Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 19 września 2019 r. do tut. sądu wpłynął pozew małoletnich S., S., A. rodzeństwa Z. działających przez matkę Ż. Z. (1) o zasądzenie od pozwanego C. Z. alimentów w kwocie po 500 zł na rzecz każdego z małoletnich miesięcznie, poczynając od dnia 17 kwietnia 2019 roku odnośnie A. Z. oraz od dnia 2 lipca 2019 roku na rzecz S. i S. Z. (1).

W uzasadnieniu pozwu matka małoletnich wskazała, że we wrześniu 2017 roku opuściła dom zajmowany wspólnie z pozwanym i zamieszkała ze swoją matką. Postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2019 roku rozwiązano rodzinę zastępczą, w której zostali umieszczeni małoletni. Małoletni A. zamieszkał z matką od dnia 16 kwietnia 2019 roku, zaś S. i S. od dnia 1 lipca 2019 roku. Pozwany nie interesuje się małoletnimi, nie łoży na ich utrzymanie.

Pozwany uznał powództwo w zakresie kwoty 100 zł alimentów miesięcznie na rzecz każdego z małoletnich, w pozostałym zakresie wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił, co następuje:

Małoletni A. Z. ur. (...), S. Z. (1) ur. (...) w B. oraz S. Z. (2) ur. (...) w B. są dziećmi pochodzącymi ze związku małżeńskiego Ż. Z. (1) i C. Z..

okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: odpisy zupełne aktów urodzenia – k. 6-8

Małoletni zamieszkują razem ze swoja matką w wynajmowanym mieszkaniu. Czynsz najmu wynosi 1.000 zł miesięcznie wraz z opłatami za wodę oraz ogrzewanie. Koszt zużycia energii to około 100 zł miesięcznie, zaś gazu- 56 zł miesięcznie. Ż. Z. (1) pracuje, osiąga miesięczny dochód w wysokości 1.780,98 zł. Otrzymuje świadczenie 500 plus na każde z dzieci oraz zasiłek rodzinny w łącznej wysokości 438 zł. Małoletni nie chorują przewlekle. Małoletnia S. nosi aparat ortodontyczny, za górną część zapłaciła matka pozwanego, kiedy małoletni byli u niej w rodzinie zastępczej. Obecnie zachodzi konieczność założenia aparatu na dolną część. Koszt wizyty u ortodonty to około 120-170 zł raz na dwa miesiące. Małoletni A. chodzi do przedszkola, koszt to 5 zł dziennie, a w przypadku gdy małoletni zostanie do godz. 16:00 dodatkowo 4 zł. Oprócz tego dochodzi komitet rodzicielski – 17 zł co miesiąc. Miesięczny koszt zakupu dla każdego z małoletnich obuwia i odzieży to około 100 zł, zaś środków higieny i czystości – 50 zł. Składki w szkole S. i S. to 10 zł raz na pół roku. Oprócz tego dochodzą wydatki na dzień nauczyciela – po 10 zł, paczki na święta – po 30 zł.

Dowód: zaświadczenie o dochodach Ż. Z. – k. 8, zeznania matki małoletnich – k. 27-27v

Ojciec małoletnich C. Z. ma wykształcenie podstawowe, zamieszkuje sam, w mieszkaniu stanowiącym własność rodziców. Mieszkanie znajduje się w domu dwurodzinnym, drugie z mieszkań zajmują jego rodzice. Nie ponosi żadnych opłat oprócz kosztów zużycia gazu i wody tj. łącznie 50zł miesięcznie. Wyżywienie także zapewniają mu rodzice. Ma orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim. Od 6 lat nie posiada stałej pracy, nie jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna. Utrzymuje się z prac dorywczych. Osiąga z tego tytułu dochód w wysokości około 300-600 zł miesięcznie.

Dowód: zeznania pozwanego – k. 27v-28

W ostatnich sześciu miesiącach w Powiatowym Urzędzie Pracy w G.-D. nie odnotowano ofert pracy dla osób z lekkim stopniem niepełnosprawności, odnotowano oferty dla osób z wykształceniem podstawowym.

Dowód: pismo z PUP w G.-D. – k. 18

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w sprawie sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a także dowód z przesłuchania matki małoletniej powódki i pozwanego. Wszystkie zgromadzone w toku procesu dowody sąd uznał za wiarygodne.

Zgodnie z art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie także wtedy, gdy nie znajduje się w niedostatku. W myśl § 1 art. 135 kro zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Rodzice, w zależności od swych możliwości, są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), jak i duchowych (kulturalnych), także środki wychowania (kształcenia ogólnego, zawodowego) według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku. Przy ocenie, które z potrzeb uprawnionego powinny być uznane za potrzeby usprawiedliwione, należy z jednej strony brać pod uwagę możliwości zobowiązanego, z drugiej zaś zakres i rodzaj potrzeb. Będzie to mieć wpływ na rozstrzygnięcie, w jakiej mierze możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego będą wzięte pod uwagę przy oznaczaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego. Zawsze jednak każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie podstawowe i zawodowe oraz na ochronę jego osoby i majątku. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz od zamożności i przyjętego przez zobowiązanego modelu konsumpcji. Usprawiedliwione potrzeby dziecka winny być ocenione nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, możliwości zarobkowych osób zobowiązanych do jego utrzymania oraz całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku. W szczególności pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustalaniu przez sąd wysokości alimentów (por. wyrok SN- Izba Cywilna z 21 maja 1975r., III CRN 72/75).

Należy też pamiętać, że w sytuacji, gdy rodzice dzieci zamieszkują osobno, siłą rzeczy tylko jedno z nich spełnia swój obowiązek alimentacyjny w formie osobistych starań o utrzymanie i wychowanie dziecka (art. 135 § 2 krio). W przedmiotowej sprawie rolę tę wypełnia Ż. Z. (1). Tym bardziej drugi rodzic musi wesprzeć dzieci materialnie.

Analiza materiału procesowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wskazuje, że w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego znajduje się płacenie alimentów w wysokości po 200 zł miesięcznie na rzecz małoletnich A. i S. oraz o 250 zł miesięcznie na rzecz małoletniej S..

W ocenie sądu potrzeby małoletnich powodów kształtują się w granicach przeciętnych dla dzieci w ich wieku i stopniu rozwoju. Matka małoletnich powodów żądała zasądzenia na rzecz każdego z małoletnich alimentów w wysokości po 500 zł. W załączniku do pisma procesowego z dnia 4 grudnia 2019 roku wskazała na wydatki ponoszone w związku z utrzymaniem małoletnich. Bez opłat za mieszkanie jest to kwota łączna 3.720 zł, czyli około 1.240 zł na jedno dziecko, przy czym w przypadku małoletniej S. dochodzą koszty zakupu aparatu i wizyt u ortodonty, zaś w przypadku małoletniego A. – opłaty za przedszkole, czyli około 100 zł, a odnośnie wszystkich dzieci wyjazdy wakacyjne. Łącznie z opłatami za mieszkanie koszt utrzymania jednego dziecka to ponad 1.500 zł. Zdaniem sądu wskazane koszty zostały przez matkę małoletnich w sposób znaczący zawyżone. Wskazują na to już same zasady doświadczenia życiowego. Skoro wynagrodzenie minimalne zostało ustalone na kwotę 1.673 zł netto, to należy uznać, że za taką kwotę powinna być w stanie utrzymać się przynajmniej jedna osoba dorosła o przeciętnych potrzebach. Tymczasem z wyliczeń matki małoletnich wynika, że zbliżoną kwotę przeznacza ona na utrzymanie dziecka czteroletniego. Podczas przesłuchania matka małoletnich wskazała na dużo niższe koszty utrzymania małoletnich, i te jej twierdzenia sąd uznał za wiarygodne. Przy czym matka małoletnich nawet orientacyjnie nie potrafiła określić kosztów wyżywienia małoletnich, wobec czego sąd posiłkował się w tym zakresie zasadami doświadczenia życiowego. Odnośnie kosztów utrzymania mieszkania należy wskazać, że matka małoletnich musiałaby ponosić koszt czynszu, nawet w przypadku, gdyby nie zamieszkiwała z małoletnimi. Ewentualnie mogłaby wynająć mniejsze mieszkanie i płacić niższy czynsz. Wobec tego sąd ustalił udział każdego z małoletnich w kosztach utrzymania mieszkania na kwotę 100 zł miesięcznie. Ustalając możliwości majątkowe matki małoletnich w zakresie utrzymania małoletnich sąd miał także na uwadze, że matka małoletnich uzyskuje świadczenie 500 plus. Świadczenie to samo w sobie nie podlega uwzględnieniu przy ustaleniu wysokości alimentów należnych małoletnim (art. 135 § 3 kro) jednak nie może być całkowicie pomijane, albowiem w przypadku gdyby małżonkowie zamieszkiwali wspólnie świadczenie to „odciążałoby” ich w równym stopniu w zakresie kosztów utrzymania małoletnich.

Ustalając zakres możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego, sąd przede wszystkim uwzględnił okoliczność, że pozwany jest osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu lekkim. Jego niepełnosprawność nie pozbawia go jednak możliwości wykonywania pracy zarobkowej. Obecnie pozwany nie pracuje, co zdaniem sądu jest wynikiem tego, że pozwany nie szuka aktywnie pracy. Jak sam przyznał ostatni raz szukał pracy pół roku temu, przy czym ograniczało się to do wypytywania o pracę dorywczą okolicznych gospodarzy. Nie jest nawet zarejestrowany jako osoba bezrobotna. Ostatni raz na stałe wykonywał pracę 6 lat temu. Trzeba podkreślić, że pozwany nie może tłumaczyć się tym, że nie ma stałej pracy, wobec czego będzie partycypował w utrzymaniu dzieci tylko w symbolicznym zakresie. Zdaniem sądu istnieją podstawy do przyjęcia, że pozwany uzyskałby wynagrodzenie w wysokości wynagrodzenia minimalnego, gdyby poszukiwał pracy w sposób efektywny. Co istotne, poza małoletnimi pozwany nie ma nikogo na utrzymaniu, ponadto w przeciwieństwie do matki małoletnich, nie ponosi kosztów wynajmu mieszkania.

Tym samym, sąd po przeanalizowaniu całokształtu omówionych okoliczności faktycznych uznał, że alimenty w kwocie po 200,00 zł i 250 zł miesięcznie spełniają przesłanki z art. 135 § 1 krio, stanowiąc istotny udział w kosztach utrzymania i wychowania małoletnich powodów. Wydatki powyżej wskazanych kwot powinny być finansowane przez matkę małoletnich – jako drugiego z rodziców, albowiem obowiązek alimentacyjny spoczywa na obojgu rodzicach, stosownie do ich aktualnej sytuacji materialnej. Zasądzenie świadczenia alimentacyjnego w wyższych kwotach przekraczałoby możliwości majątkowe pozwanego. Alimenty winny być ustalone w takiej wysokości aby poziom życia zobowiązanego i uprawnionego kształtował się na podobnym poziomie.

Sąd zasądził alimenty począwszy od dnia wniesienia pozwu, tj. od 19 września 2019 roku. Matka małoletnich powodów dochodziła alimentów z datą wsteczną, tj. od dnia 17 kwietnia 2019 roku i 2 lipca 2019 roku. Odnosząc się do żądania zasądzenia zaległych alimentów, sąd miał na uwadze, że zgodnie z art. 137 § 1 zd. 1 niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. W świetle utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego domaganie się zapłaty z tytułu zaległych alimentów uzasadnione jest jedynie wtedy, gdy pozostały niezaspokojone potrzeby lub zobowiązania zaciągnięte przez uprawnionego względem osoby trzeciej na pokrycie tychże kosztów" (tak uchw. SN (7), zasada prawna, z 28.9.1949 r., C 389/49, OSN 1951, Nr 3, poz. 60). Nie można więc przyjąć, że prawo dochodzenia takich świadczeń przysługuje uprawnionemu za okres wsteczny niezależnie od istnienia potrzeb (tak m.in. wyr. SN z 8.6.1976 r., III CRN 88/76, OSNCP 1977, Nr 2, poz. 33). Zasadą jest, że roszczenie o świadczenia alimentacyjne, które nie zostało zgłoszone we właściwym czasie, wygasa (zasada pro praeterito nemo alitur) (wyr. SN z 7.7.2000 r. III CKN 1015/00, Legalis nr 278558).

Mając na uwadze powyższe, sąd zważył, że w niniejszej sprawie nie wykazano, aby pozostały jakiekolwiek niezaspokojone potrzeby małoletnich powodów z okresu poprzedzającego wytoczenie powództwa, wobec czego również w tym zakresie powództwo oddalił.

O kosztach sądowych i kosztach procesu orzeczono ma mocy art. 102 kpc. Matka małoletnich powodów domagała się zwrotu utraconego zarobku. Wobec tego, że występowała ona w sprawie w charakterze przedstawiciela ustawowego małoletnich nie przysługiwał jej zwrot należności jak w przypadku świadków, ale należność ta podlegała rozliczeniu w ramach kosztów procesu. Sąd uznał jednak, że brak jest podstaw do obciążania w/w należnością pozwanego w zakresie w jakim pozwany przegrał proces z racji jego sytuacji materialnej.

Rozstrzygnięcie o rygorze natychmiastowej wykonalności nastąpiło w oparciu o art. 333 § 1 pkt 1 kpc.