Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2012 r.

Sąd Okręgowy w Opolu – I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA w SO Bogusław Kamiński

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Karpowicz

po rozpoznaniu w dniu15 listopada 2012r. w Opolu

na rozprawie

sprawy z powództwa T. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu Nr 1 w S. o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda T. S. na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrok uprawomocnił się dnia 28 marca 2013 r.

SSO Bogusław Kamiński

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. akt I ACa 175/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu - Wydzial I Cywilny w składzie:

Przewodniczqcy: SSA Małgorzata Bohun

Sędziowie: SSA Grażyna Matuszek

SSO del. Lidia Mazurkiewicz-Morgut (spr.)

Protokolant: Teresa Wróbel-Płatek

po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2013 r. we Wrocławiu na rozprawie

sprawy z powództwa T. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu Nr 1 w S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu

z dnia 15 listopada 2012 r. sygn. akt I C 278/11

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 120 zł tytutem zwrotu koszów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właści we podpi sy

Za zgodność:

Sygn. akt: I C 278/11

UZASADNIENIE

Powód T. S. domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa – Zakładu Karnego Nr 1 w S. kwoty 150.000 zł.

W uzasadnieniu podniósł, że w Zakładzie Karnym Nr 1 w S. przebywał z przerwami od (...). do (...)

Podczas pobytu w Zakładzie Karnym Nr 1 w S. zostały naruszone jego dobra osobiste w postaci godności, intymności oraz w postaci prawa osób pozbawionych wolności do humanitarnego traktowania.

Zarzucił stronie pozwanej, że podczas odbywania kary pozbawienia wolności nie zachowano powierzchni w celi mieszkalnej przypadającej na skazanego 3 m ². Cela była wilgotna, było duszno, brakowało wentylacji. Cele były źle wyposażone – za mało było taboretów, miejsc przy stole, szafek na przechowywanie jedzenia i odzieży. W związku z powyższym posiłek spożywał na łóżku lub taborecie, a odzież trzymał pod łóżkiem. Brak było oddzielonego kącika sanitarnego oraz ciepłej bieżącej wody. Cała cela zastawiona była łóżkami. Oświetlenie było nieodpowiednie, stąd pogorszył się mu wzrok. Przebywał z osobami palącymi, a sam jest osobą niepalącą. Prąd wyłączany był od 8.30 do 11.30. Okna były nieszczelne. Nie zapewniono szmat do podłóg. Podczas widzeń, które często trwały kilka godzin nie było możliwości skorzystania z toalety.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Co do części roszczenia podniosła zarzut przedawnienia, albowiem powód wniósł pozew 27.04.2011r., a zatem jego roszczenie przedawniło się za okres przypadający przed dniem (...) Co do pozostałej części żądania strona pozwana podniosła, że powód nie przebywał w celi przeludnionej. Nawet gdyby przebywał w warunkach przeludnienia – to fakt ten nie jest wystarczającą podstawą do uwzględnienia żądania zadośćuczynienia. Warunki socjalno bytowe w celach odpowiadały obowiązującym przepisom prawa. Osadzonym organizowane są również zajęcia kulturalno - oświatowe i sportowe. Skazanym zapewnia się kąpiel w ciepłej wodzie co najmniej raz w tygodniu. Nadto powód nie udowodnił zaistnienia jego szkody bądź krzywdy. Powód nie odbywał kary pozbawienia wolności w warunkach naruszających prawa człowieka, a w szczególności jego godności i zasady humanitarnego traktowania. Ze strony pozwanej nie towarzyszył zamiar poniżenia i upokorzenia. Działalność strony pozwanej mieściła się zatem w ramach wyznaczonych przez obowiązujący porządek prawny,

Zasądzenie zadośćuczynienia byłoby niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Powód naruszając porządek prawny winien liczyć się z tym, że będzie odbywał karę pozbawienia wolności, z którą to okolicznością, immanentnie związane są określone niedogodności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód T. S. ma do odbycia karę 25 lat pozbawienia wolności. Został skazany za przestępstwo z art. 148 kk. Karę rozpoczął odbywać 29.06.2000r. Koniec kary przepada na 29.06.2025r.

W Zakładzie Karnym Nr 1 w S. powód odbywał karę pozbawienia wolności w następujących latach:

- (...)

-(...)

-(...)

(...)

- okoliczność bezsporna

Za okres od (...). do (...). brak jest danych dotyczących, w których celach przebywał powód.

W okresach:

- od (...)w celi nr 8, cela pięcioosobowa, dostawiano łóżko,

- od (...) w celi nr 10, cela pięcioosobowa, dostawiano łóżko,

- od (...) w celi nr 17, cela pięcioosobowa, dostawiano łóżko,

- od (...) w celi nr 13, cela pięcioosobowa, dostawiano łóżko,

- od (...). w celi nr 8, cela pięcioosobowa, wydano zarządzenie dotyczące przeludnienia,

- od (...)w celi nr 203, cela jednoosobowa, pobyt z zachowaniem normy 3 m ² powierzchni na osobę,

- od (...) – w celi nr 272, cela pięcioosobowa, dostawiano łóżko,

- od(...)– w celi nr 132, cela sześcioosobowa, pobyt z zachowaniem normy 3 m ² powierzchni na osobę,

- od (...) w celi nr 126, cela sześcioosobowa, pobyt z zachowaniem normy 3 m ² powierzchni na osobę,

- od (...)– w celi nr 132, cela sześcioosobowa, pobyt z zachowaniem normy 3 m ² powierzchni na osobę,

dowód: pismo Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego Nr 1 w S.

(...) do powoda z dnia (...). – k. 81

Powód miał dostęp do kącika sanitarnego, który był zabudowany. Dostęp do toalety był całodobowy. Przebywający w Zakładzie Karnym nr 1 w S. mieli dostęp do zajęć kulturalnych. Otrzymywali również na utrzymanie czystości w celi proszek lub płyn. W celach, w których powód odbywał karę pozbawienia wolności doprowadzona była zimna woda. W celach było oświetlenie. Skazani mieli prawo korzystać z opieki lekarzy.

dowód: - zeznania świadka Ł. Z. k. 239

- zeznania powoda T. S. k. 177

- pismo Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego Nr 1 w S.

(...) do powoda z dnia(...)– k. 81

Powód wystąpił z pozwem do sądu, który to został złożony w zakładzie karnym (...)

dowód: koperta k. 4

W okresie pobytu w Zakładzie Karnym nr 1 w S. powód zgłaszał się do lekarza okulisty, któremu zgłaszał, że źle widzi z daleka.

dowód: kserokopii historii choroby k. 60, 61

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezsporne jest w sprawie, że powód T. S. w okresie od (...)z przerwami odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym nr 1 w S..

Osoba pozbawiona wolności przez sam fakt uwięzienia nie traci podstawowych praw gwarantowanych przez konstytucję i akty prawa międzynarodowego. Poszanowanie i ochrona jej godności jest obowiązkiem władzy publicznej, wypełniającej zadania represyjne państwa. Realizacja pozbawienia wolności wiąże się z ustaleniem poziomu, na którym warunki uwiezienia są „odpowiednie” i nie naruszają przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka. Wyjściowe założenie dla określenia wymaganego poziomu jest takie, by traktowanie człowieka pozbawionego wolności nie było poniżające i nie humanitarne, a ograniczenia i dolegliwości, które musi on znosić, nie przekraczały koniecznego rozmiaru wynikającego z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka oraz nie przewyższyły ciężaru nieuniknionego cierpienia, nieodłącznie związanego z samym faktem uwięzienia.

Powód podnosi, że podczas odbywania kary pozbawienia wolności nie zapewniono mu powierzchni w celi mieszkalnej, przypadającej na jedną osobę, co najmniej 3 m ². Nadto podnosi, że warunki jakie panowały w celach były niegodziwe z powodu dużej wilgotności, złego wyposażenia cel, że w celach było duszno, że brak było ciepłej bieżącej wody, że oświetlenie było nieodpowiednie, że były nieszczelne okna, że cele były bez wentylacji, że przebywał z osobami palącymi, a kącik sanitarny nie zapewniał intymności.

Z dokumentu przedstawionego przez stronę pozwaną (k.81) wynika, że przez znaczną część przebywania powoda w Zakładzie Karnym Nr 1 w S. nie zachowano normy 3 m ².

Ograniczenie przestrzeni jest konieczną i nieodłączną konsekwencją zgodnego z prawem uwięzienia człowieka. Rozmiar jednakże nie powinien przekraczać „ poziomu nieuniknionego cierpienia”.

Powód nie wykazał o ile ograniczono mu przestrzeń od poziomu 3 m ².

Uznając, że choć powód przebywał w celi w której na jedną osobę przypadało mniej niż 3 m ², sąd uznał, że nie były to jednak warunki niegodziwe. Osadzony musi się liczyć z ograniczeniami i dolegliwościami (patrz orzeczenie Sądu Najwyższego sygn. akt II C Sk 269/07).

Co do pozostałych zarzutów związanych z odbywaniem przez powoda kary pozbawienia wolności, nawet zakładając, że takie fakty miały miejsce to nie miały one zdaniem sądu formy drastycznej i zdaniem sądu nie doszło do niehumanitarnego traktowania powoda.

W niniejszej sprawie, jak w każdej, w której osoba domagają się przyznania środków ochrony, przewidzianych prawem za naruszenie dóbr osobistych, Sąd w pierwszej kolejności jest obowiązany ustalić czy w istocie doszło do naruszenia dobra osobistego chronionego prawem. Dla ustalenia tej okoliczności, sąd musi odwołać się ocen opinii publicznej, znajdującej wyraz w poglądach rozsądnie myślących osób. To opinia tych osób decyduje czy w konkretnym przypadku można uznać, że doszło do niehumanitarnego traktowania powoda. W ocenie sądu ocena opinii publicznej będzie taka, że nie doszło do niehumanitarnego traktowania powoda.

By skutecznie skorzystać z przysługujących praw związanych z naruszeniem dobra osobistego po stronie zobowiązanego musi zaistnieć działanie bezprawne. Z uwagi na to, że strona pozwana nie zapewniła powodowi powierzchni w celi mieszkalnej co najmniej 3 m ² , jej działanie jest bezprawne, albowiem naruszyła art. 110§2 kkw. Brak jest dowodu potwierdzającego, że strona pozwana działała w warunkach określonych art. 248§1 kkw.

Brak jest jednakże podstaw do uwzględnienia żądania z uwagi na uznanie przez sąd, że nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda.

Co do części roszczenia uległo ono przedawnieniu.

Powód złożył pozew (...), tym samym badaniu w mniejszej sprawie podlegał okres pobytu powoda w zakładzie karnym pozwanego od (...)

Zgodnie bowiem z art. 442 ^{( 1 )}§ 1 i 3 kc roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu w upływem lat 3 od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Skoro powód swoją krzywdę upatrywał w warunkach w jakich odbywał karę pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie karnym w okresie od 2002r. do 2011r., to stwierdzić należy, iż o swojej ewentualnej krzywdzie z tym związanej miał wiedzę w trakcie pobytu w pozwanej jednostce, w tym czasie również miał on wiedzę, o osobie odpowiedzialnej za tę jego ewentualną krzywdę, a tym samym o osobie, obowiązanej do jej naprawienia. Zatem w zakresie ewentualnych krzywd powoda, jakie miały miejsce od (...)do (...) jego roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia, stosownie do treści powyższego przepisu, uległo przedawnieniu z dniem (...).

Nie spełniona została również przesłanka odpowiedzialności materialnej strony pozwanej, przewidziana w art. 448 kc.

Artykuł 448 kc stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego Sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę, tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 kc stosuje się odpowiednio.

By jednak strona pozwana mogła ponosić odpowiedzialność nie wystarczy tylko bezprawne jej działanie, ale musi być stwierdzone jej zawinione działanie.

Jako podstawowe kryteria decydujące o możliwości zasądzenia zadośćuczynienia należy przyjąć między innymi stopień winy naruszyciela, rodzaj naruszonego dobra, rozmiar tych naruszeń oraz poczucie pokrzywdzenia poszkodowanego. Podstawą odmowy zastosowania środka przewidzianego w art. 448 kc może być np. nieznaczny rozmiar krzywdy.

Odnosząc się do kwestii winy trzeba wskazać, że tę przesłankę odpowiedzialności za nie zapewnienie osadzonym warunków metrażowych upatrywać należy zasadniczo poza jednostką organizacyjną, która bezpośrednio odpowiada za warunki, w jakich powód odbywał karę, bo przecież zakłady karne, mimo przepełnienia nie mogą odmawiać przyjęcia skazanego.

Nie uległa wątpliwości okoliczność znacznego nie dofinansowania więziennictwa, co nie może być uznane za złą wolę, ani przejaw niehumanitarnej polityki państwa. Wskazać należy, iż warunki w jakich powód oraz wielu innych skazanych odbywali karę odpowiadają aktualnym możliwościom finansowym państwa i nie miały charakteru jakiejkolwiek dyskryminacji. W świetle powyższego stopień winy pozwanego Skarbu Państwa za naruszenie dobór osobistych powoda, gdyby przyjąć, że do tego doszło, uznać należy za niski.

O zasądzeniu zadośćuczynienia można by mówić, np. gdyby nie zapewniono powodowi oddzielnego miejsca do spania, nie zapewniono możliwości załatwiania potrzeb fizjologicznych, gdyby powód przebywał w pomieszczeniu bez światła, pomieszczenie było nie ogrzewane, nie miał dostępu do wody.

Strona pozwana starała się zminimalizować dolegliwości odczuwane przez powoda ofertą zajęć kulturalnych.

Gdy chodzi o pozostałe fakty z których powód wywodzi swoje roszczenie – dotyczy to pogorszenia wzroku – to powód nie udowodnił; po pierwsze, że w ogóle doszło do pogorszenia wzroku i że miało to związek z pobytem w zakładzie karnym, a po drugie, że miało to związek jak twierdzi powód z niewłaściwym oświetleniem.

Zdaniem Sądu powód odbywał karę pozbawienia wolności w warunkach „odpowiednich”.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak na wstępie.

Orzeczenie o kosztach uzasadnione jest art. 98 kpc i obejmuje koszty zastępstwa procesowego strony pozwanej.