaleniach faktycznych odniesiony do faktu, że wydanie decyzji rezerwacyjnej spowodowało konieczność wykarczowania sadu posadowionego na części objętej rezerwacją i zaprzestania produkcji jabłek. Te twierdzenia skarżącej są całkowicie sprzeczne z jej zeznaniami złożonymi przed Sądem Okręgowym w których powódka wskazała, że d 1993 r. zaprzestała działalności sadowniczej, że bezpośrednio przy samej jezdni nie sadzi się drzew owocowych, ponieważ są duże zanieczyszczenia, zaś przedmiotowy pas gruntu nie zmienił się od 1993 r.

Tym samym Sąd Apelacyjny uznał, że powódka nie wykazała jakiejkolwiek szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z wydaniem decyzji rezerwacyjnej, co uniemożliwia uwzględnienie powództwa na podstawie art. 417 , nie wykazała też, aby na skutek tej decyzji uległ zmianie sposób korzystania z nieruchomości czy jej przeznaczenie, wobec czego nie ma podstaw do zastosowania art. 36 ustawy z 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Mając powyższe na względzie i uznając podniesione w apelacji za bezzasadne, na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. uznając, że sytuacja materialna powódki oraz charakter dochodzonego roszczenia uzasadnia odstąpienie od obciążania jej kosztami postępowania apelacyjnego należnymi stronie pozwanej.