Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 24 lipca 2015 roku sierż. szt. E. M. wraz ze st. post. Ł. P. pełnili służbę kontroli ruchu drogowego. W miejscowości S., gm. K. zatrzymali do kontroli drogowej kierującego pojazdem marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...), którym okazał się być M. Z. (1). Jechał on wraz z bratem J. Z. kupić samochód w miejscowości J.. Jako pasażer podróżowała z nim także osoba, która miała prowadzić zakupiony przez J. Z. pojazd. W wyniku sprawdzenia M. Z. (1) w policyjnej bazie danych, funkcjonariusze ustalili, że została wobec niego w wydana decyzja o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi.

Decyzją Starosty (...) z dnia 20 września 2013 roku, nr KM. (...).29.2013 (...) cofnięto M. Z. (1) uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi kategorii A, B, T z powodu przekroczenia 24 punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie od dnia 06 września 2012 roku do dnia 02 marca 2013 roku.

Dowód:

- częściowo wyjaśnienia oskarżonego M. Z. (1) (k. 9)

- notatka urzędowa z 24.07.2015 r. (k. 1)

- uwierzytelniona kserokopia decyzji Starosty (...) z 20.09.2013 r., KM. (...).29.2013 (...) (k. 14-14v)

W toku postępowania oskarżony został poddany w dniu 02 lutego 2016 roku badaniu sądowo-psychiatrycznemu. Z opinii psychiatryczno-psychologicznej wynika, że nie rozpoznano u M. Z. (1) choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego, uzależnienia od alkoholu lub środków odurzających. M. Z. (1) w chwili popełnienia czynu miał zachowaną zdolność rozumienia jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem.

Dowód:

- opinia psychiatryczno-psychologiczna (k. 91-98)

W dniu 11 października 2018 roku M. Z. (1) został poddany badaniu sądowo-lekarskiemu. W oparciu o jego wynik biegli stwierdzili, że stan zdrowia oskarżonego nie stanowi przeciwskazania do brania udziału w rozprawie sądowej.

Dowód:

-opinia sądowo-lekarska (k. 311-315)

M. Z. (1) urodził się w (...) roku. Jest żonaty. Nie ma dzieci. Posiada wykształcenie wyższe. Jest inżynierem rolnictwa. Obecnie posiada pracę z tytułu której osiąga dochód w wysokości 1280 zł netto. Za rok 2014 osiągnął dochód w wysokości 11439,68 zł. Nie ma żadnego majątku. Nie był uprzednio karany.

Dowód:

- dane podane do protokołu przesłuchania podejrzanego (k. 8-8v)

- informacja z Krajowego Rejestru Karnego (k. 278)

- informacja o dochodach (k. 17)

Oskarżony w toku postępowania przygotowawczego przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i złożył wyjaśnienia. Wyjaśnił, że w 2013 roku podczas kontroli drogowej zostało mu zatrzymane mu prawo jazdy kategorii A, B, T za przekroczenie dozwolonej ilości punktów karnych. Następnie został powiadomiony przez Wydział Komunikacji Starostwa Powiatowego w W. o konieczności poddania się egzaminowi kontrolnemu, do którego nie przystąpił do chwili obecnej. W dniu 24 lipca 2015 roku podróżował ze swoim bratem J. Z. z miejscowości (...) do J. w celu kupienia samochodu. Przez całą drogę kierował J. Z., który około 5 km przed zatrzymaniem do kontroli drogowej poprosił go dalsze prowadzenie pojazdu, bo poczuł się bardzo zmęczony. Samochód, którym się poruszali, pożyczyli od ciotki A. M.. Razem z nimi jechał również kierowca, który miał prowadzić zakupiony przez brata pojazd. Wyjaśnił, że od kilkunastu lat leczy się psychiatrycznie i zażywa silne leki psychotropowe. Tego dnia zapomniał je zażyć, również nie zabrał ich na drogę. Nie był świadomy tego, co robi i zgodził się dalej pokierować samochodem. Brat nie wiedział tego, że nie ma uprawnień. Podczas przejazdu przez miejscowość S., został zatrzymany do kontroli drogowej, wówczas funkcjonariusze potwierdzili, że nie posiada uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi. (k. 9)

Oskarżony nie stawił się przed Sądem. W niniejszej sprawie oskarżony M. Z. (1) kilkakrotnie w toku postępowania sądowego podnosił, że nie może stawić się na terminach rozprawy głównej z powodu choroby - wnosząc o ich odroczenie i jednocześnie przedkładając zaświadczenia lekarskie od lekarza sądowego. Z uwagi na to, Sąd postanowił dopuścił dowód z opinii instytucji Zakładu Medycyny Sądowej w B., w celu wydania kompleksowej opinii, mającej stwierdzić m.in., jaki jest aktualny stan zdrowia oskarżonego oraz czy pozwala mu na osobiste uczestnictwo w rozprawie głównej. Biegli z Zakładu Medycyny Sądowej: specjalista chorób wewnętrznych, specjalista psychiatrii, specjalista urologii, specjalista medycyny sądowej, w oparciu o wyniki aktualnie przeprowadzonego badania sądowo lekarskiego w dniu 11 października 2018 roku oraz dane zawarte w dokumentacji medycznej, stwierdzili u oskarżonego zaburzenia afektywne dwubiegunowe w remisji, nadciśnienie tętnicze, otyłość z zaburzeniami przemian lipidowych, kamicę nerkową – aktualnie bez złogów, nadczynność tarczycy, podejrzenie zmiany nowotworowej nadnercza, zespół tętnić kręgowo-podstawnych. W oparciu o wyniki aktualnie przeprowadzonego badania sądowo-lekarskiego, biegli przyjęli, że stan zdrowia M. Z. (1) nie stanowi przeciwskazania do brania udziału w rozprawie sądowej. (k. 311-315) Sąd przedmiotową opinię uznał za rzetelną, fachową i wyczerpującą. Płynące z opinii konkluzje były należycie uzasadnione, a Sąd przyjął je za prawdziwe w całej rozciągłości. Mając na uwadze wnioski zawarte w opinii pomimo złożenia przez oskarżonego „prośby” o usprawiedliwienie nieobecności w dniu 28 grudnia 2018 roku na terminie rozprawy z uwagi na pogorszenie się stanu zdrowia, sąd postanowił prowadzić postępowanie pod nieobecność oskarżonego. Zgodnie z brzmieniem art. 374 kpk udział oskarżonego w rozprawie głównej jest jego prawem, a nie obowiązkiem, poza wyjątkami wskazanymi w ustawie, które nie zachodziły w niniejszej sprawie. Podkreślić należy, że M. Z. (1) korzystał i korzysta z pomocy obrońcy, który również pomimo prawidłowego zawiadomienia o terminie rozprawy nie stawił się.

Przystępując do oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego należy stwierdzić, że oskarżony M. Z. (1) przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu, co zasługiwało na przyznanie waloru wiarygodności. Sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego, co do faktu kierowania przez niego samochodem marki M. (...) w dniu 24 lipca 2015 roku, mimo braku uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi. Wyjaśnienia w tym zakresie są zgodne z pozostałym zgromadzonym w sprawie i uznanym za wiarygodny materiałem dowodowym – w szczególności z notatką urzędową z 24 lipca 2015 roku i uwierzytelnioną kserokopią decyzji Starosty (...) z 20 września 2013 roku, KM. (...).29.2013 (...), wspólnie tworzą spójną i logiczną całość. W złożonych wyjaśnieniach oskarżony podniósł nadto, że od kilkunastu lat leczy się psychiatrycznie i zażywa silne leki psychotropowe. W dniu zdarzenia zapomniał je zażyć, również nie zabrał ich na drogę. Wyjaśnił, że nie był świadomy tego, co robi i dlatego zgodził się kierować samochodem. Jego brat nie wiedział zaś, że nie posiada on uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi. W ocenie Sądu wyjaśnienia w tym zakresie nie zasługują na danie im wiary. W toku postępowania oskarżony został poddany badaniu sądowo-psychiatrycznemu. Biegli jednoznacznie stwierdzili, że M. Z. (1) w chwili popełnienia czynu miał zachowaną zdolność rozumienia jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem. U oskarżonego nie rozpoznano też choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego, uzależnienia od alkoholu lub środków odurzających. Sąd w całości podzielił wnioski zawarte w opinii biegłych, bowiem nie budziła ona żadnych wątpliwości.

Sąd za w pełni wiarygodny uznał dowód z opinii psychiatryczno-psychologicznej (k. 91-98). Opinia ta bowiem została sporządzona w sposób rzetelny i prawidłowy. Biegli wskazali między innymi, że nie rozpoznali u M. Z. (1) choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego, uzależnienia od alkoholu lub środków odurzających. Uznali, że M. Z. (1) w chwili popełnienia czynu miał zachowaną zdolność rozumienia jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem. Aktualny stan zdrowia psychicznego M. Z. (1) nie stanowi przeciwskazań do udziału w postępowaniu i prowadzeniu obrony w sposób samodzielny i rozsądny. Biegli stwierdzili, że poczytalność M. Z. (1) w czasie postępowania karnego nie budzi wątpliwości.

Jako wiarygodne Sąd ocenił dowody z dokumentów. Sąd uznał, że brak było podstaw do podważenia ich autentyczności oraz informacji w nich zawartych. Dowody te zostały sporządzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Uwzględniając zebrany w sprawie materiał dowodowy stwierdzić należy, że obdarzone przez Sąd wiarą dowody łączą się w logiczną całość i stanowią wystarczającą podstawę do uznania, że okoliczności popełnienia przez oskarżonego zarzucanego mu w akcie oskarżenia czynu i jego wina nie budzą wątpliwości. Oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał przedmiotowe jak i podmiotowe znamiona przypisanego mu czynu.

M. Z. (1) został oskarżony o to, że w dniu 24 lipca 2015 roku w miejscowości S. gm. K., woj. (...), prowadził na drodze publicznej samochód osobowy marki M. o nr rej. (...), nie stosując się do wydanej wobec niego Decyzji Starosty (...) z dnia 20 września 2013 r., nr KM. (...).29.2013, o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi kategorii A, B, T, to jest o przestępstwo z art. 180a kk.

Art. 180a kk stanowi, że kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu, prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosując się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Dobrem chronionym tym przepisem jest bezpieczeństwo w komunikacji zagrożone przez niebezpiecznych prowadzących pojazd mechaniczny, w aspekcie eliminowania z ruchu osób, którym cofnięte zostały uprawnienia do kierowania pojazdami. (art. 180a KK red. Grześkowiak 2019, wyd. 6/Hałas). Sprawcą przestępstwa z art. 180a kk jest osoba posiadająca uprzednio uprawnienia do kierowania pojazdami, której to uprawnienia zostały cofnięte przez właściwy organ administracji.

Oskarżonemu M. Z. (1) decyzją Starosty (...) z dnia 20 września 2013 roku, nr KM. (...).29.2013 (...) cofnięto uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi kategorii A, B, T z powodu przekroczenia 24 punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie od dnia 06 września 2012 roku do dnia 02 marca 2013 roku. Mimo tego, M. Z. (1) w dniu 24 lipca 2015 r. w miejscowości S., gm. K., prowadził na drodze publicznej samochód osobowy marki M. o numerze rejestracyjnym (...). Wobec powyższego, Sąd uznał, że oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona występku z art. 180a kk.

Przestępstwo z art. 180a kk może być popełnione umyślnie, zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym. (Kodeks karny. Komentarz; R.A. Stefański, Komentarz do art. 180a KK) M. Z. (1) zarzucanego mu czynu dopuścił się umyślnie. Oskarżony doskonale wiedział, że nie posiada uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych, mimo to, zdecydował się postąpić wbrew decyzji Starosty.

W czasie popełnienia przez oskarżonego przypisanego mu czynu, nie zachodziła żadna okoliczność wyłączająca jego bezprawność. Nie zachodziły również żadne okoliczności wyłączające winę M. Z. (1).

Mając na uwadze fakt, że z dniem 01 czerwca 2017 roku nastąpiła zmiana treści art. 42 kk, Sąd dokonał analizy, która ustawa jest względniejsza dla oskarżonego. Z tą datą obowiązuje bowiem art. 42 § 1a pkt 1 kk, który stanowi, że Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie skazania za przestępstwo określone w art. 178b kk lub art. 180a kk.

W myśl art. 4 § 1 kk, jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. "Nie ulega wątpliwości, iż przepis art. 4 § 1 KK normuje zagadnienia tzw. prawa intertemporalnego. Tym mianem doktryna i orzecznictwo określają przepisy zawierające reguły stosowania ustawy karnej w przypadku wystąpienia kolizji ustaw karnych w czasie, to jest wówczas, gdy inna ustawa obowiązuje w czasie popełnienia przestępstwa (ustawa dawna), a inna w czasie orzekania (ustawa nowa)". Przyjmuje się wówczas prymat stosowania ustawy nowej, obowiązującej w czasie orzekania. Od tej zasady – tenże przepis – przewiduje wyjątek – na rzecz ustawy obowiązującej poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. A zatem w razie modyfikacji penalizacji ustawa nowa ma zastosowanie wtedy, gdy nie jest dla sprawcy surowsza. W razie wątpliwości którą z kolidujących ustaw należy uznać za względniejszą dla sprawcy, stosuje się – zgodnie z treścią art. 4 § 1 KK – ustawę nową (art. 4 KK red. Stefański 2017, wyd. 19/B. Kunicka-Michalska).

W ocenie Sądu względniejsza dla M. Z. (1) jest ustawa obowiązująca uprzednio, tj. w dacie popełnienia przez niego czynu. Nie istniał wówczas obowiązek orzeczenia obligatoryjnego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych za czyn, którego dopuścił się oskarżony.

Wobec powyższego, Sąd, stosując – na podstawie art. 4 § 1 kk – przepisy Kodeksu Karnego obowiązujące do dnia 1 czerwca 2017 roku w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 23 marca 2017 roku o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017r., poz. 966), oskarżonego M. Z. (1) uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, to jest występku z art. 180a kk i za to na podstawie art. 180a kk i art. 33 § 1 i 3 kk wymierzył mu karę 100 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej grzywny za równoważną kwocie 30 złotych.

Sąd ważąc wobec oskarżonego wymiar kary kierował się dyrektywami wskazanymi w treści przepisu art. 53 kk i miał na względzie stopień społecznej szkodliwości, bacząc przy tym by dolegliwość nie przekraczała stopnia winy oskarżonego. Sąd miał także na względzie cele zapobiegawcze i wychowawcze kary, jak też dyrektywy w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Oceniając przedmiotową sprawę Sąd uznał, że nie ma wystarczających przesłanek do orzekania wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności, bowiem cele przed nią stawiane w sposób pełny może spełnić kara łagodniejszego rodzaju – kara grzywny. Orzeczenie kary ograniczenia wolności byłoby w ocenie Sądu niecelowe z uwagi na stan zdrowia oskarżonego. W ocenie Sądu kara grzywny w sposób prawidłowy spełni swoje cele - zarówno w zakresie prewencji indywidualnej, oddziaływując wychowawczo i zapobiegawczo na oskarżonego, w kierunku wykształcenia w nim krytycznej postawy do własnego czynu - jak i w zakresie prewencji ogólnej, działając odstraszająco na potencjalnych sprawców tego typu przestępstw.

Ustalając oskarżonemu wysokość stawki dziennej grzywny Sąd wziął pod uwagę, stosownie do treści art. 33 § 3 kk, jego dochody, warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. M. Z. (1) z tytułu wykonywanej pracy osiąga dochód w wysokości 1280 zł netto i nie posiada żadnego majątku. Nie ma nikogo na swoim utrzymaniu. Orzeczona kara grzywny zdaniem Sądu mieści się zatem w możliwościach majątkowych oskarżonego.

Sąd wymierzając karę miał na uwadze znaczny stopień winy oskarżonego. Oskarżony jest osobą dorosłą, nie zachodzą jakiekolwiek wątpliwości co do jego poczytalności, wobec czego w czasie czynu mógł w pełni rozpoznać jego znaczenie i pokierować swoim postępowaniem. Oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu, Sąd miał na uwadze dyrektywy określone w art. 115 § 2 kk. Sąd uznał, że stopień społecznej szkodliwości czynu popełnionego przez M. Z. (1) jest znaczny. W zakresie oceny stopnia społecznej szkodliwości popełnionego występku podstawowe znacznie miał rodzaj chronionego dobra prawnego, które oskarżony swym zachowaniem naruszył. Przestępstwo popełnione przez oskarżonego wyrządzone zostało przeciwko dobru jakim jest bezpieczeństwo w komunikacji. Orzeczony zakaz miał wyeliminować oskarżonego z ruchu drogowego, bowiem był on dla siebie i innych uczestników tego ruchu potencjalnym źródłem zagrożenia bezpieczeństwa. Oskarżony swym zachowaniem w istocie doprowadził do sytuacji, w której orzeczony wobec niego zakaz przestał spełniać swoje funkcje.

Za okoliczność łagodzącą należy uznać uprzednią niekaralność i przyznanie się do winy przez oskarżonego. W ocenie Sądu nie należy jednak przeceniać przyznania się do winy oskarżonego, bowiem jego wina była bezsprzeczna. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności obciążających.

Z uwagi na sytuację majątkową, okoliczność, że oskarżony osiąga stały dochód, Sąd na podstawie art. 627 kpk zasądził od M. Z. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie kwotę 300 złotych opłaty oraz kwotę 2928,70 zł tytułem kosztów postępowania w sprawie.