Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2019 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko Skarbowi Państwa-Dyrektorowi Aresztu Śledczego w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 24 maja 2018 r., sygn. akt II C 815/17,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Katowicach, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 796/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo M. B. przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w (...) o zapłatę, zasądził od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Katowicach na rzecz radcy prawnego M. J. kwotę 240 zł wraz z należnym podatkiem VAT tytułem pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi i nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania.

Swoje rozstrzygnięcie następująco uzasadnił.

Powód od dnia 9 lutego 2017 r. stale pozostaje w Areszcie Śledczym w (...) w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności.

Powód uskarżał się na bóle głowy, więc został skierowany do konsultacji przez lekarza specjalistę – neurologa. Był konsultowany neurologicznie, po raz pierwszy w dniu 25 kwietnia 2017 r. Po przebadaniu i rozpoznaniu powodowi zalecono leczenie farmakologiczne oraz okłady rozgrzewające na okolicę podpotyliczną. Powód otrzymywał leki oraz środki farmakologiczne zgodnie z zaleceniami lekarskimi, miał zapewnioną opiekę medyczną. Leczenie zostało przedłużone w dniu 7 maja 2017 r. do dnia 7 czerwca 2017 r. przez lekarza ambulatorium. Zgodnie ze wskazaniem lekarza wykonano dwie blokady nerwu podpotylicznego po stronie lewej w dniu 6 oraz 13 czerwca 2017 r. W dniu 14 czerwca 2017 r. lekarz ambulatorium przedłużył leczenie farmakologiczne do dnia 12 lipca 2017 r.

Podczas konsultacji przeprowadzonej w dniu 11 lipca 2017 r. lekarz podjął próbę odstawienia jednego z leków (C.) i zmiany sposobu leczenia, jednak ze względu na skargi powoda, w dniu 13 lipca 2017 r. lekarz powrócił do stosowania leku C.. W dniu 21 lipca 2017 r. neurolog zalecił dalsze leczenie, zaś w dniu 22 sierpnia 2017 r. zasugerował leczenie psychiatryczne ze względu na uzależnienie od C.. Powód zrezygnował z wizyty w dniu 14 lipca 2017 r.

Opieka lekarska nad powodem była adekwatna do zgłaszanych przez niego dolegliwości. Powód w całym okresie ujawniania się dolegliwości był objęty opieką lekarza specjalisty neurologa i stosował jego zalecenia.

Powód był osadzony w celach spełniających normy dotyczące przewidywanego metrażu bez narażenia na przeludnienie. Przebywał w następujących celach mieszkalnych pawilonu penitencjarnego:

- cela nr 93, czteroosobowa, o metrażu 14,18 m2,

- cela nr 75, czteroosobowa, o metrażu 14,37 m2,

- cela nr 84, pięcioosobowa, o metrażu 15,53 m2,

- cela nr 83, trzyosobowa, o metrażu 10,17 m2,

- cela nr 28, pięcioosobowa, o metrażu 15,28 m2,

- cela nr 33, czteroosobowa, o metrażu 13,29 m2,

- cela nr 86, pięcioosobowa, o metrażu 17,63 m2,

- cela nr 80, pięcioosobowa, o metrażu 15,70 m2,

- cela nr 77, sześcioosobowa, o metrażu 18,44 m2.

Cele w których przebywał powód, były wyposażone. Posiadały sprzęt zapewniający powodowi osobne miejsce do spania, spożywania posiłków, odpowiednie warunki higieny, dopływ powietrza, odpowiednia temperaturę i oświetlenie, wentylację spełniające normy. Sprzęt kwaterunkowy przedstawia właściwy stan użytkowy, zgodny z warunkami technicznymi zatwierdzonymi przez Dyrektora Biura K.-Inwestycyjnego Centralnego Zarządu Służby Więziennej. Łóżka piętrowe w celach mieszkalnych pawilonu penitencjarnego, są wyposażone w drabinki i barierki. Cele mieszkalne są wyposażone w półki na przybory toaletowe.Wszystkie cele są wyposażone w oświetlenie sztuczne świetlówkowe ledowe, zgodnie z obowiązującymi normami.

Kąciki sanitarne, w których przebywał powód są wygrodzone ścianą murowaną do pełnej wysokości pomieszczenia. Część sanitarna jest oddzielona od reszty pomieszczenia.

W Areszcie Śledczym w (...) na bieżąco są wykonywane prace remontowe mające na celu poprawę warunków osadzenia, pomieszczenia poddawane były kontrolom sanitarnym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego oraz kontrolom przewodów kominowych, spełniając odpowiednie standardy.

Cele w Areszcie Śledczym w (...) są skanalizowane i mają urządzone kąciki sanitarne oraz posiadają bieżącą wodę. Powód ma dostęp raz w tygodniu do ciepłej kąpieli.

Powód nie zgłaszał uwag co do składu osobowego celi. W trakcie pobytu kilkukrotnie zmieniał status związany z umieszczeniem w celi dla palących. W Areszcie Śledczym w (...) prowadzony jest szereg zajęć kulturalno-oświatowych oraz sportowych. Osadzeni mają zapewniony dostęp do biblioteki, zbiorów książek, e-booków, prasy. W placówce organizowane są spotkania edukacyjno-profilaktyczne, koncerty, konkursy oraz przedstawienia teatralne. Istnieje możliwość uczestnictwa w konkursach przyuczających do zawodu. Osadzeni korzystają z codziennych spacerów na świeżym powietrzu. Do dyspozycji osadzonych udostępniane są urządzenia do rekreacji ruchowej i sportowej, zarówno w świetlicach jak i na świeżym powietrzu. Powód podczas osadzenia w Areszcie Śledczym w (...) zajął premiowane miejsce w konkursie w którym brał udział. Regularnie korzysta z biblioteki.

W Areszcie Śledczym w (...) zapewnia się prawo i możliwość wykonywania praktyk religijnych wybranego wyznania i korzystania z posługi osób duchownych, uczestniczenia w nabożeństwach lub oglądania nabożeństw transmitowanych. Powód zgłosił chęć udziału w rzymskokatolickiej mszy św. trzykrotnie (18 listopada 2017 r., 25 listopada 2017 r., 2 grudnia 2017 r.), co zostało mu umożliwione.

Wskazał Sąd Okręgowy, że nie dał wiary zeznaniom powoda, co do tego że był leczony nieprawidłowo, co więcej że warunki w których przebywa są niewłaściwe. Dokonany przez niego opis przeprowadzonego leczenia oraz warunków w Areszcie Śledczym w (...) był subiektywny. W ocenie Sądu powód wyolbrzymiał fakty, starał się przedstawić warunki w areszcie w niekorzystniejszym świetle niżeli panujące w rzeczywistości. Jego zeznania pozostawały w sprzeczności z pozostałym, zgromadzonym materiałem dowodowym.

Sąd w całości dał wiarę dokumentom, zawartych w aktach sprawy. Nie ustalono bowiem żadnych okoliczności, które mogłyby budzić wątpliwości, co do ich treści i nie były kwestionowane przez żadną ze stron w toku postępowania. Zatem Sąd na ich postawie czynił kluczowe ustalenia w zakresie stanu faktycznego.

Wskazał Sąd Okręgowy, że oddalił wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry i neurologa, a także wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka D. T., jak również wniosek o przesłanie pełnej dokumentacji osobowej powoda, jako że wnioski te zmierzały do przedłużenia toku postępowania. Według Sądu I instancji postępowanie dowodowe nie wymagało w dalszym stopniu uzupełniania czy doprecyzowania, skoro istotne dla rozstrzygnięcia sprawy fakty zostały w zupełności wyjaśnione poprzez przedłożoną przez stronę pozwaną dokumentację w sprawie.

Oceniając zasadność roszczenia powoda wskazał Sąd Okręgowy, że jest ono związane z naruszeniem dóbr osobistych i wywodzi się z art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c. oraz jest związane z odpowiedzialnością deliktową, w przedmiocie wykonywania władzy publicznej, opartej na art. 417 § 1 k.c.,

Powyższa odpowiedzialność oparta jest na trzech przesłankach: istnienia dobra osobistego, jego naruszenia oraz bezprawności działania. Ciężar udowodnienia pierwszych dwóch przesłanek odpowiedzialności obciąża powoda, natomiast trzecia przesłanka — bezprawność działania — objęta jest wzruszalnym domniemaniem prawnym. Jeżeli powód udowodni naruszenie dobra osobistego, sprawca naruszenia może zwolnić się z odpowiedzialności, jeżeli wykaże brak bezprawności działania.

Spełnienie dwóch pierwszych przesłanek wykazać musi poszkodowany. Jego rzeczą jest, więc przede wszystkim określić, w jakich swoich odczuciach, ewentualnie, w jakich konkretnie prawem przewidzianych dobrach osobistych został dotknięty zachowaniem się sprawcy, oraz na czym polega naruszenie tej jego sfery przeżyć, a także okoliczności te udowodnić (art. 6 k.c. i art. 232 k.c.).

Przepis art. 448 k.c. przewiduje możliwość przyznania zadośćuczynienia w razie naruszenia jakiegokolwiek dobra osobistego. W każdej sprawie mającej za przedmiot takie roszczenie konieczne jest stwierdzenie, jakie dobro osobiste zostało naruszone.

Niewątpliwie do najważniejszych dóbr osobistych, które wyraźnie wymienia przepis art. 23 k.c. należy zdrowie. W ocenie powoda złe postępowanie lecznicze prowadzone w pozwanej jednostce spowodowało wystąpienie u niego uzależnienia od leków.

Materiał dowodowy w sprawie wykazał, że powód w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności wielokrotnie korzystał z konsultacji lekarskich, w tym konsultacji specjalistycznych – neurologa. Lekarz przeprowadził proces diagnostyczno-leczniczy w stosunku do powoda adekwatne do jego stanu zdrowia, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz należytą starannością. Brał pod uwagę ujawnione dolegliwości powoda oraz zastosował leczenie farmakologiczne. Zważyć przy tym należy, ze pozwany nie może odpowiadać za brak rezultatu oraz za ryzyko leczenia. Pozwany zalecił powodowi leczenie ewentualnego uzależnienia w formie terapii psychiatrycznej, aczkolwiek powód odmówił spotkania z psychiatrą.

Wskazać należy, że pozwany wykazał w toku procesu, że jego działanie nie było bezprawne. Postępowanie dowodowe potwierdziło, że powód w Areszcie Śledczym w (...) miał zagwarantowaną pełną, kompleksową opiekę medyczną oraz zapewniono mu dostęp do konsultacji lekarskich, korzystał z badań i lekarstw. W świetle materiału dowodowego uznać zatem należy, że Areszt Śledczy w (...) zapewnił powodowi właściwą opiekę zdrowotną i nie doprowadził do pogorszenia się stanu jego zdrowia.

Zdaniem Sądu I instancji roszczenie powoda o zadośćuczynienie w kwocie 100.000 zł, tytułem zadośćuczynienia w związku z rzekomym nieprawidłowym leczeniem u pozwanego, w oparciu o art. 23 i 24 k.c. w zw. z art. 417 k.c. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Odnosząc się do drugiego roszczenia powoda, zauważył Sąd I instancji, że powód dochodził zadośćuczynienia za krzywdę jakiej doznał podczas pobytu w Areszcie Śledczym w (...) poprzez zaniedbania w zakresie zapewnienia minimalnych warunków bytowych osadzonego zagwarantowanych przepisami prawa polskiego i międzynarodowego, w związku z poddaniem go niezgodnemu z prawem traktowaniu wynikającemu z nie zapewnienia podstawowych, humanitarnych warunków izolacji, do czego pozwany był zobowiązany, a w szczególności do osadzenia powoda w przeludnionych, nie spełniających zapewnienia wymogu 3m2 na osobę celach oraz odpowiedniego wyposażenia sprzętowego, w niepozwalających zachować właściwej higieny osobistej i intymności warunkach bytowych, pozbawienie go form życia religijnego i kulturowo-oświatowego, narażenia na agresję i poniżanie ze strony pracowników aresztu, jak i źle dobranych współwięźniów, a także wystawiony na zarażenie różnymi chorobami.

W ocenie Sądu I instancji powód „w żaden sposób” nie wykazał, że warunki panujące w Areszcie Śledczym w (...) były na tyle złe, by spowodowały naruszenie jego dóbr osobistych, a zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia tych faktów spoczywał na powodzie jako osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Nierealizowanie przez stronę wspomnianego „obowiązku”, naraża ją na niekorzystne skutki procesowe swoich działań, w postaci przegrania procesu sądowego. Twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności w rozumieniu art. 227 k.p.c., powinno być udowodnione przez stronę zgłaszającą to twierdzenie, co potwierdził Sąd Najwyższy choćby w wyroku z dnia 22.11.2001 r. l PKN 660/00. Ponadto, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zamierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, których wykazanie obciąża strony procesu, stosownie do treści art. 232 k.p.c.

Wobec niewiarygodnych zeznań powoda, Sąd oparł się w głównej mierze na materiale dowodowym zaoferowanym przez pozwanego, z którego nie wynikało by powód podczas pobytu w pozwanej jednostce przebywał w jakimkolwiek czasie, choćby okresowo w celach w których zostały przekroczone normy przeludnienia oraz był pozbawiony środków higieny, dostępu do toalety i bieżącej wody.

W zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym potwierdzenia nie znalazły również zarzuty powoda w zakresie braku podstawowego wyposażenia w celach. Stan cel mieszkalnych, w których przebywał powód, nie odbiegały od standardu innych cel w jednostkach penitencjarnych. Cele były wyposażone w odpowiednie oświetlenie i sprzęt kwaterunkowy właściwy dla cel mieszkalnych z węzłem sanitarnym, określonym w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. z dnia 13 lutego 2014 r.). Pozwany przedstawił na tę okoliczność sprawozdania z wizytacji Aresztu Śledczego przez sędziego d/s penitencjarnych oraz pozytywne wyniki kontroli SANEPIDU i z przeglądów kominiarskich. Podobnie, powód wbrew art. 6 k.c. nie wykazał by ze strony pracowników aresztu czy współwięźniów doznawał upokorzeń i agresji. Także twierdzenia powoda, co do braku zapewnienia odpowiedniej higieny okazały się być gołosłowne. Zgodnie z § 31 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno – porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. 2016 poz. 2231), jednostki penitencjarne są zobowiązane do zapewnienia osadzonym, co najmniej raz w tygodniu ciepłej kąpieli, a jednocześnie z przepisów nie wynika, by dostęp co ciepłej wody dla osadzonych w celach mieszkalnych miałby być stały. Materiał dowodowy wykazał, że powód posiadał stały dostęp do zimnej wody i raz w tygodniu do ciepłej kąpieli, a nadto miał możliwość korzystania ze spacerów i wykonywania praktyk religijnych, mógł korzystać z wypożyczalni książek, gier świetlicowych i urządzeń audiowizualnych.

Wskazał Sąd, że o naruszeniu godności powoda z prawem do ochrony prawnej można byłoby mówić dopiero wtedy, gdyby cierpienia i upokorzenie przekraczały konieczny element cierpienia wpisanego w odbywanie kary pozbawienia wolności czy tymczasowego aresztowania, zwłaszcza przy bierności zakładu karnego, który nie dbałby o poprawę warunków odbywania kary i godził się na przepełnienie cel, nie dbałby o zwiększenie ich ilości, o remonty, o polepszenie warunków socjalnych, żywieniowych, czy wreszcie kulturalnych. Takiego zaś zachowania nie można było przypisać jednostce w której osadzony był powód, zwłaszcza przy podejmowanych przez nią własnych działaniach zmierzających do zniwelowania przeludnienia cel i poprawy warunków w nich panujących, na skutek wykonywanych remontów, ulepszeń i kontroli.

Co do rzekomego zwiększenia narażenia powoda na zarażenie chorobami, wskazał Sąd I instancji, że nie stanowi naruszenia dobra osobistego powoda, ani nie jest bezprawne umieszczanie nosicieli chorób zakaźnych w jednej celi z innymi osadzonymi, o ile ich obecność w celi nie stanowi zagrożenia epidemiologicznego dla współosadzonych. Jak słusznie zauważył w postanowieniu z dnia 5 lipca 2012 r. (IV CSK 603/11) Sąd Najwyższy, dóbr osobistych osób przebywających w zakładach karnych nie można poszerzyć o prawo do izolacji od osób chronicznie chorych, nawet w wypadku gdyby niezachowanie higieny przez innych osadzonych mogło doprowadzić do ich zakażenia.

Ostatecznie przyjął Sąd Okręgowy, że powód nie zdołał wykazać prawdziwości swoich twierdzeń (art. 6 k.c.), zaś samo subiektywne niezadowolenie ze standardów panujących w jednostkach penitencjarnych nie mogło stanowić skutecznej podstawy do przyjęcia istnienia uchybień po stronie pozwanego, tym samym również i drugie roszczenie powoda o zadośćuczynienie w kwocie 100.000 zł, z powyższego tytułu, w oparciu o art. 23 i 24 k.c. w zw. z art. 417 k.c. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazał Sąd Okręgowy, że w pkt 2 wyroku, zgodnie z art. art. 113 ust. 1 „cyt. Ustawy” oraz art. 108 kpc, zasądził od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Katowicach na rzecz radcy prawnego M. J. kwotę 240 zł wraz z należnym podatkiem VAT tytułem pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi, a na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu, „pomimo iż to on przegrał proces”.

Wymieniony wyrok powód zaskarżył w części obejmującej pkt 1 i 2, zarzucając:

Naruszenie prawa materialnego, tj:

-

art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie, przyjmując, iż naruszenie dóbr osobistych powoda nie zostało wykazane;

-

art. 415 k.c. w związku z art. 417 k.c. poprzez błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie, przyjmując, iż odszkodowanie powodowi się nie należy, albowiem jego leczenie było prawidłowe;

§ 4 ust. 2 w zw. z § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, poprzez niezastosowanie oraz zaniżenie opłaty wynagrodzenia radcy prawnego.

Naruszenie „prawa” postępowania, tj:

-

art. 217 § 1 k.p.c. przez niedopuszczenie dowodu z zeznań świadka D. T. na okoliczność warunków przebywania w Areszcie Śledczym w (...) oraz stanu chorobowego powoda;

-

art. 217 § 1 k.p.c. przez niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry i lekarza neurologa na okoliczność stanu chorobowego powoda oraz prawidłowości leczenia, podczas gdy dowód ten dotyczy okoliczności mających dla sprawy istotne znaczenie, a sporne okoliczności nie zostały dostatecznie wyjaśnione;

-

art. 217 § 1 k.p.c. przez niedopuszczenie dowodu z przesłania pełnej dokumentacji osobowej powoda na okoliczność składania skarg na warunki przebywania w Areszcie Śledczym w (...);

-

art. 233 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części w postaci zgłaszanych wniosków dowodowych, to jest zeznań świadka, powołania biegłego oraz przesłania wnioskowanych dokumentów powoda;

-

art. 233 § 1 k.p.c w zw. z art. 235 § 1 k.p.c. poprzez oparcie wyroku na dowodach przeprowadzonych z naruszeniem zasady bezpośredniości, wyrażające się w zastąpieniu zeznań świadka i opinii biegłego - pisemnymi oświadczeniami składanymi przez pozwanego, dyrekcję Aresztu Śledczego w (...);

-

art. 233 § 1 i 2 i art. 328 § 2 KPC przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegającej na zupełnym pominięciu dla oceny wnioskowanych dowodów;

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na błędnych założeniach, że warunki sanitarno-bytowe nie były kwestionowane i były prawidłowe oraz odpowiadały wymogom określonym w art. 111 k.k.w, że powód nie dbał o swoje zdrowie należycie, że bóle głowy i bezsenności wykazane przez powoda mogą mieć związek z nadużywaniem leków;

W oparciu o tak sformułowane zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, uwzględnienie powództwa w całości i orzeczenie zgodnie z żądaniem powoda, a także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów postępowania odwoławczego.

Wniósł również o zasądzenie na rzecz pełnomocnika radcy prawnego M. J. kosztów zastępstwa procesowego, w tym kosztów zastępstwa za I instancję w wysokości wartości przedmiotu sprawy zgodnie z § 4 i § 8 pkt. 6 Rozporządzenia z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

Jako ewentualny sformułował skarżący wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Przede wszystkim zauważyć należy, że zarzutom apelacji, szczególnie w zakresie naruszenia przepisów postępowania, w szczególności art. 217§1 kpc wskutek oddalenia wniosków dowodowych zgłoszonych przez powoda nie można odmówić trafności. Wbrew stanowisku Sądu I instancji zgłoszone przez powoda wnioski o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka D. T. na okoliczność warunków przebywania w Areszcie Śledczym w (...) oraz stanu chorobowego powoda, dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry i lekarza neurologa na okoliczność stanu chorobowego powoda oraz prawidłowości leczenia, a nadto z pełnej dokumentacji osobowej powoda na okoliczność składania skarg na warunki przebywania w Areszcie Śledczym w (...) nie zmierzały do przedłużenia toku postępowania, a zostały zgłoszone dla wykazania okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Nie można tez aprobować stanowiska Sądu I instancji, że postępowanie dowodowe nie wymagało „uzupełniania czy doprecyzowania”, bowiem – wadliwie przyjął ten Sąd – że „istotne dla rozstrzygnięcia sprawy fakty zostały w zupełności wyjaśnione poprzez przedłożoną przez stronę pozwaną dokumentację w sprawie”.

Bezzasadnie oddalając zgłoszone przez powoda wnioski dowodowe Sąd Okręgowy, wskutek naruszenia art. 227 kpc jak i 217§1 kpc pozbawił powoda możliwości wykazania zasadności jego roszczeń. Nie może zatem Sąd Okręgowy powoływać się na to, że powód nie udowodnił swoich twierdzeń co do wadliwości leczenia jak i nieprawidłowości związanych z odbywaniem kary pozbawienia wolności w sytuacji gdy Sąd I instancji wskutek swoich arbitralnych decyzji pozbawił powoda takich możliwości oddalając zgłoszone przezeń wnioski dowodowe.

Sąd powinien był zgłoszone przez powoda dowody przeprowadzić i dopiero po ich przeprowadzeniu dokonać oceny czy twierdzenia powoda zostały wykazane i w konsekwencji czy roszczenia powoda zasługują na uwzględnienie. W sytuacji gdy Sad I instancji dowodów tych nie przeprowadził zachodzi podstawa do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sadowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania bowiem wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w tym zakresie w całości (art. 386§4 kpc).

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy dopuści i przeprowadzi zgłoszone przez powoda, ewentualnie także przez pozwanego dowody i w oparciu o cały zebrany w ten sposób materiał oceni zasadność żądań powoda. W orzeczeniu kończącym sprawę orzeknie też o kosztach postępowania apelacyjnego.

Podkreślenia jednak wymaga, że w sytuacji gdyby zachodziła konieczność przyznania pełnomocnikowi powoda ustanowionemu z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej będzie Sąd Okręgowy miał na uwadze, że podstawę przyznania takich kosztów stanowią przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U.2019.68 j.t.), które wydano w oparciu o art. 22(3) ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2115 i 2193) oraz, że powód dochodzi zarówno roszczeń o odszkodowanie lub o zadośćuczynienie związane z warunkami wykonywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania (§14 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia) oraz roszczeń majątkowych z tytułu odszkodowania za wadliwe (według twierdzeń powoda) leczenie czy też wywołanie rozstroju zdrowia, do których zastosowanie powinien mieć §8 pkt 6 rozporządzenia.

Z powołanych przyczyn, na podstawie wymienionych przepisów orzeczono jak w sentencji.

SSO del. Aneta Pieczyrak-Pisulińska SSA Mieczysław Brzdąk SSA Lucyna Świderska-Pilis