Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 kwietnia 2020r.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia del. Anna Popławska- Czerwińska

po rozpoznaniu w dniu kwietnia 2020 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

w przedmiocie wniosku powódki o udzielenie zabezpieczenia roszczenia

postanawia:

wniosek oddalić.

Sędzia del. Anna Popławska - Czerwińska

UZASADNIENIE

postanowienia w przedmiocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia

z dnia 15 kwietnia 2020r.

Pozwem z dnia 31 marca 2020 r. powódka M. B. domagała się zasądzenia od pozwanego na jej rzecz kwoty 716.254, 32 PLN ( siedemset szesnaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt cztery złote i 32/100) oraz kwoty 44.300, 68 CHF ( czterdzieści cztery tysiące trzysta i 68/100 franków szwajcarskich) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 20 marca 2020r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez pozwanego świadczeń (w okresie od dnia 1 stycznia 2010r. do dnia 17 grudnia 2019r.) na podstawie nieważnej z mocy samego prawa umowy kredytu nr (...) z dnia 3 kwietnia 2008r. oraz ustalenia, iż powyższa umowa jest nieważna. Nadto, zawarła w pozwie roszczenia ewentualne w zakresie zasądzenia na jej rzecz kwoty 501. 832, 84 zł (pięćset jeden tysięcy osiemset trzydzieści dwa złote i 84/100) z tytułu nadpłaty - z uwagi na zastosowanie przez pozwanego klauzul abuzywnych, wreszcie ustalenia, iż konkretnie wskazane przez nią postanowienia umowy nie wiążą jej.

W argumentacji powyższego podała, że w dniu 3 kwietnia 2008 r. zawarła z pozwanym umowę kredytu hipotecznego nr (...). Kwota kredytu miała zostać określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w CHF, według kursu kupna (...)zgodnie z tabelą kursów obowiązującą w banku w dniu uruchomienia środków. Tym samym, na datę zawarcia umowy powódka nie miała wiedzy jaka kwota kredytu w PLN zostanie jej wypłacona, w jakiej wysokości zobowiązanie w stosunku do banku zostanie finalnie określone, a także jak ukształtuje się wysokość i terminy zapłaty wskazanych zobowiązań. Wskazała przy tym na brak możliwości negocjowania przez nią warunków umowy oraz na abuzywność konkretnie wskazanych w pozwie postanowień umownych. Wedle powódki skonstruowana w ten sposób umowa jest sprzeczna z prawem i nieważna, albowiem narusza zasady walutowości, jednoznaczności w określeniu charakteru umowy i kwoty kredytu czy niedopuszczalności waloryzacji odsetek w umowie. Z uwagi na powyższe, powódce przysługuje roszczenie o zwrot wypłaconych przez nią świadczeń na rzecz banku, gdyż zostały one nienależnie pobrane.

W zakresie żądania ewentualnego zdaniem strony powodowej postanowienia umowne zawierające waloryzację świadczeń strony do waluty CHF i wprowadzające mechanizm dowolności w kształtowaniu kursu waluty CHF nie wiążą jej, są bowiem sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ewentualnie abuzywne. Dlatego też, umowa powinna być realizowana z ich pominięciem. Powyższe świadczy również o nadpłacie świadczeń powódki względem banku w zestawieniu z tymi, do których płatności byłaby zobowiązana w razie nieważności mechanizmów do CHF( pozew – k.3-50).

Dodatkowo, przy pozwie powódka wniosła o udzielenie zabezpieczenia jej roszczeń poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania przez nią spłaty rat kredytu - w wysokości i terminach określonych sporną umową do czasu uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie, a także zajęcie wierzytelności o wypłatę środków z rachunków bankowych pozwanego na kwotę 716.254, 32 PLN oraz kwotę 44.300, 68 CHF. Co do roszczenia ewentualnego zaś poprzez ustalenie, iż powódka w okresie od 20 maja 2020r. do czasu uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie jest zobowiązana do zapłaty pozwanemu rat kredytu w terminach określonych sporną umową, w wysokości nie wyższej niż 3.115, 32 PLN miesięcznie, nadto zajęcie wierzytelności o wypłatę środków z rachunku bankowego pozwanego na kwotę 501.832, 84 PLN. Uzasadniając powyższe wskazała na istniejące obawy, iż cele niniejszego postępowania przypadku ich ewentualnego uznania przez Sąd, mogą być zagrożone, w jej ocenie natomiast w pozwie uprawdopodobniono zarówno okoliczności faktyczne, jak i roszczenia powódki wobec pozwanego. Odnosząc się do interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia powołała się na okoliczność wynikającego z umowy długoterminowego stosunku prawnego, który nie został dotychczas wykonany. Zwróciła przy tym uwagę na fakt, iż kwoty przez nią wpłacone znacząco przekroczyły te wypłacone jej przez bank. W tej sytuacji, zważywszy na skalę kierowanych wobec banku roszczeń, kryzys gospodarczy - spowodowany również pandemią SARS-CoV-2, czy fatalne wyniki pozwanego, a więc jego niepokojąco pogarszającą się kondycję finansową, w ocenie strony powodowej istnieje duże ryzyko niewypłacalności i postawienia banku w stan upadłości ( tamże ).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje.

W ocenie Sądu wniosek powódki o zabezpieczenie powództwa nie zasługiwał na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 730 § 1 k.p.c. w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Z kolei, art. 730 ¹ § 1 k.p.c. stanowi, że udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny, który istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie ( § 2). Co ważne, w świetle powołanych przepisów obie te przesłanki muszą wystąpić łącznie.

Warto też podkreślić, że uprawdopodobnienie powinno opierać się na przedstawieniu stosownych środków dowodowych, na podstawie których kierując się zasadami doświadczenia życiowego, a także racjonalną oceną przedstawionego stanu faktycznego, można dojść do usprawiedliwionego przekonania, że dochodzone roszczenie oraz obawa zniweczenia skutków procesu są wysoce prawdopodobne. Niemniej jednak, uprawdopodobnienie nie może opierać się wyłącznie na samych twierdzeniach strony.

W przedmiotowej sprawie powódka żądała udzielenia zabezpieczenia zarówno roszczenia głównego jak i ewentualnego w zakresie ustalenia nieważności umowy, a więc także w zakresie roszczenia niepieniężnego.

W pierwszej kolejności wskazać wypada, iż materialnoprawną podstawę żądania pozwu stanowi art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać m.in. kwotę i walutę kredytu ( ust. 2).

Z kolei, za klauzulę niedozwoloną uznaje się postanowienie umowy zawartej z konsumentem (lub wzorca umownego), które spełnia (łącznie) wszystkie przesłanki wyróżnione w art. 385 ¹ k.c. tj. nie jest postanowieniem uzgodnionym indywidualnie; w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron; a także kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając przy tym jego interesy.

Trzeba też wspomnieć, że zgodnie z art. 755 § 1 k.p.c., w zakresie roszczeń niepieniężnych Sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. Przepis ten uprawnia Sąd do stosowania każdego rodzaju zabezpieczenia, jaki uzna za najbardziej odpowiedni. Niemniej jednak, przy wyborze odpowiedniego sposobu zabezpieczenia Sąd jest związany sposobami wskazanymi przez wnioskodawcę (art. 736 § 1 pkt 1 w zw. z art. 738 k.p.c.).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że ocena mocy wiążącej postanowień umowy kredytu kwestionowanych przez powódkę bez wątpienia wymaga zbadania okoliczności związanych z procesem kontraktowania oraz oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami, których z kolei dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, przy uwzględnieniu treści tej czynności prawnej, okoliczności jej zawarcia. W tym miejscu Sąd zwraca uwagę, iż w świetle orzecznictwa sądów powszechnych zasady określania kursu waluty ze względu na brak szczegółowych parametrów pozwalających na kontrolę banku w sposobie ustalania kursu waluty, który jest odmienny od kursu oferowanego przez NBP, mogą stanowić klauzule niedozwolone, przy czym ustalenie tego wymaga kontroli incydentalnej w każdej sprawie. Każde bowiem zobowiązanie, w którym zawarto jakąkolwiek klauzulę waloryzacyjną, powinno być rozpatrywane przez pryzmat ustalenia czy w wyniku zastosowanej klauzul wierzyciel nie uzyskuje nadmiernych i nieuzasadnionych korzyści, druga strona nie doznaje nadmiernego uszczerbku, a jej sytuacja nie pogarsza się w istotny sposób.

Argumentacja powódki wysunięta na tak wczesnym etapie postępowania, a mianowicie w zakresie braku możliwości negocjowania przez nią postanowień umowy, a także wykładnia poszczególnych postanowień umowy oraz kwestia indywidualnego uzgodnienia kwestionowanych postanowień, będzie zatem przedmiotem tegoż postępowania, w tym również w zakresie przesłuchania stron.

Wprawdzie niektóre zapisy umowne, w świetle judykatury mogą nosić znamiona klauzul abuzywnych, jednakże wskazać trzeba, że powyższa okoliczność nie powoduje i nie przesądza, iż cała umowa jest nieważna. Sąd na etapie postępowania zabezpieczającego uznał roszczenie w tym zakresie za nieuprawdopodobnione, nie można bowiem przesądzać, iż z samego faktu istnienia w umowie klauzul abuzywnych, cała umowa staje się nieważna. Mając powyższe na względzie, udzielenie zabezpieczenia zgodnie z wnioskiem wedle Sądu niewątpliwe doprowadziłoby do uzyskania przez powódkę rozstrzygnięcia wnioskowanego w ramach żądania pozwu, gdyż ustalenie faktu, czy jest ona zobowiązana do dokonywania na rzecz pozwanego spłaty rat kredytu w związku z zawartą umową, wynika już z treści samego powództwa. Należy pamiętać, że zabezpieczenie, co do zasady nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia. Powyższe oznacza, że wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia nie powinno spowodować skutku, który strona wnioskująca zamierza dopiero osiągnąć poprzez wytoczenie powództwa, nawet jeżeli skutek ten będzie tylko tymczasowy. W ocenie Sądu wydanie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia zgodnie z wnioskiem taki skutek by wywołało. Dodatkowo, w sprawie brak także podstaw do prognozowania teorii jaką przyjmie uprawniona, zwłaszcza przy braku stanowiska strony przeciwnej. Zabezpieczenie powództwa może nastąpić wtedy, kiedy roszczenie jest prawdopodobne, a stopień prawdopodobieństwa wskazuje na możliwości jego uwzględnienia. W rozpoznawanej sprawie na obecnym jej etapie takie prawdopodobieństwo nie istnieje. Nie wyłącza to oczywiście odmiennego ustalenia w toku rozpoznawania sprawy, niemniej jednak obecnie nie ma podstaw do przyjęcia wiarygodności roszczenia powódki, co czyni wniosek o udzielenie zabezpieczenia niezasadnym.

Wedle Sądu brak również środków dowodowych przemawiających za uznaniem za uprawdopodobniony interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. W zakresie udzielenia zabezpieczenia w związku nadpłatą i niemożnością ewentualnego uzyskania przez powódkę zwrotu nienależnego na rzecz pozwanego świadczenia z tytułu uiszczonych w przeszłości rat, Sąd wskazuje, że obawa powyższa powinna mieć charakter realny, a nie hipotetyczny czy subiektywny (por. E. Stefańska w; Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego pod redakcją Małgorzaty Manowskiej, wyd. LexisNexis Polska, s. 357).

W przedmiotowej sprawie, zdaniem Sądu nie można przyjąć, iż w sytuacji korzystnego dla powódki rozstrzygnięcia, wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe, czy też utrudnione. W chwili obecnej sektor bankowy w Polsce nadal pozostaje stabilny. Zważywszy zatem na fakt, iż wypłacalność pozwanego banku nie jest zagrożona, nie istnieje obawa, że nie będzie on w stanie zwrócić uiszczonych przez powódkę w przeszłości rat. Niemniej jednak, nawet gdyby do takiej sytuacji doszło, to należy wskazać na instytucję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego którego celem jest zapewnienie klientom banków zwrotu środków w kwocie do 100.000 euro, Co ważne, wskazana suma obejmuje środki na wszystkich rachunkach klienta, takich jak lokaty terminowe, bieżące czy oszczędnościowo-rozliczeniowe. Jeśli natomiast kwota depozytów przekracza sumę gwarantowaną, istniej możliwość ubiegania się o ich zwrot w ramach postępowania upadłościowego. Nie wyklucza się przy tym przejęcia upadłego przez inny bank. Wówczas nowy właściciel przejmuje wszystkie zobowiązania banku.

Zdaniem Sądu również wnioskowany przez powódkę sposób zabezpieczenia nie jest adekwatny do zakresu żądań objętych pozwem. Podkreślić bowiem należy, iż strony cały czas wiąże umowa z dnia 3 kwietnia 2008 r., z której pozwany w całości się wywiązał przekazując środki z kredytu do dyspozycji uprawnionej, tym samym wypełnił swoje zobowiązanie kontraktowe. Tymczasem strona przeciwna, powołując się na nieważność umowy, dąży do usankcjonowania niewykonywania przez siebie zobowiązań kontraktowych, licząc tylko i wyłącznie na korzystny dla niej wynik niniejszego postępowania. Na gruncie powyższego, Sąd doszedł do przekonania, że wskazane przez powódkę sposoby zabezpieczenia pozostawałyby w sprzeczności z art. 730 ¹ § 3 k.p.,c. w myśl którego przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę. Sposób zabezpieczenia nie może bowiem stanowić dla obowiązanego nadmiernego obciążenia, jednak ma uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną (postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 9 lutego 2012 r., I ACz 196/12).

Nie należy przy tym także pomijać faktu, że każda osoba decydująca się na zaciągnięcie kredytu winna liczyć z obowiązkiem jego spłaty. Biorący kredyt, zwłaszcza długoterminowy z przeliczeniem zobowiązań okresowych (rat spłacanego kredytu) według umówionej waluty (klauzula walutowa) ponosi ryzyko polegające albo na płaceniu mniejszych rat w walucie kredytu, albo większych niż to wynika z obliczenia w tej walucie.

Dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy istotne jest więc ustalenie, czy wskazane przez powódkę klauzule umowne kształtowały jej obowiązki w trakcie trwania umowy w sposób rażąco niekorzystny. Powyższe zagadnienie będzie dopiero przedmiotem rozważ Sądu w toku toczącego się postępowania,.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych wyżej przepisów, orzeczono jak w sentencji.

Sędzia del. Anna Popławska- Czerwińska

Zarządzenie: doręczyć odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powódki (zażalenie poziome).

Sędzia del. Anna Popławska- Czerwińska