Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 23 maja 2019 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że K. F. jako osoba prowadząca działalność gospodarczą nie podlegała w okresie od 11 stycznia 2019 roku do 8 maja 2019 roku dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że po zakończeniu okresu przebywania na zasiłku macierzyńskim w dniu 10 stycznia 2019 roku, ubezpieczona powinna w terminie 7 dni złożyć ponowne zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od dnia 11 stycznia 2019 roku oraz ewentualnie dodatkowo do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Wobec braku stosownego wniosku, pomimo pouczenia ubezpieczonej o powyższym obowiązku pismem z dnia 14 marca 2018 roku, K. F. nie podlegała w spornym okresie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

(decyzja, akta ZUS k. 14 – 15)

K. F. w dniu 27 czerwca 2019 roku złożyła odwołanie od powyższej decyzji i wniosła o jej zmianę poprzez uznanie, iż jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 11 stycznia 2019 roku do dnia 8 maja 2019 roku. Ponadto wniosła o zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania. Ubezpieczona wskazała, że w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego, jak i po tym okresie nie zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej, a wszelkie składki na ubezpieczenie chorobowe były terminowo opłacane, a zatem nie ziściła się żadna z przesłanek określony w art. 14 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń powodująca ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

(odwołanie, k. 3 – 6)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację podniesioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie, k. 15)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. F. od dnia 12 grudnia 2012 roku prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. W okresie od 12 stycznia 2018 roku do 10 stycznia 2019 roku kobieta pobierała zasiłek macierzyński z tytułu podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Od dnia 11 stycznia 2019 roku była niezdolna do prowadzenia działalności gospodarczej i wniosła z tego tytułu o wypłatę zasiłku chorobowego.

(okoliczności bezsporne)

Pismem z dnia 6 marca 2019 roku organ rentowy poinformował ubezpieczoną o dokonaniu z urzędu ponownego zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych po ustaniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, to jest od dnia 11 stycznia 2019 roku. Ponadto w piśmie wskazano, że ubezpieczona od powyższej daty nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. W odpowiedzi K. F. wniosła o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia 11 stycznia 2019 roku z powodu braku zaprzestania prowadzenia przez nią działalności gospodarczej.

(pismo z dnia 6 marca 2019 roku, akta ZUS k. 5; (...), akta ZUS k. 12)

K. F. za okres od stycznia do marca 2019 roku nie uiszczała składek na ubezpieczenia społeczne, zaś składka za kwiecień 2019 roku została opłacona bez wykazania składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. W tym okresie były opłacane natomiast składki na ubezpieczenie zdrowotne.

(potwierdzenia przelewów, k. 8 – 13; raport, akta ZUS k. 3 – 4)

Wnioskiem z dnia 9 maja 2019 roku K. F. zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od dnia złożenia wniosku. Organ rentowy stwierdził brak podstaw do objęcia K. F. dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia 11 stycznia 2019 roku, a w konsekwencji objął ją dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od daty złożenia dokumentu zgłoszeniowego, czyli od dnia 9 maja 2019 roku.

( (...), akta ZUS k. 11; decyzja, akta ZUS k. 14 – 15)

Stan faktyczny w niniejszej sprawie był pomiędzy stronami w zasadzie bezsporny, zaś w pozostałym zakresie podlegał ustaleniu na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w szczególności akt organu rentowego oraz złożonych przez strony dokumentów. Sąd nie dał wiary depozycjom K. F. w zakresie odnoszącym się do okoliczności opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w terminie. Na podstawie załączonych dokumentów Sąd ustalił bowiem, że w okresie od stycznia do marca 2019 roku ubezpieczona uiszczała składki jedynie na ubezpieczenie zdrowotne, zaś w kwietniu 2019 roku nie została opłacona składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej od decyzji organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy zauważyć, że stan faktyczny w niniejszej sprawie pozostawał w zasadzie bezsporny. Spór miał charakter wyłącznie prawny i dotyczył tego, czy ubezpieczona podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, w okresie po zaprzestaniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, czyli po dniu 10 stycznia 2019 roku. Ubezpieczona wnosiła o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym już od dnia 11 stycznia 2019 roku, wskazując, że była przeświadczona o tym, iż pierwsze zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i opłacanie w terminie składek na to ubezpieczenie jest jednoznaczne z objęciem ubezpieczeniem do momentu rezygnacji z niego.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.; powoływana dalej jako: ustawa systemowa), osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców.

Jak stanowi art. 11 ust. 2 ustawy systemowej osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tego tytułu, podlegają na swój wniosek dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Zgodnie zaś z art. 14 ust. 1 i 1a ustawy systemowej objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony, z tym zastrzeżeniem, że objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Z kolei, w myśl art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje: 1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony; 2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a; 3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Stosownie zaś do treści art. 9 ust. 1c ustawy systemowej osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10 (a więc także osoby prowadzące pozarolniczą działalność), spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów.

Wobec powyższego przyjąć należy, że w przypadku K. F. datę ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wyznacza data zaprzestania podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej - wobec rozpoczęcia korzystania z zasiłku macierzyńskiego i podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom z tego tytułu, czyli data początkowa pobierania zasiłku macierzyńskiego (12 stycznia 2018 roku). Z brzmienia przepisu 11 ust. 2 ustawy systemowej wynika bowiem, że nie stanowi on podstawy do objęcia dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego. Ponowne przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego staje się zatem możliwe dopiero po wyczerpaniu zasiłku macierzyńskiego ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2016 r., II UK 478/15, LEX nr 2198198).

Podkreślić należy, że Sad Okręgowy miał na uwadze, iż w judykaturze pojawiła się rozbieżność poglądów co do następstw prawnych, jakie dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, objętej dobrowolnie - na swój wniosek - ubezpieczeniem chorobowym, wynikają z pobierania przez tę osobę zasiłku macierzyńskiego.

Powyższe rozbieżności zostały jednak rozstrzygnięte, na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2019 r., III UZP 2/19 (LEX nr 2694497), w której przyjęto, że rozpoczęcie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, która uprzednio została objęta dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym powoduje ustanie ubezpieczenia chorobowego (art. 9 ust. 1c w związku z art. 14 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 11 ust. 2 ustawy systemowej). W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wyjaśnił między innymi, że spełnienie przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność warunków do objęcia jej obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego prowadzi do objęcia jej tym ubezpieczeniem, przy czym możliwe jest kontynuowanie ubezpieczenia emerytalnego i rentowego z tytułu tej działalności, ale tylko jako ubezpieczenia dobrowolnego. Ustawodawca - wyszczególniając w art. 11 ustawy systemowej osoby, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu - nie przewidział jednak możliwości podlegania temu ubezpieczeniu w odniesieniu do osób podlegających dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz w związku z pobieraniem zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. To oznacza, że w sytuacji określonej w art. 9 ust. 1c ustawy systemowej z mocy prawa ustaje tytuł podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, ponieważ nie jest możliwe wówczas podleganie z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własny pogląd wyrażony w omówionej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2019 r. Nie ulega zatem wątpliwości, że K. F., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność, w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jedynie z tytułu pobierania tego zasiłku. W tym okresie organ rentowy odprowadzał składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe wyłącznie od zasiłku macierzyńskiego, stanowiącego podstawę ich wymiaru. Nie będąc w tym okresie objętą przedmiotowym ubezpieczeniem z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, odwołująca się nie korzystała z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Po zakończeniu okresu pobierania zasiłku K. F. została włączona do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalno-rentowego z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności. Od tego dnia mogła też ponownie przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, niemniej powinna złożyć stosowny wniosek w terminie 7 dni od daty wyczerpania zasiłku macierzyńskiego. Zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych obowiązkowych i dobrowolnych odwołująca się dokonała dopiero w dniu 9 maja 2019 roku, a więc po upływie ustawowego terminu, bowiem ubezpieczona zakończyła pobieranie zasiłku macierzyńskiego w dacie 10 stycznia 2019 roku. Skutkowało to objęciem jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od daty zgłoszenia wniosku, a nie od dnia następnego po zakończonym zasiłku macierzyńskim. Chcąc uzyskać objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym od dnia 11 stycznia 2019 roku odwołująca powinna była złożyć do organu rentowego stosowny wniosek w terminie 7 dni od daty wyczerpania zasiłku macierzyńskiego. Nie ulega wątpliwości, co też w sprawie było bezsporne, że wnioskodawczyni w tym terminie wniosku nie złożyła.

Bez znaczenia w kontekście przedstawionej powyżej wykładni pozostaje fakt kontynuowania prowadzonej działalności gospodarczej również w trakcie pobierania przez ubezpieczoną zasiłku macierzyńskiego. Nie sposób również przyjąć, że brak ponownego zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego niezwłocznie po ustaniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego wynikał z wprowadzenia ubezpieczoną w błąd lub nieprawidłowego pouczenia przez organ rentowy w tym zakresie, albowiem takie okoliczności nie wynikają ze zgromadzonego materiału dowodowego. Ubezpieczona, skoro nie orientowała się w obowiązujących przepisach, winna skorzystać z pomocy profesjonalnej księgowej, ewentualnie winna pisemnie zwracać się do organu rentowego o wyjaśnienie wątpliwości w zakresie trybu składania dokumentów i składania wniosku o objęcie określonym rodzajem ubezpieczenia.

Niewątpliwie K. F. prowadząc własną działalność gospodarczą jest zobowiązana do wykazywania należytej staranności przy podejmowaniu czynności również tych związanych z opłacaniem składek na ubezpieczenia oraz do dotrzymania terminów, których zachowanie pozwala na zgłoszenie się do określonych ubezpieczeń społecznych.

Reasumując, w aktualnym stanie prawnym ustawodawca przyjął pierwszeństwo woli osoby posiadającej tytuł do podjęcia decyzji w przedmiocie podlegania ubezpieczeniu dobrowolnemu i określił jednocześnie pewne zasady czasowe, których niespełnienie nie rodzi powstania uprawnień w żądanym przez nią terminie. W rozpoznawanej sprawie wymogów czasowych w zgłoszeniu wniosku w przedmiocie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wnioskodawczyni niewątpliwie nie spełniła.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd stosownie do treści
art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.