Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2020 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Zakładu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C.

przeciwko Fabryce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 20 listopada 2018 r. sygn. akt VII GC 45/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok nadając mu treść:

„I. oddala powództwo;

II. zasądza od Zakładu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. na rzecz Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwotę 5.417 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu;

III. nakazuje ściągnąć od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 890,42 zł (osiemset dziewięćdziesiąt złotych 42/100) tytułem części wydatków związanych z postępowaniem wyłożonych tymczasowo ze środków budżetowych.”;

2.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 7.300 zł (siedem tysięcy trzysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Jerzy Bess SSA Robert Jurga SSA Grzegorz Krężołek

Sygn. akt : I AGa 34/ 19

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym przeciwko Fabryce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P. , Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C., domagała się zapłaty kwoty 200 000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 lutego 2017 r. oraz obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami procesu.

Uzasadniając żądanie wskazała , że w dniu 16 września 2015 r. strony zawarły umowę nr (...), na mocy której pozwana zobowiązała się wyprodukować dla powódki linię pakującą (...), spełniającą warunki techniczne wskazane w ofercie wykonawcy , w tym dotyczącej wydajności w zakresie napełniania butelek Maszyna miała służyć (...) w prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, która polega m.in. na usługowym rozlewaniu na skalę przemysłową napojów, w tym soków z owoców i warzyw do opakowań jednostkowych.

Do sprzedaży wyprodukowanej przez pozwaną maszyny doszło w dniu 31 marca 2016 r., a jej dostarczenie nabywcy , instalacja i uruchomienie miało miejsce w dniu 14 lipca 2016 r. Zapłata za maszynę nastąpiła w trzech częściach. Ostatnia część uzgodnionej ceny została uiszczona przez kupującą 4 sierpnia 2016 r.

Sprzedająca i producentka udzieliła powódce gwarancji zapewniając o dobrej jakości maszyny oraz prawidłowym działaniu. Okres gwarancji wynosił 12 miesięcy od daty uruchomienia, jednak nie przekraczał 18 miesięcy od daty sprzedaży.

Jak argumentowała powódka, już w dniu odbioru maszyny złożyła reklamację w związku z wystąpieniem wad nie pozwalających na prawidłowe funkcjonowanie urządzenia Naprawy podejmowane przez pracowników pozwanej okazały się nieskuteczne , a w urządzeniu pojawiały się kolejne usterki techniczne. Kupująca wzywała do ich kolejnego usuwania . Producent, mimo zapewnień, nie podejmował napraw.

Wobec tego pismem z dnia 16 stycznia 2017 r. złożyła wobec pozwanej oświadczenie o możliwości obniżenia ceny maszyny o 35 % lub odstąpienia od umowy od umowy, zakreślając drugiej stronie termin do 25 stycznia 2017 r.

W warunkach braku reakcji drugiej strony, powódka złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy sprzedaży z uwagi na wady techniczne maszyny i wezwała pozwaną do zwrotu ceny w kwocie 246 000 zł w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma, nie dłuższym niż do dnia 15 lutego 2016 r.

Świadczenie zwrotne nie zostało spełnione.

Odpowiadając na pozew Fabryka (...) - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. , domagała się oddalenia powództwa oraz obciążenia powódki kosztami postępowania.

Podnosiła , że wady maszyny opisane przez kupującą nie były takimi , które uprawniały kupującą do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Co więcej , nie zostały one przez powódkę udowodnione.

Twierdziła także , że powstały na skutek nieprawidłowego korzystania z urządzenia po zakupie , w tym w szczególności poprzez używanie mokrych opakowań jednostkowych oraz nadmiernie intensywnej eksploatacji maszyny. Podnosiła , że pomimo zarzutów jakościowych powódka cały czas z maszyny korzystała , co wyklucza uznanie , iż opisywane przez kupującą wady były istotne.

Wyrokiem z dnia 20 listopada 2018r , Sąd Okręgowy w Kielcach :

- zasądził od Fabryki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. , na rzecz Zakładu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. kwotę 65.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 lutego 2017r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3.303,47 zł , tytułem kosztów procesu[ pkt I ] ,

- nakazał ściągnięcie od powódki z zasądzonego w pkt I roszczenia, na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Kielcach kwoty 602,24 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych[ pkt II ] oraz

- nakazał pobranie od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Kielcach kwoty 289,97 zł, z tego samego tytułu [ pkt III sentencji wyroku ].

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Strona powodowa - Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. oraz pozwana Fabryka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P., zawarły w dniu 16 września 2015 r. umowę nr (...), na podstawie której pozwana zobowiązała się wyprodukować dla powódki automatyczną linię pakującą (...), której cechy techniczne były wskazane w ofercie producentki z dnia 10 września 2015r.

Maszyna miała służyć powódce w prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, która polegała m.in. na usługowym rozlewaniu na skalę przemysłową napojów, w tym soków z owoców i warzyw do opakowań jednostkowych.

Do sprzedaży wyprodukowanej maszyny doszło 31 marca 2016 r., którą potwierdzała m. in faktura nr (...). Dostawa do siedziby nabywcy , instalacja i uruchomienie urządzenia miało miejsce 14 lipca 2016 r.

Na maszynę pozwana udzieliła powódce gwarancji jakości, zapewniając o prawidłowym działaniu. Okres gwarancji wynosił 12 miesięcy od daty uruchomienia maszyny. Nie przekraczał jednak 18 miesięcy od daty jej sprzedaży.

Zapłata ceny, uzgodnionej pomiędzy stronami na łączną sumę 246 000 złotych , była dokonywana przez spółkę (...) „ częściami. Zaliczka – 98 400 zł w dniu 30 września 2015 r. Kwota 123 000 zł , w dniu 5 kwietnia 2016 r., a pozostała część tego świadczenia - 24 600 zł , w dniu 4 sierpnia 2016 r.

W dniu odbioru linii powódka złożyła reklamację wskazując na występowanie następujących w niej wad :

- braku barierek prowadzących za zgrzewadłem, powodującego krzywienie zgrzewek oraz blokowanie butelek przez blachę rozdzielczą,

- niewłaściwie obciążenie rolki odwijania folii dolnej,

- niekompletność aplikatora etykiet.

Pracownicy producentki w dniu 26 lipca 2016 r. usunęli wadę maszyny w postaci niekompletnego aplikatora etykiet.

Powódka składała wobec niej kolejne reklamacje w związku z pojawiającymi się, w procesie eksplantacji urządzenia, kolejnych wad w postaci:

- usterek taśmy, która nieprawidłowo podawała butelki do rozdzielacza prętowego,

- pogięcia prętów rozdzielacza, które obdzierały etykiety, powodując także , że zgrzewki butelek wychodziły z maszyny zdeformowane.

Wobec tego kupująca zażądała natychmiastowego usunięcia także tych wad maszyny, a w dniu 4 sierpnia 2016 r. pisemnie wezwała do tego pozwaną.

Pomimo zapewnień ze strony spółki (...) wskazane wady nie zostały usunięte.

Z biegiem czasu pojawiły się kolejne:

- wyginanie się ,pod wpływem temperatury, osłony zgrzewadła, co powodowało niedocinanie folii i złą pracę noża. Skutkowało to niewłaściwą jakością zgrzewów i niezgrzewaniem folii,

- uszkodzenia taśmy blatu odbiorczego, wskutek wadliwie zamontowanego napędu i urwanego mocowania zgrzewadła.

Pozwana nie przystąpiła do ich usuwania.

Nie podjęła prac naprawczych także pomimo prowadzonych w dniu 9 grudnia 2016r bezpośrednich rozmów przedstawicieli kupującej z prezesem zarządu pozwanej , który zapewnił , iż najpóźniej do dnia 10 stycznia 2017 r. serwisanci producentki dokonają usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości wykonawczych.

Pismem z dnia 16 stycznia 2017 r. strona powodowa zgłosiła pozwanej żądanie obniżenia ceny maszyny o 35 % lub zwrot całej ceny zakupu urządzenia i spełnienia tych świadczeń przez pozwaną do 25 stycznia 2017 r. Była to ugodowa próba rozwiązania sporu , a kupująca zapowiedziała w nim , iż nieskuteczny upływ tego terminu spowoduje , że dokonana wyboru jednego z uprawnień z rękojmi - odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny .

Pismem z dnia 27 stycznia 2017r złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy sprzedaży z uwagi na wady techniczne maszyny i wezwała była kontrahentkę do zwrotu ceny za zakupioną automatyczną linię pakującą (...) w kwocie 246 000 zł w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma, nie dłuższym niż do dnia 15 lutego 2016 r.

Wezwanie do zwrotu tego świadczenia okazało się bezskuteczne.

Z dalszej części ustaleń , opartych m. in. na zaaprobowanych przez Sąd Okręgowy wnioskach przeprowadzonej w postępowaniu opinii biegłego z zakresu budowy maszyn, Z. S. (1) wynika , że ofercie producentka deklarowała , iż linia pakująca będzie miała docelową wydajność pakowania 20 pakietów na minutę, przy zachowaniu parametrów – wymiarów opakowań szklanych – butelek, co zostało potwierdzone w umowie nr (...).

Wskazywane przez spółkę z C. wady eksploatacyjne maszyny były spowodowane złą jakością wykonania jej poszczególnych elementów i podzespołów oraz błędnie dobranego lub opracowanego oprogramowania cyklu produkcyjnego ,przy zakładanym wykonywaniu przez urządzenie 20 cykli przygotowania zbiorczych pakietów opakowań [ butelek ] na minutę.

Wady te powodowały , iż urządzenie nie spełniało warunków technicznych i jakościowych , które podane były w ofercie skierowanej do spółki nabywcy przez pozwaną , a strony przyjęły później umowie z 26 września 2015r.

Wady wskazywane przez powódkę nie miały charakteru istotnych , a [ co nie było pomiędzy stronami przedmiotem sporu ] kupująca linię tę zdemontowała, wykorzystując jej elementy składowe w ramach funkcjonowania innej , wykorzystywanej w procesie produkcji. Tym nie mniej , wobec nie osiągania przez nią zakładanej wydajności 20 opakowań zbiorczych na minutę oraz innych usterek technicznych , których pozwana pomimo wezwań nie usuwała , wartość urządzenia na datę złożenia przez kupującą oświadczenia o odstąpieniu od umowy uległa obniżeniu w skali pomiędzy 30% a 35 %, w porównaniu z ceną zapłaconą przez powódkę w realizacji zobowiązania umownego.

W ramach oceny prawnej roszczenia zgłoszonego w pozwie , Sąd Okręgowy uznał je za usprawiedliwione w zakresie kwoty 65 000 złotych , wraz z odsetkami .

Odwołując się do ustaleń faktycznych dokonanych w postępowaniu , w tym w szczególności tych , których dokonał na podstawie wniosków opinii biegłego Z.S. (1) wskazał w pierwszej kolejności , iż umowa zawarta przez strony była umową o dzieło. Jak argumentował , gdy dzieło ma wady istotne czyli takie , które powodują , że przedmiot świadczenia wykonawcy nie odpowiada jego umówionym cechom , zamawiający może od umowy odstąpić.

Odwołując się do tych nieusuwanych przez producenta linii wad , pomimo wyznaczania kolejnych na to terminów , strona powodowa złożyła takie oświadczenie.

Wobec uznania jednak – zgodnie z wnioskami opinii biegłego z zakresu budowy maszyn - że podnoszone przez powódkę wady nie miały charakteru istotnych , Sąd ocenił to oświadczenie jako nieskuteczne.

Tym nie mniej , wobec nie spełniania przez urządzenie zakładanych przez umowę stron cech technicznych i parametrów w zakresie wydajności , stanął na stanowisku , iż roszczenie kupującej należy uwzględnić w [ w części ] całości , jako takie , które przysługuje spółce (...) „ wobec pozwanej z tytułu obniżenia zapłaconej ceny.

Skalę tego obniżenia przyjął za wnioskami opinii biegłego Z. S. (1) na poziomie 30%- 35 % i określając jako średnią z tych wielkości [ 32, 5 % ] , odniósł ja do kwoty 200 000 zł , jako stanowiącej cenę za kupioną przez powódkę linię .

Iloczyn tych wielkości uznał za summę do której należy uwzględnić roszczenie powódki wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od daty wskazywanej w żądaniu spółki (...) „.

Jako podstawę normatywną rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy przyjął art. 637 §2 kc.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu , jakkolwiek Sąd I instancji podaje w motywach orzeczenia normę art. 98 §1 i 3 kpc , był przepis art. 100 kpc skoro rozliczając je pomiędzy stronami, uwzględnił skalę w jakiej strona powodowa wykazała dochodzone roszczenie, a pozwana skutecznie się przed nim obroniła. Potwierdza tę podstawę pośrednio także zakres w jakim strona pozwana została obciążona , na podstawie art. 113 ust. 2 pkt 1 u. k.s.c. , nie pokrytymi wydatkami związanymi z postępowaniem.

W apelacji od tego orzeczenia , zaskarżając je w całości, pozwana domagała się w pierwszej kolejności jego zmiany i oddalenia powództwa w całości oraz obciążenia powódki kosztami postępowania za obydwie instancje.

W ramach wniosku ewentualnego sformułowała postulat wydania przez Sąd II instancji rozstrzygnięcia kasatoryjnego i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści rozstrzygnięcia istotne znaczenie , a to :

a/ art. 321 §1 kpc , jako następstwa orzeczenia przez Sąd Okręgowy ponad żądanie. Wady tej skarżąca upatrywała w tym , że oceniając roszczenie powódki jako w części usprawiedliwione w części [ co do kwoty 65 000 zł wraz z odsetkami ] uznał , że świadczenie to jest jej należne od skarżącej z tytułu obniżenia ceny za maszynę , podczas gdy spółka (...) „ dochodziła swojego roszczenie nie z tego tytułu ale opierała je na oświadczeniu o odstąpieniu od umowy zawartej przez strony w dniu 16 września 2015r,

b/ art. 232kpc w zw z art. 6 kc , wobec niepoprawnego uznania , że Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. , wykazała w postępowaniu istnienie wad sprzedanej maszyny na datę złożenia przez nią oświadczenia o odstąpieniu od umowy ,

c/ art. 233 §1 kpc jako następstwa wyrażenia oceny , że opracowanie eksperckie biegłego Z. S. (1)ma pełny walor dowodowy , w sytuacji gdy opinia ta nie nie uwzględniła całości zgromadzonego materiału dowodowego wobec czego nie była przydatna dla rozstrzygnięcia sprawy. Mimo jej zasadniczych wad , wytykanych przez skarżącą w toku sporu , w istocie tylko na jej wnioskach Sąd I instancji oparł nie tylko ustalenia ale także ocenę prawną roszczenia zgłoszonego w pozwie,

Wady tej apelująca upatrywała także w nieuwzględnieniu przez Sąd w ramach ustaleń, wskazanych w treści zarzutu dokumentów , nagrań filmowych i zeznań świadka R. C. oraz przesłuchanego w charakterze strony prezesa zarządu pozwanej P. P. .

Ich łączna , a pominięta przez Sąd niższej instancji ocena, doprowadziłaby , zdaniem skarżącej , do potwierdzenia , że przyczyną zgłaszanych nieprawidłowości działania linii było używanie przez kupującą mokrych butelek, a jej stan techniczny był w chwili składania oświadczenia o odstąpieniu, różny od tego , który powódka zobrazowała na filmie przedstawionym w postępowaniu i tego , który był przedmiotem oceny biegłego [ wadliwej także z innych , wskazywanych przez apelującą przyczyn ]

Nieprawidłowości tej doszukiwała się także w niepoprawnym przyjęciu przez kwoty ceny za urządzenie [ 200 000 zł ] , nie dającym się pogodzić z treścią złożonych w sprawie dokumentów z których wynika , że cena ta wynosiła 146 000 zł , natomiast przyjęta przez Sąd , obejmowała nie tylko cenę spornego urządzenia ale również dwóch transporterów : płytkowego i taśmowego oraz zakupu głowicy etykietującej,

d/ art. 286 kpc w zw z art. 278 §1 kpc i art. 217 §1 i 227 kpc , wobec nie uwzględnienia wniosku apelującej o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego, tej samej co biegły S. (1) specjalności, mimo wad przygotowanego przez niego opracowania,

- błędu ustaleń faktycznych polegającym na stwierdzeniu , że wyprodukowana i sprzedana powódce linia pakująca była obarczona wadami mimo braku podstaw do takiej konstatacji faktycznej w zgromadzonym materiale procesowym .

Zarzucana nieprawidłowość miała także polegać na ustaleniu zgodnie z którym utrata wartości maszyny na skutek stwierdzonych wad, może zostać określona na uśrednionym przez Sąd I instancji poziomie mimo , iż brak jest dla niego dostatecznych podstaw , w szczególności do potwierdzenia , że wady takie w ogóle linia miała.

- naruszenia prawa materialnego wobec :

1. oparcia rozstrzygnięcia na normie art. 637 §2 kc , mimo , że przepis ten , począwszy od 25 grudnia 2014r ,a zatem przed zawarciem umowy przez strony już nie obowiązywał ,

2. art. 638 §1 kc w zw z art. 560 §1 kc wobec jego nietrafnego nie zastosowania przez Sąd Okręgowy i uwzględnienia powództwa strony przeciwnej w zakresie wynikającym z treści zaskarżonego orzeczenia mimo , że swojego roszczenia dochodziła z tytułu odstąpienia od umowy a nie obniżenia ceny sprzedaży, oświadczenia o takim obniżeniu uprzednio wobec sprzedającej producentki urządzenia , nie składając.

Apelującą w środku odwoławczym złożyła wniosek o uzupełnienie postępowania i przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu budowy maszyn, w celu stwierdzenia okoliczności szczegółowo podanych w tezie dowodowej.

Odpowiadając na apelację powódka domagała się jej oddalenia jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw. W ramach wniosku ewentualnego przychylała się do postulatu wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia kasatoryjnego.

Rozpoznając apelację, Sąd Apelacyjny rozważył :

Apelacja strony pozwanej jest uzasadniona , prowadząc do zmiany objętego nią wyroku , w sposób wskazany przez Sąd II instancji w punkcie 1 I-II wyroku.

Nie ma racji skarżąca gdy ponosi zarzut naruszenia prawa procesowego wobec przekroczenia przez Sąd Okręgowy granic swobodnej oceny dowodów i w konsekwencji poczynienia , w zakresie wskazanym przez skarżącą , nieprawidłowych ustaleń faktycznych.

Przypomnieć trzeba , że zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jednie wówczas , gdy podnoszona nieprawidłowość proceduralna Sądu rzeczywiście miała miejsce, a równocześnie jej następstwa miały istotny wpływ na ostateczny wynik postępowania.

Nieco inaczej kwestie tę ujmując, zarzut tego rodzaju może być przez Sąd dokonujący kontroli instancyjnej podzielony wówczas, gdy na skutek błędu proceduralnego Sądu niższej instancji , powstały nieprawidłowości , następstwa których spowodowały , że wynik postępowania stwierdzony treścią wyroku jest inny niż ten , który zostałby potwierdzony w orzeczeniu końcowym, gdyby błąd ten nie został popełniony.

Do tego dodać należy rzecz oczywistą ,że błąd ustaleń może być uznany za uzasadniony jeżeli dotyczy okoliczności doniosłych dla rozstrzygnięcia, a przy tym takich , które w toku sporu okazują się pomiędzy stronami sporne.

Uwzględniając te uwagi natury ogólnej przy weryfikacji postawionych przez apelującą zarzutów tak procesowych jak i dotyczących ustaleń , to powiedzieć należy , iż w zakresie w jakim odnoszą się one do faktów istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia , nie można ich podzielić.

Krytyka sposobu postępowania Sądu I instancji w tym zakresie sprowadza się bowiem albo to do odmiennej oceny przez skarżącą opinii biegłego Z. S. (1)złożonej na piśmie , uzupełnionej przez ustne wyjaśnienia na rozprawie w dniu 1 października 2018r , wobec zarzutów pozwanej złożonych w formie pisma procesowego / k. 259-263 oraz k. 269 v- 273 v akt / albo też do podważania tego , w jaki sposób Sąd I instancji zweryfikował relacje świadka R. C. (2) wnioskowanego przez nią oraz depozycje przesłuchanego za spółkę z P. prezesa jej zarząduP. P.

Zdaniem skarżącej prawidłowa ocena tych dowodów powinna doprowadzić do ustaleń faktycznych zgodnych z ich wersją , uznawaną przez pozwaną za odpowiadającą rzeczywistości, i w świetle której roszczenie powódki nie jest usprawiedliwione w jakikolwiek zakresie.

Tak motywowane obydwa zarzuty nie są usprawiedliwione szczególnie , że w zakresie w jakim negowana ocena dowodów , a w szczególności ustalenia oparte na opinii biegłego S. są dla rozstrzygnięcia rzeczywiście relewantne, nie można ich uznać za skutecznie przez skarżącą podważone.

Zatem w takim zakresie w jakim są one doniosłe dla rozstrzygnięcia [ o ich zakresie będzie mowa w dalszej części uzasadnienia ] ustalenia te , jako poprawne , Sąd II instancji przyjmuje za własne.

Należy je uzupełnić o następujące okoliczności, których podstawą są :

albo treść niekwestionowanych przez strony dowodów z dokumentów albo depozycje biegłego Z. S. (1) , które nie były przedmiotem zarzutów stron.

Uzupełnienie to przedstawia się następująco :

sprzedana maszyna była dotknięta wadami wytwórczymi , których nie udało się usunąć przy pierwszej naprawie. Mimo to powódka eksploatowała ją zgodnie z przeznaczeniem , a w czasie tej eksploatacji ujawniały się kolejne usterki , które jednak nie wykluczały dalszego korzystania z niej przez kupującą.

Wskazywane przez powódkę spółce producentowi wady nie uniemożliwiając wykorzystywania linii zgodnie z założonym przeznaczeniem , nie miały charakteru wad istotnych.

[Należy przy tym zwrócić uwagę , że tej eksperckiej oceny rangi nieprawidłowości technicznych w funkcjonowaniu linii pakującej ,w tym zachowywania zakładanej wydajności , obecnie skarżąca , w postępowaniu rozpoznawczym wprost nie podważała, wskazując jedynie na przyczyny stwierdzonych nieprawidłowości , jako obciążających kupującą nieprawidłowo eksploatującą urządzenie.

Nie czyniła tego także powódka ani przed Sądem Okręgowym i nie czyni tego także w stanowisku procesowym wyrażonym w postępowaniu odwoławczym].

Z niekwestionowanych stwierdzeń biegłego S. (1)/ por. k 271 v akt / , który tę maszynę poddawał oględzinom w zakładzie produkcyjnym pozwanej wynika , że jest ona wyłączona , co więcej jej elementy zostały zdemontowane przez właścicielkę , która połączyła je i nadal wykorzystuje w pracy innej maszyny[ linii ] o tym samym gospodarczo przeznaczeniu. / por. k. 271 v akt /.

Ponieważ w zakresie w jakim jest to doniosłe dla rozstrzygnięcia omawiane zarzuty nie są usprawiedliwione , a w tym zakresie także opracowanie biegłego S. (1) zachowuje swoje walory procesowe, umożliwiając uczynienie go przydatnym dla sfomułowania wniosków służących wydaniu rozstrzygnięcia,

należy odeprzeć , jako niezasadny kolejny , postawiony przez apelującą zarzut naruszenia art. 286 kpc w zw z art. 278 §1 w zw z art. 217§1 i 227 kpc .

W tych bowiem okolicznościach, z przyczyn wyżej wskazanych, do podnoszonego naruszenia procedury poprzez nie uwzględnienie wniosku apelującej o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności , nie doszło.

Tym samym brak było podstaw do tego, aby uwzględniać ten wniosek w ramach postępowania apelacyjnego skoro byłoby to sprzeczne z art. 381 kpc jako , że ten nowy dowód nie prowadził do ustaleń istotnych.

Po wtóre i przede wszystkim, wniosek ten nie mógł być przez Sąd II instancji poddany ocenie dlatego , że ten postulat dowodowy nie został połączony z odwołaniem się przez skarżącą do art. 380 kpc.

Jedynie wówczas Sąd Odwoławczy jest uprawniony do oceny poprawności orzeczeń Sądu niższej instancji , niezaskarżalnych w drodze odrębnego zażalenia , a do takich należy postanowienie o odmowie dopuszczenia dowodu / z opinii innego biegłego z zakresu budowy maszyn / wydane przez Sąd I instancji na rozprawie w dniu 1 października 2018r – k. 274 akt /.

Ustalone w sprawie , uznane za poprawne skonstatowane fakty , w tym te uzupełnione przez Sąd II instancji , wykluczają zasadność kolejnego zarzutu procesowego , naruszenia art. 232 kpc w zw z art. 6 kc , w sposób wskazany w jego motywach.

Ustalenia te bowiem potwierdzają , iż urządzenie było dotknięte wadami także po pierwszej nieskutecznej naprawie . Ich skala i rodzaj później , w warunkach dalszej eksploracji maszyny poszerzała się. I stan taki trwał aż do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy przez powódkę.

Przed przystąpieniem do oceny ostatniego z zarzutów proceduralnych zauważyć należy, że Sąd I instancji, wydając wyrok, nie zawarł w nim rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa w pozostałej części [ różnicy pomiędzy sumami 200 000zł i 65 000 zł wraz z odsetkami ] .

Żadna ze stron nie domagała się w trybie przewidzianym przez ustawę procesową uzupełnienia tego orzeczenia. Tym nie mniej nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego , iż w tym zakresie powództwo zostało oddalone.

Wynika to nie tylko z jednoznacznego w tym zakresie stanowiska Sądu , wyrażonego w pisemnych motywach wyroku z dnia 20 listopada 2018r ale także z tej jego części , która dotyczyła rozliczenia kosztów procesu oraz należności Skarbu Państwa. Są one następstwem jedynie częściowego uwzględnienia powództwa spółki (...) „

Zagadnienie to Sąd rozważył tylko na marginesie i dla porządku. Nie miało ono znaczenia dla rozstrzygnięcia zaważywszy na to , iż apelację składała tylko pozwana , kierując ją przeciwko tej części orzeczenia Sądu niższej instancji , które niewątpliwie istniało.

Uzasadnionym jest natomiast zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 321 §1 kpc

Zgodnie z nim Sąd nie może wyrokować , co do przedmiotu ,który nie był objęty żądaniem ani zasądzać ponad jego zakres.

Skarżącą trafnie zarzuca , że w rozstrzyganej sprawie doszło do sytuacji w której Sąd Okręgowy, uwzględniając w części roszczenie powódki rozstrzygnął o przedmiocie , który nie był poddany pod osąd , inaczej albowiem oznaczyła go powódka w ramach petitio processualis , formułując roszczenie ,[ w znaczeniu procesowym] .

Powszechnie przyjmuje się ,że roszczenie takie stanowiące przedmiot procesu, a co za tym idzie przymiot rozstrzygania jest wyznaczone zarówno przez samą treść żądania jak i przez okoliczności faktyczne , które powód wskazuje jako jego podstawę z której ma wynikać nie tylko charakter roszczenia ale także to , iż strona przeciwna / pozwany / jest jego właściwie określonym adresatem.

Analizując przez pryzmat tych generalnych reguł roszczenie zgłoszone w pozwie przez Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. przeciwko Fabryce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P., stwierdzić należy , że domagając się w jego ramach zapłaty kwoty 200 000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie , jednoznacznie wskazała ,że świadczenie to jest jej należne od byłej kontrahentki jako następstwa skutecznie zrealizowanego przez powódkę uprawnienia do odstąpienia od umowy z dnia 16 września 2015r .

W motywach faktycznych jednoznacznie podnosiła , że oświadczenie to złożyła wobec producentki maszyny pakującej w piśmie z dnia 27 stycznia 2017r., domagając się zwrotu ceny /k. 48 akt / . Poza tym opisała proces ujawniania się wad w kupionej maszynie oraz czynności zmierzające do ich usuwania.

Zaznaczyła także , że w warunkach nie podejmowania czynności naprawczych pismem z 16 stycznia 2017r / k. 45 akt/ zapowiedziała przyszłe skorzystanie z uprawnień wynikających z przepisów o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej ; odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny , w warunkach gdyby pozwana , do dnia 25 stycznia 2017r, nie świadczyła na jej rzecz ; czy to części , czy też pełnej ceny nabycia nadal wadliwego urządzenia.

W toku całego postępowania rozpoznawczego tak określone roszczenie procesowe nie było przez powódkę zmieniane , do zamknięcia rozprawy pozostając przedmiotem procesu.

Zatem tylko tak oznaczony przedmiot mógł wyznaczać granice orzekania.

Sąd I instancji nie mógł w ramach swoich kompetencji judykacyjnych "zamienić" roszczenia, które przedstawiła spółka z C., na inne , które nie było objęte żądaniem.

Trzeba przy tym uwzględniać , iż tego rodzaju niedopuszczalna w świetle art. 321 §1 kpc „ zmiana” odnosi się zarówno do samej treści żądania, jak i uzasadniających je okoliczności faktycznych. Przy czym ma ona również miejsce wówczas , gdy zasądzona suma mieści się w granicach kwotowych zgłoszonego powództwa ale uznanie jej za zasadną następuje z innej, niż wskazywana w pozwie, podstawy.

/ por. w tej kwestii także , wyrażające zbieżne z prezentowanym stanowisko , powołane jedynie dla przykładu judykaty Sądu Najwyższego z dnia 3 wrzesnia1998 r., sygn. I CKU 59/98 oraz z dnia 28 października 2009r , sygn. I PK 97/09 - obydwa powołane za zbiorem Legalis /

Tymczasem w rozstrzyganej sprawie Sąd I instancji przyjmując ustalenie , iż podnoszone przez powódkę wady linii pakującej nie miały charakteru wad istotnych , sformułował wniosek prawny zgodnie z którym , wobec takiego charakteru tych wad oświadczenie spółki nabywcy o odstąpieniu od umowy stron z 16 września 2015r było nieskuteczne i nie wywołało skutku prawnego.

Pomimo takiej oceny uznał , że roszczenie powódki jest w części uzasadnione , przy jednoznacznym zakwalifikowaniu go jako służącego spółce z C. wobec spółki (...) z tytułu obniżenia ceny sprzedaży.

Tego rodzaju , dokonana we własnym zakresie, przez Sąd niższej instancji „ zmiana „ przedmiotu procesu o którym następnie rozstrzygnął w zaskarżonym wyroku była niedopuszczalną. Zatem zasadnie pozwana podnosi zarzut naruszenia art. 321 §1 kpc i należy go podzielić.

Taka jego ocena jest również z argumentem za oddaleniem powództwa skoro , jak wynika z ustaleń wady sprzedanej maszyny miały taki charakter , iż kupująca nie mogła skutecznie od umowy odstąpić , a w konsekwencji realizując to wybrane przez siebie uprawnienie rękojmiane, domagać się spełnienia świadczenia dochodzonego pozwem.[ będzie o tym jeszcze mowa w ramach oceny zarzutów materialnych. ]

Zarzuty te są usprawiedliwione.

Ma rację skarżąca kwestionując poprawność wskazania przez Sąd Okręgowy jako materialnej podstawy orzeczenia , art. 637 §2 kc . Norma ta została wyeliminowana z porządku prawnego na podstawie ustawy z dnia 30 maja 2014r O prawach konsumenta [ DzU z 2014 poz. 827 ] . Nastąpiło to z dniem 25 grudnia 2014r , a zatem wcześniej aniżeli strony zawarły umowę roszczenia z której są przedmiotem obecnie rozstrzyganego ich sporu.

Błąd ten nie decyduje jednak o konieczności zmiany zaskarżonego wyroku , w odróżnieniu od także zasadnego drugiego z podniesionych w apelacji zarzutów matarialnych .

Zarzut naruszenia art. 638§1kc w zw z art. 560§1 kc , który w powiązaniu z także zasadnym zarzutem procesowym o którym była już mowa taką podstawę dla wydania przez Sąd Apelacyjny rozstrzygnięcia reformatoryjnego stanowi.

Zgodnie z normą art. 638 §1 kc , która w brzmieniu nadanym wskazana ustawą zmieniającą kodeks cywilny , ma dla oceny roszczenia powódki zastosowanie albowiem umowa zawarta przez strony miała charakter umowy o dzieło , a przedmiot świadczenia pozwanej miał wady , do jej odpowiedzialności wobec zamawiającej miały odpowiednie zastosowanie przepisy o rękojmi przy sprzedaży rzeczy.

Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika , że linia do pakowania kupiona przez powódkę od pozwanej - producentki miała wady , które nie zostały pomimo kolejnych wezwań , skutecznie usunięte przez sprzedającą.

Zapowiadając wcześniej , wobec byłej kontrahentki , skorzystanie w tej sytuacji z jednego z uprawnień rękojmianych , co uczyniła w piśmie z dnia 16 stycznia 2017r , w piśmie kolejnym , datowanym na 27 stycznia 2017r, powódka dokonała wyboru jednego z nich , składając oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej przez strony w dniu 16 września 2015r , równocześnie żądając zwrotu świadczenia spełnionego na rzecz pozwanej spółki sprzedawcy , a to kwoty odpowiadającej całej cenie , w wysokości 246 000zł.

W literaturze przedmiotu oraz orzecznictwie sądowym nie budzi obecnie wątpliwości to , że zarówno uprawnienie do odstąpienia od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej jak i do obniżenia jej ceny z tego powodu , wynikające z art. 560 §1 kc , mają charakter uprawnień kształtujących prawo , realizowanych przez złożenie wobec adresata oświadczenia woli. Pozostałe uprawnienia kupującego wynikającej z przepisów o rękojmi za wady ; wymiany rzeczy na wolną od wad oraz usunięcia wady mają charakter roszczeń.

Złożenie takiego oświadczenia woli ,na nowo kształtuje stosunek prawny istniejący między kupującym a sprzedawcą. Skorzystanie przez kupującego z jednego z tych uprawnień kształtujących powoduje powstanie po jego stronie roszczenia , którego treść jest uzależniona od tego , które z ze służących mu uprawnień zdecydował się wybrać.

Jeżeli złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy jest to roszczenie o zwrot zapłaconej[ w całości ] ceny .

Jeżeli zdecyduje się na skorzystanie z uprawnienia do obniżenia ceny jego roszczenie tożsame będzie z domaganiem się od sprzedającego zapłaty kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy ceną pierwotną przez niego świadczoną , a ceną zmienioną wskutek złożonego oświadczenia, w którym powinien wskazać skalę tego obniżenia , a co najmniej kryteria [ podstawy ] oznaczenia tej różnicy.

Jest przy tym jasne , że obydwa uprawnienia kształtujące nie mogą ze sobą konkurować , a wobec tego , jeżeli ich beneficjent skorzysta z jednego z nich nie może równocześnie [ wykorzystując drugie ] tak ukształtować roszczenia skierowanego przeciwko pozwanemu sprzedawcy , że wykazywałoby ono , że wynika z tego innego uprawnienia rekojmianego.

Nieco inaczej rzecz ujmując , jeżeli uprawniony wybrał uprawnienie kształtujące w postaci odstąpienia od umowy z powodu wad rzeczy sprzedanej, to nie może skutecznie dochodzić świadczenia dla którego podstawą jest oświadczenie o obniżeniu ceny.

Także Sąd rozstrzygający o roszczeniu powoda wywodzonego z tych uprawnień nie może w sposób dowolny, oceniając jego zasadność, „ przechodzić „ pomiędzy różnymi jego możliwymi podstawami nie przywiązując przy tym znaczenia do tego z jakiej treści uprawnienia kupujący skorzystał , następnie formułując roszczenie dochodzone pozwem przeciwko sprzedawcy rzeczy dotkniętej wadami.

Z tego rodzaju niedopuszczalnym „ przejściem „ mamy do czynienia w rozstrzyganej sprawie.

Jak wynika z pisemnych motywów orzeczenia podstawą uznania roszczenia powódki za w części uzasadnione, była ocena Sądu Okręgowego zgodnie z którą , w sytuacji gdy wady rzeczy sprzedanej uznane zostały za nieistotne ,a wobec tego powódka nie mogła skutecznie złożyć oświadczenia o odstąpieniu od umowy [ argument z art. 560 §4 kc] , jej żądanie [ wobec wadliwości rzeczy , którą nabyła ] jest uzasadnione w skali , która odpowiada przyjętemu [ przez Sąd niższej instancji ] rozmiarowi obniżenia zapłaconej przez nią ceny.

Takie stanowisko prawne , które zdecydowało o treści zaskarżonego wyroku jest wadliwe , czyniąc omawiany zarzut materialny zasadnym , którego podzielenie , w powiązaniu z także trafnym zarzutem naruszenia art. 321 §1 kpc , prowadzi do zmiany kontrolowanego instancyjnie rozstrzygnięcia i odpalenia powództwa.

Jak już była o tym mowa, powódka zdecydowała się na skorzystanie z uprawnienia kształtującego w postaci oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży z pozwaną z powodu wad rzeczy , której umowa dotyczyła.

Skoro tak, to przedmiotem jej roszczenia wynikającego z w ten sposób ukształtowanego na nowo stosunku obligacyjnego ze spółką (...) mogło być domaganie się zwrotu świadczenia , które dotąd spełniła wobec sprzedawcy w postaci [ całej ] ceny . Z dokonanego przez nią wyboru w zakresie służącego jej uprawnienia kształtującego nie mogło wynikać roszczenie , które [ w części ] zostało uwzględnione przez Sąd niższej instancji.

Trzeba także podkreślić , że zarówno z treści żądania pozwu , jego faktycznego uzasadnienia jak również konsekwentnie, w toku sporu , prezentowanego stanowiska spółki (...) „ wynikało , że źródła swojego roszczenia upatruje ona właśnie w oświadczeniu o odstąpieniu od umowy, na skutek nie usuniętych wad rzeczy sprzedanej.

W szczególności konsekwentnie twierdziła , iż formując oświadczenie z dnia 27 stycznia 2017r , dokonała wyboru tego właśnie rękojmianego uprawnienia kształtującego.

Skoro , wobec takiego wyboru , profesjonalnie zastępowana spółka z C. tak ukształtowała przedmiot sporu [ i rozstrzygnięcia ] jak wynika to treści jej roszczenia procesowego , to w warunkach , gdy wady rzeczy sprzedanej zostały [ w sposób przez nią w postepowaniu nie kwestionowany ] , zakwalifikowane jako nieistotne, jej żądanie zwrotu świadczenia z tytułu ceny nie mogło zostać uwzględnione.

Dlatego Sąd Apelacyjny , w uznaniu apelacji pozwanej za uzasadnioną , orzekł reformatoryjnie , na podstawie art. 386 1 kpc w zw z art. 638 §1 i 560 kc, jak w punkcie 1I-III wyroku.

Orzekając o kosztach procesu i obciążając nimi przegrywającą w całości powódkę , Sąd II instancji zastosował art. 98 §1 i 3 oraz 99 kpc i wynikającą z tej normy dla wzajemnego rozliczenia stron z tego tytułu , zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy.

Na kwotę należną pozwanej od przerywającej powódki w wysokości 5417 zł złożyły się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym, ustalone na podstawie §2 pkt 6 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015r [ jedn. tekst DzU z 2018 poz. 265 ] / 5400zł / oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa/ 17 zł / .

Powódka została obciążona na rzecz Skarbu Państwa także wydatkami związanymi z postępowaniem w kwocie 892, 21zł , wyłożonymi tymczasowo ze środków budżetowych /k. 279 akt /.[ pkt 1II-III orzeczenia ]

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd II instancji zastosował art. 98 §1 i 3 oraz 99 w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc.

Na kwotę należną powódce od pozwanej z tego tytułu , w ogólnej kwocie 7 300 złotych , złożyły się : opłata od apelacji [ 3 250 zł ] oraz wynagrodzenie radcy prawnego ustalone na podstawie §2 pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 , wskazanego wyżej Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Robert Jurga SSA Jerzy Bess