Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 23 lipca 2018 r.

Powód J. M. (1) domagał się zasądzenia od strony pozwanej (...) SA w Ł. kwoty 300.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 30 września 2016 r. do dnia zapłaty oraz ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość za skutki wypadku z 30 maja 2016 r. (k. 1 i 148). Uzasadniając żądanie wskazał, że 30 maja 2016 r. podczas wykonywania prac polowych został wciągnięty do maszyny do belowania siana i w związku z tym doznał ciężkiego uszkodzenia ciała w postaci urazu wielomiejscowego i czaszkowo - mózgowego. Bezpośrednio po zdarzeniu został przetransportowany śmigłowcem do (...) Klinicznego Szpitala Wojewódzkiego nr (...) w R. gdzie był hospitalizowany na (...) do 16 czerwca 2016 r. U powoda stwierdzono niewydolność oddechowo-krążeniową, wstrząs krwotoczny z obrażeniami przede wszystkim czaszkowo-mózgowymi, liczne złamania żeber, złamanie guzka większego kości ramiennej prawej, złamanie dalszej nasady kości promieniowej oraz stłuczenia okolicy krzyżowej pośladków i liczne zadrapania, otarcia skóry. W okresie od 30 maja do 30 czerwca 2016 r. powód był utrzymywany w stanie śpiączki farmakologicznej, w tym czasie był podłączony do respiratora. Przytomność odzyskał 25 czerwca 2016 r. Na Oddziale Intensywnej Terapii powód przebywał od 30 maja do 18 lipca 2016 r. W tym czasie miał wykonane liczne zabiegi, m.in. zabieg operacyjny w zakresie chirurgii szczękowo-twarzowej, zabieg operacyjny w znieczuleniu ogólnym repozycji i osteosyntezy mini płytowej złamanego lewego kąta żuchwy i osteosyntezę mini płytkową bocznego brzegu oczodołu prawego oraz tracheostomię. Następnie został przewieziony na Oddział (...) Ogólnej, gdzie przebywał do 1 września 2016 r. Był karmiony dożylnie poprzez wkłucie do szyi, przeprowadzono u niego kilka transfuzji krwi, podawano mu morfinę oraz założono cewnik. U powoda stwierdzono szczękościsk II stopnia oraz zniekształcenie okolicy czołowej lewej, w związku z którymi zalecono mechanoterapię i ćwiczenia bierne w rozwieraniu szczęk. W związku ze znacznym upływem krwi na ciele powoda powstała odleżyna IV stopnia, którą następnie czyszczono chirurgicznie. Niezbędne było również wykonanie przeszczepu skóry. J. M. (1) był rehabilitowany przez cały czas przebywania na (...)ie przez rehabilitanta oraz rodzinę. Pomagali oni powodowi w uzyskaniu pozycji siedzącej, aby następnie umożliwić mu wstanie i chodzenie. Od lipca do września powód wstawał przy pomocy osób trzecich. Powód został wypisany ze szpitala 28 września, natomiast 31 października, ze względu na uszkodzenie nerwu strzałkowego, problemy ze szczęką oraz barkiem, powód został przyjęty na Oddział (...) Ogólnoustrojowej w S., gdzie przebywał do 24 listopada 2016 r. Powód w chwili obecnej przebywa w domu. W związku z doznanym urazem musi korzystać z pomocy osób trzecich. Od momentu wypadku cierpi na bardzo silne bóle kończyny dolnej, nadal używa ortezy na lewą stopę, dlatego też obciążona jest prawa noga. W związku z doznanym urazem powstała konieczność przeprowadzenia zabiegu plastyki twarzy i szczęki. Powód uskarżał się na podwójne widzenie, dlatego był konsultowany okulistycznie – zalecono mu stosowanie maści i kropli. Od 28 listopada 2016 r. do 26 maja 2017 r. powód przebywał na świadczeniu rehabilitacyjnym.

Pojazd, którym podczas wypadku poruszał się powód, objęty był ubezpieczeniem OC u pozwanego (...) SA, dlatego też w dniu 29 sierpnia 2016 r. powód zwrócił się do ubezpieczyciela z pisemnym zgłoszeniem o wypłatę zadośćuczynienia w wysokości 300.000 zł oraz zapłatę kosztów leczenia i rehabilitacji w wysokości 300.000 zł. Pozwany potwierdził przyjęcie zgłoszenia szkody, przeprowadził postępowanie likwidacyjne w zakresie szkody osobowej i w dniu 3 listopada 2016 r. odmówił wypłaty odszkodowania powołując się na wyłączną winę powoda w postaniu szkody, który według ustaleń pozwanego z niewyjaśnionych przyczyn włożył rękę do maszyny balującej.

W odpowiedzi na sprzeciw powód zaprzeczył by przyczyną wypadku było jego zawinione działanie i nie zachowanie należytej ostrożności – stwierdził, że nie włożył ręki do maszyny balującej tylko został do niej wciągnięty, jednak nie pamięta w jakich okolicznościach. Zdaniem powoda fakt, iż ciągnik rolniczy, którym poruszał się w trakcie wypadku stanowi jego własność, nie stał na przeszkodzie uznania odpowiedzialności pozwanego. W piśmie z 5 lutego 2018 r. (k. 200) powód jako podstawę żądania wskazał ubezpieczenie OC ciągnika rolniczego oraz wniósł o „wydanie wyroku wstępnego lub wyroku częściowego w zakresie ustalenie możliwości dochodzenia roszczeń za szkodę osobową z własnej polisy OC w zakresie szkody osobowej w sytuacji braku możliwości wskazania konkretnej osoby kierującej pojazdem oraz w sytuacji reżimu odpowiedzialności opartej na zasadzie ryzyka”.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa (k. 134). Wskazał, że prowadził postępowanie likwidacyjne z polisy powoda w związku ze zdarzeniem z dnia 30 maja 2016 r., które zakończyło się wydaniem decyzji o odmowie przyznania świadczenia odszkodowawczego. Pozwany zaprzeczył by odpowiadał za skutki wypadku jakiemu uległ powód, gdyż w niniejszej sprawie ochrona ubezpieczeniowa nie obejmowała powoda, który w chwili zdarzenia był posiadaczem zarówno ciągnika jak i maszyny do balowania. Podniósł także, że powód nie może być uznany za osobę trzecią, względem której wskazana ochrona ma zastosowanie. Jednocześnie podał, że do zdarzenia doszło z wyłącznej winy powoda, który nie zachował należytej i wymaganej ostrożności. Powód nie może być jednocześnie sprawcą, za którego odpowiada ubezpieczyciel i poszkodowanym, na rzecz którego działa zasada ryzyka. Pozwany zakwestionował również wysokość wskazanego roszczenia, które uznał za rażąco wygórowane, jak również istnienie interesu prawnego po stronie powoda w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego na przyszłość, oraz podstawę wyliczenia odsetek, które według niego powinny być naliczane od dnia wyrokowania.

W piśmie z 28 grudnia 2017 r. pozwany podniósł, że szkodę zgłoszono w ramach ubezpieczenia OC ciągnika rolniczego, a maszyny wykorzystywane w gospodarstwie rolnym jako narzędzia pracy nie są objęte ubezpieczeniem OC ciągnika rolniczego (k. 189).

Stan faktyczny sprawy:

J. M. (1) jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni ponad 5 h.

(dowód: zaświadczenie Wójta Gminy G. z dn. 08.02.2017 r. – k. 16)

Jako posiadacz gospodarstwa rolnego powód posiadał ubezpieczenie budynków, mienia, zwierząt gospodarskich oraz OC rolników. Ubezpieczenie to co roku przedłużał u pozwanego na kolejne roczne okresy. Powód jest także właścicielem ciągnika rolniczego URSUS C360 o nr rejestracyjnym (...), który także w zakresie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ubezpieczał u pozwanego.

(dowód: Polisa typ (...) nr (...) będąca kontynuacją polisy typ (...) o nr (...) – k. 22; Wniosek – Polisa nr (...) – k. 23; Polisa nr (...) – k. 24 Polisa nr (...) – k. 25)

W dniu 30 maja 2016 r. w miejscowości G. powód wykonywał prace polowe w swoim gospodarstwie rolnym polegające na balowaniu siana. Prace te wykonywał ciągnikiem i zaczepioną do niego maszyną do balowania. Maszyna ta napędzana wałkiem od traktora zbiera do swego wnętrza siano, a następnie formuje z niego duży bal i owija sznurkiem. Gdy bal jest wystarczająco duży, maszyna wypuszcza go na pole, a następnie jest on zbierany za pomocą specjalnego urządzenia i przewożony do miejsca przechowywania siana. Powód posługiwał się maszyną do belowania marki W. (...) podłączoną do ciągnika rolniczego marki U. o nr rej. (...). Zarówno ciągnik, jak i maszyna do belowania były własnością powoda. Maszyna do belowania była sprawna i w dobrym stanie. Powód sam pojechał balować siano, w późniejszych pracach powodowi miał pomagać sąsiad S. L.. W pewnym momencie kiedy powód już był przy końcówce prac i znajdował się poza traktorem, maszyna do balowania wciągnęła go do środka. Powód stracił przytomność, traktor powoda cały czas pracował na jałowym biegu. Powoda uwięzionego pod maszyną znalazł sąsiad S. L., który miał pomagać powodowi w pracy. Natychmiast zawiadomił służby ratownicze i rodzinę powoda. Przybyła na miejsce zdarzenia straż pożarna miała problem z wydostaniem powoda z pod maszyny, bowiem ta jest skonstruowana w taki sposób, że teoretycznie nie jest możliwe by do jej wnętrza dostał się człowiek. W chwili zdarzenia powód przebywał przy maszynie sam. Funkcjonariusze policji ustalili, że z nieustalonych przyczyn powód włożył rękę do maszyny, co skutkowało jego wciągnięciem do jej wnętrza i doznaniem szeregu urazów ręki, głowy i tułowia.

Pod nadzorem Prokuratury Rejonowej w Grybowie prowadzone było postępowanie karne przez Komisariat Policji w G. w sprawie nieumyślnego uszkodzenia ciała J. M. (1) podczas prac na własnym gospodarstwie rolnym, tj. o czyn z art. 157 § 3 kk. Ustalono, że w zdarzeniu nie brały udziału osoby trzecie, dlatego wobec braku znamion czynu zabronionego postępowanie zostało zakończone wydaniem w dniu 4 czerwca 2016 r. postanowienia o umorzeniu postępowania, które zostało zatwierdzone 9 czerwca 2016 r. przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Gorlicach.

(dowód: akta postępowania karnego prowadzonego pod nadzorem Prokuratury Rejonowej w Gorlicach, sygn. akt: PR Ds. 734/2016; przesłuchanie powoda – od 00:16:40 – k. 195/2)

Po zdarzeniu powód został przetransportowany śmigłowcem (...) Klinicznego Szpitala Wojewódzkiego nr (...) w R., gdzie był hospitalizowany na (...) do dnia 16 czerwca 2016 r.

(dowód: zeznania świadka S. L. – od 00:33:28 – k. 196/2; Karta Informacyjna z dn. 26.09.2016 r. – k. 40-50)

W okresie od 30 maja do 30 czerwca 2016 r. powód był utrzymywany w stanie śpiączki farmakologicznej. Na Oddziale Intensywnej Terapii powód przebywał od 30 maja do 16 czerwca 2016 r. W tym czasie miał wykonane liczne zabiegi, m.in.: operacyjny w zakresie chirurgii szczękowo-twarzowej, zabieg operacyjny w znieczuleniu ogólnym repozycji i osteosyntezy mini płytowej złamanego lewego kąta żuchwy i osteosyntezę mini płytkową bocznego brzegu oczodołu prawego oraz tracheostomię. Następnie powoda przewieziono na Oddział (...) Ogólnej, gdzie przebywał do dnia 1 września 2016 r. W związku ze znacznym upływem krwi na ciele powoda powstała odleżyna IV stopnia, którą następnie czyszczono chirurgicznie. Niezbędne było również wykonanie przeszczepu skóry.

(dowód: Karta Informacyjna z dn. 26.09.2016 r. – k. 40-50; Wynik badania TK głowy z dn. 02.09.2016 r. – k. 58-59; Karta Informacyjna z dn. 01.09.2016 r. – k. 53-57; Karta Informacyjna z dn. 17.06.2016 r. – k. 66; Konsultacja Chirurgiczna z dn. 04.07.2016 r. – k. 67; Opis postępu choroby i leczenia od dn. 21.06 do 07.07.2016 r. – k. 68-69)

W wyniku wypadku J. M. (1) doznał ciężkich uszkodzeń ciała wielomiejscowego i czaszkowo - mózgowego. U powoda stwierdzono niewydolność oddechowo-krążeniową, wstrząs krwotoczny z obrażeniami przede wszystkim czaszkowo-mózgowymi, liczne złamania żeber, złamanie guzka większego kości ramiennej prawej, złamanie dalszej nasady kości promieniowej oraz stłuczenia okolicy krzyżowej pośladków i liczne zadrapania, otarcia skóry. Badanie tomografii komputerowej głowy wskazało: w prawej okolicy skroniowej niejednorodny, hyperdensyjny krwiak przymózgowy szerokości 14 mm, w lewej okolicy skroniowej krwiak przymózgowy szerokości 5 mm, w lewym płacie czołowym wybroczyny otoczone sferą o charakterze obrzęku, liczne złamania, w tym prawej kości ciemieniowej, czołowej, lewy oczodół, ścianę lewej i prawej zatoki, ścianę prawego oczodołu, łuskę kości skroniowej lewej, kości zatoki czołowej, lewej gałęzi żuchwy, odłamanie guzka większego kości ramiennej prawej oraz liczne złamania żeber.

(dowód: Karta Informacyjna z dn. 21.06.2016 r. – k. 30-32; Karta Informacyjna z dn. 17.06.2016 r. – k. 33; Karta Informacyjna z dn. 18.07.2016 r. – k. 34-37; Wynik radiologiczny z dn. 30.05.2016 r. – k. 38-39

W dniach od 1 do 28 września 2016 r. powód przebywał w Klinice (...) w R.. Natomiast od 30 października do 24 listopada 2016 r. ze względu na uszkodzenie nerwu strzałkowego, problemy ze szczęką oraz barkiem, powód został przyjęty na Oddział (...) Ogólnoustrojowej w S..

(dowód: Karta Informacyjna z dn. 28.09.2016 r. – k. 51-53; Karta Informacyjna Leczenia Szpitalnego – k. 60-61)

Powód w wyniku wypadku stracił węch, ma problemy neurologiczne oraz uszkodzoną stopę – chodzi w ortezie. Powód stał się nerwowy, skarży się na bóle głowy. Ze względu na dolegliwości bólowe powód wielokrotnie korzystał z konsultacji lekarskich, m.in.: neurologicznej, ortopedycznej, okulistycznej. Powód przebywał na świadczeniu rehabilitacyjnym od 28 listopada 2016 r. do 26 maja 2017 r. Obecnie został uznany za częściowo niezdolnego do pracy do 30 listopada 2019 r., nie może wykonywać także prac w gospodarstwie. Powód pracował zawodowo jako monter-spawacz, z tego tytułu miał ubezpieczenie w ZUS. Powód obecnie przebywa na rencie.

(dowód: zeznania świadka S. M. – od 00:29:03 – k. 196/1; zeznania świadka J. M. (2) – od 00:53:53 - k. 197/1; zeznania świadka P. M. – od 01:14:50 – k. 197/2, 198/1; Historia choroby - (...) Neurologiczna – k. 70-73; Historia choroby - (...) z 15.02.2016 r. – k. 169-171; Historia choroby - (...) Okulistyczna - z 27.07.2017 r. – k. 172-174; Wynik konsultacji okulistycznej z 17.01.2017 r. – k. 85-90; Wynik badania TK głowy z kontrastem z 30.11.2016 r. – k. 91; Karta Informacyjno-Konsultacyjna z 13.11.2016 r. – k. 92; Wynik konsultacji z 11.05.2017 r. – k. 156-157; Karta Informacyjna z dn. 14.04.2017 r. – k. 158-159; Karta Informacyjna z 17.08.2017 r. – k. 160-161; Zaświadczenie z 17.08.2017 r. – k. 164; Wynik konsultacji z 19.10.2017 r. – k. 167-168; Skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne z 19.07.2017 r. – k. 165; Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z 09.12.2016 r. – k. 93-94; Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z 30.11.2017 r. – k. 154-155; zeznania świadka J. M. (2) – od 00:55:41 - k. 197/1)

J. M. (1) zgłosił do pozwanego szkodę z dnia 30 maja 2016 r. Pozwany potwierdził przyjęcie zgłoszenia szkody, przeprowadził postępowanie likwidacyjne w zakresie szkody osobowej i 3 listopada 2016 r. odmówił wypłaty odszkodowania powołując się na wyłączną winę powoda w postaniu szkody, który według ustaleń pozwanego z niewyjaśnionych przyczyn włożył rękę do maszyny balującej.

(dowód: decyzja – odmowa wypłaty odszkodowania z dn. 03.11.2016 r.)

Powyższy stan faktyczny jest w większości niesporny. Dotyczy to związania stron umową OC ciągnika rolniczego, a także OC rolników, jak również samego wypadku. Brak dokładnej wiedzy na temat przyczyn wypadku, sporne jest czy powód włożył rękę do maszyny do balowania. Okoliczność ta nie ma jednak zasadniczego znaczenia dla rozstrzygnięcia wobec niespornego faktu, że do zdarzenia nie przyczyniła się osoba trzecia, a powód znajdował się z własnej woli poza traktorem, który wcześniej zatrzymał wysiadając z niego.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie jako nie posiadające podstawy prawnej. Żaden przepis nie daje powodowi roszczenia w stosunku do pozwanego do domagania się zadośćuczynienia związanego z wypadkiem z 30 maja 2016 r.

Jako podstawę faktyczną żądania powód wskazał wypadek przy pracach polowych jaki miał miejsce w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową jakiej pozwany udzielał powodowi na podstawie umowy ubezpieczenia OC posiadaczy ciągnika rolniczego (poza tym ubezpieczeniem powód posiadał u powoda ubezpieczenie OC rolników, na które nie wskazywał).

Zgodnie z art. 822 § 1 i 4 k.c . przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Przedmiotem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest odpowiedzialność ubezpieczającego (tu powoda) za szkody wyrządzone osobom trzecim. Przytoczony przepis wprost wskazuje na osobę trzecią jako uprawnioną do otrzymania świadczenia na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Zgodnie z treścią art. 3 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2018.473, dalej u.u.o.) ubezpieczeniem obowiązkowym jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu lub ubezpieczenie mienia, jeżeli ustawa lub ratyfikowana przez Rzeczpospolitą Polską umowa międzynarodowa nakłada obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia. Art. 4 w/w ustawy wskazuje katalog ubezpieczeń obowiązkowych, do których zalicza:

1.  ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (OC posiadaczy pojazdów mechanicznych);

2.  ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego (ubezpieczenie OC rolników);

3.  ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych (ubezpieczenie budynków rolniczych);

4.  ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakładających na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia.

Art. 9 ust.1 u.u.o. stanowi, że umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków, zaś art. 22 tej ustawy, że do umów ubezpieczenia obowiązkowego, w sprawach nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy kodeksu cywilnego . Z kolei art. 34 ust. 1 u.u.o. stanowi, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

W przedmiotowej sprawie powód J. M. (1) zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadacza ciągnika rolniczego U. C360 o numerze rejestracyjnym (...) z pozwanym (...) S.A. Odpowiedzialność posiadacza mechanicznego środka komunikacji reguluje art. 436 w związku z art. 435 k.c., według których posiadacz pojazdu odpowiada za szkodę na osobie lub mieniu wyrządzoną komukolwiek przez ruch pojazdu chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Wskazane przepisy regulują odpowiedzialność posiadacza pojazdu i przewidują jego odpowiedzialność na zasadzie ryzyka; w niniejszej sprawie podstawą żądania jest umowa ubezpieczenia. Kluczowym zagadnieniem jest więc czy posiadacz pojazdu może równocześnie być osoba trzecią w rozumieniu art. 822 k.c. Na to pytanie należy odpowiedzieć negatywnie. Udzielona przez pozwanego powodowi ochrona ubezpieczeniowa obejmowała odpowiedzialność powoda (na podstawie art. 436 k.c.) wobec osób trzecich, on sam taką osobą nie jest. Nie ma więc znaczenia, że nie zachodzą przesłanki wyłączające odpowiedzialność sprawcy za szkodę wymienione w art. 435 k.c. Powód nie może być bowiem zobowiązany sam wobec siebie do zapłaty zadośćuczynienia, a tylko w takim wypadku powództwo można by uwzględnić co do zasady. W sprawie poza sporem jest, że do powstania szkody nie przyczyniła się żadna osoba trzecia. Odpowiedzialność związana z ruchem pojazdu mechanicznego nie jest skierowana względem osoby kierującej, która doznała uszczerbku, lecz jest ukierunkowana „na zewnątrz” względem osoby trzeciej i nie może rozciągać się na osobę, która wprawiła pojazd mechaniczny w ruch (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 1970 r., sygn. akt: II CR 483/70, OSP 1972/1/3). W przypadku konfuzji, to jest połączenia w jednej osobie poszkodowanego i sprawcy (wierzyciela i dłużnika) zobowiązanie wygasa, a gdy połączenie takie ma charakter pierwotny (istnieje w momencie zdarzenia powodującego szkodę) wierzytelność w ogóle nie powstaje; nie można być bowiem jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 14 września 2000 r. (V CKN 113/00) wskazując na brak możliwości bycia jednocześnie sprawcą (dłużnikiem) i poszkodowanym (wierzycielem). Za „osobę trzecią” należy uznać podmiot nie będący ani stroną umowy, ani stosunku prawnego ubezpieczenia. Posłużenie się określeniem „osoba trzecia” eliminuje z kręgu możliwych poszkodowanych odpowiedzialną stronę umowy ubezpieczenia i zakład ubezpieczeń, a jednocześnie sprawia, że zakład ubezpieczeń nie może ponosić odpowiedzialności za powstałą szkodę.

Powód w wyniku zdarzenia z 30 maja 2016 r. niewątpliwie doznał znacznej szkody na zdrowiu, nie może jednak ze względu na to zostać uznany za osobę trzecią, która objęta jest wskazaną ochroną ubezpieczeniową OC posiadacza pojazdów mechanicznych. Kierujący pojazdem nie może występować w podwójnej roli: raz jako osoba, której zachowanie wchodzi w skład odpowiedzialności z tytułu ryzyka i jednocześnie jako osoba, na której dobro działałaby ta sama zasada. Przy przyjęciu, że doszło do połączenia w jednej osobie uprawnienia do odszkodowania od ubezpieczyciela z odpowiedzialnością cywilną za wyrządzoną szkodę objętą ubezpieczeniem, oczywistym jest, że ubezpieczyciel nie może ponosić odpowiedzialności za szkodę jaką powód wyrządził samemu sobie, gdyż w umowie ubezpieczenia OC ubezpiecza się pojazd mechaniczny, a nie jego posiadacza. Zatem nie powstaje w tym wypadku odpowiedzialność ubezpieczyciela.

Nietrafne są argumenty podnoszone przez powoda, mające przemawiać za zasadnością powództwa z art. 38 u.u.o. oraz wskazanego w jego pismach orzecznictwa. Artykuł 38 u.u.o. wymienia przesłanki negatywne wypłaty odszkodowania. Powód wyciąga z niego wniosek (k. 200), że skoro ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody na mieniu wyrządzone posiadaczowi pojazdu, to odpowiada za szkody na osobie (a contrario z art. 38 ust. 1 pkt 1 u.u.o.). Taki argument nie jest przekonujący. Wskazany przepis zawiera katalog włączeń, ale dotyczy sytuacji, w których co do zasady istnieje podstawa odpowiedzialności ubezpieczonego. Tak więc najpierw musi istnieć podstawa odpowiedzialności ubezpieczonego, a w przypadku jej istnienia wskazany przepis tą odpowiedzialność w niektórych przypadkach wyłącza. W rozpoznawanej sprawie brak w ogóle podstawy do odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego na podstawie wskazanej przez powoda umowy ubezpieczenia OC traktora. To samo dotyczy wskazywanych przez powoda juddykatów. Żaden z nich nie dotyczy spornego zagadnienia (to jest kwestii połączenia osoby sprawcy i poszkodowanego).

Rozstrzygając sprawę sąd jest związany nie tylko samym żądaniem, ale i faktami przytoczonymi jako podstawa takiego żądania. Rozstrzygnięcie na podstawie innych, choćby ustalonych faktów, byłoby orzeczeniem ponad żądanie. Powód kilkakrotnie jako podstawę faktyczną żądania wskazał zawarcie z pozwanym umowy OC posiadacza traktora. Tym wskazaniem Sąd był związany. Na marginesie więc tylko należy wskazać, że żadna ze stron nie przedłożyła dokumentów obrazujących istnienie takiego ubezpieczenia. Ponieważ samo istnienie umowy nie było sporne brak było podstaw do prowadzenia przez Sąd w tym zakresie postępowania dowodowego. Tym niemniej często zawarciu umowy ubezpieczenia OC towarzyszy zawarcie dodatkowych umów, jak choćby ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków. Przykładem jest tu przedłożona przez powoda polisa (k. 22), która dotyczy co do zasady odpowiedzialności OC rolnika i także obowiązkowego ubezpieczenia budynków, ale także zawiera ubezpieczenie OC przyczepy oraz ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków (k. 24), które ma zupełnie inną konstrukcję. Przedłożona polisa nie obejmuje jednak czasu, w którym doszło do wypadku, a (jak już wskazywano) sam powód wyraźnie określił wiążącą Sąd podstawę faktyczną żądania.

W sprawie brak było podstaw do wydania wyroku wstępnego, o co wnosił powód, ten może zostać wydany jeżeli sąd uznaje roszczenie za usprawiedliwione co do zasady; w niniejszej sprawie sytuacja taka nie zachodziła.

Uznając brak podstawy prawnej żądania Sąd nie prowadził postępowania dowodowego w zakresie w jakim miało ono ustalić wysokość zadośćuczynienia (dowody z opinii biegłych); wnioski w tym zakresie oddalono na rozprawie 9 lipca 2018 r. przy braku zastrzeżeń ze strony powoda.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. Za okoliczność pozwalającą odstąpić od zasady odpowiedzialności za wynik procesu Sąd uznał nie tylko bardzo trudną sytuację życiowa powoda ( skutki wypadku, które będzie on odczuwać do końca życia, bezpośrednio wpływające na jego jakość), ale także stanowisko pozwanego wyrażone w trakcie postępowania likwidacyjnego. Odmawiając wypłaty zadośćuczynienia ubezpieczyciel wskazał na wyłączną winę powoda w spowodowaniu wypadku, czym pośrednio wskazał na istnienie podstawy odpowiedzialności w postaci art. 435 k.c., podczas gdy powód co do zasady nie jest objęty ochroną OC ciągnika; taka przyczyna odmowy wprowadzała powoda w błąd zachęcając go do kwestionowania tak określonej przyczyny odmowy w procesie.

Strony uiściły zaliczki na koszt opinii biegłego; zostaną one zwrócone wpłacającym po prawomocnym zakończeniu postępowania.

Ponieważ powód był zwolniony w części od ponoszenia opłaty od pozwu, a z uwagi na oddalenie powództwa brak było podstaw do obciążenia pozostała częścią opłaty pozwanego, opłatą w tej części obciążono Skarb Państwa o czym orzeczono w punkcie 2 wyroku.