Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2020 r.

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2020 r. w Wąbrzeźnie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko H. M.

o zapłatę

1.  zasądza od H. M. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 3.792,62 (trzy tysiące siedemset dziewięćdziesiąt dwa 62/100) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od tej kwoty za okres od 27 czerwca 2019 roku do dnia zapłaty,

2.  w pozostałej części powództwo oddala,

3.  zasądza od H. M. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 1.299,11 (jeden tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt dziewięć 11/100) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sędzia Hanna Woźniak

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

Sędzia: H. W.

Sygn. akt I C 929/19 upr

UZASADNIENIE

W dniu 27.06.2019 powód (...) S.A. w W. wystąpił do Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie z pozwem przeciwko H. M. domagając się zapłaty kwoty 6.034,03 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także zasądzenia kosztów procesu. W uzasadnieniu powód podał, że dochodzona wierzytelność powstała w związku z udzieleniem pozwanej pożyczki nr (...) w dniu (...) przez (...) Sp. z o.o. w W.. Wierzytelność ta została następnie nabyta przez powoda w drodze umowy sprzedaży wierzytelności (k.2-5). Powód podtrzymał swoje stanowisko w dalszym piśmie procesowym (k.56-58v).

28.06.2018 referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Wąbrzeźnie, uwzględniając w całości roszczenie powoda zawarte w pozwie, wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (k.41).

W sprzeciwie od wskazanego nakazu zapłaty pozwana domagała się oddalenia powództwa w całości, zarzucając, iż umowa pożyczki zawierała zawyżone opłaty, co pozostawało w sprzeczności z dobrymi obyczajami i zasadami współżycia społecznego oraz prowadziło do wyzysku (k.46-49).

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

w dniu (...) H. M. zawarła z (...) Sp. z o.o. w W. umowę pożyczki nr (...) na okres do 02.03.2020. Kwota pożyczki wynosiła 3.500 zł. Zgodnie z umową pozwana była zobowiązana zwrócić kwotę pożyczki powiększoną o prowizję 2.431,80 zł i 292,62 zł odsetek (10% w skali roku), łącznie kwotę 6.224,42 zł, w 18. miesięcznych ratach po 345,81 zł każda, za wyjątkiem ostatniej – 345,81 zł. W przypadku nieterminowej płatności pożyczki, pożyczkodawcy przysługiwały odsetki w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. Z powodu braku spłaty pożyczki przez H. M., pożyczkodawca wypowiedział umowę pismem z 11.11.2018. Następnie w oparciu o porozumienie nr 2 z 10.01.2019 do umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności z 13.11.2018 (...) Sp. z o.o. w W. zbył wierzytelność w kwocie 6.043,53 zł wynikającą ze wskazanej umowy na rzecz (...) S.A. w W.. Pismem z 01.03.2019 powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 6.034,03 zł w terminie do dnia 15.03.2019.

Dowody:

- umowa pożyczki z załącznikiem nr 3, harmonogramem spłat, formularzem informacyjnym dot. kredytu konsumenckiego (k.12-27);

- dowód wypłaty giro płatność (k.28);

- wypowiedzenie umowy (k.29);

- porozumienie nr 2 do umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności (k.30-32v);

- przedsądowe wezwanie do zapłaty (k.8).

Sąd zważył, co następuje:

powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

W przedmiotowej sprawie powód dochodził spełnienia przez pozwaną zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki, w związku z przelewem wierzytelności na jego rzecz.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Natomiast z treści § 2 tego przepisu wynika, że wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Wierzytelność, przechodzi na nabywcę solo consensu , tj. przez sam fakt zawarcia umowy przelewu. W oparciu o zaprezentowane przez powoda dowody, Sąd przyjął, iż (...) S.A. wykazał swoje następstwo prawne.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowił art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki w świetle unormowań kodeksu cywilnego może mieć zarówno charakter odpłatny, jak i nieodpłatny, a do głównych świadczeń stron należy zaliczyć udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony czas (po stronie pożyczkodawcy) oraz zwrot tych środków (po stronie pożyczkobiorcy).

Pozwana jest konsumentem, który zawarł umowę z przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych i posługuje się wzorcami umownymi, dlatego zastosowanie w niniejszej sprawie winny znaleźć także przepisy ustawy z dnia 12.05.2011 o kredycie konsumenckim (Dz.U.2018.993 j.t.), w szczególności art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, zgodnie z którymi przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się między innymi umowę pożyczki.

Art. 385 ¹ i nast. k.c. regulują materię niedozwolonych postanowień umownych, nazywanych także klauzulami abuzywnymi. Celem wprowadzenia tych przepisów do porządku prawnego był zamiar zapewnienia konsumentom skuteczniejszej ochrony w stosunkach umownych z profesjonalistami oraz potrzeba uwzględnienia postanowień dyrektywy nr 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 r. o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich (Dz.Urz. WE z 1993 r. L 95). Przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Należy wyjaśnić, że wynagrodzeniem za korzystanie przez pożyczkobiorcę z kwoty uzyskanej w ramach pożyczki są zasadniczo odsetki, których górny pułap w celu zapobieżenia lichwie został wyznaczony przepisem art. 359 § 2 ¹ k.c. - jako dwukrotność odsetek ustawowych. Strony pożyczki łączył dobrowolny stosunek zobowiązaniowy i to one autonomicznie mogły decydować o warunkach zawartej umowy. Pierwotny wierzyciel udzielając pożyczki, co do zasady był uprawniony do obciążenia kontrahenta kosztami/opłatami za różne czynności związane z zawarciem umowy, w szczególności prowizją. Za niedopuszczalną należy uznać jednak sytuację, w której jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w ten sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną prowadzącą do pokrzywdzenia drugiej strony – konsumenta, poprzez jego obciążenie nadmiernymi, rażąco wygórowanymi kosztami znacznie odbiegającymi od faktycznie poniesionych wydatków. Umowa pożyczki sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym powinna jasno określać, które opłaty/prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Wspólną cechą ustalania wysokości wszelkich opłat/prowizji, jest to że muszą one stanowić ekwiwalent świadczonych usług i co do zasady odpowiadać rzeczywistym kosztom poniesionym z tego tytułu.

Za niedozwolone klauzule umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienia, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, faktycznie stanowią dla pożyczkodawcy wyłącznie źródło zysku. Przywołany przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. chroni konsumenta, jako słabszego uczestnika obrotu w relacjach z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie. W sytuacji, gdy przedsiębiorca narzucił pożyczkobiorcy (konsumentowi) wszystkie warunki umowy, w tym także dotyczące dodatkowych kosztów i opłat, nie pozostawiając mu żadnego wyboru, zachodzi nieusprawiedliwiona dysproporcja praw i obowiązków stron umowy - na niekorzyść strony pozwanej.

W przedmiotowej umowie pożyczki określono, że pozwana w związku z udostępnieniem jej kapitału w kwocie 3.500 zł na okres do 02.03.2020, oprócz jego zwrotu wraz z odsetkami kapitałowymi – 292,62 zł, zapłaci na rzecz pożyczkodawcy także 2.431,80 zł prowizji.

Postanowienie regulujące prowizję bez wątpienia nie zostało uzgodnione indywidulanie z pozwaną, z racji posłużenia się przez pożyczkodawcę formularzem (wzorcem) umowy. Zatem H. M. nie miała rzeczywistego wpływu na jego treść. Strona powodowa w żaden sposób nie uzasadniła wysokości naliczonej prowizji, w szczególności nie wskazała żadnych kryteriów ustalenia jej wysokości. Ponadto w ocenie Sądu kwota prowizji jest nadmiernie wysoka, skoro stanowi blisko 70% kwoty udzielonej pożyczki, a tym samym nieadekwatna do wartości zaciągniętego zobowiązania. Generowała ona dla pożyczkodawcy dodatkowy zysk, a unormowanie umowne ją przewidujące stanowiło faktyczne obejście przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹, § 2 ² i § 2 ³ k.c.). Postanowienie to rażąco naruszało interesy strony pozwanej, kształtowało jej obowiązki w sposób niezgodny z dobrymi obyczajami i nie wynikało z kalkulacji rzeczywistych kosztów. Tym samym zapis umowy pożyczki dotyczący prowizji, zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. nie wiązał pozwanej, jako niedozwolona klauzula umowna, a więc nie może być ona zobowiązana do zapłaty tego rodzaju należności.

Nawet gdyby przyjąć, że w odniesieniu do prowizji nie znajdują zastosowania przepisy dot. klauzul niedozwolonych, to postanowienie umowy w tym zakresie i tak trzeba uznać za nieważne (art. 58 § 1 i 2 k.c.), ponieważ pozostaje w rażącej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.) oraz przepisami regulującymi odsetki maksymalne (art. 359 § 2 ¹ - § 2 ³ k.c.).

Oznacza to, że w oparciu o przedmiotową umowę pożyczki pozwana jest zobowiązana do zapłaty tylko 3.792,62, w tym 3.500 zł zwrotu pożyczki oraz 292,62 zł odsetek kapitałowych, którą to kwotę Sąd zasądził na rzecz powoda w pkt I wyroku wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od 27.06.2019 do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu, jako nieuzasadnione (pkt 2 wyroku).

O kosztach procesu w pkt 3 sentencji Sąd postanowił zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia wyrażoną w treści art. 100 k.p.c. Przyjmując, że powód wygrał proces na poziomie 62,85 %, a jego koszty procesu wyniosły 2.067 zł (1800+17+250). Tym samym pozwana winna zapłacić na rzecz powoda kwotę 1.299,11 zł – w wysokości określonej postanowieniem z 03.03.2020.

Sędzia

Hanna Woźniak

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

- (...);

3.  (...)

W., 03.03.2020

SSR Hanna Woźniak