Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 lutego 2020 r.

Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku

Wydział XII Cywilny Sekcja do Spraw Egzekucyjnych

w składzie:

Przewodniczący: SSR Joanna Krata

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2020 r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy egzekucyjnej z wniosku wierzyciela (...) Spółki jawnej z siedzibą w Ł.

przeciwko dłużnikom K. E. i A. E. (1)

na skutek skarg dłużnika K. E. na postanowienie Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Ł. (...) M. J. z dnia 24 stycznia 2019r. w sprawie Km (...) – w części dotyczącej kosztów postępowania egzekucyjnego:

- skargi z dnia 21.02.2019r. – wniesionej za pośrednictwem Komornika

- skargi z dnia 21.02.2019r. – wniesionej do Sądu

postanawia:

1. zmienić postanowienie Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Ł. (...) M. J. z dnia 24 stycznia 2019r. w sprawie Km (...), w ten sposób, że uchylić – do ponownego rozstrzygnięcia – punkty 2, 3, 4, 5 i 7 sentencji tego postanowienia;

2. zsądzić od wierzyciela (...) Spółki jawnej z siedzibą w Ł. na rzecz dłużnika K. E. kwotę 50,00 (pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3. odrzucić skargę dłużnika K. E. z dnia 21.02.2019r. – wniesioną do Sądu Rejonowego dla Ł. (...).

UZASADNIENIE

Dłużnik K. E. wniósł dwie identyczne w swej treści skargi, opatrzone datą 21.02.2019r. na postanowienie Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Ł. (...) M. J. z dnia 24 stycznia 2019r. w sprawie Km (...)– w części dotyczącej kosztów postępowania egzekucyjnego.

Dłużnik – wskazując, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego było niecelowe -zakwestionował obciążenie dłużników kosztami postępowania i wniósł o obciążenie dłużnika wierzyciela kosztami niecelowej egzekucji. Nadto dłużnik podniósł zarzuty dotyczące podatku VAT.

Jedna ze skarg (k. 4-5 akt Co) złożona została w terminie za pośrednictwem Komornika M. J. i jako taka podlegała merytorycznemu rozpoznaniu.

Druga skarga (k. 15-16 akt Co) wniesiona została do Sądu Rejonowego dla Ł. (...), który następnie przekazał ją właściwemu organowi, tj. Komornikowi M. J. (data wpływu do Kancelarii w dniu 28.03.2019r., k. 14 akt Co).

Komornik przekazał uzasadnienie dokonania zaskarżonej czynności, wnosząc o oddalenie skargi w całości jako bezzasadnej.

Druga ze skarg dłużnika – jako złożona po terminie – została odrzucona przez Sąd, rozstrzygająca jest bowiem data wniesienia skargi do właściwego organu, co w oczywisty sposób nastąpiło po upływie ustawowego terminu do wniesienia skargi.

Zgodnie z art. 767 k.p.c. skargę na czynności komornika wnosi się w terminie tygodniowym (…) do komornika, który dokonał zaskarżonej czynności lub zaniechał jej dokonania.

Przepis art. 767 ³ §1 zd. 1 k.p.c. stanowi, że Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę, której braków nie uzupełniono w terminie.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Sąd na mocy przepisu art. 767 ³ §1 zd. 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie trzecim sentencji postanowienia.

Postępowanie egzekucyjne w sprawie Km (...) zostało wszczęte na wniosek wierzyciela (...) Spółki jawnej z siedzibą w Ł. – reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika r.pr. Z. G.. Wierzyciel przedstawił tytuł wykonawczy obejmujący trzy dokumenty (k. 2 akt KM):

- nakaz zapłaty z dnia 01.02.2007r. wydany w sprawie I NC (...) przeciwko A. E. (2) na rzecz (...) Spółce z o.o., opatrzony klauzulą wykonalności z dnia 14.03.2007r.

- postanowienie z dnia 08.08.2016r. wydane w sprawie I Co (...) z wniosku wierzyciela (...) Spółki jawnej z siedzibą w Ł. przeciwko A. E. (2) - o nadaniu klauzuli wykonalności ww. nakazowi zapłaty na rzecz (...) Spółki jawnej z siedzibą w Ł., w trybie art. 788 §1 k.p.c., opatrzone klauzulą wykonalności z dnia 08.09.2016r. i adnotacją o wydaniu tytułu wykonawczego pełnomocnikowi wierzyciela r.pr. Z. G.

- postanowienie z dnia 26.06.2017r. wydane w sprawie I Co (...) z wniosku wierzyciela (...) Spółki jawnej z siedzibą w Ł. przeciwko K. E. i A. E. (1) (jako następcom prawnym A. E. (2)) - o nadaniu klauzuli wykonalności ww. nakazowi zapłaty przeciwko K. E. i A. E. (1) (jako następcom prawnym A. E. (2)), opatrzone klauzulą wykonalności z dnia 27.06.2017r. i adnotacją o wydaniu tytułu wykonawczego pełnomocnikowi wierzyciela r.pr. Z. G..

Podkreślenia wymaga, że z uzasadnienia postanowienia z dnia 26.06.2017r. wynika, że pełnomocnik wierzyciela do swojego wniosku dołączył poświadczoną przez radcę prawnego kopię postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 13.02.2017r. (I Ns (...)) o stwierdzeniu nabycia spadku po A. E. (2). Jak ustalił Sąd, w sentencji postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku wskazana została data zgonu A. E. (2), tj. dzień 05.07.2015r.

Z powyższego w jasny sposób wynika, że postępowanie w sprawie I Co (...), toczącej się przeciwko A. E. (2) wszczęte zostało już po śmierci dłużnika, co stało się przyczyną uchylenia postanowienia Sądu z dnia 08.08.2016r. wydanego w tej sprawie i odrzucenia wniosku wierzyciela (...) Spółki jawnej z siedzibą w Ł. o nadanie klauzuli wykonalności na swoją rzecz w trybie art. 788 §1 k.p.c. - postanowieniem Sądu Okręgowego w B. (...) z dnia 06 marca 2018r. (k. 148 akt KM).

W konsekwencji doszło do upadku tytułu wykonawczego będącego podstawą wszczęcia egzekucji w sprawie Km (...).

W ocenie Sądu, wierzyciel reprezentowany przez tego samego profesjonalnego pełnomocnika, zarówno w toku postępowania egzekucyjnego, jak i w postępowaniach o nadanie klauzuli wykonalności w sprawach I Co (...) oraz I Co (...), winien był liczyć się z upadkiem tytułu wykonawczego, na podstawie którego wszczął egzekucję. Pełnomocnik ten dysponował bowiem odpisem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po A. E. (2), zmarłym w dniu 05.07.2015r. i przy zachowaniu podstawowej staranności winien był zauważyć, że postanowienie Sądu z dnia 08.08.2016r. w sprawie I Co (...) (stanowiące integralny element tytułu wykonawczego) wydane zostało w postępowaniu dotkniętym nieważnością, z uwagi na brak zdolności sądowej po stronie dłużnika.

Całkowicie niezrozumiała dla Sądu jest wyrażona przez ciągle tego samego profesjonalnego pełnomocnika wierzyciela wola kontynuowania postępowania egzekucyjnego już po upadku tytułu wykonawczego, co nastąpiło pismem z dnia 06.09.2018r. (pełnomocnik nie powiadomił przy tym Komornika o upadku tytułu wykonawczego).

W myśl art. 770 k.p.c. dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Tym samym, obowiązującą w postępowaniu rozpoznawczym regułę odpowiedzialności za wynik procesu zastąpiono w postępowaniu egzekucyjnym zasadą odpowiedzialności dłużnika za koszty egzekucji, połączoną nierozerwalnie z zasadą kosztów celowych.

Na wstępie wskazać należy, iż pojęcie niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego nie jest zdefiniowane w przepisach prawa.

Ocena celowości wszczęcia postępowania egzekucyjnego dokonywana jest na chwilę jego zainicjowania, przy czym należy mieć na uwadze okoliczności konkretnej sprawy.

Zdaniem Sądu, wszczęcie i prowadzenie egzekucji przez wierzyciela w sprawie Km (...) było niecelowe.

W ocenie Sądu, to wierzyciel ponosi koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tytułu wykonawczego, w odniesieniu do którego – przy zachowaniu standardów należytej staranności – winien liczyć się z jego upadkiem. Wszczęcie przez wierzyciela w takiej sytuacji postępowania egzekucyjnego Sąd uznaje za niecelowe. Należy przy tym mieć na uwadze, że w przypadku wierzycieli, będących podmiotami profesjonalnymi, korzystającymi z obsługi prawnej zawodowych pełnomocników, standardy należytej staranności są podwyższone – odpowiednio do modelu profesjonalnej i zawodowej działalności.

W sprawie KM (...) wierzyciel, będący przedsiębiorcą i reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika posłużył się tytułem wykonawczym, którego jedna z integralnych części dotknięta była nieważnością, a więc wadą o charakterze zupełnie podstawowym, co więcej możliwą do wykrycia w prosty sposób jedynie na podstawie dokumentów, którymi wierzyciel dysponował.

Wskazać przy tym należy, że Sąd nie zdecydował o zakwalifikowaniu niniejszego przypadku do kategorii oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego, którego konsekwencje finansowe dla wierzyciela określa przepis art. 30 ustawy o kosztach komorniczych, mając na uwadze, fakt iż wada ta nie została zauważona w Sądzie, który wydał wierzycielowi tytuł wykonawczy.

Ze względu na powołane wyżej okoliczności, zachodzą przesłanki do obciążenia wierzyciela kosztami postępowania egzekucyjnego w całości, na podstawie przepisu art. 770 k.p.c., zastosowanego a contrario, co winien uwzględnić Komornik rozstrzygając ponownie o kosztach postępowania, przy czym rozstrzygnięcie to należy wydać w oparciu o przepisy obowiązującej ustawy o kosztach komorniczych z dnia 28 lutego 2018r.

Zarówno komornik jak i Sąd, orzekając o kosztach postępowania egzekucyjnego po dniu 01 stycznia 2019r. zobligowany jest do stosowania nowych rozwiązań wprowadzonych ustawą o kosztach komorniczych, albowiem poprzednia ustawa regulująca tę problematykę (ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji) została przez ustawodawcę wyeliminowana z dniem 01 stycznia 2019r. z porządku prawnego i nie może stanowić podstawy prawnej żadnych orzeczeń wydanych po tym dniu, w tym także w toku postępowań zainicjowanych wniesieniem środków zaskarżenia.

Zgodnie z przepisem art. 305 ustawy o komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018 r., traci moc ustawa o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Jednocześnie z treści przepisu art. 306 ustawy o komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018 r. wynika, że ustawa ta wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.

Ustawa nie zawiera regulacji pozwalających na ustalenie, że przepisy ustawy o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 29 sierpnia 1997 r. nadal obowiązują w jakimkolwiek zakresie.

Zauważyć przy tym należy, iż w tym samym akcie prawnym, ustawodawca widzi sytuacje, gdy dokonywane zmiany przepisów mogą mieć wpływ na treść orzeczeń wydawanych w postępowaniach odwoławczych toczących się po dniu 1 stycznia 2019r. i reaguje na nie, gdy ten wpływ chce wyeliminować. Zgodnie z przepisem art. 298 ust. 6 u.k.s., art. 1003 §2 k.p.c., w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do postanowień o przysądzeniu własności wydanych po dniu wejścia w życie ustawy. Przepis art. 1003 §2 k.p.c. w zmienionym brzmieniu stosuje się również, zgodnie z dyspozycją art. 298 ust. 1 u.k.s., do postępowań, które zostały wszczęte przed dniem wejścia w życie ustawy. Wolą ustawodawcy było jednak, by w sprawach odwoławczych rozpoznawanych po dniu 01 stycznia 2019 r. postanowienia o przysądzeniu własności nie podlegały zmianie z powodu zmiany brzmienia przepisu.

W przypadku postanowień o kosztach postępowania egzekucyjnego wydanych na podstawie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 29 sierpnia 1997 r., rozpoznawanych w postępowaniach skargowych czy zażaleniowych po dniu 01 stycznia 2019 r., ustawodawca takiej woli nie wyraził, co oznacza, iż sprawy te rozstrzygane być powinny w oparciu o obowiązujące przepisy prawa.

Oceny tej nie zmienia treść przepisu art. 52 ustawy o kosztach komorniczych, uchwalonej w dniu 28 lutego 2018r., w którym ustawodawca jeszcze odwoływał się do przepisów ustawy o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 29 sierpnia 1997 r., utrzymując jej obowiązywanie w porządku prawnym. Jak wskazano wyżej, w późniejszej ustawie o komornikach sądowych, uchwalonej w dniu 22 marca 2018 r. ustawodawca uchylił jednak w całości jej obowiązywanie z dniem 1 stycznia 2019 r., nie przewidując w tym zakresie żadnych ograniczeń w postaci przepisów intertemporalnych. Wobec treści przepisu art. 305 ustawy o komornikach sądowych, nie jest możliwe zastosowanie rozwiązań przyjętych w art. 52 wcześniejszej ustawy o kosztach komorniczych. Normy prawne, do których odwołuje się przepis art. 52 u.k.k. (przepisy ustawy o komornikach sądowych i egzekucji) nie obowiązują już w porządku prawnym, wykluczone jest więc powoływanie ich jako podstawy prawnej orzeczeń wydawanych po dniu 01 stycznia 2019r.

Wskazać należy, iż wyeliminowanie przez ustawodawcę rozwiązania przyjętego w przepisie art. 52 u.k.k. jest racjonalne i konsekwentne z punktu widzenia przyjętej przez niego w późniejszej ustawie o komornikach sądowych zasadniczej zmianie odnośnie zasady wynagradzania komorników sądowych, ukształtowanej jako wynagrodzenie prowizyjne proporcjonalne do wysokości uzyskanych opłat egzekucyjnych, stanowiących należność budżetową o charakterze publicznoprawnym i przyjętej w tym zakresie regule intertemporalnej (art. 283 ust.1 w zw. z art. 143 ust. 3 u.k.s.). Zgodnie z rozumowaniem a contrario, na mocy art. 283 ust. 1 u.k.s. - do opłat egzekucyjnych, które nie zostały prawomocnie ustalone przed dniem wejścia w życie ustawy (niezależnie od daty wszczęcia postępowania egzekucyjnego), stosuje się przepisy art. 149-151 u.k.s., zatem także przepis art. 143 ust. 3 u.k.s., który stanowi, iż przez uzyskane opłaty egzekucyjne rozumie się opłaty faktycznie pobrane lub ściągnięte na podstawie przepisów ustawy z dnia 28.02.2018r. o kosztach komorniczych. Ustawodawca konsekwentnie nie przewiduje zatem możliwości, aby w sprawach, w których przed dniem wejścia w życie ustawy opłaty egzekucyjne nie zostały prawomocnie ustalone, możliwe było orzekanie o tych opłatach na podstawie przepisów innej ustawy niż ustawa z dnia 28.02.2018r. o kosztach komorniczych, tj. wyeliminowanej z porządku prawnego ustawy o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Omawianym zagadnieniem prawnym zajmował się Sąd Okręgowy w G., który min. w uzasadnieniu postanowienia z dnia 6 maja 2019 r. (sygn. akt XVI Cz (...)), przeprowadził także szczegółową analizę przepisów regulujących zasady techniki prawodawczej, dochodząc do tożsamego wniosku. Sąd ten podkreślił, że gdyby wolą ustawodawcy było pozostawienie w obowiązującym porządku prawnym przepisów ustawy o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 29 sierpnia 1997 r., w zakresie regulacji odnoszących się do kosztów komorniczych, do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2019 r., ustawa zawierałaby stosowne przepisy. Ustawa o komornikach sądowych w sposób wyraźny uchyla w całości moc obowiązującą ustawy o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 29 sierpnia 1997 r.; milczenie ustawodawcy co do reguły intertemporalnej należy uznać za przejaw jego woli bezpośredniego działania nowego prawa.

Mając na uwadze powołane wyżej okoliczności faktyczne i przepisy prawa, Sąd na podstawie art. 767 k.p.c. w zw. z art. 770 k.p.c. a contrario, orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji postanowienia, uznając, że brak w sprawie Km (...) podstaw do obciążania kosztami postępowania egzekucyjnego dłużników.

Wydając ponownie postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania egzekucyjnego w sprawie Km (...) Komornik obowiązany jest przyjąć jako zasadę obciążenie całością kosztów wierzyciela, zaś koszty ustalić na podstawie ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (Dz.U. 2018 poz. 770). Komornik winien również orzec o wniosku dłużnika, zawartym w piśmie z datą 21.01.2019r., wobec uchylenia także punktu 7 zaskarżonego postanowienia.

O kosztach niniejszego postępowania orzeczono w punkcie drugim sentencji postanowienia na podstawie przepisów art. 770 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. i art. 108 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c., mając na uwadze wynik postępowania - fakt uwzględnienia skargi dłużnika.