Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2017 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa L. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Sądowi Rejonowemu w Miastku

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powoda kosztami procesu.

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. I C 367/16

UZASADNIENIE

Powód L. K. w pozwie wniesionym do Sądu Okręgowego w Słupsku w dniu 24 czerwca 2016r. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w M. na swoją rzecz kwoty 200.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za zaniechanie przez ówczesny Sąd Rejonowy w S. (...) Z.Wydział K. z siedzibą w M. obowiązkowi przedsięwzięcia czynności niezbędnych do ochrony mienia i mieszkania w związku z podjęciem decyzji o zastosowaniu wobec niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, co prowadzić miało do odniesienia szkody przez powoda.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Sąd Rejonowy w M.zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa, oraz zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych wskazując, że zważywszy na całokształt argumentacji powoda zawartej w pozwie, dochodzone przez niego roszczenia nie znajdują oparcia zarówno w okolicznościach faktycznych sprawy jak i obowiązujących przepisach.

Jednocześnie, niezależnie od merytorycznego stanowiska w sprawie pozwany co do zgłoszonego roszczenia zgłosił zarzut przedawnienia, podnosząc, iż zgodnie z przepisem art. 442 ¹ § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Mając to na uwadze wywodził, że konstrukcja pozwu z dnia 24 października 2016r. jednoznacznie wskazuje, iż o samej szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia (zgodnie z zarzutami pozwu) powód z pewnością dowiedział się w marcu 2013r. W konsekwencji uznać należy, że roszczenia objęte pozwem przedawniły się najpóźniej z dniem 31 marca 2016r. Z brzmienia przepisu nie wynika, aby wpływ na bieg terminu przedawnienia miało dowiedzenie się o wysokości szkody.

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 6 stycznia 2013r. do Sądu Rejonowego w S. (...) Z.Wydziału K.z siedzibą w M. wpłynął wniosek Prokuratora Rejonowego w M.o zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na okres trzech miesięcy wobec L. K. podejrzanego o to że, w dniu w dniu 4 stycznia 2013r. w mieszkaniu w miejscowości (...) działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia swojego brata T. K. poprzez wielokrotne zadawanie z dużą i z bardzo dużą siłą uderzeń w głowę, twarz i klatkę piersiową przy użyciu narzędzia twardego, tępego lub tępokrawędzistego spowodował obrażenia ciała w postaci trzech głębokich ran tłuczonych głowy, rozległego wylewu krwawego powłoki prawej bocznej okolicy głowy w tym twarzy, obustronnych krwiaków okularowych, stłuczenia ust, w postaci niewielkich wylewów krwawych w błonie śluzowej wargi górnej, obrzęku mózgu, złamania rogu górnego chrząstki tarczowatej krtani oraz złamania kości gnykowej po stronie lewej, rozległych wylewów krwawych w powłokach oraz w mięśniach i w przestrzeniach międzymięśniowych górnej części pleców po stronie prawej, masywnego wylewu krwawego w powłokach w mięśniach i w przestrzeniach mięśniowych w dolnej części pleców po stronie lewej z wieloodłamowym złamaniem dwóch dolnych żeber oraz złamaniem dwóch żeber w ich odcinkach przednich, odmę prawej jamy opłucnej, głębokiego pęknięcia nerki lewej, rozległego wylewu w powłokach, mięśniach i przestrzeniach międzymięśniowych w okolicy stawu ramiennego prawego. wielomiejscowych wylewów w tkance podskórnej, w mięśniach i przestrzeniach międzymięśniowych kończyny górnej lewej, z zamkniętym złamaniem kości łokciowej lewej, stłuczenia powłok grzbietowych powierzchni rąk w tym palców, czym spowodował zgon T. K. tj. o czyn żart. 148 § 1 k.k.

Postanowieniem z dnia 6 stycznia 2013r. Sąd Rejonowy w S. (...) Z.Wydział K.z siedzibą w M. w sprawie sygn. akt(...)po wysłuchaniu podejrzanego zastosował wobec powoda L. K. środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy tj. do dnia 4 kwietnia 2013r. O powyższym stosownie do wniosku podejrzanego zgłoszonego na posiedzeniu Sąd zawiadomił jego siostrę B. M.. Powód nie składał wniosku o przedsięwzięcia czynności niezbędnych do ochrony mienia i mieszkania.

dowód; wniosek Prokuratora i protokół z posiedzenia w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania z dnia 6 stycznia 2013r. zawiadomienie B. M. k. 17 i 20 w aktach sygn. (...), zeznania powoda k. 146.

Zastosowany wobec powoda powołanym wyżej postanowieniem areszt tymczasowy był w kolejnych miesiącach prowadzenia postępowania karnego przedłużany przez Sąd Okręgowy w S..

bezsporne, nadto postanowienie SO w S.z dnia 26.03.2013r. k.214-216, postanowienie SA w G.z dnia 16.04.2013r. k. 218-220..

W dniu 3 marca 2013r. powód został powiadomiony przez funkcjonariusza Aresztu Śledczego w S. iż w budynku przez niego zamieszkiwanym przed aresztowaniem doszło do pożaru.

Pismem z dnia 6 marca 2013r. powód zwrócił się do Prokuratury Rejonowej w M.o podjęcie czynności związanych z zabezpieczeniem dachu budynku w którym doszło do pożaru.

dowód; pismo k. 181.

Tożsamej treści pismo powód wystosował do Sądu Okręgowego w S.w dniu 29 czerwca 2013r.

Zarządzeniem z dnia 15 lipca 2013r. Sąd zwrócił się do właściwej jednostki Policji o ustalenie i poinformowanie czy doszło do spalenia domu znajdującego się w O. numer (...) należącego do L. K., a jeżeli tak to w jakim znajduje się stanie, czy został zabezpieczony i czy toczy się w związku z tym postępowanie przygotowawcze. O treści zarządzenia oraz dalszych czynnościach podjętych w przedmiocie ustalenia stanu zabezpieczenia budynku Sąd powiadomił powoda.

W odpowiedzi na kolejne pismo powoda z dnia 3 września 2013r. został on poinformowany przez Sąd Okręgowy w S., że drzwi wejściowe na piętro zostały zabezpieczone przez J. G. a należące do niego zwierzęta, tj. 4 kury i psa dokarmia A. G.. Nadto Sąd zobowiązał Gminę K. do zabezpieczenia budynku mieszkalnego w miejscowości (...) przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych, na który narażony jest po pożarze, który miał miejsce.

dowód; pismo z dnia 29.06.2013r. k.220-221, pismo z dnia 3.09.2013r. k. 230-231, korespondencja Sądu k. 222- 237.

W dniu 7 listopada 2013r. Sąd zlecił ponownie Gminie K. dokonanie niezbędnych czynności mających na celu zabezpieczenie nieruchomości położonej w miejscowości (...) należącej do L. K., wskazując jednocześnie, że podstawą uprawniającą do zlecenia Gminie podjęcia tych czynności jest przepis art. 262 §1 pkt 3 kodeksu postępowania karnego i § 30 ust. 1 regulaminu urzędowania sądów powszechnych. O treści pisma powiadomiono powoda, Burmistrza K. oraz Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Powiecie S..

dowód; zarządzenie Sądu z dnia 7.11.2013r. k. 241, dalsza korespondencja k. 242- 246.

Zarządzeniem z dnia 17 stycznia 2014r. Sędzia Sądu Okręgowego w S., wyraził zgodę na widzenie powoda z siostrą B. M. i J. B. w sposób umożliwiający bezpośredni kontakt tymczasowo aresztowanego z osobą odwiedzającą. B. M. działająca jako pełnomocnik powoda reprezentowała jego interesy w postępowaniu prowadzonym przez Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Powiecie S..

dowód; zarządzenie z dnia 17.01.2014r. k. 253-254, dokumentacja k. 24.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w S.z dnia 7 lutego 2014r. powód L. K. został uznany winnym zarzucanego mu czynu z art.148 §1 k.k. i skazany na karę 15 lat pozbawienia wolności, zmienionym przez Sąd Apelacyjny w G.poprzez obniżenie wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności do lat 13. W okresie pozostawania do dyspozycji Sądu Okręgowego w S.na bieżąco były monitorowane czynności związane z zabezpieczeniem mienia powoda w postaci budynku mieszkalnego położonego w (...), o czym był on informowany.

dowód; wyrok So w S.i SA w G. k. 258-261, 266-267, dalsza korespondencja k. 262-265, 268-275.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód L. K. domagał się w niniejszej sprawie zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego odszkodowania za zaniechanie przez Sąd Rejonowy w M.obowiązkowi przedsięwzięcia czynności niezbędnych do ochrony mienia i mieszkania po zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania.

Stosownie do treści art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przepis ten uzależnia odpowiedzialność Skarbu Państwa od przesłanki szkody, związku przyczynowego oraz niezgodności działania lub zaniechania z normą prawną mającą na celu ochronę naruszonych interesów poszkodowanego.

Uwzględniając powyższe, nie ulega wątpliwości, że dla przypisania Skarbowi Państwa odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, niezbędne jest kumulatywne spełnienie poniższych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej,

1) zaistnienie zdarzenia wywołującego szkodę, którym w odniesieniu do odpowiedzialności cywilnoprawnej Skarbu Państwa, zgodnie z art. 417 § 1 k.c., jest niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, rozumiane jako niezgodność działania lub zaniechania z normą prawną mającą na celu ochronę naruszonych interesów poszkodowanego;

2) szkoda rozumiana ogólnie jako uszczerbek w sferze prawnie chronionych interesów poszkodowanego,

3) adekwatny, czyli normalny, zwykły, przeciętnie występujący, związek przyczynowy między zdarzeniem szkodzącym a szkodą.

Źródła szkody powód upatrywał w zaniechaniu przez Sąd Rejonowy w M.podjęcia czynności, które zabezpieczyłyby jego mieszkanie.

W pierwszej kolejności odnieść należy się do najdalej idącego zarzutu podniesionego przez pozwanego tj. zarzut przedawnienia roszczenia.

Zgodnie z art. 442 ¹ k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.

W pełni zgadzając się z utrwalonym w orzecznictwie kierunkiem wykładni art.442 k.c., iż „właściwą chwilą dla określenia 3 letniego biegu przedawnienia jest moment dowiedzenia się o szkodzie, gdy poszkodowany zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody” - Sąd dokonał ustaleń w tym zakresie. W trakcie przesłuchania w charakterze strony powód zeznał, że o zdarzeniu powodującym szkodę w budynku stanowiącym jego własność został powiadomiony w dniu 3 marca 2013r. Po raz pierwszy z wnioskiem o zabezpieczenie mienie powód zwrócił się do sądu w dniu 25 czerwca 2013r. wcześniej zwracając się o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji do Prokuratury Rejonowej w M.. Z treści tak pism kierowanych do Prokuratury jak i Sądu ale przede wszystkim z uzasadnienia pozwu wynika, że powód fakt zaistnienia zdarzenia losowego jakim był pożar jego zabudowania łączy z zaniechaniem przez Sąd Rejonowy w M.przedsięwzięcia czynności niezbędnych do ochrony jego mienia i mieszkania jako osoby tymczasowo aresztowanej. Należy zatem przyjąć, że w tym czasie powód dowiedział się o szkodzie i od tego momentu należało liczyć bieg terminu przedawnienia, o jakim mowa w art. 442 ^{( 1)} k.c. Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Powód złożył pozew do sądu w niniejszej sprawie w dniu 24 czerwca 2016r., a więc już po upływie trzyletniego okresu przedawnienia, co oznacza, że nie spowodowało to przerwania jego biegu, albowiem termin przedawnienia upłynął przed złożeniem pozwu do sądu. Dokonanie tych ustaleń było równoznaczne z uzyskaniem przez powoda świadomości, że wiąże się to dla niego ze szkodą. Przyjmuje się, że przesłanka wiadomości o szkodzie zostaje spełniona już w tej chwili, w której poszkodowany wie o istnieniu szkody w ogóle, gdy ma świadomość faktu powstania szkody ( por. wyrok Sądu N.z dnia 20 stycznia 2005 r., sygn. II CK (...)). Dla rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia nie jest konieczne, aby poszkodowany, który dowiedział się o szkodzie, znał już rozmiar szkody ( por. uchwała Sądu N.(7) z 11 lutego 1963r., sygn. (...), OSN (...), nr 5, poz. 87 oraz wyrok Sądu N.z 24 listopada 1971r., sygn. I CR (...), OSN (...), nr 5, poz. 95).

W ocenie Sądu wraz z informacja o szkodzie powód dowiedział się także o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Powód miał pełną świadomość, że do zniszczenia w wyniku pożaru jego mieszkania doszło w czasie jego pobytu w Areszcie Śledczym. Musiał zatem wiedzieć, że ewentualną odpowiedzialność za taki stan rzeczy może ponosić Sąd, który zastosował wobec niego tymczasowe aresztowanie. W toku postępowania powód nie podnosił, by o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia dowiedział się później niż w chwili ujawnienia szkody.

Zgodnie z art. 117 § 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Z tych względów powództwo podlegało oddaleniu, zważywszy na zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia.

Niezależnie od skutecznie podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia, powództwo i tak nie było nie usprawiedliwione.

Odnosząc się zatem również merytorycznie do zgłoszonego powództwa. Zgodnie z przepisem art. 261 § 1 k.p.k. o zastosowaniu tymczasowego aresztowania sąd jest obowiązany bezzwłocznie zawiadomić osobę najbliższą dla oskarżonego, może to być osoba wskazana przez oskarżonego. W myśl zaś art. 262 § 1 pkt 3 k.p.k. sąd stosujący tymczasowe aresztowanie ma obowiązek przedsięwzięcia czynności niezbędnych do ochrony mienia i mieszkania aresztowanego. Na posiedzeniu na którym zastosowano wobec powoda środek zapobiegawczy, zażądał on jedynie zawiadomienia o fakcie jego aresztowania siostry B. M.. Wniosek został prawidłowo zrealizowany. Znamienne jest przy tym, że powód na żadnym etapie postępowania nie skonkretyzował czynności, jakie miałby podjąć Sąd Rejonowy w M.w ramach obowiązku wynikającego z art. 262 § 1 pkt 3 k.p.k.

Z treści zeznań powoda złożonych w trakcie przesłuchania w charakterze strony wynika, że co najmniej od 2012 roku powód zamieszkiwał w budynku w którym nie było nawet drzwi wejściowych, co nigdy mu nie przeszkadzało, bowiem nie obawiał się kradzieży. Powód nie wnosił, ani nawet nie sygnalizował o konieczności zabezpieczenia swego mienia. Nieuzasadnione wydaje się zatem, wymaganie od Sądu wykazywania większej dbałości o mienie powoda, niż ta przez niego samego prezentowana. Co więcej powód nie podnosił ani w żadnym piśmie ani w trakcie swoich zeznań by cokolwiek z jego domu po tym jak został aresztowany zginęło lub zostało zniszczone czy zdewastowane. Z treści notatki urzędowej funkcjonariusza policji wynika, że w trakcie czynności zabezpieczających po stwierdzeniu pożaru obecny na posesji szwagier powoda J. G. oświadczył, że sprawuje opiekę nad budynkiem odkąd jeden z braci K. w związku ze śmiercią drugiego przebywa w więzieniu. Jednocześnie jak ustalono, bezpośrednią przyczyną powstania pożaru była awaria instalacji z uwagi na jej zły stan. Dowodzi to zatem, że zdarzenie losowe w wyniku którego doszło do pożaru nie miało żadnego związku z tym czy w domu byłyby taśmami pozaklejane drzwi czy nie. W chwili, kiedy stosowano środek zapobiegawczy wobec powoda, jego majątek był w istocie chroniony przez członków rodziny. Zdarzenie powodujące szkodę nastąpiło dwa miesiące po zastosowaniu przez Sąd Rejonowy w Miastku środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. W konsekwencji nie ma podstaw do przyjęcia, że Sąd ten naruszył powołaną normę prawną - wobec opisanej wyżej ochrony mienia powoda nie było potrzeby podejmowania niezbędnych czynności dla jego zabezpieczenia. zaś sam fakt zaistnienia pożaru na skutek wadliwej instalacji elektrycznej nie świadczy o nienależytej ochronie rzeczy.

W konsekwencji Sąd uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił na postawienie tezy, że mieszkanie powoda zostało należycie zabezpieczone, a stosujący areszt Sąd Rejonowy w M.nie był zobowiązany do podjęcia dalej idących działań mających na celu zabezpieczenie mieszkania. Zachowanie pozwanego nie nosiło znamion bezprawności, a to wyklucza jego odpowiedzialność za ewentualnie poniesioną przez powoda szkodę (art. 417 k.c.) co wywiedzione powództwo i z tych względów czyniło bezzasadnym.

Niezależnie od braku zarzutów w tym przedmiocie, to stwierdzić należy, że od chwili złożenia przez powoda do Sądu Okręgowego w S.wniosku o podjęcie działań związanych z zabezpieczeniem jego mienia po pożarze to Sąd ten po wydaniu postanowieniu o przedłużeniu stosowania wobec L. K. środka zapobiegawczego podejmował czynności określone w art. 262 § 1 k.p.k. nie tylko terminowo ale wręcz wzorcowo.

Sąd postanowił odstąpić od obciążania powoda kosztami procesu na podstawie art.102 k.p.c.

Zgodnie z treścią art.102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów lub nie obciążyć jej w ogóle kosztami. Natomiast według art.98 §1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. A zatem decydujące znaczenie dla obowiązku zwrotu kosztów procesu ma jego wynik, zaś wyjątek od powyższej ogólnej zasady przewiduje art.102 k.p.c., który pozwala w szczególnie uzasadnionych wypadkach na zasądzenie od strony przegrywającej tylko część kosztów lub nie obciążanie jej w ogóle kosztami, przy czym przepis ten nie może być rozszerzająco wykładany i wyklucza uogólnianie, a może być stosowany w zależności od konkretnego przypadku.

Do kręgu okoliczności uzasadniających zastosowanie art. 102 należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu (dążenie do szybkiego zakończenia procesu, do szybkiego wyjaśnienia wszystkich istotnych faktów), jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego czy sytuacji życiowej. Okoliczności te powinny być oceniane z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienie (...)z dnia 14 stycznia 1974r., sygn. II CZ (...), LEX nr (...)).

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, sytuacja powoda nie uległa zmianie w stosunku do początkowej fazy procesu i nadal zachodzi tego rodzaju szczególny wypadek uzasadniający zastosowanie art.102 k.p.c.

Na oryginale właściwy podpis