Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 czerwca 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z urzędu od 1 czerwca 2018r. podjął wypłatę emerytury H. B. ustalając wysokość świadczenia zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na kwotę 1.434,90 zł oraz okresową emeryturę kapitałową w kwocie 219,14 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła miesięcznie 1.382,18 zł.

Z kolei decyzją z dnia 26 czerwca 2018r. organ rentowy z urzędu przyznał H. B. odsetki od nieterminowej wypłaty emerytury za okres od 21 czerwca 2018r. do 3 lipca 2018r. w kwocie 3,54 zł, które wypłacił wraz ze świadczeniem za sierpień 2018r.

W odwołaniach od powyższych decyzji ubezpieczona domagała się ich zmiany poprzez ustalenie świadczenia do wypłaty nie niższej niż kwota w wysokości świadczenia do wypłaty ustalonej decyzją z dnia 31 października 2017r., tj. w wysokości przysługującej jej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań podnosząc, iż ubezpieczona na podstawie znowelizowanych przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych złożyła wniosek o emeryturę i została pouczona o możliwości wycofania powyższego wniosku i przyznaniu w późniejszym terminie emerytury z urzędu w kwocie gwarancyjnej, z czego jednak nie skorzystała, wobec czego po ustaniu prawa do renty została podjęta wypłata emerytury w wyliczonej kwocie.

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 27 lutego 2019r. oddalił odwołanie.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, iż H. B. była uprawniona do pobierania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie od 21 kwietnia 2016r. do 31 maja 2017r., a następnie od 1 czerwca 2017r. do 31 maja 2018r.

W dniu 16 października 2017r. złożyła wniosek o emeryturę, w rozpoznaniu którego decyzją z dnia 31 października 2017r. przyznano jej prawo do emerytury od dnia 20 października 2017r., tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego oraz ustalono wysokość świadczenia do wypłaty wynosząca miesięcznie 1.560,43 zł. Jednocześnie organ rentowy wskazał, iż emerytura zostaje zawieszona, ponieważ jej wysokość była mniej korzystna, w związku z czym wypłacana była nadal renta z tytułu niezdolności do pracy wraz z okresową emeryturą kapitałową.

Wobec zakończenia okresu pobierania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w dniu 31 maja 2018r., organ rentowy w dniu 19 czerwca 2018r. wydał z urzędu decyzję o podjęciu od dnia 1 czerwca 2018r. wypłaty emerytury wraz z okresową emerytura kapitałową, zaś w dniu 26 czerwca 2018r. - decyzję o przeliczeniu emerytury, której wysokość do wypłaty wynosi miesięcznie 1.382,18 zł.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd I instancji uznał, iż odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Wskazał, iż bezspornym jest, iż ubezpieczona do dnia 31 maja 2018r. pobierała rentę z tytułu niezdolności do pracy.

W dniu 16 października 2017r. złożyła wniosek o emeryturę, którą organ rentowy przyznał jej decyzją z dnia 31 października 2017r. od dnia 20 października 2017r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, jednocześnie wskazując, iż ustalona emerytura zostaje zawieszona, ponieważ była świadczeniem mniej korzystnym, w związku z czym nadal wypłacana była renta z tytułu niezdolności do pracy. Decyzja zawierała również pouczenie o możliwości wycofania wniosku o emeryturę z dnia 16 października 2017r., co skutkowałoby przyznaniem emerytury z urzędu (po upływie okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy) w wysokości nie niższej niż dotychczasowa wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał, iż powoływanie się przez odwołującą na błędne pouczenia przez pracownika ZUS, nie znajduje potwierdzenia.

Ponieważ ubezpieczona nie wycofała wniosku o emeryturę, po upływie okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy - od dnia 1 czerwca 2018r. organ rentowy zaskarżoną decyzją ustalił wysokość emerytury według aktualnie obowiązujących zasad - art. 26 ustawy emerytalnej.

W ocenie Sądu I instancji, ustalając emeryturę od dnia 1 czerwca 2018r. organ rentowy właściwie zastosował przepisy przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2016r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, według których osoba mająca przed dniem 1 października 2017r. ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy orzeczonej na okres przypadający po osiągnieciu podwyższonego wieku emerytalnego ustalonego dla danej osoby zgodnie z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i zachowuje prawo do tej renty do osiągniecia podwyższonego wieku emerytalnego, jeżeli będzie pobierała rentę w dniu 30 września 2017r. Od dnia osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego zostanie tej osobie przyznana z urzędu emerytura. Natomiast w związku z obniżeniem wieku emerytalnego od 1 października 2017r. osoba, która ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy może zgłosić wniosek o emeryturę na warunkach określonych w znowelizowanej ustawie.

Skoro odwołująca nie wycofała wniosku o emeryturę, po ustaniu prawa do renty podjęta została wypłata emerytury w kwocie wyliczonej na warunkach określonych w znowelizowanej ustawie.

Sąd podkreślił przy tym, iż ubezpieczona składając wniosek o emeryturę z dnia 16 października 2017r. nie ”zrezygnowała” z renty, ale okres pobierania renty zakończył się 31 maja 2018r.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy stwierdzając, iż zaskarżone decyzje zostały wydane prawidłowo i zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od omówionego orzeczenia wywiodła ubezpieczona.

Nie formułując zarzutów, domagała się ponownego, uczciwego rozpatrzenia jej sprawy.

W uzasadnieniu podniosła, iż przed ukończeniem 60 roku życia była w organie rentowym, gdzie nie została poinformowana, jaką powinna podjąć decyzję najkorzystniejszą dla siebie. Uzyskała jedynie informację, iż może składać wniosek o emeryturę, mimo iż była uprawniona do renty, z której zrezygnowała, aby mieć już emeryturę.

W opinii apelującej, ZUS powinien pomagać, a nie szkodzić.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej zasłużyła na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 24a ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U.
z 2018r., poz. 1270 ze zm.), emeryturę, o której mowa w art. 24 (czyli poczynając od 1 października 2017r. - w przypadku kobiety urodzonej po dniu 31 grudnia 1948r. - ponownie po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat), przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, zaś po myśli ust. 2 tego samego przepisu - emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę.

Z mocy z kolei z ust. 6 powołanego wyżej przepisu, emerytura obliczona na zasadach określonych ust. 2-5 nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty
z tytułu niezdolności do pracy.

Użycie w cytowanym przepisie stwierdzenia, iż emeryturę przyznaje się zamiast renty, oznacza automatyczne ustanie prawa do renty i zastąpienie go prawem do emerytury, o czym stanowi także art. 101a przywołanej ustawy, zgodnie z którym prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem, od którego została przyznana emerytura zgodnie z art. 24a. Nie jest więc tak, że emerytura z urzędu przysługuje obok uprzednio nabytej renty, z związku z czym nie występuje zbieg świadczeń uprawniający do wyboru jednego z nich - art. 95 ust. 1 omawianej ustawy.

Bezspornym jest, iż H. B., urodzona w dniu (...), w okresie od 21 kwietnia 2016r. do 31 maja 2018r. była uprawniona do renty
z tytułu częściowej niezdolności do pracy, w dniu 16 października 2017r. złożyła
w organie rentowym wniosek o emeryturę.

Decyzją z dnia 31 października 2017r. przyznano jej prawo do emerytury od 20 października 2017r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, zawieszając jej wypłatę, jako świadczenia mniej korzystnego, w związku z czym nadal była wypłacana renta z tytułu niezdolności do pracy, wraz z okresową emeryturą kapitałową.

Faktem jest także, iż w powyższej decyzji organ rentowy zawarł pouczenie, iż do dnia jej uprawomocnienia się można wycofać wniosek o emeryturę, w celu przyznania emerytury z urzędu od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego.

Nie budzi wątpliwości, iż ubezpieczona nie wycofała wniosku o emeryturę z dnia 16 października 2017r.

Wbrew jednak stanowisku organu rentowego i Sądu I instancji, zdaniem Sądu Apelacyjnego okoliczność ta nie pozbawia skarżącej możliwości ustalenia wysokości przysługującej od dnia 20 października 2017r. emerytury w sposób określony we wspomnianym art. 24a ust. 6, tj. w wysokości nie niższej niż pobierana dotychczas renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Godzi się bowiem przypomnieć, iż wedle art. 116 ust. 1 ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, postępowanie w sprawie przewidzianych w niej świadczeń wszczyna się na wniosek zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Mimo zatem, iż zasadą w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe jest działanie na wniosek osoby zainteresowanej, w określonych w ustawie przypadkach ustawodawca dopuszcza działanie z urzędu przez organ rentowy, jako wyjątek od
tejże zasady. Do takich zaś przypadków bezsprzecznie należy przewidziane we wspomnianym art. 24a ust. 1 przyznanie emerytury zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy.

Skoro więc w dniu 16 października 2017r., kiedy ubezpieczona zwróciła się do organu rentowego o wyjaśnienie swojej sytuacji w związku ze zbliżającym się osiągnięciem wieku emerytalnego 60 lat, bezprzedmiotowym był przyjmowanie jej wniosku o emeryturę, w sytuacji, gdy posiadane przez nią uprawnienie do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie do 31 maja 2018r., tj. w chwili ukończenia 60 roku życia, uzasadniało przyznanie jej emerytury zamiast renty w oparciu o art. 24a ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zaś przyjęcie przez organ rentowy przedmiotowego wniosku, w przekonaniu Sądu Apelacyjnego, nie może pozbawiać skarżącej możliwości ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 6 tego samego przepisu.

Według wszak ogólnych zasad postępowania administracyjnego, zawartych w art. 7-9 k.p.a., tj. zasady prawdy obiektywnej, zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej oraz zasady należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych
i prawnych, które mogą mieć wpływ na ich prawa i obowiązki będące przedmiotem postępowania, wątpliwości co do sensu intencji strony powinny być usunięte przez żądanie przez organ od wnioskodawcy stosownych wyjaśnień (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia: 1 grudnia 2008r., I OSK 1774/07, LEX nr 518360; 23 czerwca 2006r., I OSK 999/05, LEX nr 265751; 4 kwietnia 2002r., I SA 2188/00, LEX nr 81741; 14 listopada 2001r., V SA 552/01, LEX nr 84484).

Podkreślić wymaga jednocześnie, iż dokładne ustalenie treści żądania strony jest istotne z uwagi na to, iż wyznacza ona rodzaj sprawy będącej przedmiotem postępowania, czyli wyznacza stosowną normę prawa materialnego lub normę prawa procesowego, która ma znaczenie dla ustalenia zakresu postępowania, zaś przy ustaleniu, jaki charakter ma pismo procesowe strony nie ma decydującego znaczenia jego tytuł, ani nawet dosłowne powołanie poszczególnych zawartych w nim zwrotów, ale ocena intencji strony dokonana w oparciu o całokształt okoliczności (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 11 kwietnia 2017r.,
II SA/Wr 66/17, LEX nr 2332971).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w przedmiotowej sprawie organ rentowy nie dopełnił obowiązku jednoznacznego zbadania okoliczności sprawy, w tym przede wszystkim - rzeczywistych intencji ubezpieczonej, polegających na uzyskaniu najkorzystniejszego dla niej świadczenia, którym okazała się emerytura przyznana
z urzędu zamiast pobieranej dotychczas renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Tym bardziej, iż w dacie wydania decyzji przyznającej H. B. emeryturę, tj. w dniu 31 października 2017r., legitymowała się ona już wymaganym wiekiem emerytalnym, gdyż 60 lat ukończyła w dniu (...), co także czyniło zbędnym złożenie wniosku o emeryturę.

Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Apelacyjny uznając apelację ubezpieczonej za zasadną, na mocy art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu rozstrzygnięto po myśli art. 98 k.p.c.

/-/ SSA E. Kocurek-Grabowska /-/ SSA A. Grymel /-/ SSA L. Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia