Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2019r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 grudnia 2019r. w Warszawie

sprawy B. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o wysokość emerytury i wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania B. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 1 kwietnia 2019 roku, znak: (...)-2019

z dnia 2 kwietnia 2019 roku, znak:(...)

z dnia 13 maja 2019 roku, znak: (...)

1.  umarza postępowanie w części, w jakiej zaskarżona decyzja z dnia 1 kwietnia 2019 roku, znak: (...)-2019, została zmieniona przez decyzje: z dnia 10 maja 2019 roku, znak: (...)-2019 oraz z dnia 25 września 2019 roku, znak: (...)-2019;

2.  umarza postępowanie w części, w jakiej zaskarżone decyzje z dnia 2 kwietnia 2019 roku, znak: (...), oraz z dnia 13 maja 2019 roku, znak: (...), zostały zmienione przez decyzję z dnia 26 września 2019 roku, znak: (...)

3.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 1 kwietnia 2019 roku, znak: (...)-2019, w ten sposób, że:

a)  do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego za rok 1991 przyjmuje podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 13.272.280,00 zł (trzynaście milionów dwieście siedemdziesiąt dwa tysiące dwieście osiemdziesiąt złotych);

b)  do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego za 1992 rok przyjmuje stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy wynoszący 82,46%;

4.  zmienia zaskarżone decyzje: z dnia 2 kwietnia 2019 roku, znak: (...) oraz z dnia 13 maja 2019 roku, znak: znak: (...) w ten sposób, że do obliczenia emerytury B. M. przyjmuje kapitał początkowy wyliczony przy uwzględnieniu punktu 3 wyroku.

SSO Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

B. M. w dniu 10 kwietnia 2018r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 1 kwietnia 2019r., znak: (...)-2019 oraz z dnia 2 kwietnia 2019r., znak: (...) Odwołująca nie zgodziła się z wyliczeniami organu rentowego za lata 1986, 1987, 1991 i 1992. Wskazała, że osiągnęła łączny dochód w 1986r. w kwocie 222.341,00 zł, podczas gdy organ rentowy przyjął kwotę 210.573,00 zł. W jej ocenie działanie ZUS skutkowało zmianą stosunku podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za ww. rok z 76,90% na 72,83%. Jeśli chodzi zaś o dochód za 1987r., to wyliczony na podstawie listy płac powinien wynieść 305.441,00 zł, co zwiększyłoby wskaźnik z 84,17% do 87,22%. Tymczasem organ rentowy pomniejszył osiągnięte przez ubezpieczoną wynagrodzenie do kwoty 294.755,00 zł. W odniesieniu do roku 1991 ubezpieczona stwierdziła zaś, że uzyskała łącznie 13.520.280,00 zł. Ww. kwota stanowi sumę kwoty 7.637.490,00 zł z okresu zatrudnienia od dnia 29 marca 1991r. do dnia 30 czerwca 1991r., ujętej na liście płac oraz wynagrodzenia w kwocie 5.634.790,00 zł z okresu od dnia 1 stycznia 1991r. do dnia 28 marca 1991r., w którym korzystała z urlopu macierzyńskiego. Powyższe spowodowałoby wzrost wskaźnika z 53,06% do 127,31%. Ubezpieczona podniosła również, że osiągnięty przez nią dochód w 1992r. z tytułu zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 28 sierpnia 1992r. do dnia 17 grudnia 1992r. powinien być obliczony proporcjonalnie. W konsekwencji, jej zdaniem, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za 1992r. wynosi 103,08% (odwołanie z dnia 10 kwietnia 2019r., k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ^{( 13)} k.p.c. w zakresie, w jakim zaskarżone decyzje zostały zmienione przez decyzje: z dnia 10 maja 2019r., znak: (...) i z dnia 13 maja 2019r., znak: (...) oraz o oddalenie odwołania w pozostałej części, także w przypadku jego rozszerzenia.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wskazał, że wydał dwie nowe decyzje w związku z tym, że przyjął dodatkowo dwa składniki wynagrodzenia B. M. w postaci nagrody wypłaconej w dniu 31 grudnia 1986r. w kwocie 2.600,00 zł oraz premii rocznej wypłaconej w dniu 16 października 1987r. w kwocie 21.443,00 zł. ZUS uznał zatem, że ubezpieczona osiągnęła wynagrodzenie w kwotach: 120.518,00 zł w 1986r., 296.959,00 zł w 1987r. i 7.637.490,00 zł w 1991r., co wynika z list płac oraz w kwocie 5.189.190,00 zł za okres korzystania z urlopu macierzyńskiego w 1991r., która to kwota została wyszczególniona w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 6 listopada 2002r. Jeśli chodzi zaś o rok 1992, to zdaniem ZUS, ubezpieczona pobierając zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem kolejnego dziecka w trakcie urlopu wychowawczego, nie podlegała wówczas obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu (odpowiedź na odwołanie z dnia 23 maja 2019r., k. 5-6 a.s.).

B. M. rozszerzyła odwołanie na kolejną decyzję wydaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 13 maja 2019r., znak: (...) Wskazała, że obliczenia dokonane przez Zakład, a dotyczące 1987r. są prawidłowe. Jednocześnie wniosła o uwzględnienie do dochodu za 1986r. kwoty, którą uzyskała z tytułu premii wypłaconej w dniu 17 października 1986r. w wysokości 9.157,00 zł, a uwzględnionej na liście płac. Dodatkowo zażądała skorygowania dochodu uzyskanego w 1991r. i zwiększenia go o kwotę 445.600,00 zł wynikającą z zaświadczenia Rp-7, które łącznie obejmuje świadczenia w wysokości 5.634.790.00 zł, a nie 5.189.190,00 zł, jak przyjął ZUS. Ponadto, w ocenie ubezpieczonej, do dochodu osiągniętego przez nią w 1992r. należy zastosować art. 174 ust. 3b ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i obliczyć wskaźnik proporcjonalnie do okresu, kiedy uzyskiwała dochód (pismo procesowe z dnia 26 czerwca 2019r., k. 10 a.s., odwołanie z dnia 17 czerwca 2019r., k. 3 a.s. VII U 3702/19).

Sąd zarządzeniem z dnia 17 września 2019r., na podstawie art. 219 k.p.c., połączył odwołania B. M. celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie z dnia 17 września 2019r., a.s. VII U 3702/19).

Organ rentowy w toku postępowania po raz kolejny wniósł o umorzenie postępowania w zakresie, w jakim roszczenie ubezpieczonej zostało uwzględnione oraz o oddalenie odwołania w pozostałym zakresie, także w przypadku jego rozszerzenia na kolejne decyzje: z dnia 25 września 2019r., znak: (...)-2019 oraz z dnia 26 września 2019r., znak: (...) Ich wydanie, wedle wyjaśnień Zakładu, było skutkiem przyjęcia do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za 1986r. kwoty 222.330,00 zł, co następnie stanowiło podstawę do przeliczenia emerytury ubezpieczonej (pismo procesowe z dnia 27 września 2019r., k. 22 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. M. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Handlowo-Usługowym (...) z siedzibą w C. w okresie od dnia 1 lipca 1989r. do dnia 29 lutego 1996r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku kierownika ośrodka informatyki. W trakcie tego zatrudnienia urodziła córkę w dniu 7 grudnia 1990r. i do dnia 28 marca 1991r. korzystała z urlopu macierzyńskiego, zaś w okresie od 1 lipca 1991r. do 27 sierpnia 1992r. przebywała na urlopie wychowawczym. Odwołująca uzyskała wynagrodzenie za 1991r. w łącznej wysokości 13.272.280,00 zł. Na wymienioną kwotę składało się wynagrodzenie zasadnicze, dodatek funkcyjny, premia, dodatek stażowy oraz zasiłek macierzyński. Ubezpieczona uzyskała wówczas 445.600,00 zł z tytułu wyrównania wynagrodzenia za 1990r., 5.189.190,00 zł tytułem zasiłku macierzyńskiego oraz 7.637.490,00 zł z tytułu wynagrodzenia za pracę wykonywaną w okresie od 29 marca 1991r. do 30 czerwca 1991r. Ubezpieczona w dniu (...) urodziła drugą córkę i do dnia 17 grudnia 1992r. pobierała zasiłek macierzyński, który został jej wypłacony w łącznej kwocie 12.101.600,00 zł. Następnie w okresie od dnia 18 grudnia 1992r. do dnia 29 lutego 1996r. nadal przebywała na urlopie wychowawczym (świadectwo pracy z dnia 26 lutego 1996r., k. 15 akt kapitałowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 6 listopada 2002r., k. 6 akt kapitałowych, lista płac za 1991r., akta kapitałowe, odpisy skróconych aktów urodzenia dzieci odwołującej, k. 7 akt kapitałowych).

B. M. złożyła wnioski do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.: w dniu 1 lutego 2019r. o ustalenie kapitału początkowego oraz w dniu 11 lutego 2019r. o emeryturę ( wniosek o ustalenie kapitału początkowego z dnia 1 lutego 2019r., k. 1 akt kapitałowych, wniosek o emeryturę z dnia 11 lutego 2019r., k. 1 akt emerytalnych).

Na podstawie zebranej dokumentacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 11 lutego 2019r. decyzję znak: (...)-2019, ustalającą wysokość kapitału początkowego ( decyzja z dnia 11 lutego 2019r., k. 24 akt kapitałowych). W późniejszym czasie organ rentowy dokonał ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego oraz przyznał emeryturę ubezpieczonej (decyzja z dnia 12 marca 2019r., akta kapitałowe, decyzja z dnia 22 marca 2019r., akta emerytalne). Kolejną decyzją dnia 1 kwietnia 2019r., znak: (...)-2019, organ rentowy ustalił B. M. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r. w wysokości 89.798,94 zł. Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru ZUS uwzględnił m.in. zarobki ubezpieczonej w kwotach 210.573,00 zł za 1986r. oraz 294.755,00 zł za 1987r. Jednocześnie w decyzji z dnia 2 kwietnia 2019r., znak: (...) przeliczył świadczenie emerytalne ubezpieczonej (decyzja z dnia 1 kwietnia 2019r., akta kapitałowe, decyzja z dnia 2 kwietnia 2019r., akta emerytalne).

W późniejszym czasie, po ponownej analizie dokumentacji organ rentowy wydał kolejną decyzję z dnia 10 maja 2019r., znak: (...)-2019, ponownie ustalającą kapitał początkowy oraz decyzję z dnia 13 maja 2019r., znak: (...) przeliczającą emeryturę. W ww. decyzjach Zakład uwzględnił do obliczenia wysokości kapitału początkowego, a następnie emerytury, wynagrodzenie w kwotach: 2.600,00 zł z tytułu wypłaconej nagrody w dniu 31 grudnia 1986r. oraz 21.443,00 zł z tytułu premii rocznej wypłaconej w dniu 16 października 1987r. Uwzględnienie tych kwot skutkowało podwyższeniem wysokości dochodu uzyskanego przez ubezpieczoną: w roku 1986 do kwoty 213.173,00 zł oraz w roku 1987 do kwoty 296.959,00 zł. Dodatkowo za rok 1991 została uwzględniona łączna kwota dochodu wynosząca 12.826.680,00 zł (decyzja z dnia 10 maja 2019r., akta kapitałowe, decyzja z dnia 13 maja 2019r., akta emerytalne).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w toku postępowania sądowego uwzględnił dodatkowo kwotę 9.157,00 zł wypłaconą B. M. w dniu 17 października 1986r. z tytułu premii, a w konsekwencji przyjął do wyliczenia wyższy dochód za 1986r. wynoszący 222.300,00. W związku z tym wydane zostały dwie nowe decyzje: z dnia 25 września 2019r., znak: (...)-2019 oraz z dnia 26 września 2019r., znak: (...) (decyzja z dnia 25 września 2019r., akta kapitałowe, decyzja z dnia 26 września 2019r., akta emerytalne).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie wymienionych dokumentów, które w zakresie, w jakim dotyczą zatrudnienia B. M. w Przedsiębiorstwie Handlowo-Usługowym (...) z siedzibą w C., były spójne, a zarazem nie zostały zakwestionowane przez strony. Wśród nich znajdują się dokumenty dotyczące zarobków osiąganych przez ubezpieczoną m.in. w 1991r. (lista płac i zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu), których ZUS nie podważał w zakresie ich autentyczności, jak i tego co z nich wynika. Zakład wprawdzie nie uwzględnił do obliczenia kapitału początkowego kwoty 445.600,00 zł, wykazanej w Rp-7 jako uzyskanej w 1991r., argumentując, że nie została wskazana w liście płac. Zarazem jednak nie zakwestionował danych wynikających z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, w którym również zostały przedstawione dochody uzyskiwane przez ubezpieczoną w 1991r., w tym m.in. ww. kwota. Sąd zatem, mając na uwadze powyższe, nie znalazł podstaw do uznania ww. dokumentu za niewiarygodny czy też za wskazujący nieprawdziwe bądź dublujące się dane.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Postępowanie zainicjowane odwołaniem B. M., w części, w której organ rentowy zaspokoił jej roszczenie, podlegało umorzeniu. Art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. stanowi, że zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zaskarżonego orzeczenia przed rozstrzygnięciem sprawy przez Sąd - przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji lub orzeczenia nie ma wpływu na bieg sprawy. W rozpatrywanej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając decyzje: z dnia 10 maja 2019r., z dnia 13 maja 2019r., z dnia 25 września 2019r. i z dnia 26 września 2019r., w części uwzględnił żądanie ubezpieczonej. Do obliczenia wysokości kapitału początkowego, a zarazem wysokości emerytury B. M. przyjął dodatkowo kwoty 2.600,00 zł i 9.157,00 zł, wypłacone w 1986r. tytułem premii i nagrody oraz kwotę 21.443,00 zł tytułem premii rocznej, wypłaconą w 1987r. W związku z tym zarobki ubezpieczonej stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wyniosły: 213.173,00 zł za 1986r. oraz 296.959,00 zł za 1987r. Zwiększeniu podlegała także kwota dochodu za 1991r., którą Zakład ostatecznie przyjął w wysokości 12.826.680,00 zł. Postępowanie w omówionej części zostało umorzone, o czym Sąd orzekł w punkcie 1 i 2 sentencji wyroku.

W zakresie, w jakim ZUS nie podzielił stanowiska ubezpieczonej, a więc odnośnie zaliczenia kwoty 445.600,00 zł za 1991r. oraz obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru za 1992r. przy uwzględnieniu stosunku podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy proporcjonalnie do okresu osiąganego dochodu, odwołanie podlegało uwzględnieniu.

W myśl art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2018r., poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). Z kolei art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej przewiduje, że kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. (art. 174 ust. 3).

Spór w przedmiotowej sprawie powstał wobec nieuwzględnienia przez organ rentowy za rok 1991 wynagrodzenia w kwocie 445.600,00 zł. Z wyjaśnień organu rentowego wynika, że ww. kwota nie została odzwierciedlona w liście płac obejmującej wynagrodzenie wypłacone ubezpieczonej za 1991r. Z kolei ubezpieczona wskazywała, że uzyskana przez nią należność w ww. kwocie wynika z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 6 listopada 2002r., a nie z listy płac i powinna być doliczona do dochodu za rok 1991.

Rozstrzygając wskazaną kwestię sporną Sąd miał na względzie zasady określające sposób postępowania przed organem rentowym oraz dowody wymagane w tym postępowaniu. Określa je rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe
(Dz. U. z 2011r. nr 237, poz. 1412) zwane dalej rozporządzeniem. Zgodnie z § 21 rozporządzenia, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Z kolei zgodnie z § 22 ust. 1 rozporządzenia, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1)  legitymacja ubezpieczeniowa;

2)  legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę,
wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Wskazać należy, że dla celów ustalenia wysokości zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru świadczenia koniecznym jest, aby dowody przedstawione przez stronę nie budziły wątpliwości, były spójne, precyzyjne oraz aby zawierały pewne informacje co do wysokości dochodów ubezpieczonego stanowiących podstawę obliczenia wysokości świadczeń emerytalnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998r., II UKN 440/97). Wprawdzie w postępowaniu cywilnym Sąd nie jest związany takimi ograniczeniami w dowodzeniu, jakie odnoszą się do organu rentowego w postępowaniu emerytalno-rentowym, jednak dokonywane ustalenia muszą być oparte na konkretnych i pewnych przesłankach. W wyroku z dnia 28 października 2008r. (III AUa 560/08) Sąd Apelacyjny w Szczecinie stwierdził, że w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowo-emerytalnego lub wysokość tego świadczenia, wymaga się dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych oraz precyzyjnych - potwierdzających czy uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością nie tylko fakt zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy. Nie jest możliwe wyliczenie wysokości wynagrodzenia, a w konsekwencji wysokości składek na ubezpieczenie społeczne oraz wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury w oparciu o wyliczenia hipotetyczne, uśredniane, przybliżone. Do ustalenia wysokości emerytury winna być przyjmowana faktyczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Niewątpliwie podstawowym dowodem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia jest zaświadczenie wystawione przez pracodawcę lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy o okresach zatrudnienia i osiąganym w danym okresie wynagrodzeniu, mogą to być również listy płac. Dokumenty te nie mają jednak znaczenia abstrakcyjnego i zadaniem Sądu jest zawsze przeprowadzenie wyczerpującego postępowania dowodowego i rozstrzygnięcie o rzeczywistej wysokości wynagrodzenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28 lipca 2016r., III AUa 724/15).

W rozpatrywanej sprawie w aktach organu rentowego znajdują się dwa różne dokumenty wskazujące na dochody osiągane przez B. M. w 1991r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Handlowo-Usługowym (...) z siedzibą w C.. Jednym jest zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 6 listopada 2002r., wystawione przez płatnika składek, z którego wynika, że ubezpieczona otrzymała w 1991r. łączną kwotę 5.634.790,00 zł, w tym 445.600,00 zł z tytułu składników zmiennych oraz 5.189.190,00 zł z tytułu świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego wypłaconego zamiast wynagrodzenia. Pierwsza z kwot ujętych w tym dokumencie – jak przekonująco wyjaśniała B. M. - została wypłacona w związku z wyrównaniem premii za poprzedni rok. Analogiczna sytuacja wystąpiła zresztą również w roku 1990, w którym pracodawca wypłacił ubezpieczonej kwotę 642.800,00 zł i umieścił ją w tej samej pozycji na druku Rp-7, a więc jako składnik zmienny. Co istotne w przedmiotowej sprawie, tego rodzaju składnik wynagrodzenia nie został wyszczególniony na liście płac. Żadna z pozycji listy płac prowadzonej za 1991r. nie obejmuje ww. kwoty 445.600,00 zł. Ważne jest natomiast, że na liście płac, która stanowi drugi z dokumentów wskazujących dochody za ww. rok, pracodawca wyszczególnił wynagrodzenie za okres pracy od 29 marca 1991r. do 30 czerwca 1991r., a także ujął pewne kwoty w odniesieniu do miesiąca stycznia 1991r., kiedy B. M. nie świadczyła pracy. Z powyższego wynika, że omawiane dokumenty, a więc Rp-7 i lista płac za rok 1991 obejmują niezależne od siebie dochody ubezpieczonej. O ile z listy płac należało uwzględnić ubezpieczonej wynagrodzenie za czas jej pracy w miesiącach marzec – czerwiec 1991r., co Zakład uczynił, o tyle w oparciu o Rp- 7 należało przyjąć za rok 1991 zasiłki z ubezpieczenia społecznego oraz niedublującą się na liście płac kwotę wypłaconą jako składniki zmienne, a więc 445.600,00 zł.

W ocenie Sądu organ rentowy niesłusznie nie uwzględnił ww. spornej kwoty 445.600 zł, błędnie sugerując się, że kwoty wynagrodzenia mogą wynikać i w rozpatrywanym przypadku wynikają wyłącznie z listy płac za 1991r. Tymczasem w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 6 listopada 2002r., w odniesieniu do roku 1991, także wskazano składniki zmienne wynagrodzenia B. M., nie wynikające z listy płac, ale stanowiące element jej wynagrodzenia, od których zostały odprowadzone składki. Nie można było więc ich pominąć, tym bardziej, że słuszne jest stanowisko ubezpieczonej, że pracodawca wystawiając w 2002r. Rp-7 nie mógł dysponować listą płac za 1991r. Gdyby tak było, to w tym dokumencie podana zostałaby nie tylko kwota zasiłków i składników zmiennych, ale również składniki wynagrodzenia za okres marzec – czerwiec 1991r. Tych ostatnich pracodawca jednak nie uwzględnił w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, więc zapewne nie dysponował listą płac za 1991r., tylko innym dokumentem bądź inną listą płac niż ta przedstawiona organowi rentowemu. Z tego można wywieść, że żadna z kwot wynikających z listy płac oraz z Rp-7 z 6 listopada 2002r. w odniesieniu do roku 1991, nie dubluje się, a skoro tak, to należało je zsumować i przyjąć, że łącznie dochód B. M. w ww. roku to 13.272.280,00 zł (przyjęta przez ZUS kwota 12.826.680,00 zł plus pominięta w decyzjach kwota 445.600,00 zł, wynikająca z Rp-7).

Rozwiązanie przyjęte przez organ rentowy, a więc uwzględnienie tylko kwoty 12.826.680,00 zł, jest nielogiczne. ZUS wykazał się niekonsekwencją podczas wydawania kolejnych decyzji, bowiem arbitralnie zaliczył jedynie część składników wynagrodzenia ubezpieczonej wyszczególnionych w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Przy tym w toku postępowania nie kwestionował autentyczności obu dokumentów, a więc Rp-7 z dnia 6 listopada 2002r., jak i listy płac za 1991r. Poza tym uwzględnił dochód ubezpieczonej w kwocie 5.189.190,00 zł, który wynika bezpośrednio z Rp-7. Nie uznał natomiast kwoty 445.600,00 zł, ponieważ nie została ona wymieniona w karcie wynagrodzeń. W ocenie Sądu należy zauważyć, że kwota 5.189.190,00 zł, która została przyjęta przez ZUS w wyliczeniach wysokości kapitału początkowego, również nie została umieszczona w liście płac, a mimo to organ rentowy doliczył ją. Mając powyższe na uwadze, organ rentowy działając logicznie i uwzględniając zaprezentowaną argumentację, powinien był przyjąć wszystkie składniki wynagrodzenia z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz te, na jakie wskazuje lista płac. Skoro tego nie uczynił, to w tej części zaskarżona decyzja z dnia 1 kwietnia 2019r. musiała podlegać zmianie.

Drugie z żądań B. M., nieuwzględnione przez organ rentowy, związane było z dochodem, który ww. osiągnęła, pobierając zasiłek macierzyński w okresie od 28 sierpnia 1992r. do 17 grudnia 1992r. W jej ocenie, wyliczając stosunek dochodu do kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za 1992r., organ rentowy powinien zastosować art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej. Organ rentowy dokonał zaś wyliczeń w stosunku do całego roku. Zdaniem ZUS, skoro zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia kolejnego dziecka został wypłacony w 1992r., w trakcie urlopu wychowawczego, to skutkowało tym, że B. M. nie podlegała wówczas obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

W ocenie Sądu, stanowisko organu rentowego jest błędne. Obecnie nie budzi wątpliwości to, że okres pobierania zasiłku macierzyńskiego jest okresem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, bowiem kwestię tę wprost reguluje art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie zaś z art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, okres pobierania zasiłku macierzyńskiego jest okresem składkowym. W rozpatrywanej sprawie należało jednak odnieść się do przepisów obowiązujących w czasie, kiedy B. M. pobierała zasiłek macierzyński, a więc w roku 1992. W myśl art. 11 § 1 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267), okresami zatrudnienia, wymaganymi do uzyskania świadczeń określonych w ustawie, były okresy pozostawania w stosunku pracy, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński albo opiekuńczy. Zgodnie zaś z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1986r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. Nr 42, poz. 202) ubezpieczeniu społecznemu podlegali wszyscy pracownicy. Z kolei w dniu 15 listopada 1991r. weszła w życie ustawa z dnia 17 października 1991r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1991r., Nr 104, poz. 450 z późn. zm.). Ustawa ta posługiwała się nową terminologią, tj. pojęciem okresów składkowych i nieskładkowych. Przepis art. 2 ust. 1 pkt 5 tej ustawy przewidywał, że przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń emerytalno-rentowych uwzględnia się jako okresy składkowe, m.in. okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego, a jeżeli okresy te przypadały przed dniem wejścia ustawy w życie, to uważa się je za okresy składkowe na podstawie art. 2 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy.

W świetle powyższego, słusznie wskazywała ubezpieczona, że okres kiedy pobierała zasiłek macierzyński musi być traktowany jako okres składkowy. W ocenie Sądu, dla składkowego charakteru okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego nie ma przy tym znaczenia fakt, że uprawnienie do tego zasiłku przypadało na okres urlopu wychowawczego (wyrok Sądu Najwyższego z 23 września 1998r., II UKN 218/98; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 lipca 2018r., III AUa 512/18). Okres urlopu wychowawczego dopiero po 31 grudnia 1998r. objęto obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a to na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 16 ust. 8 tej ustawy, co wiąże się z zakwalifikowaniem ich do okresów ubezpieczenia według art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tym samym okresy urlopu wychowawczego, udzielonego przed tą datą, w dacie obowiązywania rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981r. w sprawie urlopów wychowawczych, należy traktować tak, jak okresy nieskładkowe (art. 7 pkt 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), a takowe nie stanowią okresu ubezpieczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 9 września 2008r., III AUa 1525/07). Nie oznacza to jednak, że okres pobierania zasiłku macierzyńskiego w trakcie przebywania na urlopie wychowawczym nie jest okresem ubezpieczenia. Z uwagi na treść art. 2 ust. 1 pkt 5 i art. 2 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 17 października 1991r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (wyrok SN z 31 marca 2000r., II UK 466/99, OSNP 2001/18/567; wyrok SN z 23 września 1998r., II UKN 218/98), okres taki należy uwzględnić jako składkowy.

W rozpatrywanej sprawie powyższe oznacza, że w sytuacji kiedy B. M. w 1992r. przebywała na urlopie wychowawczym, który nie był okresem ubezpieczenia, a także pobrała w ww. roku zasiłek macierzyński i okres kiedy to miało miejsce należy traktować jako okres składkowy, to zastosowanie powinien znaleźć art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej. Zgodnie z jego treścią, jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu. Mając na uwadze powyższe organ rentowy nieprawidłowo obliczył stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za 1992r. wynoszący 34,36%. ZUS dokonał wyliczeń przy uwzględnieniu pełnej kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za 1992r. wynoszącego 35.220.000,00 zł (2.935.000,00 zł x 12 m-cy). Tymczasem, zgodnie z poglądami, które zostały zaprezentowane, ubezpieczona w ww. roku podlegała ubezpieczeniu przez część roku, tj. wówczas kiedy pobierała zasiłek macierzyński (od 28 sierpnia do 17 grudnia), a więc przez 5 miesięcy. Wobec tego w myśl art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej należało za rok 1992 obliczyć stosunek sumy pobranego w tym roku zasiłku macierzyńskiego, wynoszącego 12.101.600,00 zł do sumy kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednich dla 5 miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu, a więc do 14.675.000,00 zł (2.935.000,00 zł x 5 miesięcy). Wyniósł on 82,46% i taki należało przyjąć do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego. W tym więc zakresie oraz wcześniej omówionym – na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – decyzja ZUS z dnia 1 kwietnia 2019r. podlegała zmianie, o czym Sąd orzekł w punkcie 3 wyroku. Na tej samej podstawie prawnej zmiana dotyczyła również decyzji z dnia 2 kwietnia 2019r. i z dnia 13 maja 2019r., przeliczających wysokość emerytury, poprzez przyjęcie do obliczenia wysokości świadczenia emerytalnego B. M. kapitału początkowego obliczonego przy uwzględnieniu punktu 3 wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)