Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2019 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko A. B., D. B., W. B., E. B. i K. B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 21 września 2018 r. sygn. akt V GC 205/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w pkt I w ten sposób, że zasądza solidarnie od pozwanych A. B., D. B., W. B., E. (...) i K. B. na rzecz powoda (...) w W. kwotę 3.251,25 (trzy tysiące dwieście pięćdziesiąt jeden 25/100) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 9 sierpnia 2017 r. i oddala powództwo w pozostałej części;

b)  w pkt III w ten sposób, że zasądza od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 1.000 (jeden tysiąc) zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 2.500 (dwa tysiące pięćset) zł tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej.

J. M. N. B. W.

Sygn. akt I AGa 186/18

UZASADNIENIE

(...)w W. wniósł o zasądzenie od A. B., D. B., W. B., E. B. i K. B. na swoją rzecz solidarnie kwoty 61.079,91 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu - z tytułu bezumownego korzystania z praw do artystycznych wykonań w obiekcie hotelowym (...) tj. kwoty stanowiącej jednokrotność wynagrodzenia, które w chwili dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia zgody na korzystanie z praw artystycznych do wykonań za okres od 9 sierpnia 2014 r. do 9 sierpnia 2017 r.

A. B., D. B., W. B., E. B. i K. B. domagali się oddalenia powództwa. Podali, że samo posiadanie odbiorników TV w pokojach hotelowych nie przesądza o korzystaniu z praw do artystycznych wykonań i udostępnianiu utworów. Nadto udostępnienie gościom hotelowym odbiorników telewizyjnych nie wpływa na uzyskiwane przez nich korzyści materialne, albowiem obiekt działa sezonowo, obłożenie hotelu wynosi ok. 42%, zaś większość klientów stanowią turyści z Niemiec, którzy nie są zainteresowani oglądaniem polskiej telewizji. Dodali, że część odbiorników została bezpłatnie użyczona przez (...) w celu ich bezpłatnego użyczania gościom zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o prawach autorskich i pokrewnych. Kwestionowali także wysokość stawek żądanych przez powoda.

Pismem procesowym z dnia 17 stycznia 2018 r. powód cofnął pozew o zapłatę kwoty 25.144,61 zł. W uzasadnieniu podał, że ostatecznie dochodzona kwota stanowi wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z praw do artystycznych wykonań w odniesieniu do 50 odbiorników posiadanych przez pozwanych.

Wyrokiem z dnia 21 września 2018 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie zasądził od pozwanych na rzecz powoda solidarnie kwotę 35.935,30 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 sierpnia 2017 r. (pkt I); umorzył postępowanie co do kwoty 25.144,61 zł (pkt II) oraz zasądził od pozwanych na rzecz powoda solidarnie kwotę 1.574,72 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III).

Orzeczenie to zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

(...)w W. jest organizacją zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi, uprawnioną do zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi do artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych, w tym do pobierania wynagrodzeń na następujących polach eksploatacji: utrwalanie, zwielokrotnianie określoną techniką, wprowadzenie do obrotu, publiczne odtwarzanie, najem, użyczenie, nadawanie, reemitowanie, wyświetlanie oraz publiczne udostępnianie artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. Powód zrzesza ponad sześć tysięcy członków – artystów wykonawców utworów muzycznych lub słowno-muzycznych.

A. B., D. B., W. B., E. B. i K. B. prowadzą działalność gospodarczą pod nazwą (...) (...) s.c., w ramach której prowadzą hotel (...) przy ul. (...) w M.. W hotelu znajduje się 85 pokoi, z czego w 50 z nich dostępne są odbiorniki telewizyjne. Pozwani informowali swoich gości hotelowych, że na życzenie zostanie udostępniony im odbiornik TV. Na stronach internetowych targeo.pl, booking.com, trvago.pl oraz stronie hotelu (w zakładce pokoje-pokój (...)) umieszczono informację o dostępie do telewizji.

Orzeczeniem Komisji Prawa Autorskiego z dnia 18 lipca 2001 r., na wniosek powoda, zatwierdzono następujące tabele wynagrodzeń minimalnych za korzystanie z artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych: tabela I – w zakresie nadań telewizyjnych i radiowych, tabela II – dotycząca m.in. wykorzystywania artystycznych wykonań jako elementu towarzyszącego podstawowej działalności w hotelach, pensjonatach i ośrodków wypoczynkowych, i to zarówno jeśli chodzi o odtworzenia w pomieszczeniach ogólnodostępnych, jak i w pokojach hotelowych, tabela IV – obejmująca postanowienia końcowe.

W dniu 21 grudnia 2010 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego powołał Komisję Prawa Autorskiego, do której 20 czerwca 2011 r. powód złożył wniosek o zatwierdzenie nowych tabel wynagrodzeń za korzystanie z artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych. Wniosek ten nie został dotychczas prawomocnie rozpoznany.

Zgodnie z tabelami z 2001 r. powód zaktualizował stawki wynagrodzenia za lata: 2014, 2015, 2016 i 2017. Stawki wynagrodzenia za wykorzystywanie artystycznych wykonań jako elementu towarzyszącego podstawowej działalności dla hoteli za odtwarzanie video, wynosiła po waloryzacji w: 2014 r. – 18,90 zł za jeden miesiąc za pokój; 2015 r. – 19,62 zł; 2016 r. – 20,23 zł i 2017 r. – 20,78 zł.

Powód wzywał pozwanych do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z praw do artystycznych wykonań.

Pozwani zakwestionowali swoją odpowiedzialność, powołując się na umowę zawartą ze (...).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd doszedł do przekonania, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazał, że zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a) prawa autorskiego uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do artystycznych wykonań, fonogramów, wideogramów, nadań programów, pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych (art. 101 prawa autorskiego).

Uznał, że dowody przedstawione przez powoda, w tym decyzja Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego udzielająca zezwolenia na zbiorowe zarządzanie prawami pokrewnymi oraz płyta z listą członków (artystów), są wystarczające do przyjęcia, że powód posiada zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami pokrewnymi do artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych, w tym do pobierania wynagrodzeń na polu eksploatacji, którego dotyczy spór (art. 105 ust. 1 prawa autorskiego).

Nie podzielił przy tym stanowiska pozwanych, że oddawanie odbiorników telewizyjnych w używanie na podstawie zawartej przez nich umowy z T. B. stanowi dozwolony użytek w rozumieniu art. 24 ust. 2 prawa autorskiego. Wskazał, że pozwani są właścicielami 50 odbiorników telewizyjnych i ich posiadaczami, a przez ich oddanie w dzierżawę, nie utracili posiadania (art. 337 k.c.). Nadto możliwość odbierania programów radiowych lub telewizyjnych przez gości hotelowych przy użyciu tych odbiorników i dzięki sygnałowi przekazywanemu z anteny telewizyjnej należącej do pozwanych, nie może być traktowane jako pozostające poza granicami wyłącznego prawa autorskiego, gdyż związane jest z komercyjną działalnością.

Dodał, że utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym odtwarzanie programów audiowizualnych w związku z umieszczeniem telewizorów w pokojach hotelowych oraz innych pomieszczeniach ogólnodostępnych wiąże się ze skierowaniem ich do bliżej nieoznaczonego grona odbiorców, wśród których są goście hotelowi zatrzymujący się w hotelu zwykle na ściśle określony czas, z reguły jest to pobyt krótkotrwały, kilkudobowy oraz inne osoby przebywające w pomieszczeniach ogólnodostępnych, typu recepcja, bar, których pobyt w pomieszczeniach hotelowych ma charakter tymczasowy, krótkotrwały, nierzadko przypadkowy. Zatem skład osobowy osób przebywających w pomieszczeniach hotelowych jest zmienny, niemożliwy do precyzyjnego określenia ilościowego i personalnego, determinowany takimi czynnikami jak tymczasowość, przypadkowość. Nie jest to oznaczony krąg osób (odbiorców) w rozumieniu przepisu art. 24 ust. 1 prawa autorskiego. Nie ma przy tym znaczenia kwestia oglądalności programów przez określone osoby, wystarcza bowiem potencjalna możliwość skorzystania z oferty obejrzenia programu audiowizualnego. Zatem, zdaniem Sądu, twierdzenia pozwanych o niskim obłożeniu hoteli oraz braku zainteresowania telewizją gości niemieckojęzycznych (które pozostają twierdzeniami gołosłownymi), nie mają znaczenia.

Przytoczył także pogląd wyrażany w orzecznictwie sądowym, że nieosiąganie korzyści majątkowych z odbioru utworów nadawanych w programie radiowym lub telewizyjnym, odbieranym za pomocą służących do tego celu urządzeń umieszczonych w miejscu ogólnie dostępnym (art. 24 ust. 2 prawa autorskiego), jest faktem prawo niweczącym, co do którego ciężar dowodu spoczywa na posiadaczu tych urządzeń. Pozwani zaś takiego dowodu nie zaoferowali, poza własnymi twierdzeniami. Wprawdzie powoływali się na zawarcie umowy z (...) w zakresie nieodpłatnego wypożyczania gościom hotelowym odbiorników telewizyjnych, ale nie dostarczyli dowodów wskazujących na treść i zakres tej umowy. W ocenie Sądu nie udowodnili więc, że oddawanie do użytku gościom hotelowym na podstawie zawartej przez nich umowy nie jest połączone z osiąganiem przez nich korzyści majątkowych.

Sąd nie dał też wiary twierdzeniom pozwanych, że pokoje hotelowe nie były wyposażone w odbiorniki TV, gdyż goście hotelowi posiadali własne urządzenia w postaci laptopów, a także nie byli zainteresowania treściami telewizyjnymi. Zwrócił uwagę, że przeczy temu treść strony internetowej hotelu pozwanych oraz portali zajmujących się rezerwacją pokoi hotelowych, z których wynikało, że pozwani oferowali swoim klientom pokoje wyposażone w odbiorniki telewizyjne.

W ocenie Sądu, zbyt daleko idący był też zarzut co do konieczności wykazywania przez powoda dokładnego zakresu naruszeń w tym sensie, by ciążył na nim obowiązek udowodnienia, czy to ilości dni, w których z telewizorów rzeczywiście goście korzystali, czy nawet konkretnych dat, w jakich miało to miejsce. Z tego względu ustanowione zostały tabele stanowiące pewne zryczałtowane wynagrodzenie ustalone według określonych kryteriów. Ostatecznie uznał, że powód wykazał, iż pozwani dopuścili się naruszeń praw autorskich w powyższym zakresie, poprzez odtwarzanie wykonań artystycznych, co uzasadniało domaganie się przezeń odszkodowania.

W efekcie Sąd wskazał, że twórca ma prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu (za rozpowszechnianie go). Jeśli dochodzi do naruszenia tego prawa, to zgodnie z art. 79 ust. 1 prawa autorskiego, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, zaniechania naruszania, usunięcia skutków naruszenia, naprawienia wyrządzonej szkody i wydania uzyskanych korzyści. W tym ostatnim przypadku może domagać się naprawienia szkody albo na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Zaznaczył przy tym, że utrata mocy obowiązującej przepisu art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b prawa autorskiego w zakresie przewidującym naprawienie szkody przez zasądzenie trzykrotności stosownego wynagrodzenia, nie spowodowała utraty tej mocy w pozostałym zakresie, a zatem w tej części, w jakiej przewiduje on obowiązek zapłaty sumy pieniężnej odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia, a tym bardziej w jakim dotyczy wynagrodzenia w wysokości jednokrotności.

Podał, że podstawą ustalenia odszkodowania winno być wynagrodzenie, które przysługiwałoby uprawnionemu, gdyby osoba naruszająca jego prawa zawarła z nim umowę o korzystanie z dzieła w zakresie dokonanego naruszenia, w chwili dochodzenia naprawienia szkody. Winno być ono ustalone zgodnie ze wskazówkami zawartymi w art. 110 ustawy praw autorskie. Zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 110 ¹⁶ ust. 1 prawa autorskiego stawki określone w zatwierdzonych tabelach wynagrodzeń stosuje się w umowach, których stroną jest organizacja zbiorowego zarządzania. Ust. 2 tego przepisu stanowił natomiast, że postanowienia umowne określające wynagrodzenie mniej korzystne dla twórców oraz uprawnionych z tytułu praw pokrewnych, niż wynikałoby to z zatwierdzonych tabel wynagrodzeń, są nieważne, a ich miejsce zajmują odpowiednie postanowienia tych tabel. Stąd też odwołanie się do tabel, przynajmniej w zakresie minimalnego wynagrodzenia, jakie uzyskałaby organizacja zbiorowego zarządzania jest uprawnione, a w taki właśnie sposób powód sformułował swoje żądanie.

Ostatecznie więc uwzględnił żądanie pozwu przy przyjęciu wysokości stawek za poszczególne okresy, wskazanych w piśmie powoda z dnia 17 stycznia 2018 r. (w 2014 r. obowiązywała stawka 18,90 zł miesięcznie, zatem należne było wynagrodzenia za 4 miesiące i 21 dni, tj. 4.450,65 zł; w 2015 r. obowiązywała stawka 19,62 zł miesięcznie, zatem należne było wynagrodzenia za 12 miesięcy, tj. 11.772 zł; w 2016 r. obowiązywała stawka 20,23 zł miesięcznie, zatem należne było wynagrodzenia za 12 miesięcy, tj. 12.138 zł; w 2017 r. obowiązywała stawka 20,78 zł miesięcznie, zatem należne było wynagrodzenia za 7 miesięcy i 9 dni, tj. 7.574,65 zł).

Zdaniem Sądu uchylenie z dniem 19 lipca 2018 r. ustawą z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskim i prawami pokrewnymi regulacji dotyczących stawek, na które się powoływał powód nie ma znaczenia prawnego, gdyż obowiązywały one w okresie za jaki dochodzone jest roszczenie. Odwołał się nadto do rozwiązania przewidzianego art. 133 ust. 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi prawami pokrewnymi konstatując, iż zachowały one ważność.

Sąd nie znalazł przy tym podstaw do uwzględnienia żądania pozwanych rozliczenia wynagrodzenia według stawki procentowej od wielkości przychodu. Podał, że z zawartych w Tabelach stawek - w ust. 2 stawka procentowa stosowana jest tam, gdzie nie ustalono stawki ryczałtowej lub na żądanie użytkownika. Oznacza to, że w celu zastosowania stawki procentowej powinna być zawarta stosowna umowa licencyjna, czego w niniejszej sprawie pozwani, mimo wielokrotnych wezwań ze strony powoda, nie uczynili.

Sąd pominął wnioski dowodowe o przeprowadzenie dowodu z dokumentów, które znajdują się na k. 189-211, 226-228 oraz 243-251 uznając je jako spóźnione, a nadto w większości stanowią kopie niepotwierdzone za zgodność z oryginałem.

W zakresie cofniętego powództwa umorzył postępowanie.

O kosztach procesu postanowił zgodnie z art. 100 k.p.c., rozdzielając je między stronami stosownie do wyników postępowania (58,83% do 41,17%).

Apelację od tego wyroku – w zakresie pkt I i III - wnieśli pozwani, którzy zarzucili Sądowi naruszenie:

1) art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych poprzez:

- uznanie, że doszło do naruszenia autorskich praw majątkowych, choć powód tego w żaden sposób nie udowodnił,

- ustalenie wynagrodzenia za korzystanie z autorskich praw na podstawie zawyżonych, sprzecznych z zasadami współżycia, stawek ryczałtowych określonych w Tabelach, w sytuacji gdy zgłosili żądanie rozliczenia według stawki procentowej;

2) art. 110 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przez ustalenie wynagrodzenia w oparciu o stawkę ryczałtową określoną w Tabelach, podczas gdy wysokość wynagrodzenia powinna uwzględniać wysokość wpływów osiąganych z korzystania z utworów i przedmiotów praw pokrewnych, a także charakter i zakres korzystania z tych utworów i przedmiotów praw pokrewnych;

3) art. 24 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przez bezzasadne ustalenie, że odbieranie programu telewizyjnego za pośrednictwem urządzeń umieszczonych w pokojach hotelowych łączyło się z osiąganiem korzyści majątkowych w całym okresie objętym pozwem, podczas gdy pozwani wskazywali na brak osiągania korzyści majątkowych w niektórych miesiącach, co nie zostało przez powoda zakwestionowane;

4) art. 5 k.c. przez jego niezastosowanie do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, co skutkowało udzieleniem ochrony prawnej działaniu powoda, pomimo że działanie to stanowi czynienie z przysługującego mu prawa użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego z uwagi na zastosowanie zawyżonych stawek ryczałtowych, których tryb zatwierdzenia został zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny oraz wobec faktu, iż inna organizacja zbiorowego zarządzania, działająca na tym samym polu eksploatacji, ustaliła znacznie niższe stawki, a także wobec faktu iż sam powód ubiegał się o zatwierdzenie zdecydowanie niższych stawek, a w stosunku do innych podmiotów stosuje stawki w niższej wysokości;

5) art. 6 k.c. poprzez arbitralne przyjęcie, że strona powodowa mimo ciążącego na niej obowiązku dostatecznie udowodniła zgłoszone roszczenie, podczas gdy ciężar dowodu w zakresie ustalenia stawki wynagrodzenia spoczywał na powodzie, także w kontekście zgłoszonego przez pozwanego żądania przeliczenia wynagrodzenia wg przychodów;

6) poczynienie ustaleń sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym, polegające na bezkrytycznym przyjęciu, iż doszło do naruszenia chronionych przez powoda praw artystów wykonawców utworów muzycznych, podczas gdy dowody zebrane w sprawie nie dają podstaw do takich wniosków, a powód nie wykazał w tym zakresie żadnej inicjatywy dowodowej;

7) art. 207 § 6 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c. przez pominięcie ich twierdzeń oraz dowodów i uznanie ich za spóźnione w sytuacji, gdy Sąd uznał je za kluczowe dla sprawy i wystąpił do Komisji Prawa Autorskiego z prośbą o udzielenie informacji mających istotne znaczenie;

8) art. 233 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie błędnej, dowolnej i jednostronnej oceny materiału dowodowego, skutkującej bezkrytycznym przyznaniu racji powodowi, w sytuacji gdy nie wykazał on naruszenia chronionych przez siebie praw autorskich, przyznaniu prymatu stawce ryczałtowej określonej w Tabelach i uznaniu zasadności zastosowania stawek ryczałtowych w sytuacji pominięcia istotnej części materiału dowodowego dotyczącego zażądania przeliczenia wynagrodzenia z uwzględnieniem osiąganych wpływów z działalności, z którą mogło wiązać się ewentualne naruszenie praw autorskich;

9) art. 230 k.p.c. przez pominięcie, że ich twierdzenia dotyczące uzyskiwanych przez hotel dochodów oraz opracowane przez nich zestawienia wskazujące na obłożenie hotelu i brak uzyskiwania dochodów w niektórych miesiącach, zostały przyznane przez powoda w sposób konkludentny, wobec niekwestionowania tego faktu w toku procesu;

10) art. 231 k.p.c. przez błędne uznanie, że z ustalonego faktu tj. udostępnienia odbiorników TV gościom hotelowym można wyprowadzić fakt naruszenia praw autorskich artystów wykonawców, co w konsekwencji doprowadziło do ustalenia, iż powodowi należy się zasądzone wynagrodzenie mimo, iż powód nie wykazał że w istocie doszło do naruszenia chronionych przez niego artystów wykonawców w czasie udostępniania niewielkiego zakresu kanałów, niebędących dodatkowo kanałami muzycznymi;

11) art. 316 § 1 k.p.c.. poprzez jego niezastosowanie polegające na braku uwzględnienia przepisów art.132 ustawy z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.

Wnosili o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości albo jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Ponadto domagali się przeprowadzenia dowodów: z umowy zawartej przez powoda z (...) w celu ustalenia jakie stawki stosuje wobec innych użytkowników; z opinii biegłego sądowego z zakresu prawa autorskiego celem ustalenia stawki wynagrodzenia z uwzględnieniem kryteriów określonych w art. 110 ustawy o prawie autorskim (obecnie 44 ust. 2 ustawy o z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi); z wezwania do zapłaty (...)w W. na okoliczność występowania przez inne organizacje zbiorowego zarządzania o opłaty z tytułu korzystania z praw autorskich.

Na rozprawie apelacyjnej wnieśli o przeprowadzenie dowodu z umowy licencyjnej oraz porozumienia zawartego ze (...)oraz umowy zawartej z (...)na okoliczność zastosowanych stawek w zawartych umowach.

Powód wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Została ona rozpoznana w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony przed Sądem Okręgowym oraz dokumenty przedłożone przez pozwanych przed Sądem I instancji a pominięte przez tenże Sąd oraz dokumenty przedłożone na etapie postępowania odwoławczego.

Sąd II instancji uznał, że bezpodstawnie zostały pominięte wnioski o przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się na k. 189-211, 226-228 oraz 243-251. Przeprowadzenie z nich dowodów nie doprowadziłoby do przewlekłości postępowania, a dowodami tymi pozwani wykazywali wielkość obciążenia pokoi hotelowych w ciągu roku kalendarzowego oraz wielkość przychodów z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w poszczególnych latach. Dowody te – zdaniem Sądu Apelacyjnego – były dowodami istotnymi w sprawie i dokumentowały twierdzenia pozwanych.

Umowy złożone przez skarżących na etapie postępowania apelacyjnego zostały także uznane za istotny materiał dowodowy potwierdzający wypowiedzi pozwanych oraz zasadność zarzutów apelacyjnych. Dokumenty te – z uwagi na datę ich powstania – nie mogły być złożone przed Sądem Okręgowym.

Miarodajność tych dowodów do ustalania istotnych okoliczności faktycznych w sprawie nie została zakwestionowana przez stronę powodową (treśC protokołu rozprawy apelacyjnej).

Przechodząc do apelacji na wstępie zaznaczyć należy, że kwestia możliwości dochodzenia odszkodowania od podmiotu, który prowadzi działalność gospodarczą polegającą na prowadzeniu hotelu, w którym to znajdują się pokoje wyposażone w telewizory, przy pomocy których goście mogą oglądać programy telewizyjne, została przesądzona w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE (orzeczenia przywoływane przez stronę powodową w toku postępowania), jak i orzecznictwie polskich sądów powszechnych (nie ma obiektywnej potrzeby ich ponownego przytaczania).

Wydaje się, iż sama zasada odpowiedzialności pozwanych nie jest już przez nich kwestionowana w apelacji – zarzut naruszenia art. 24 ust. 2 ustawy o prawie autorskim odnosi się jedynie do nieuwzględnienia przy wyrokowaniu faktu zakresu obciążenia pokoi hotelowych w poszczególnych miesiącach i latach, których dotyczy pozew. Pośrednio o ich stanowisku w tym zakresie świadczą podpisane przez nich umowy licencyjne oraz porozumienia w przedmiocie zapłaty zaległego wynagrodzenia.

Następny problem, który wymaga ponownego ustosunkowania się w kontekście zarzutów apelacyjnych to interpretacja art. 105 ust. 1 ustawy o prawie autorskim. Z przepisu tego wynikają dwa domniemani: uprawnienie do zarządzania i ochrony na polach eksploatacji objętych zezwoleniem na zbiorowe zarządzanie oraz posiadanie legitymacji w powyższym zakresie. Domniemania wynikające z tego przepisu nie oznaczają, iż podmiot dochodzący zasądzenia odszkodowania ryczałtowego z tytułu korzystania z praw, którymi zarządza jest zwolniony z obowiązku wykazania, iż zobowiązany do zapłaty odszkodowania reemitując programy możliwe do odbierania w odbiornikach telewizyjnych, znajdujących się w pokojach hotelowych, naruszył prawa do artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych zrzeszonych w stowarzyszeniu członków na polach eksploatacji wynikających z uzyskanego zezwolenia. Powód uchylał się od przeprowadzania tego dowodu zasłaniając się domniemaniem płynącym z uchylonego już art. 105 ust. 1 ustawy o prawie autorskim.

Zaznaczyć jednakże należy, iż strona pozwana przedłożyła na etapie postępowania apelacyjnego umowę licencyjną z dnia 20 lutego 2019 r. zawartą ze (...)oraz porozumienie z tego samego dnia zawarte z tym samym Stowarzyszeniem co do zapłaty zaległego wynagrodzenia autorskiego za okres od 1 kwietnia do 31 października 2016 r, rok 2017 r. i rok 2018 r. Przedłożyła także umowę z dnia 12 marca 2019 r. zawartą ze(...), z której to wynika, że „z tytułu publicznego odtwarzania artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych w okresie do dnia 28 lutego 2019 r.” należy się stosowne wynagrodzenie ryczałtowe.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego powyższe dokumenty pozwalają na wyciągnięcie wniosku w drodze domniemania faktycznego (art. 231 k.p.c.), iż pozwani reemitując programy wymienione w piśmie procesowym z dnia 5 grudnia 2017 r. (k. 149 akt) naruszyli prawa artystów zrzeszonych w (...),(...)ale także i prawa artystów zrzeszonych w (...). Jako uprawniony – w świetle powyższego - może być także wniosek, iż dotyczy to całego okresu objętego pozwem.

Pozostaje zatem do ponownego rozważenia kwestia wielkości odszkodowania należnego powodowi.

Jest okolicznością niesporną, że tabela stanowiąca podstawę dochodzonego przez powoda wynagrodzenia została zatwierdzona 18 lipca 2001 r. (k. 226 akt). Wynagrodzenie to, poczynając od 1 stycznia 2002 r., było corocznie waloryzowane (zapisy postanowień końcowych tabeli).

Zgodnie z art. 132 ustawy z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi tabele wynagrodzeń zatwierdzone na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 2006 r. tracą moc. Oznacza to, że w dacie orzekania przez Sąd I instancji utraciły one moc, co nie uniemożliwiało ich stosowania do tzw zaszłości, a więc stanów faktycznych sprzed 19 lipca 2018 r. Art. 133 powyżej cytowanej ustawy – przywoływany przez Sąd Okręgowy - dotyczy tabel zatwierdzonych w innym okresie – „Tabele wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zatwierdzone na podstawie przepisów obowiązujących do dnia wejścia w życia niniejszej ustawy zachowują ważność”, a więc zatwierdzonych po 31 sierpnia 2006 r.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego strona powodowa dochodząc naprawienia szkody w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorskim, a więc odszkodowania ryczałtowego według stawki 10 zł za miesiąc ustalonej w 2001r., waloryzowanej corocznie stosownym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw – nadużyła swojego prawa podmiotowego. Zatwierdzona stawka za odtwarzanie video w pokojach hotelowych – „za pokój”, w oparciu o którą dochodzone jest roszczenie, jest stawką wielokrotnie wyższą od stawki proponowanej we wspólnej tabeli, co do której wypowiedział się (...)w dniu 10 lipca 2013 r. zatwierdzając je. Jednakże w odniesieniu do obiektów hotelowych orzeczenie to zostało zaskarżone do sądu przez Izbę Gospodarczą Hotelarstwa Polskiego – do tej pory orzeczenie w odniesieniu do tych stawek nie zapadło (k.118-124, 226-228 akt). Pokreślić należy, że o wysokości proponowanych stawek (...) orzekał w 2013 r. a były one zdecydowanie niższe od ustalonych w odniesieniu do powoda w 2001 r., pomijając już nawet waloryzację ich na przestrzeni lat 2002 -2013 r.

Dochodząc w takiej sytuacji odszkodowania ryczałtowego w oparciu o stawki wynagrodzenia ustalone w 2001 r., przy uwzględnieniu jej waloryzacji przyjętym w zatwierdzonej tabeli wskaźnikiem, strona powodowa – jak już wskazywano - nadużyła swojego prawa podmiotowego i zarzut apelacji w tym zakresie został uznany za usprawiedliwiony.

Nie bez racji strona skarżąca odwoływała się do treści umów licencyjnych, które zawarła w bieżącym roku. Jak już podkreślano dotyczą one wynagrodzeń z tytułu reemisji utworów na określonych polach. Przedstawione umowy ze Stowarzyszeniami odmiennie kalkulują wynagrodzenia w skali miesięcznej.

Sąd Apelacyjny ustalając wielkość odszkodowania ryczałtowego należnego powodowi kierował się z jednej strony treścią umowy zawartej przez pozwanych ze(...) i stawką w nich przyjętą do wyliczenia miesięcznego wynagrodzenia, z drugiej strony przyjął, że powód oraz to(...) zrzesza Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych (nie wykazano skali wykonań przez wykonawców z obu Stowarzyszeń w programach reemitowanych przez pozwanych), co mogło dawać podstawę do obniżenia stawki 5,91 zł (wskazanej w umowie) od jednego telewizora za miesiąc o połowę (k. 330 akt). Przy wyliczaniu odszkodowania uwzględniono także dokumenty przedłożone przez stronę pozwaną w Sądzie I instancji, które to dowodziły zakresu obłożenia pokoi hotelowych. Ta okoliczność – w ocenie Sądu Apelacyjnego – ma istotne znaczenie przy obliczaniu odszkodowania ryczałtowego i była ona uwzględniana (w różny sposób) przy ustalaniu wielkości wynagrodzenia przy zawieraniu umów przedłożonych do sprawy.

Uwzględniając powyższe zasady należne odszkodowanie zostało wyliczone w następujący sposób:

- rok 2014: obłożenie hotelu średnio wyniosło 39 %, a więc przy obliczaniu odszkodowania należało uwzględnić wskaźnik ogółu pokoi – 85 do pokoi wyposażonych w telewizory (50/85) i przyjąć, że średnio miesięcznie wykorzystywano 24 pokoje, w których znajdowały się telewizory; stawka za 1 telewizor 5,91 zł : 2 a więc za jeden miesiąc - 70,92 zł; za okres od 8 sierpnia do 31 grudnia 2014 r. odszkodowanie łącznie wyniosło – 331,72 zł;

- rok 2015: obłożenie wynosiło 41 % a więc należało uwzględnić – według kryteriów powyżej opisanych - 25 pokoje, w których znajdowały się telewizory; stawka za 1 telewizor 5,91 zł : 2 a więc za jeden miesiąc - 73,875 zł; za 12 miesięcy – 886,50 zł;

- rok 2016: obłożenie wynosiło 41 % a więc należało uwzględnić 25 pokoje, w których znajdowały się telewizory; stawka za 1 telewizor 5,91 zł : 2 a więc za jeden miesiąc - 73,875 zł; za 12 miesięcy – 886,50 zł;

- rok 2017: obłożenie wynosiło 42 % a więc należało uwzględnić także 25 pokoje, w których znajdowały się telewizory; stawka za 1 telewizor 5,91 zł : 2 a więc za jeden miesiąc - także 73,875 zł; za okres od 1 stycznia do 8 sierpnia należność wyniosła – 538,57 zł.

Łącznie za okres ujęty w pozwie odszkodowanie wynosiło 2.643,29 zł netto. Powiększone o należny podatek VAT (23 %) dawało kwotę 3.251,25 zł.

Podzielając częściowo zarzuty apelacyjne Sąd II instancji dokonał korekty zaskarżonego wyroku i zasądził solidarnie od pozwanych kwotę 3.251,25 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie zgodnie z żądaniem pozwu i oddalił roszczenie o zapłatę w pozostałej części.

W świetle powyższych ustaleń powództwo zostało ostatecznie uwzględnione w 5 %. Powód poniósł koszty procesu w łącznej kwocie 8.471 zł (3.054 + 5.417). Z tego 5 % wynosi 423,55 zł. Pozwani zaś z tytułu zastępstwa procesowego ponieśli kwotę 5.417 zł, a zatem mogli żądać zwrotu od pozwanego kwoty 5.146,15 zł.

Sąd Apelacyjny uznał, iż zastosowanie zasady proporcjonalnego rozliczenia między stronami poniesionych w spawie kosztów procesu naruszałoby zasadę słuszności. Co do zasady powodowi należało się ryczałtowe odszkodowanie. Jednakże jego stanowisko w zakresie stawki miesięcznej przyjmowanej do ustalenia odszkodowania, pomimo zgłaszania przez pozwanych zastrzeżeń różnego typu, było sztywne. Rozważenie interesów obu stron przełożyło się na ocenę Sądu odwoławczego, iż powód winien zwrócić pozwanym tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 1000 zł (art. 102 k.p.c.).

Kierując się powyższymi względami, na mocy art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c., orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego postanowiono mając na uwadze art. 102 k.p.c.

Apelacja została uwzględniona w 91 % i w takiej części skarżącym należałby się zwrot kosztów z poniesionych łącznie w wysokości 4.497 zł (1.797 – opłata od apelacji i 2.700 zł – wynagrodzenie z tytułu zastępstwa procesowego według stawki minimalnej; koszty dojazdu na rozprawę apelacyjną w wysokości 392 zł nie zostały udokumentowane we właściwy sposób, bowiem nie czyni temu zadość wskazanie w zestawieniu stawki za jeden km, przez co nie sposób było uznać, że kwota ta została rzeczywiście poniesiona – por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie III CZP 26/16 ) a więc w wysokości 4092,27 zł. Strona powodowa poniosła koszty zastępstwa procesowego w wysokości 2700 zł, 9% z tej kwoty daje 243 zł. Przy stosunkowym rozliczeniu kosztów strona powodowa winna zwrócić pozwanym solidarnie kwotę 3849,27 zł.

Zasady słuszności – wzgląd na podzielenie istnienia podstaw do dochodzenia odszkodowania oraz skorygowanie dochodzonej należności przy uwzględnieniu hipotezy art. 5 k.c. – zadecydowały o obciążeniu powoda jedynie częścią należnych pozwanym kosztów procesu (2.500 zł).

(...)