Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2012r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Jan Krośnicki (spr.)

Sędziowie: SA – Maria Żłobińska

SA – Marek Czecharowski

Protokolant: – st. sekr. sąd. Anna Grajber

przy udziale Prokuratora Leszka Woźniaka

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2012 r.

sprawy M. K. (1) i R. R. (1)

oskarżonych z art. 258 § 2 k.k. i innych k.k.

na skutek apelacji, wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie

z dnia 28 czerwca 2010 r. sygn. akt V K 116/09

- zaskarżony wyrok uchyla i sprawę oskarżonych M. K. (1) i R. R. (1) przekazuje Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie w celu jej ponownego rozpoznania;

- zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K. (2) i adw. R. B. z Kancelarii Adwokackich w W. kwoty po 738 zł łącznie z 23 % podatkiem VAT, tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu oskarżonych M. K. (1) i R. R. (1) w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Prokurator Apelacyjny w W. oskarżył:

1. M. K. (1) o popełnienie następujących przestępstw:

- w pkt. I aktu oskarżenia polegającego na tym, że w okresie od początku 1995 r. do jesieni 2000 r. w M., W. i w innych miastach brał udział w zorganizowanej przestępczej grupie zbrojnej z terenu M. mającej na celu popełnianie przestępstw, takich jak porwania dla wymuszenia okupu, zmuszanie do płacenia haraczy, napady rabunkowe, zabójstwa, handel środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi,

tj. o czyn z art. 258 § 2 k.k.,

- w pkt. II aktu oskarżenia polegającego na tym, że w czerwcu
1997 r. w W., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw, przemocą polegającą na przytrzymaniu i wepchnięciu do samochodu wziął udział w uprowadzeniu mieszkańca (...) G. Ż. i przetrzymywał go przez okres 6 dni, w tym czasie znęcając się nad nim psychicznie i fizycznie poprzez głodzenie i złamanie kości nóg, a grożąc pozbawieniem go życia zmusił członków jego rodziny do niekorzystnego rozporządzenia mieniem poprzez wypłatę okupu w kwocie 300.000 zł.,

tj. o czyn z art. 189 § 2 k.k. i art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.,

- w pkt. III aktu oskarżenia polegającego na tym, że w nieustalonym dniu jesienią 1999 r. w Ł., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw, pozbawił wolności nieustalonego mieszkańca B., właściciela hurtowni artykułów chemicznych, poprzez przytrzymanie, wepchnięcie do samochodu, wywiezienie do nieustalonego budynku i zamknięcie w piwnicy, a następnie grożąc mu pozbawieniem życia zmusił go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem poprzez wypłatę pieniędzy w kwocie 500.000 zł,

tj. o czyn z art. 189 § 1 k.k. i art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.,

- w pkt. IV aktu oskarżenia polegającego na tym, że w dniu
13 sierpnia 1998 r. w W., działając wspólnie i w porozumieniu z ustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw, po uprzednim wtargnięciu do domu I. i A. W., użył przemocy polegającej na przewróceniu ich na podłogę, a po doprowadzeniu do stanu bezbronności poprzez związanie rąk i nóg oraz zaklejenie ust, nadto grożąc użyciem trzymanej w ręku broni palnej zabrał pieniądze w kwocie 81.500zł, 3000 USD i wyroby jubilerskie, wszystko o łącznej wartości nie mniej niż 90.000 zł.,

tj. o czyn z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.,

- w pkt. V aktu oskarżenia polegającego na tym, że w dniu 14 marca 1998 r. w S., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw, wziął udział w napadzie rabunkowym na terenie hurtowni (...) – Centrum Handlowe w S., w ten sposób, że po użyciu przemocy wobec dozorcy obiektu przez współsprawców, skrępowaniu go i umieszczeniu w szafie zabrał w celu przywłaszczenia samochody ciężarowe marki R., nr rej. (...) i M., nr rej. (...), z naczepami nr rej. (...) wraz z kontenerami (...) i (...) z ładunkiem odzieży importowanej z C., wszystko o łącznej wartości 546.000zł na szkodę A. M., W. I. i J. M.,

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.,

- w pkt. VI aktu oskarżenia polegającego na tym, że w dniu 19 czerwca 1998 r. w miejscowości Z. koło Ł., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej zabrał w celu przywłaszczenia samochód ciężarowy marki R. (...) nr rej. (...) wraz z naczepą kontenerową nr rej. (...) z ładunkiem odzieży, wszystko o łącznej wartości około 300.000 zł na szkodę spółki cywilnej (...) w S. w ten sposób, że po uprzednim umówieniu się z kierowcą wymienionego zestawu, że zgłosi on fałszywe dokonanie napadu na siebie, odebrał go od niego wraz z ładunkiem,

tj. o czyn z art.278 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.,

- w pkt. VII aktu oskarżenia polegającego na tym, że w dniu
12 lutego 1999 r. w J., przy Alei (...) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw, używając broni palnej w postaci pistoletu maszynowego (...), po uprzednim wybiciu szyby w drzwiach wejściowych wtargnął do wnętrza hurtowni tkanin i po doprowadzeniu właściciela C. P. i jego współpracowników do stanu bezbronności zabrał na ich szkodę pieniądze w kwocie 35.000 zł i telefon komórkowy N. o wartości 1200 zł,

tj. o czyn z art.280 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.,

- w pkt. VIII aktu oskarżenia polegającego na tym, że w nieustalonym dniu w 1999 r. w J. przy Alei (...) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw, używając broni palnej w postaci pistoletu maszynowego (...) i drugiego egzemplarza w postaci pistoletu nieustalonej marki, po uprzednim wtargnięciu do wnętrza hurtowni tkanin i po doprowadzeniu nieustalonego właściciela i jego współpracowników do stanu bezbronności zabrał na ich szkodę pieniądze w kwocie 70.000 zł, tj. o czyn z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.,

- w pkt. IX aktu oskarżenia polegającego na tym, że listopadzie i grudniu 1999 r. w M. i R., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami oraz w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw, powołując się na wpływy w prokuraturze podjął się pośrednictwa w uzyskaniu uchylenia aresztu tymczasowego zastosowanego wobec Z. P. (1) w zamian za korzyść majątkową w kwocie
120.000 zł i poprzez wywołanie u żony Z. M. P. przekonania o faktycznym posiadaniu takich wpływów doprowadził ją do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w tej kwocie,

tj. o czyn z art. 230 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

2 . R. R. (1) o popełnienie następujących przestępstw:

- w pkt. X aktu oskarżenia polegającego na tym, że okresie co najmniej od początku 1995 r. do jesieni 2000 r. w M., W. i w innych miastach brał udział w zorganizowanej przestępczej grupie zbrojnej z terenu M. mającej na celu popełnianie przestępstw, takich jak porwania dla wymuszenia okupu, zmuszanie do płacenia haraczy, napady rabunkowe, zabójstwa, handel środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi,

tj. o czyn z art. 258 § 2 k.k.,

- w pkt. XI aktu oskarżenia polegającego na tym, że w dniu
16 października 1998 r. w S., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, po przedostaniu się przez płot wdarł się na teren komisu samochodowego przy ul. (...)
i używając broni palnej oraz przemocy wobec pracownika ochrony F. G. w postaci przewrócenia i skrępowania rąk i nóg usiłował zabrać z terenu komisu trzy samochody, w tym M. (...), lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na opór pokrzywdzonego i włączenie alarmu,

tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k.,

- w pkt. XII aktu oskarżenia polegającego na tym, że w dniu
10 i 11 kwietnia 2000 r. w P. i B., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą polegającą na wciągnięciu A. L. jako zakładnika do samochodu poprzez pozbawienie go wolności połączone ze szczególnym okrucieństwem w postaci bicia i skrępowania oraz grożąc pozbawieniem życia zażądał kwoty 1 mln DM, w ten sposób usiłował doprowadzić A. i L. L. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na samouwolnienie się i ucieczkę pokrzywdzonego,

tj. o czyn z art. 252 § 1 k.k. w zw. z art. 189 § 2 k.k. w zw. z
art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Sąd Okręgowy Warszawa P. w W. wyrokiem z dnia
28 czerwca 2010 r., sygn. VK 116/09:

1. orzekając co do oskarżonego M. K. (1) uznał go za winnego:

- czynu zarzuconego w pkt I aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 258 § 2 k.k. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 maja 2004 r.) i na mocy tego przepisu wymierzył mu karę 3 lat pozbawienia wolności, czynu zarzuconego w pkt II aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 189 § 2 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., przy czym sprecyzował, że oskarżony znęcał się psychicznie i fizycznie nad G. Ż. poprzez głodzenie go i skręcenie stopy prawej - i za to na podstawie art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. wymierzył mu karę 8 lat pozbawienia wolności,

- czynu zarzuconego w pkt III aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 189 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. wymierzył mu karę 4 lat pozbawienia wolności,

- czynu zarzuconego w pkt IV aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., przy czym wyeliminował z opisu czynu określenie o doprowadzeniu do stanu bezbronności i na podstawie tych przepisów wymierzył mu karę 5 lat pozbawienia,

- czynu zarzuconego w pkt VI aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i na podstawie tych przepisów wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności,

- czynu zarzuconego w pkt VII aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., przy czym

wyeliminował z opisu czynu określenie o doprowadzeniu do stanu

bezbronności i podstawie tych przepisów wymierzył mu karę 4 lat

pozbawienia wolności,

- czynu zarzuconego w pkt VIII aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., przy czym

wyeliminował z opisu czynu określenie o doprowadzeniu do stanu bezbronności i na podstawie tych przepisów wymierzył mu karę
4 lat pozbawienia wolności,

- czynu zarzuconego w pkt IX aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 230 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i za to na podstawie tych przepisów wymierzył karę 2 lat pozbawienia wolności,

- na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce zbiegających się kar pozbawienia wolności wymierzył oskarżonemu M. K. (1) karę łączną 12 lat pozbawienia wolności,

- uniewinnił oskarżonego K. od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. opisanego w pkt V aktu oskarżenia,

- zwolnił tego oskarżonego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych obciążając nimi Skarb Państwa.

2. orzekając co do oskarżonego R. R. (1) uznał go za winnego:

- czynu zarzuconego w pkt X aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 258 § 2 k.k. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 maja 2004 r.) i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 3 lat pozbawienia wolności,

- czynu zarzuconego w pkt XI aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. wymierzył mu karę 4 lat pozbawienia wolności,

- czynu zarzuconego w pkt XII aktu oskarżenia, stanowiącego przestępstwo z art. 252 § 1 k.k. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 19 kwietnia 2010 r.) w zw. z art. 189 § 2 k.k. w zw. z art.
13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 252 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 7 lat pozbawienia wolności,

- na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce zbiegających się kar pozbawienia wolności wymierzył oskarżonemu R. R. (1) łączną karę pozbawienia wolności w rozmiarze 8 lat, zwolnił tego oskarżonego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych obciążając nimi Skarb Państwa.

Apelacje od tego wyroku wnieśli obrońcy oskarżonych M. K. i
R. R..

Apelacja obrońcy oskarżonego M. K. zaskarżała wyrok w części dotyczącej jego skazania, została oparta o przepis z art. 438 pkt 1 i 2 k.p.k. i zarzucała orzeczeniu:

a) mające wpływ na treść wyroku naruszenia prawa procesowego, a mianowicie:

- art. 41 § 1 k.p.k. w zw. z art. 42 § 1 i 2 k.p.k. wobec wydania wyroku przez sędziego podlegającego wyłączeniu,

- art. 170 § 1 k.p.k. poprzez niesłuszne oddalenie wniosków dowodowych złożonych przez obrońcę i oskarżonego,

- art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przy orzekaniu odnośnie czynu z pkt. VIII aktu oskarżenia zeznań właścicieli posesji,

- art. 7 k.p.k. wobec dokonania przez Sąd ustaleń faktycznych co do udziału oskarżonego M. K. w zarzucanych mu zdarzeniach na podstawie zeznań świadka koronnego (...) w sytuacji, gdy zeznania te nie zostały potwierdzone innymi dowodami,

b) obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 63 k.k. wobec niezaliczenia na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okresu tymczasowego aresztowania w przedmiotowej sprawie,

c) w konkluzji obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji, względnie jego zmianę poprzez uniewinnienie M. K. od popełnienia zarzucanych mu czynów.

Apelacja obrońcy oskarżonego R. R. (1) została oparta o przepis art. 438 pkt 1-3 k.p.k. i zarzucała wyrokowi:

a/ obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 280 § 2 k.k., polegającą na niesłusznym uznaniu, że dla przypisania sprawstwa rozboju z użyciem broni palnej wystarczające jest ustalenie, iż sprawca taką broń „miał”, a nie, że jej „używał”,

b) obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 9 § 1 k.p.k., art. 41 i 42 k.p.k., art. 92 k.p.k., art. 167 k.p.k., art. 170 § 1 k.p.k., art. 192 § 2 k.p.k. oraz art. 424 k.p.k., mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, a polegającą w szczególności na:

- procedowaniu i orzekaniu przez sędziego, co do którego ujawniła się okoliczność, mogąca wywoływać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności wskutek orzekania przez niego w sprawie nadania statusu świadka koronnego,

- jednostronnej i dowolnej ocenie materiału dowodowego,

- nie wyjaśnieniu wszystkich istotnych okoliczności sprawy,

- czynieniu istotnych ustaleń co do popełnienia zarzucanych czynów wyłącznie w oparciu o zeznania świadka koronnego,

- czynieniu istotnych ustaleń w oparciu o niepełne, niejasne, sprzeczne zeznania świadka koronnego składane praktycznie wyłącznie w postępowaniu przygotowawczym,

- przesłuchaniu świadka koronnego bez udziału psychologa,

- czynieniu istotnych ustaleń sprzecznych z materiałem dowodowym,

- tłumaczeniu wątpliwości na niekorzyść oskarżonego,

- bezzasadnym oddaleniu wniosków dowodowych obrony i oskarżonych,

- sprzeczności między częścią dyspozytywną orzeczenia a uzasadnieniem,

- niewłaściwym uzasadnieniu wyroku,

c) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mających wpływ na jego treść, a polegający na ustaleniu, iż oskarżony R. dopuścił się przypisanych mu czynów mimo poważnych w tej mierze wątpliwości i braku dostatecznych dowodów,

d) w konkluzji obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
I instancji, ewentualnie o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów.

Rozpoznając wniesione apelacje Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 3 lutego 2011 r., sygn. II AKa 351/10, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok w stosunku do obydwu oskarżonych. Zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze w częściach na nich przypadających, w tym tytułem opłaty za drugą instancję kwoty po 600 zł.

Kasacje od tego wyroku wnieśli obrońcy obu oskarżonych.

Obrońca skazanego R. R. (1) zarzucił wyrokowi rażące naruszenie przepisów prawa mające wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

a)  obrazę prawa materialnego, a mianowicie art. 280 § 2 k.k. polegające na uznaniu, iż pojęcia „mieć” i „posługiwać się” są w rozumieniu kodeksu karnego tożsame, a zatem dla przypisania sprawstwa rozboju z użyciem niebezpiecznego narzędzia, wystarczające jest ustalenie, że sprawca takie narzędzie posiadał (inaczej - „miał”),

b) obrazę prawa procesowego, a mianowicie art. 424 k.p.k., art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k. polegające w szczególności na :

- nierozważeniu lub nienależytym rozważeniu wszystkich zarzutów wskazanych w apelacji,

- sporządzeniu uzasadnienia wyroku z rażącym naruszeniem wymagań ustawowych , co praktycznie uniemożliwia kontrolę orzeczenia,

c) obrazę prawa procesowego, a mianowicie art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 9 § 1 k.p.k., art. 41 k.p.k., art. 42 k.p.k., art. 92 k.p.k., art. 167 k.p.k., art. 170 § 1 k.p.k. i art. 192 § 2 k.p.k. polegającą w szczególności na niepełnej kontroli odwoławczej, marginalizacji wskazanych w apelacji błędów Sądu I Instancji oraz powielenie tych uchybień w orzeczeniu Sądu odwoławczego,

d) w konkluzji obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie w postępowaniu odwoławczym.

Z kolei obrońca skazanego M. K. (1) zarzucił w kasacji rażące naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść wyroku, a mianowicie:

- art. 433 § 2 k.p.k. polegające na nierozważeniu przez Sąd Apelacyjny wszystkich zarzutów podniesionych w apelacji oskarżonego M. K., a zwłaszcza zarzutu obrazy art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k.,

- art. 457 § 3 k.p.k. poprzez nieustosunkowanie się przez Sąd odwoławczy w uzasadnieniu swego wyroku do zarzutów oraz ich argumentacji podniesionych w apelacji i w jej uzupełnieniu,

- art. 170 § 1 k.p.k. poprzez niesłuszną akceptację przez Sąd odwoławczy wadliwego oddalenia wniosków dowodowych przez Sąd pierwszej instancji.

W konkluzji obrońca wniósł o uchylenie wyroków sądów obydwu instancji i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W pisemnej odpowiedzi na kasacje prokurator Prokuratury Apelacyjnej w Warszawie wniósł o ich oddalenie jako oczywiście bezzasadnych. Na rozprawie kasacyjnej prokurator Prokuratury Generalnej wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w całości w odniesieniu do obu oskarżonych i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Po rozpoznaniu kasacji Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 30 maja
2012 r. w sprawie o sygn. akt II KK 230/11 uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie i sprawę oskarżonych M. K. (1) i R. R. (1) przekazał temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny po ponownym rozpoznaniu sprawy zważył, co następuje:

Apelacje obrońców oskarżonych M. K. i R. R. uznać należy za częściowo zasadne.

Na samym wstępie należy podnieść, iż zarzut prezentowany przez obu obrońców oskarżonych jakoby Sąd Okręgowy obraził przepisy art. 41 i 42 k.p.k. w zw. z art. 5 ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym – poprzez fakt, iż przedmiotowa sprawa była rozpoznawana przez sędziego, który wcześniej wydał orzeczenie o nadaniu statusu świadka koronnego M. K. nie może być zaakceptowany. Tak jak podniósł Sąd Najwyższy przy rozpoznaniu kasacji w powyższej sprawie orzekanie w tym przedmiocie stanowi czynność sądową w postępowaniu przygotowawczym (art. 329 § 1 k.p.k.). Samo nadanie statusu świadka koronnego nie świadczy automatycznie o ukształtowaniu poglądu co do prawdomówności tego świadka, a tylko jest przejawem przekonania, że osoba ta posiada wiadomości pozwalające poznać okoliczności przestępstw i sprawców w nich uczestniczących. Każdy taki dowód podlega weryfikacji dopiero po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w sprawie. Tak jak to wyraził Sąd Najwyższy, Sąd orzekający w tym przedmiocie wyraża jedynie stanowisko w kwestii przydatności takiego dowodu w sprawie.

Analiza treści postanowienia Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie wydanego w dniu 21 września 2007 r. (k. 382) nie pozwala na przyjęcie interpretacji, iż sędzia orzekający przekroczył granicę dopuszczalnej oceny materiału dowodowego wyrażając swój pogląd kategorycznie i jednoznacznie wskazujące na zbyt wczesne wyrobienie sobie poglądu co do wartości dowodowej z zeznań świadka koronnego. Użyte przez Sąd w cytowanym postanowieniu sformułowania odnoszące się do wyjaśnień świadka koronnego nie odbiegają od ustawowych przesłanek co do dopuszczenia dowodu z zeznań świadka koronnego wskazanych w art. 3 ustawy o świadku koronnym.

Część zarzutów przypisanych oskarżonym M. K. i R. R. polegała na uznaniu ich winy przez Sąd w ramach art. 280 § 2 k.k. Stanowisko powyższe słusznie zakwestionowali obrońcy oskarżonych. Odnośnie oskarżonego M. K. (1) Sąd przyjął, że sprawcy napadu w dniu 12 lutego 1999 r. w J. przy Alei (...) w jego trakcie używali broni palnej w postaci pistoletu maszynowego (...) (zarzut VII), zaś w nieustalonym dniu w 1999 r. w J. przy Alei (...) używano broni palnej w postaci pistoletu maszynowego (...) i drugiego egzemplarza w postaci pistoletu nieustalonej marki (zarzut VIII). Co do oskarżonego R. R. Sąd natomiast przyjął, że w trakcie zdarzenia w dniu 16 października 1998 r. w S. sprawcy używali broni palnej (zarzut XI).

Tymczasem ustalenia Sądu w tym zakresie są ogólnikowe i niepełne.

I tak co do zarzutu z pkt VII Sąd uznał, że trzej mężczyźni, którzy weszli do środka hurtowni byli w kominiarkach i mieli broń. Kiedy pokrzywdzony C. P. na ich żądanie odpowiedział, iż nie ma „kasy” został uderzony bronią w głowę. Natomiast, ustalając przebieg wydarzeń w hurtowni przy ul. (...) jedynie zaznaczył, że sprawcy mieli przy sobie dwie sztuki broni (zarzut z pkt VIII).

Co do oskarżonego R. R. (1), opisując jego udział w przestępstwie z art. 280 § 2 k.k. wskazanym w pkt. XI zarzutu, Sąd ustalił jedynie, że przyjeżdżając do autokomisu w S. „mężczyźni” mieli przy sobie broń.

Powyższe ustalenia poczynione w sposób ogólnikowy nie wystarczają do przypisania sprawcom przestępstwa z art. 280 § 2 k.k., gdyż nie wynika z nich, by w trakcie ich popełniania posługiwali się bronią palną.

Kluczową rolę w zakresie czynionych ustaleń faktycznych, udziału i roli poszczególnych oskarżonych w czynach przestępnych odgrywały zeznania świadka koronnego M. K. (5).

Oczywistym jest, że zeznania takiego świadka ze względu na jego status w procesie nie mogły być „a priori” uznane za wiarygodne co do każdej okoliczności przez niego relacjonowanej. Powinny być, tak jak każdy inny dowód z zeznań świadka, oceniane zgodnie z wymogami określonymi w art. 7 k.p.k., przy czym ze względu na szczególną specyfikę takiego świadka w procesie karnym, jego delacje odnoszące się do sprawców poszczególnych przestępstw winny być nie tylko stanowcze i konsekwentne ale też mieć wsparcie w innych dowodach. Nie bez znaczenia dla oceny zeznań takiego świadka jest też jego postawa w toku postępowania sądowego. Wydaje się, że Sąd Okręgowy, opierając swoje ustalenia głównie w oparciu o zeznania świadka koronnego M. K., wymogom powyższym nie sprostał.

Otóż Sąd Okręgowy w miarę dokładnie przeprowadził dowód z zeznań świadka koronnego M. K. (5) z tym, iż ponieważ świadek oświadczył, że wielu szczegółów nie pamiętał, ograniczył się do odczytania jego wyjaśnień z postępowania przygotowawczego, które zostały przez niego potwierdzone (k. 5608-5612). Zeznając ponownie na rozprawie w dniu 19 maja 2010 r., świadek relacjonując okoliczności popełnienia przestępstwa opisanego w pkt. III aktu oskarżenia tj. porwania biznesmena z B., nie umiał wytłumaczyć, dlaczego rozbieżnie zeznawał odnośnie wysokości okupu za jego uwolnienie. Nadto, wskazując sprawców powyższego porwania, wykluczył z niego oskarżonego M. K. (k. 5618v). Nadto odnośnie udziału oskarżonego R. R. (1) w przestępstwie wskazanym w pkt. XII aktu oskarżenia, świadek koronny niezbyt stanowczo i w sposób mało konkretny wypowiedział się o roli tego oskarżonego w tym przestępstwie (k. 5619v). Świadek oświadczył też, iż nie są mu znane przyczyny dla, których współoskarżony M. G. na rozprawie sądowej odmawiając składania wyjaśnień, nie potwierdził jego zeznań, że przestępstwa tego dopuścił się także oskarżony R. R. (k. 5619v).

Natomiast co do udziału oskarżonego M. K. w przestępstwie opisanym w pkt. IX aktu oskarżenia popełnionego na szkodę M. P. Sąd przyjął ustalenia w tym zakresie w oparciu o zeznania pokrzywdzonej, Z. P. (1) i przede wszystkim świadka koronnego M. K. (5).

Analizując materiał dowodowy w niniejszej sprawie co do tego czynu przestępnego, zważyć jednak trzeba, że zeznania świadków Z. i M. P. poza samym zaistnieniem utraty 120.000 zł za uwolnienie z tymczasowego aresztu Z. P., nic do sprawy nie wnoszą. Świadek
Z. P. w ogóle o zabiegach czynionych przez jego żonę w kierunku uwolnienia go z aresztu nie wiedział, natomiast M. P. w okazanym jej oskarżonym M. K. (1) nie rozpoznała osoby przedstawiającej się jako prokurator.

Mimo tych wątpliwości co do udziału oskarżonego w przestępstwie, Sąd opierając się wyłącznie na zeznaniach M. K., który nie umiał nawet zlokalizować miejsca popełnienia przestępstwa, skazał oskarżonego M. K.. W tym miejscu należy nadmienić, iż obrona oskarżonego M. K. żądała weryfikacji zeznań świadka M. K. przez przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka S. P., który miał być obecny przy tej przestępnej transakcji, bądź też o niej wiedzieć wedle delacji M. K. (5). Dowodu tego Sąd jednak nie przeprowadził. Także Sąd nie uwzględnił wniosku obrońcy M. K. co do przesłuchania w charakterze świadka Z. C. na okoliczność wiedzy tej osoby o przestępstwach dokonanych przez M. K. (k. 5636). Uniemożliwiono w ten sposób obronie weryfikację pomówień świadka koronnego. Zamiast niezbędnej weryfikacji zeznań M. K. (5) w podniesionych powyżej przypadkach, w których delacje tego świadka były sprzeczne bądź niespójne Sąd ocenił je w sposób nie przystający do wymogów wskazanych w art. 7 k.p.k., czemu dał wyraz na k. 17 pisemnych motywów zaskarżonego wyroku.

Dodać w tym miejscu trzeba, że oceniając dowód z zeznań świadka koronnego, Sąd pominął, iż świadek ten po pierwszych ogólnikowych zeznaniach utrudniał przebieg postępowania nie stawiając się na rozprawach sądowych, unikając dalszych przesłuchań, w związku z czym Sąd zastosował wobec M. K. (5) w oparciu o przepis art. 287 § 2 k.p.k. tymczasowe aresztowanie na czas 30 dni (k. 5557).

Niezależnie od powyższych uwag, oskarżony R. R. (1) oświadczył, że w okresie od stycznia 1996 r. do września 1998 r. pozbawiony był wolności, a więc nie mógł w tym czasie popełnić zarzucanych mu czynów. Sąd fakt ten odnotował lecz okoliczności powyższej nie sprawdził i nie wziął pod uwagę wydając rozstrzygnięcie w sprawie. Ponadto oskarżony M. K. zasugerował świadkowi koronnemu, że w czasie kiedy dokonywano przestępstwa na szkodę spółki cywilnej (...) w S. (zarzut V) przebywał w areszcie. Wówczas
M. K. zmienił swoje zeznania i wykluczył go z udziału w przestępstwie opisanym na szkodę tej samej spółki (zarzut IV). W związku z tym, gdyby fakt ten znalazł potwierdzenie w materiale dowodowym świadczyłoby to o chwiejności pomówień tego świadka. Co do tej okoliczności ujawnionej na k. 5765 Sąd się nie ustosunkował, wprost przeciwnie - dążenie obrońcy oskarżonego do sprawdzenia wiarygodności zeznań świadka koronnego przez przeprowadzenie dowodu z zeznań stosownych świadków tak jak i poprzednio oddalił z mało przekonującym uzasadnieniem (k. 5767).

Na sam koniec czynionych rozważań nasuwa się uwaga, że zeznania świadka koronnego M. K. (5) Sąd ocenił w sposób sumaryczny, ogólnikowy, bez dokładnego określenia, dokładnej roli oskarżonych w przypisanych im przestępstwach. Podyktowane to było brakiem uszczegółowień w składanych zeznaniach świadka koronnego, który często zasłaniał się niepamięcią bądź pewne wiadomości otrzymywał od innych uczestników popełnianych przestępstw. Sąd jednak w toku przewodu sądowego nie sprawdził faktów podawanych przez tego świadka w drodze chociażby jego konfrontacji z innymi oskarżonymi czy też przeprowadzenia dowodów, być może nie wszystkich, z zeznań świadków wskazanych przez obrońców oskarżonych.

Wszystkie wskazane niedociągnięcia nie tylko w zakresie przeprowadzonego postępowania dowodowego ale także odnoszące się do uchybień części motywacyjnej uzasadnienia wyroku oraz wskazanymi wcześniej sprzecznościami między częścią skazującą wyroku a dokonanymi ustaleniami powodują, że wyrok jest wadliwy.

Z tych więc powodów Sąd Apelacyjny orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.