Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2018 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Pietkun (spr.)

Sędziowie: SSA Elżbieta Kunecka

SSA Jacek Witkowski

Protokolant: Robert Purchalak

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2018 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku J. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

o wysokość emerytury i ustalenie kapitału początkowego

na skutek apelacji J. H.

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 7 listopada 2017 r. sygn. akt VIII U 135/17

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyrokiem z dnia 7 listopada 2017 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy J. H. od dwóch decyzji strony pozwanej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 28 i 29 grudnia 2016 r. w przedmiocie przeliczenia wysokości kapitału początkowego i emerytury wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca J. H., urodził się w dniu (...). Decyzją z dnia 29 grudnia 2016 roku, organ rentowy przyznał mu emeryturę od (...)roku, czyli od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Wysokość emerytury ustalono w sposób następujący:

-

kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła: 436412,89 złotych,

-

średnie dalsze trwanie życia wyniosło: 207,80 miesięcy. W oparciu o te dane, wyliczono kwotę emerytury na 2.100,16 złotych brutto.

Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto okres ubezpieczenia w wymiarze, tj.:

-

okresów składkowych: 22 lata, 5 miesięcy i 21 dni,

-

okresów nieskładkowych: 6 miesięcy.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto najkorzystniejszy wariant – wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy, tj. 105,13%.

Z uwagi na brak udokumentowanego wynagrodzenia za okresy zatrudnienia:

-

od 3 września 1969 roku do 8 stycznia 1972 roku,

-

od 1 stycznia 1984 roku do 31 stycznia 1984 roku,

-

od 1 lutego 1984 roku do 25 września 1986 roku,

organ rentowy przyjął minimalne wynagrodzenie obowiązujące w tym okresie.

W okresie od 3 września 1968 roku do 8 stycznia 1972 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w M., w tym w okresie od 22 października 1969 roku do października 1971 roku został powołany do wojska, odbywał zasadniczą służbę wojskową. W okresie od 1 stycznia 1984 roku do 31 stycznia 1984 roku oraz od 1 lutego 1984 roku do 25 września 1986 roku odwołujący był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w T. na stanowisku ślusarz – spawacz, gdzie świadczył pracę w godzinach od 7:00 do 15:00. Jeżeli zdarzyła się awaria, to odwołujący zostawał po godzinach w pracy. Wnioskodawca wówczas otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze oraz premie uznaniową w wysokości do 70%.

Dokumentacja osobowo – płacowa (...) Spółdzielni (...) w T. ulegała zniszczeniu w pożarze w 2006 roku.

Przy tak poczynionych ustaleniach Sąd Okręgowy uznał , że odwołania nie podlegają uwzględnieniu.

W zakresie ustalenia podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż zeznania przesłuchanych w sprawie świadków są mało szczegółowe i nieprzydatne dla niniejszej sprawy. Świadkowie bowiem nie pamiętają dokładnych danych odnośnie swoich wynagrodzeń, a przede wszystkim nie posiadają wiedzy w zakresie osiąganego w spornym okresie wynagrodzenia przez wnioskodawcę, a także byli zatrudnieni na innych stanowiskach pracy, niż odwołujący. Uwzględniając treść przepisów art. 24, 25 i 26 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U tj. 2017/1383) w zakresie wyliczenia emerytury oraz art. 174 w/w ustawy co do zasad wyliczenia wysokości kapitału początkowego, w ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy prawidłowo wyliczył wnioskodawcy wysokość emerytury, obliczonej według zasad określonych w art. 26 wyżej cytowanej ustawy, tj. powiększoną o kwotę wynikającą z podzielenia składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury i zwaloryzowanych przez wyrażenie w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego. W niniejszej sprawie, organ rentowy dokonał wyliczenia emerytury w oparciu o zebraną dokumentację oraz informacje z konta ubezpieczeniowego. Nadto, organ rentowy, przy obliczeniu kapitału początkowego przyjął dla wnioskodawcy najkorzystniejszy wariant – wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy, tj. 105,13%.

Sąd nie znalazł także podstaw do przyjęcia w okresie od 3 września 1969 roku do 8 stycznia 1972 roku, od 1 stycznia 1984 roku do 31 stycznia 1984 roku oraz od 1 lutego 1984 roku do 25 września 1986 roku wynagrodzenia innego, niż minimalne.

W przypadku braku dokumentacji płacowej, wysokość wynagrodzenia może być potwierdzona na podstawie innej wiarygodnej dokumentacji, którą mogą stanowić dokumenty znajdujące się w aktach osobowych pracownika, na przykład umowa o pracę, angaże, pisma o powołaniu, mianowaniu lub inne pisma pracodawcy, w których określne było wynagrodzenie pracownika.

Wnioskodawca w niniejszej sprawie nie przedłożył żadnych z powyższych dokumentów, z których wynikałoby, iż jego wynagrodzenie kształtowało się w kwocie wyższej, niż wynagrodzenie minimalne w okresie pozostawania w stosunku pracy.

Sąd nie znalazł także podstaw do ustalenia wysokości wynagrodzenia zastępczego. Wnioskodawca zeznał, iż jako jedyny pozostawał zatrudniony na stanowisku ślusarz – spawacz.

Nadto zeznania zawnioskowanych świadków również, ze względu na ich lakoniczność, nie mogą stanowić podstawy do ustalenia zmiany wysokości kapitału początkowego, a tym samym wysokości ustalonej emerytury.

Odnosząc się do wniosku pełnomocnika wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i finansów na okoliczność wysokości wynagrodzenia w spornym okresie, tj. 1984 - 1986, Sąd postanowił wniosek oddalić, gdyż przedmiot sprawy nie uzasadniał zasięgnięcia przez Sąd wiadomości specjalnych. Materiał dowodowy sprawy, akta rentowe oraz wyliczenia organu rentowego zawarte w odpowiedzi na odwołanie w sposób szczegółowy i wyczerpujący wyjaśniały ustalenia dokonane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy nie doszukał się podstaw do uwzględnienia odwołań wnioskodawcy i orzekł jak w sentencji wyroku, w oparciu o powołane przepisy prawa w zw. z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożył wnioskodawca zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego , a to art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 227, 224, 278 § 1 i 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. poprzez niedostateczne wyjaśnienie spornych okoliczności w sprawie, niewezwanie do udziału w sprawie w charakterze ubezpieczonego byłego pracodawcy. W konsekwencji skarżący zarzuca naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 15 ust. 1, 16, 17 ust. 1 i 3 18 w zw. z art. 173 – 175 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz art. 3 ustawy z dnia 1.08.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, poprzez błędne wyliczenie wysokości kapitału początkowego i emerytury. Przy tak sformułowanych zarzutach skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania, w tym uwzględnienie zarobków zastępczych, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Nadto wnioskodawca wnosił o skierowanie pytania prawnego w zakresie zgodności z Konstytucją minimalnego wynagrodzenia w braku dowodów zarobkowych do wyliczenia wysokości świadczeń z ubezpieczenia społecznego, wezwanie do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego pracodawcy wnioskodawcy i zwrócenie się do Ministerstwa Rozwoju o dane co do zarobków z OSM, czy tez innych spółdzielni mleczarskich i zastosowanie zarobków zastępczych.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja wnioskodawcy nie podlega uwzględnieniu, a podniesione w niej zarzuty są chybione.

Przedmiotowy spór dotyczy indywidualnej sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, w której stronami są wyłącznie wnioskodawca i organ rentowy, natomiast byli pracodawcy nie są legitymowani do udziału w postępowaniu na podstawie art. 477 ¹¹ § 2 kpc.

Wnioskodawca J. H. domaga się przeliczenia wysokości kapitału początkowego i emerytury, przy uwzględnieniu wyżej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za lata w których przyjęto minimalną podstawę wymiaru składek w postaci minimalnego wynagrodzenia. Dotyczy to okresów od 3 września 1969 roku do 8 stycznia 1972 roku, od 1 stycznia 1984 roku do 31 stycznia 1984 roku i od 1 lutego 1984 roku do 25 września 1986 roku.

Emerytura wnioskodawcy została wyliczona w oparciu o przepis art. 25 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U tj. 2017/1383). Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Ustalając podstawę wymiaru świadczeń, w tym wysokość kapitału początkowego, uwzględnia się wyłącznie prawidłowo i niepodważalnie udokumentowane wysokości dochodów osiąganych z danego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, w przypadku wnioskodawcy dotyczy to stosunku pracy. Sporne wyżej wymienione okresy odnoszą się do zatrudnienia J. H.: od 3 września 1969 roku do 8 stycznia 1972 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w M., od 1 stycznia 1984 roku do 31 stycznia 1984 roku w PGR – Zakładzie (...) w T., i od 1 lutego 1984 roku do 25 września 1986 roku w (...) Spółdzielni (...) w T..

Nie ma w świetle obowiązujących przepisów natomiast miejsca na domniemanie co do wysokości wypłaconego pracownikowi wynagrodzenia. Zaświadczenie o wysokości zarobków powinno być zatem wystawione przez pracodawcę lub prawnego następcę na podstawie dokumentacji płacowej.

Zgodnie z § 21 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia , dochodu, przychodu lub uposażenia.

W przypadku braku dokumentacji płacowej wysokość wynagrodzenia może być potwierdzona na podstawie innej wiarygodnej dokumentacji ,którą mogą stanowić dokumenty znajdujące się w aktach osobowych pracownika, na przykład umowa o pracę, angaże, pisma o powołaniu, mianowaniu lub inne pisma pracodawcy, w których określone było wynagrodzenie pracownika. Uwzględniając wynagrodzenie z dokumentacji zastępczej obowiązuje zasada przyjęcia tylko takich składników wynagrodzenia określonego w aktach osobowych, które przysługiwało bezwarunkowo w czasie trwania zatrudnienia jako stałe składniki w określonej wysokości na przykład: wynagrodzenie zasadnicze, stałe dodatki określone kwotowo lub procentowo od znanego kwotowo składnika. Inne składniki wynagrodzenia tj. premia czy dodatki mogą być uwzględnione tylko w sytuacji podlegania składce na ubezpieczenie społeczne. W przypadku gdy w aktach osobowych pracownika wynagrodzenie określone jest stawką godzinową, dopuszczalne jest ustalenie wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru tylko wówczas, jeżeli zachowały się dane dotyczące ilości godzin, jaka pracownik faktycznie przepracował w danym okresie na określonym stanowisku (dziennie, tygodniowo lub miesięcznie). W przypadku wnioskodawcy zostały prawidłowo uwzględnione wszelkie udokumentowane przez nią składniki wynagrodzeń.

Okoliczność , że emerytura wnioskodawcy w jego ocenie jest zaniżona, podobnie jak jej składnik w postaci kapitału początkowego, nie daje podstawy do bezkrytycznego, dowolnego jej podwyższenia według zasad w żaden sposób nieokreślonych i nieznajdujących oparcia w obowiązujących przepisach. Dotyczy to również przyznania bliżej nieokreślonego świadczenia zastępczego, do którego wnioskodawca w ogóle nie spełnia warunków, skoro nie przebywał na kontrakcie eksportowym. Wbrew twierdzeniom skarżącego, uwzględnienie stawki wynagrodzenia minimalnego, za lata za które nie zachowała się dokumentacja płacowa, jest korzystniejsze dla strony, niż uznanie tych lat jako „zerowych”.

Czyni to bezzasadnym, w ocenie Sądu Apelacyjnego, kierowanie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego, wobec jednoznacznej regulacji art. 15 ust. 2a powołanej ustawy o emeryturach… W świetle obowiązujących przepisów nie ma żadnej podstawy do obciążenia organu rentowego bezkrytycznym podwyższaniem świadczeń, w razie uchybień w przeszłości pracodawców w zakresie gromadzenia owej dokumentacji. To na wnioskodawcy spoczywa ciężar wykazania dowodów na poparcie zgłoszonych roszczeń. wyjątkowego, wobec życzeniowego roszczenia strony. Powyższe zasady znajdują zastosowanie w zakresie wyliczenia wysokości kapitału początkowego zgodnie z art. 174 ust. 3 powołanej ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Zarzuty sformułowane w tym zakresie w apelacji nie znajdują oparcia w żadnych przepisach.

Sąd w zakresie prowadzonego postępowania dowodowego, nie jest ograniczony środkami dowodowymi, które mają zastosowanie w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Z tego względu w sprawie przesłuchano zawnioskowanych przez wnioskodawcę świadków, przy czym należy wskazać ,że zeznania tych świadków, jak i samego wnioskodawcy są na tyle ogólnikowe, iż mnie dają podstawy do jakiegokolwiek przeliczenia wysokości świadczeń. Nadto nie wszyscy świadkowie pracowali we wszystkich spornych okresach z wnioskodawca, a świadek M. L. wprost powołał się na niepamięć co do wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy w (...)w T.. Zadość wymogom dowodowym nie czyni twierdzenie wnioskodawcy, czy świadków, iż w spornych okresach zarobki były wysokie, podobnie uzależnienie ich od czasu pracy, wymagałoby ustalenia przynajmniej stawek godzinowych dla podstawowego systemu czasu pracy.

Wnioskodawca nie wykazał rzeczywistej wysokości zarobków w spornych latach, apelacja ma charakter polemiczny z niewadliwymi ustaleniami i oceną prawną dokonaną przez sąd pierwszej instancji oraz zmierza do całkowicie dowolnych wniosków w zakresie żądanego przez stronę przeliczenia. Z tych motywów Sąd Apelacyjny oddalił apelację wnioskodawcy jako niezasadną na podstawie art. 385 kpc.

SSA Elżbieta Kunecka SSA Maria Pietkun SSA Jacek Witkowski

R.S.